درمان سرطان پوست + آیا سرطان پوست درمان دارد؟
سرطان پوست عارضه‌ای است از گروه انواع سرطان‌ها، که امروز نسبت به چند نوع شایع دیگر سرطان رایج‌تر است. سرطان پوست به مجموعه‌ای از انواع عارضه‌های پوستی که سبب رشد غیرطبیعی سلول‌های پوستی می‌شوند، اشاره دارد. خوشبختانه امروز روش‌های پیشگیرانه و درمانی موثری برای درمان انواع سرطان پوست وجود دارد.
مروری بر سرطان پوست
همان‌طور که در مقالات قبلی هم گفتیم، سرطان پوست وقتی در بدن یا در لایه اپیدرم شروع می‌شود که جهش ژنتیکی در سلول‌های پوست ایجاد شود. جهش‌های ژنتیکی که در DNA رخ می‌دهد، سبب می‌شود سلول‌ها به‌صورت غیرطبیعی رشد کنند. درنهایت توده‌ای متشکل از سلول‌های سرطانی در غشای پوست ایجاد می‌شود. سرطان پوست انواع خوش‌خیم و بدخیم دارد که جدی‌ترین آن ملانوم است.
سلول‌هایی که در بروز، پیشرفت و تشدید انواع سرطان دخالت دارند، مرتبط با لایه اپیدرم هستند. اپیدرم لایه‌ای نازک است که روی پوست پوشش محافظتی ایجاد می‌کند. این سلول‌های محافظ مانند هر چند وقت یک‌بار دچار ریزش می‌شوند و مجدداً سلول‌های دیگری جایگزین خواهند شد. به‌طورکلی سلول‌های موجود در لایه اپیدرم به سه نوع اصلی دسته‌بندی می‌شوند، که عبارت‌اند از:
- سلول‌های سنگفرشی
- سلول‌های پایه
- ملانوسیت‌ها
نوع سرطان ارتباط تنگاتنگ با محل جهش DNA سلولی دارد. برحسب محل شروع رشد سلول‌های غیرطبیعی، نوع سرطان پوست تعیین شده و از گزینه‌های درمانی خاص همان نوع سرطان جهت کنترل و درمان آن استفاده می‌شود.
سرطان پوست درمان می‌شود؟
بله. امروزه بسیاری از موارد ابتلا به سرطان پوست از هر نوع قابل‌کنترل و درمان هستند. حتی سرطان ملانوما نیز اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود، خیلی راحت‌تر تحت کنترل و درمان قرار می‌گیرد. البته پیشگیری و مراقبت از پوست در بنا بر محرک‌ها و عوامل موثر ابتلا به عارضه همیشه بهترین و موثرترین اقدام شناخته می‌شود. برای شروع درمان سرطان پوست ابتدا لازم است محل دقیق شروع عارضه و همچنین میزان آن تعیین شود. در ادامه در این مورد بیشتر توضیح خواهیم داد.
تعیین شدت و فاز سرطان پوست
درصورتی‌که پزشک متخصص پوست تشخیص دهد بیمار درگیر به عارضه سرطان پوست است، لازم است چند آزمایش دیگر نیز انجام بگیرد. این آزمایشات جهت تعیین مرحله و میزان پیشرفت سرطان پوست توسط پزشک تجویزشده و انجام می‌گیرد.
برخی از سرطان‌های سطحی و خوش‌خیم همچون کارسینوم سلول بازال خیلی کم پیش می‌آید که پیشرفت کنند. بنابراین اگر در این موارد پزشک بیوپسی را تجویز کند، فقط برای تعیین مرحله سرطان است. ولی اگر پزشک مشکوک به کارسینوم سلول سنگفرشی، مرکل و ملانوما شود و بیوپسی نیز یکی از این سه حالت را گزارش کند، پزشک چند آزمایش دیگر نیز برای تعیین مرحله سرطان تجویز خواهد کرد. آزمایش‌هایی که برای تشخیص و تعیین سطح انواع خطرناک سرطان پوست انجام می‌گیرند عبارت‌اند از:
- آزمایش‌های تصویربرداری: در این روش برای بررسی غدد لنفاوی مجاور به لحاظ علائم سرطان از دستگاه‌های تصویربرداری استفاده می‌کنند
- بیوپسی غدد لنفاوی: در این روش تشخیص و بررسی با استفاده از ابزار مخصوص مقداری از غدد لنفاوی مجاور سلول‌های غیرطبیعی جهت آزمایش برداشته می‌شوند
برای نشان دادن مرحله یا فاز سرطان پوست پزشکان از اعداد رومی استفاده می‌کنند. اگر سرطان در مرحله اولیه باشد، یعنی محدود به منطقه‌ای است که در آن شروع شده است. اما اگر مرحله سرطان پیشرفته و IV گزارش شود، یعنی سرطان پیشرفته است و به دیگر نواحی بدن نیز متاستاز کرده است.
باوجوداین حتی اگر آزمایش پیشرفته بودن سرطان را گزارش کند جای ناامیدی نیست و می‌توان با استفاده از گزینه‌های درمانی جدید و موثر آن را کنترل و درمان نمود. تشخیص مرحله سرطان در تعیین و انتخاب بهترین گزینه درمانی نیز به پزشک کمک می‌کند. در ادامه درباره روش‌های جدید و موثر درمان سرطان پوست توضیح خواهیم داد.
جلوگیری از ابتلا به سرطان پوست
همان‌طور که در مقالات گذشته و در این مقاله نیز اشاره کردیم، سرطان پوست قابل پیشگیری است. شما می‌توانید با رعایت نکات زیر از پوستتان در برابر ریسک ابتلا به بیشتر سرطان‌های پوست محافظت کنید.
-
در میانه روز مقابل نور خورشید قرار نگیرید
این مورد پیشگیری بسته به محلی که زندگی می‌کنید متغیر خواهد بود. مثلاً در کشور آمریکا به مردم توصیه می‌شود بین ساعت‌های ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر مقابل نور خورشید قرار نگیرند، چرا که در شدیدترین حالت ممکن است. بنابراین در هر جایی که زندگی می‌کنید برای برنامه‌ریزی انجام کارهای روزمره و خارج منزلتان حتی در روزهای زمستانی این مورد را مدنظر قرار دهید. ساعت‌هایی را انتخاب کنید که کمتر در معرض نور خورشید قرار می‌گیرید.
حتی در روزهای ابری نیز خیلی در امان نیستید و باید از پوستتان در برابر اشعه‌های ماوراءبنفش محافظت کنید. زمانی که پوستتان در معرض خطر آفتاب‌سوختگی نباشد، ریسک ابتلا به سرطان پوست نیز کاهش پیدا می‌کند. همچنین قرار گرفتن در برابر نور خورشید بدون آفتاب‌سوختگی در درازمدت، ممکن است در افزایش ریسک ابتلا به سرطان پوست تأثیرگذار باشد.
-
همیشه ضد آفتاب استفاده کنید
این حقیقت را رد نمی‌کنیم که ضد آفتاب‌ها نمی‌توانند ۱۰۰% شما را در برابر اشعه‌های مضر آفتاب و انواع سرطان پوست محافظت کنند، اما قطعاً موثر و مفید هستند. برای اینکه بتوانیم از مصرف ضد آفتاب‌ها بیشترین بهره را ببریم، باید حتی در روزهای زمستانی و ابری نیز از آن‌ها استفاده کنیم. ضد آفتاب شما حداقل باید با SPF ۳۰ باشد و بیشتر از آن خیلی بهتر است. اگر خیلی عرق می‌کنید حداقل هر ۲ ساعت یک‌بار مقدار مناسبی ضد آفتاب روی پوست دست و صورتتان بمالید. تصور نکنید که تنها پوست صورت آسیب‌پذیر است. کرم ضد آفتاب را باید روی لب‌ها، نوک گوش‌ها، پشت دست‌ها و حتی گردنتان بمالید.
-
پوستتان به سولاریوم احتیاج ندارد
خوب است بدانید که برخلاف تبلیغات گسترده‌ای که در مورد دستگاه‌های سولاریوم می‌شود، این دستگاه دوست‌دار زیبایی و سلامت پوست شما نیست. چراغ‌هایی که در تخت‌های و دستگاه‌های ایستاده سولاریوم وجود دارند، اشعه ماوراءبنفش منتشر می‌کنند. پس اگر بخواهید مرتباً پوستتان را با این دستگاه برنزه کنید، خودخواسته خودتان را در معرض ابتلا به سرطان پوست قرار می‌دهید.
-
لباس از پوست محافظت می‌کند
همان‌طور که اشاره کردیم کرم‌های ضد آفتاب موثرند اما یک محافظ ۱۰۰ درصدی نیستند، بنابراین درمورد پوششتان نیز هوشمندانه‌تر رفتار کنید. بهتر است لباس‌های با رنگ تیره با آستین بلند بپوشید و تا جایی که امکان دارد پوستتان را از نور آفتاب مخفی کنید. برای محافظت از سر و صورت از کلاه‌های لبه پهن استفاده کنید.
امروز در فروشگاه‌های تجهیزات پزشکی لباس‌های محافظ نور نیز عرضه می‌شوند، شما می‌توانید با تجویز پزشک از این محصولات محافظتی استفاده کنید. عینک آفتابی قطعاً باید یکی از وسایل شخصی شما باشد. برای خرید عینک آفتابی خساست به خرج ندهید و سراغ خرید محصولی بروید که قابلیت مسدود کردن اشعه‌های UVA و UVB را داشته باشد.
-
پوست خود را بررسی کنید
بررسی پوست تنها بر عهده پزشک نیست و این خیلی مهم است که خودتان هم همیشه نسبت به تغییراتی که در پوست بدنتان رخ می‌دهد، هوشیار باشید. دقت کنید به‌تازگی خال‌های مادرزادی‌تان چه تغییری کردند، همچنین ببینید آیا کک و مک، برآمدگی یا خال‌های متعدد جدید روی پوست ایجاد شدند یا خیر.
برای معاینه بخش پشت از آینه‌ها کمک بگیرید. نواحی همچون صورت، گردن، گوش‌ها، پوست سر، زیر بازوها، سینه، تنه و دستانتان را بررسی کنید. جلو و پشت پا، کف پا و حتی میان انگشتان پا را معاینه کنید. بررسی چشمی بین باسن و ناحیه تناسلی را نیز فراموش نکنید. درصورتی‌که به‌تازگی متوجه بروز علائم مشکوک شدید به پزشک مراجعه کنید.
به گفته‌ی mayoclinic اغلب آسیب‌هایی که به DNA سلول‌های پوستی وارد می‌شود، ناشی از اشعه‌های مضر UV است. اشعه‌های ماوراءبنفش یا UV تنها از خورشید ساطع نمی‌شوند و تخت‌های سولاریوم نیز چنین اشعه‌هایی را منتشر می‌کنند. ممکن است در طول روز نور خورشید به خیلی از نقاط پوست برخورد کند.
اما برخی از انواع سرطان پوست در نقاطی بروز می‌کنند، که در معرض نور خورشید قرار نمی‌گیرند. این موارد پزشکی نشان می‌دهند که جز نور خورشید علل دیگری نیز در افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست دخیل هستند.
مثلاً نمی‌توان سرطان پوست کف دست را کاملاً مرتبط با تأثیرات مخرب نور خورشید دانست. گاهی شرایطی که سبب تضعیف سیستم ایمنی می‌شوند و یا ترکیبات شیمیایی و سمی می‌توانند زمینه بروز این وضعیت را فراهم کنند.
جدیدترین روش درمان سرطان پوست
ضایعات پوستی پیش سرطانی و همچنین سرطان پوست با توجه به در نظر گرفتن چند فاکتور مورد درمان قرار می‌گیرند. در انتخاب گزینه درمانی پزشک چند فاکتور را بررسی می‌کند:
- اندازه ضایعه پوستی
- نوع ضایعه
- عمق ضایعه
- محل رشد ضایعات متفاوت
معمولاً سرطان‌های پوستی خوش‌خیم نیاز به درمانی جز بیوپسی ندارند. چراکه در مرحله نمونه‌برداری کل بافت رشد سلول‌های غیرطبیعی حذف می‌شود و بیماری از بین می‌رود. اما اگر نوع سرطان پوست جدی باشد و نیاز به درمان بهتری داشته باشد، پزشک متخصص و جراح پوست گزینه‌های درمانی زیر را در پیش رو دارد.
درمان سرطان پوست به روش انجماد یا فریز
بسیاری از متخصصین و جراحان پوست برای درمان کراتوزهای اکتینیک و یکسری از سرطان‌های محدود و اولیه پوست روش فریز را توصیه می‌کنند. در این روش درمانی پزشک با استفاده از نیتروژن مایع، ضایعه و سلول‌های غیرطبیعی را نابود می‌کند. در طی این جراحی با اعمال سرما بر بافت، بافت مرده ذوب‌شده و کاملاً نابود می‌شود.
درمان سرطان پوست با تکنیک درمانی فوتودینامیک
در این روش درمانی از ترکیب داروهایی که محرک سلول‌های سرطانی نسبت به نور هستند و نور لیزر استفاده‌شده و سلول‌های سرطانی نابود می‌شوند.
درمان سرطان پوست با جراحی موهس
از جراحی موهس برای کنترل و درمان سرطان‌های پوست وسیع، شدید و موارد که برگشت‌پذیر هستند استفاده می‌شود. معمولاً سرطان‌های کارسینوم سلول‌های پایه و سنگفرشی با استفاده از این تکنیک جراحی مورد درمان قرار می‌گیرند. این تکنیک بیشتر در نواحی مورداستفاده قرار می‌گیرد، که پزشک هدف حفظ بافت را دنبال کند. مناطقی از پوست همچون روی بینی گزینه خوبی برای به‌کارگیری روش جراحی موهس بشمار می‌روند.
روش اجرای این تکنیک جراحی به این صورت است که پزشک لایه به لایه رشد پوست را حذف می‌کند. هر لایه را بررسی می‌کند و زمانی که در یک لایه دیگر سلول‌های غیرطبیعی را مشاهده نکرد، جراحی را به پایان می‌رساند. در این روش بدون اینکه پوست سالم آسیب ببیند، سلول‌های سرطانی حذف می‌شوند.
درمان سرطان پوست با پرتودرمانی
در پرتودرمانی از پرتوهای انرژی اشعه ایکس جهت نابود کردن سلول‌های با رشد غیرطبیعی یا سلول‌های سرطانی استفاده می‌کنند. همچنین ممکن است زمانی که پزشک نتواند در طول جراحی تمام بافت سرطانی را حذف کند، از پرتودرمانی جهت تخریب سلول‌های سرطانی باقی مانده استفاده کند.
درمان سرطان پوست با جراحی اکسیزیونال
جراحی اکسیزیونال قابل‌استفاده برای درمان و کنترل هر نوع سرطان پوست است. در این روش جراحی پزشک بافت سرطانی و حاشیه اطراف پوست سالم را برش می‌دهد. گاهی ممکن است پزشک برش بیشتری در پوست ایجاد کند و پوست طبیعی اطراف سلول‌های غیرطبیعی یا تومور سرطانی را نیز حذف کند.
درمان بیولوژیکی سرطان پوست
در درمان بیولوژیکی سیستم ایمنی بدن است که مهم‌ترین کار را انجام می‌دهد. در حقیقت با کمک گرفتن از سیستم ایمنی سلول‌های سرطانی نابود می‌شوند.
درمان سرطان پوست به روش کرایوتراپی
کورتاژ، الکترودیکاسیون یا کرایوتراپی روشی است برای تراشیدن لایه‌های دارای سلول‌های سرطانی. از یک تیغه دایره‌ای به نام کورت جهت انجام این جراحی استفاده می‌شود. در طول انجام این روش درمانی با یک سوزن الکتریکی سلول‌های سرطانی نابود می‌شوند. همچنین ممکن است پزشک از روش فریز در کنار این تکنیک جراحی استفاده کند و پایه و لبه‌های ناحیه تحت درمان را منجمد کند. معمولاً از این تکنیک درمانی برای از بین بردن بافت‌های سرطانی از نوع سلول پایه و سنگفرشی نازک استفاده می‌شود.
درمان سرطان پوست با شیمی‌درمانی
در این روش از دارو جهت مهار سلول‌های سرطانی استفاده می‌کنند. گاهی پزشک برای ازبین بردن سرطان‌هایی که تنها در لایه سطحی پوست وجود دارند، کرم و لوسیون تجویز می‌کند. این محصولات دارویی حاوی ترکیبات ضد سرطان هستند و مستقیماً روی پوست اعمال می‌شوند. گاهی پزشک برای کنترل و درمان انواع سرطان پوست که متاستاز کرده و به دیگر نواحی بدن سرایت می‌کنند، از روش شیمی‌درمانی سیستمیک استفاده می‌کند.
تشخیص زودهنگام و موفقیت در درمان سرطان پوست
سرطان پوست امروز به‌عنوان یک عارضه خیلی خطرناک و کشنده معرفی نمی‌شود، چراکه با اقدام به‌موقع، رعایت نکات پیشگیرانه و درمان زودهنگام می‌توان مطمئن بود که عارضه درمان می‌شود. اگر نشانه‌های مشکوکی در پوست مشاهده می‌کنید، مراجعه به پزشک را به تأخیر نیاندازید.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
