خال سرطانی + چرا خال سرطانی می‌شود؟
خال سرطانی به‌عنوان شایع‌ترین نشانه ابتلا به سرطان پوست ملانوم شناخته می‌شود. ملانوم در میان انواع سرطان پوست جدی‌ترین گونه آن شناخته می‌شود و نیاز به درمان ویژه دارد. خال‌های سرطانی ممکن است یک یک خال جدید باشند و یا خال قدیمی که حالا مدام تغییر می‌کنند. با پیشگیری و مراجعه به موقع پزشک می‌توانید خیلی بهتر این ضایعه را درمان کنید.
خال سرطانی چیست؟
خال سرطانی یکی از نشانه‌های اصلی شروع سرطان ملانوما محسوب می‌شود. خال‌های سرطانی معمولاً خال‌های جدیدی هستند که روی پوست ظاهر می‌شوند. اما این احتمال نیز وجود دارد که یک خال قدیمی دچار تغییرات خاص شود و تبدیل به محل رشد سلول‌های سرطانی شود. بزرگترین روش پیشگیری که خیلی در تشخیص زودهنگام و درمان موفقیت آمیز خال سرطانی تاثیرگذار است، مراقبت از پوست در برابر نور خورشید و محرک‌ها است.
غربالگری و تاثیر آن در درمان خال‌های سرطانی
ملانوما با وجود اینکه نسبت به بسیاری از انواع سرطان پوست کمتر شایع است، اما به‌عنوان جدی‌ترین نوع سرطان پوست شناخته می‌شود. سرطان ملانوما خیلی سریع می‌تواند به دیگر بخش‌های بدن متاستاز کند. در صورتی که بیمار نسبت به تشخیص زود هنگام و انجام غربالگری سهل انگاری کند، درگیر عوارض جدی این عارضه خواهد شد. تشخیص زودهنگام و شروع درمان می‌تواند تا حدود زیادی فرد مبتلا را از نشانه‌ها و عوارض جدی آن در امان نگهدارد. به همین علت است که متخصصین پوست همواره توصیه می‌کنند، پوستتان را در فواصل زمانی معین بررسی کنید و نسبت به تغییرات غیرطبیعی آن بی‌تفاوت نباشید.
علت بروز خال سرطانی
یکی از مهم‌ترین عوامل بروز خال سرطانی در پوست، تماس بیش از حد با اشعه‌های ماوراء بنفش است. بنابراین باید از پوست دربرابر نور آفتاب محافظت کنید و تا حد امکان از قرار گرفتن در معرض نور خورشید آن هم به‌صورت مستقیم اجتناب کنید. همچنین می‌توانید با اقدامات دیگری نیز از پوست در برابر نور خورشید مراقبت کنید و خال‌ها را در معرض اشعه‌های مضر قرار ندهید. چند مورد از راهکارهای موثر به قرار زیر هستند:
- لباس‌های تیره و آستین بلند بپوشید
- از عینک آفتابی که بتواند هر دو نوع اشعه ماوراء بنفش را دفع کند، استفاده کنید
- حتماً از کرم ضد آفتاب با SPF ۳۰ و بیشتر استفاده کنید
- ضدآفتاب را روی پوست پشت دست و لب‌ها نیز استفاده کنید
- کرم ضد آفتاب را برحسب میزان تعریق بدنتان هر ۲ ساعت یکبار تمدید کنید
- از کلاه لبه‌پهن استفاده کنید
با وجود این نور خورشید تنها علت سرطانی شدن خال‌های قدیمی و همچنین ایجاد خال‌های سرطانی جدید روی پوست نیست. در بروز این شرایط پزشکی علل مختلفی دخالت دارند.
علت سرطانی‌شدن خال
زمانی‌که DNA سلول‌های پوستی آسیب می‌بینند، خال سرطانی یا ملانوم ایجاد می‌شود. تغییر در DNA ممکن است سبب رشد غیرطبیعی و سریع سلول‌های پوستی شود. در نتیجه توده‌ای از سلول‌های غیر طبیعی در ناحیه‌ای از پوست ایجاد می‌شود، که شبیه به خال است. تمام خال‌ها سرطانی نیستند و در بیشتر موارد حتی خال‌های جدیدی که روی پوستمان ظاهر می‌شوند، کاملاً بی‌خطر هستند.
زمانی بیمار دچار خال سرطانی یا ملانوما می‌شود که ملانوسیت‌ها (یکی از سلول‌های موجود در اپیدرم) دچار جهش شده و شروع به تکثیر غیرطبیعی و خارج از کنترل کنند. در این وضعیت ملانوسیت‌ها رنگدانه‌های بیشتری (ملانین) تولید می‌کنند. به همین علت فرد متوجه ظاهر شدن خال‌های جدیدی روی پوست می‌شود.
ملانوسیت‌ها تلاش می‌کنند با افزایش سطح ملانین پوست را در برابر اشعه‌های ماوراء بنفش مصون کنند. بنابراین آنچه که شما را پس از آفتاب گرفتن تیره می‌کند، نور خورشید نیست. نور خورشید محرک ملانوسیت‌هاست و این ملانوسیت‌ها هستند که با ساخت حجم بیشتری ملانین سبب برنزه شدن پوستتان می‌شوند.
بدن افراد تیره پوست ملانین بیشتری دارد و سطح ملانین بیشتر و تیرگی پوست در این گروه در حالت عادی آن‌ها را بیشتر در برابر اشعه‌های ماوراء بنفش محافظت می‌کند. اما افراد تیره پوست نیز در برابر خال‌های سرطانی مصونیت ۱۰۰ درصدی ندارند و تنها ممکن است نسبت به سایرین کمتر درگیر این وضعیت شوند. از طرفی ملانوم در پوست تیره تهاجمی‌تر است و به اصطلاح بدخیم شناخته می‌شود.
سایر عوامل موثر در ایجاد خال سرطانی
نور خورشید و اشعه‌های UVA و UVB اصلی‌ترین علل ایجاد خال‌های سرطانی هستند. اما فقط خورشید نیست که چنین اشعه‌هایی ساطع می‌کند. منابع نوری دیگر همچون دستگاه‌های سولاریوم نیز نور UV تولید می‌کنند و می‌توانند ریسک ایجاد و ابتلا به خال سرطانی را افزایش دهند. همچنین گروهی وجود دارند که جهش‌های ژنتیکی را از پدر و مادر خود از دوره جنینی دریافت می‌کنند. ممکن است فرد پس از تولد تا سال‌ها سلامت باشد یا هرگز دچار خال سرطانی نشود، اما با وجود این ریسک ابتلا را به همراه خواهد داشت.
علائم خال سرطانی
تشخیص خال سرطانی در مراحل اولیه ملانوما شاید چندان ساده نباشد. به همین علت همیشه توصیه می‌شود، افراد پوست خود را مرتباً به لحاظ بروز تغییرات و ایجاد خال‌های جدید بررسی کنند. همچنین لازم است خال‌های قدیمی به لحاظ تغییر رنگ و اندازه تحت کنترل باشند. در صورتی که افراد با توجه به علائم و نشانه‌هایی که به تدریج یا به سرعت ایجاد می‌شوند، نسبت به سرطانی شدن خال مشکوک شوند، باید به پزشک متخصص پوست مراجعه کنند. برخی از علائم خال سرطانی عبارت‌اند از:
- خال جدید یا تغییر رنگ، شکل و اندازه خال‌های موجود و همچنین تغییر کلی پوست
- خالی که براق، مومی شکل، رنگ پریده و صاف است
- خالی که دردناک و حساس است و بهبود پیدا نمی‌کند
- اگر خال خارش و خونریزی دارد
- ایجاد لکه‌ای صاف و قرمز که خشک و خشن است و ممکن است پوسته پوسته نیز بشود
- توده‌ای قرمز و سفت است که خونریزی دارد و یا پوسته پوسته است (این مورد می‌تواند یکی از نشانه‌های ملانوم آملانوتیک باشد)
- رگه یا لکه‌ای سیاه یا تیره زیر ناخن دست یا پا ایجاد شده که دلیل بروزش آسیب نیست (این مورد می‌تواند نشانه ملانوم ناخن باشد که تهاجمی‌تر است)
تشخیص خال سرطانی
پزشک متخصص پوست حاذق می‌تواند خال‌ها و ملانوم‌های غیر طبیعی را با معاینه دقیق تشخیص دهد و در بیشتر موارد نیاز به انجام بیوپسی ندارد. در صورتی که پزشک خال را مشکوک به سرطان بداند، بیوپسی را تجویز می‌کند. نمونه برداشته شده از بافت خال به آزمایشگاه فرستاده می‌شود و توسط متخصص پاتالوژیست مورد بررسی قرار می‌گیرد.
همچنین می‌توانید برای معاینه خال‌های بالقوه سرطانی از قانون معاینه ABCDE پیروی کنید. این قانون دربرگیرنده ۵ ویژگی ساده ملانوم اولیه است. هر یک از حروف این قانون به یک نشانه یا ریسک فاکتور اشاره دارد، که مختصراً توضیح می‌دهیم:
- Asymmetry یا عدم تقارن: منظور از عدم تقارن این است که نیمی از یک خال سرطانی شبیه به نیمه دیگر نیست
- Border یا حاشیه: حاشیه یک خال سرطانی نامنظم است. لبه‌های این خال غیرطبیعی صاف نیست، ناهمواری و بریدگی دارد یا اینکه تار دیده می‌شود
- Color یا رنگ: رنگ خال غیرطبیعی دارای سایه و رنگ‌های ناهمسان است. این خال معمولاً سیاه، قهوه‌ای یا خرمایی است. برخی از خال‌های غیرطبیعی و سرطانی دارای مناطقی سفید، قرمز، صورتی، خاکستری یا آبی رنگ هستند
- Diameter یا قطر: خال‌های سرطانی مستعد تغییر اندازه هستند و اغلب به تدریج و یا به سرعت بزرگ می‌شوند. در صورتی که قطر یک خال به بیش از ۶ میلی متر برسد، این ریسک وجود دارد که سرطانی باشد
- Evolving یا در حال تکامل: تغییر در شکل خال در طول هفته‌ها یا ماه‌ها امکان دارد نشان دهنده سرطانی بودن آن باشد
تشخیص خال سرطانی با قانون جوجه اردک زشت
در قانون جوجه اردک زشت فرد باید براین اساس که کدام خال نسبت به دیگر خال‌ها زشت‌تر و عجیب‌تر است، اقدام به معاینه خال‌ها کند. در صورتی که نسبت به زشت شدن و تغییر ظاهر یکی از خال‌ها به نسبت سایر‌های خال‌های بدنتان مشکوک هستید، به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید. بسیاری از خال‌های حتی به ظاهر غیرطبیعی که از قبل در پوست شما وجود دارند، کاملاً بی‌خطر هستند و حدود ۸۰ درصد ملانوم‌ها در یک خال جدید ایجاد می‌شوند.
به گفته‌ی medicalnewstoday هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از بروز ملانوما و خال‌های سرطانی وجود ندارد. برخی از فاکتورهای خطری که شانس بروز خال سرطانی را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از سن، پوست روشن و داشتن سابقه خانوادگی.
با این حال انجام برخی از اقدامات احتیاطی مانند قرارنگرفتن در معرض آفتاب و پرتوهای UV، استفاده از ضدآفتاب، پوشیدن لباس‌های آستین بلند در آفتاب و بررسی مرتب پوست امری ضروری برای کاهش خطر ابتلا به این وضعیت است.
درمان خال‌های سرطانی
درمان خال‌های سرطانی اغلب شبیه به تکنیک‌های درمانی سایر سرطان‌ها است. اما چون خال‌های سرطانی بافت‌های در دسترس هستند، پزشک برای درمان سریعتر از گزینه‌های جراحی بیشتر استفاده می‌کند. در جراحی معمولاً خال و مقداری از بافت‌های غیرسرطانی اطراف آن حذف می‌شوند.
اگر سرطانی بودن خال زود تشخیص داده شود، معمولاً جراحی کافی است و دیگر بیمار نیاز به مصرف دارو و یا درمان با سایر تکنیک‌ها نخواهد داشت. در بیشتر موارد در مرحله بیوپسی درمان به پایان می‌رسد، چراکه طی نمونه برداری کل بافت خال برداشته می‌شود.
در مواردی که خال سرطانی عود کننده باشد و متاستاز کرده باشد، جراح بخش وسیعی از پوست را برمیدارد. معمولاً بعد از این جراحی، جراحی پیوند پوست توسط جراح پلاستیک انجام می‌گیرد. در طول جراحی حذف بافت خال سرطانی بیمار بی‌حس می‌شود، اما بیدار است و دردی احساس نمی‌کند. پس از جراحی بافت به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده می‌شود و میزان درگیری پوست به سرطان سنجیده می‌شود.
درمان خال سرطانی بدخیم
در صورتی که نمونه آزمایشگاهی ریسک بالای متاستاز به دیگر اندام‌ها را گزارش کند، به این معناست که خال بدخیم است. این سرطان ممکن است به استخوان‌ها، خون و دیگر اندام‌های بدن سرایت کند. بنابراین ضمن تجویز درمان‌های قوی‌تر و موثرتر معاینات دیگری همچون بیوپسی غدد لنفاوی و آزمایشات رادیولوژیک انجام می‌گیرد. اگر سرطان گسترده‌تر و پیشرفته‌تر از تصور اولیه پزشک باشد، پزشک بسته به محل متاستاز درمان دیگری را شروع می‌کند. این درمان‌ها می‌توانند یک یا چند مورد از موارد زیر باشند:
- شیمی‌درمانی: در تکنیک شیمی درمانی از داروها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. این داروها می‌توانند از رشد مجدد سلول‌های سرطانی موجود در خال‌های سرطانی جلوگیری کنند
- پرتودرمانی: در این روش از انواع پرتوهای قوی همچون اشعه ایکس برای تخریب کامل، خنثی کردن یا کوچک کردن سلول‌های غرطبیعی موجود در خال سرطانی استفاده می‌شود
- درمان هدفمند: در درمان هدفمند با استفاده از داروها دقیقاً سلول‌های ملانوما مورد هدف قرار می‌گیرند. داروهای هدفمند مثل داروهای شیمی‌درمانی نیستند و تنها سلول‌های پوستی که سرعت غیرطبیعی در رشد دارند را مورد هدف قرار داده و از بین می‌برند
- ایمونوتراپی: منظور از ایمونوتراپی کمک گرفتن از داروها برای تقویت سیستم ایمنی بدن است. در واقع با استفاده از این روش درمانی سیستم ایمنی ضعیف تقویت شده و خیلی راحت‌تر می‌تواند سلول‌های سرطانی را شناسایی کرده و از بین ببرد. معمولاً برای درمان ملانوما و خال سرطانی از چند روش ایمونوتراپی استفاده می‌شود
خال گوشتی سرطانی
خال‌های گوشتی در بسیاری از موارد طبیعی هستند و خطری برای فرد ایجاد نمی‌کنند. اما درصورتی که خال گوشتی دائماً در حال افزایش سایز باشد، نامتقارن باشد، در حال تغییر رنگ باشد و بافت آن دچار علائمی همچون خارش، خونریزی و پوسته پوسته شدن شود مشکوک است. برای تشخیص علت بروز این تغییرات در خال گوشتی باید به پزشک مراجعه کنید و از درمان خودسرانه آن جدداً خودداری کنید.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
