بهداشت دندان و ام اس + سلامت دهان و دندان در مبتلایان ام اس
ازآنجایی‌که مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک اختلال عصبی است ممکن است بسیاری از مردم متوجه تأثیر شرایط بیماری بر سلامت دهان و دندان نباشد. طبق گفته انجمن مولتیپل اسکلروزیس، بعضی از علائم ام اس و همچنین بعضی از داروهایی که برای درمان ام اس مصرف می‌شوند با بهداشت دهان و دندان تداخل دارند. در این مقاله قصد داریم در مورد بهداشت دندان و ام اس صحبت کنیم. همچنین شما می‌توانید برای تشخیص ام اس از خدمت تست ام اس در خانه استفاده کنید.
مولتیپل اسکلروزیس عملکرد و هماهنگی حرکتی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و ممکن است این ضعف در انجام صحیح مسواک زدن و یا نخ دندان کشیدن تأثیر منفی داشته باشد. برای اینکه قادر باشید بهداشت دهان و دندان را به‌خوبی رعایت کنید باید مهارت عضلانی مناسب برای مسواک زدن و نخ دندان کشیدن وجود داشته باشد اما در افراد مبتلا به بیماری ام اس شاید انجام این کار به‌آسانی سایر افراد نباشد. خوشبختانه افراد مبتلا به ام اس همچنان می‌توانند مثل گذشته با برنامه‌ریزی و تنظیم برنامه‌های روزمره، بهداشت دندان و دهان خود را همچنان حفظ کنند.
چرا بهداشت دهان و دندان در بیماران مبتلا به ام اس اهمیت دارد؟
طبق شواهد انجمن ام اس، مراقبت مناسب از بهداشت دهان و دندان بنا به دلایلی ممکن است برای افراد مبتلا به ام اس دشوار باشد. تمرکز بر نیازهای بهداشتی مرتبط با ام اس ممکن است توجه فرد را به بهداشت دهان و دندان کاهش دهد. خستگی و مشکلات حرکتی از علائم ام اس هستند. برای افرادی که دچار اختلالات حرکتی یا خستگی مفرط هستند ممکن است ویزیت منظم دندانپزشکی کاری سخت و ناخوشایند باشد.
بعضی از علائم ام اس در مراقبت صحیح از دندان‌ها و لثه‌ها تأثیر منفی دارند. برای مثال ضعف عضلانی، اسپاسم، رعشه دست، درد صورت (نورالژی سه قلو) و تغییرات حسی (بی‌حسی، سوزن سوزن شدن، درد) در دست‌ها بر مسواک زدن و نخ دندان کشیدن تأثیرگذار هستند. در مطالعه‌ای که در ژورنال جراحی فک و صورت منتشرشده است، نزدیک به ۹۰ درصد از افراد موردمطالعه که همگی مبتلا به ام اس بودند نوعی از علائم مرتبط با صورت یا دهان (ازجمله بی‌حسی یا درد) ثبت شده است.
بعضی از داروهای مورداستفاده برای درمان علائم ام اس می‌توانند باعث خشکی دهان شده و به سهم خود در تجمع باکتری در دهان نقش دارند. بر اساس مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۹ در مجله لهستانی نورولوژی و جراحی اعصاب (PJNNS) منتشر شد، شایع‌ترین علائم مربوط به سلامت دهان و دندان در میان بیماران مبتلا به ام اس شامل خشکی دهان (۴۳٫۲ درصد) و خونریزی لثه (۲۸٫۱ درصد) است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که هم خشکی دهان و هم خونریزی لثه در افراد مبتلا به نوع پیشرفته ام اس شایع‌تر است.
پوسیدگی دندان در ام اس
یکی از موضوعاتی که سبب شده محققان توجه بالایی به سلامت دندان در بیماران مبتلا به MS داشته باشند شواهدی است که نشان می‌دهد پوسیدگی دندان و بیماری‌های پریودنتال (لثه) در افرا مبتلا به ام اس شیوع زیادی دارد. توجه نکردن به این مشکلات باعث فراگیر شدن بیماری‌های مرتبط با بهداشت دهان مثل بیماری‌های قلبی، دیابت و سایر انواع بیماری‌های مزمن مرتبط با التهاب می‌شود.
علاوه بر این، زمانی که دهان، لثه‌ها و دندان‌ها در وضعیت خوبی نیستند، خوردن و هضم غذاها نیز چالش‌برانگیز می‌شود. بهداشت ضعیف دهان منجر به عفونت‌هایی می‌شود که در تشدید علائم ام اس اثرگذار هستند. همچنین بهداشت دهان و دندان بر لبخند و ظاهر فرد تأثیرگذار است و در افزایش اعتمادبه‌نفس نقش مهمی دارد.
به گفته everydayhealth دندان‌پزشکان نقش مهمی در بهبود شرایط بهداشتی و سلامتی افراد مبتلا به ام اس دارند ازاین‌رو، ویزیت منظم دندانپزشکی بسیار حائز اهمیت است. اگر بیمار بتواند بهداشت دهان و دندان را در منزل به‌خوبی رعایت نماید هر شش ماه یک بار ویزیت دندانپزشکی مناسب به‌حساب می‌آید.
طبق توصیه‌های انجمن ام اس، در زمان ویزیت دندانپزشکی نکات زیر می‌تواند کمک‌کننده باشد:
- اگر مشکلات حرکتی دارید، به مطبی مراجعه کنید که نزدیک‌تر به محل زندگی بوده و از امکاناتی همچون آسانسور برخوردار باشد
- قبل از مراجعه برای ویزیت، شرایط خاص خود را به منشی دندان‌پزشک اطلاع دهید
- ویزیت دندانپزشکی را برای زمانی از روز برنامه‌ریزی کنید که از آرامش بیشتری برخوردار هستید
- قبل و پس از ویزیت به اندازه کافی استراحت کنید
داروهای ام اس چه تأثیری بر دندان‌ها دارد؟
بعضی از داروهای مورداستفاده برای درمان ام اس، عوارضی برای سلامت دهان و دندان به دنبال دارند. یکی از عوارض شایع چنین داروهایی خشکی دهان است. خشکی دهان از عوامل پوسیدگی دندان به شمار می‌آید که درمان آن چالش‌برانگیز است. پوسیدگی دندانی خیلی سریع به سمت تخریب عصب دندان پیشروی می‌کند و اگر به‌موقع درمان نشود تخریب دندان دور از انتظار نیست.
خشکی دهان همچنین یکی از دلایل عمده بوی بد دهان است. داروهای کورتونی که اغلب برای درمان علائم ام اس استفاده می‌شوند در تشدید بیماری‌های لثه تأثیر دارند. در بیمارانی که سیستم ایمنی آن‌ها به‌واسطه مصرف دارو یا بیماری سرکوب شده است بیماری لثه سریع‌تر پیشرفت می‌کند و از دست دادن دندان‌ها شایع‌تر است.
بر اساس تحقیق منتشرشده در سال ۲۰۱۷ در مجله دندانپزشکی استرالیا، تقریباً تمام داروهای مورد استفاده برای کنترل علائم ام اس ازجمله داروهای آنتی‌کولینرژیک کم‌وبیش باعث خشکی دهان می‌شوند. داروهای تعدیل‌کننده سیستم ایمنی باعث افزایش حساسیت لثه و مستعد شدن فرد به عفونت‌های کاندیدا، ویروس اچ پی وی یا پاپیلومای انسانی (HPV) و لکوپلاکیا (لکه‌های سفید در دهان) می‌شوند. عوارض جانبی رایج داروهای مورداستفاده برای درمان ام اس شامل دندان‌درد، سینوزیت و موکوزیت (التهاب دستگاه گوارش) است.
مراحل مهم برای رعایت بهداشت دندان در ام اس
طبق اطلاعات منتشرشده از انجمن MS، خود مراقبتی به‌خوبی می‌تواند از مشکلات دندانی در ام اس پیشگیری کند. برای برخوردار بودن از سلامت دهان و دندان رعایت نکات زیر ضروری است:
- دندان‌های خود را دو بار در روز یعنی بعد از صبحانه و قبل از خواب مسواک بزنید
- از خمیردندان حاوی فلوراید استفاده کنید
- استفاده از نخ دندان یک بار در روز مفید است
- سعی کنید در حین مسواک‌زدن، زبان خود را نیز با مسواک تمیز کنید
- از برنامه غذایی متعادل و فاقد قند و شکر پیروی کنید
- هر شش ماه یک‌بار به‌طور منظم به دندان‌پزشک مراجعه کنید
- هر سه ماه یک‌بار مسواک خود را تعویض کنید
- در صورت خونریزی لثه، دندان‌درد یا حساسیت دندان در اسرع وقت به دندان‌پزشک مراجعه کنید
بهبود وضعیت دهان و دندان در مبتلایان ام اس
طبق توصیه انجمن ام اس، اگر علائم ام اس یا داروهای تجویزشده با بهداشت دهان و دندان شما تداخل دارند نکات زیر می‌تواند در بهبود شرایط شما کمک‌کننده باشند:
- دسته مسواک را به میل خود تغییر دهید تا کار با آن آسان‌تر شود
- مسواک‌های برقی و نخ دندان برای بیماران مبتلا به ام مناسب هستند، اما از مسواک‌هایی که سر دایره‌ای شکل دارند خودداری کنید. این نوع مسواک‌ها به تکنیک‌های خاصی نیاز دارند و به همین دلیل استفاده روتین از آن‌ها مناسب نیست
- اگر ایستادن در هنگام مسواک‌زدن و استفاده از نخ دندان برایتان خسته‌کننده است بر روی صندلی بنشینید
- اگر احساس خستگی در شب آزاردهنده است صبح از نخ دندان استفاده کنید و یا درحالی‌که در رختخواب هستید این کار را انجام دهید.
- برای کنترل رعشه دست هنگام مسواک‌زدن از دستکش‌های مخصوص ورزشی استفاده کنید
- تقویت مینای دندان با روش معدنی‌سازی مجدد دندان‌ها (تزریق کلسیم و مواد معدنی به دندان‌ها)
اگر مصرف داروها باعث خشکی دهان شما شده‌اند، رعایت نکات زیر کمک‌کننده است:
- به‌طور منظم آب و مایعات بدون قند بنوشید
- از کافئین، تنباکو و الکل دوری کنید
- برای تحریک غدد پاروتید (غدد ترشح‌کننده بزاق) مصرف مقداری لیموترش توصیه می‌شود
- استفاده از مرطوب کننده‌های هوا در طول شب مفید است
- بعضی از دهان‌شویه‌ها به دلیل برخوردار بودن از آنزیم‌های مفید، برای حفظ بهداشت دهان و دندان مؤثر هستند. البته باید خاطر نشان کرد که دهان‌شویه‌های بر پایه الکل برای افراد مبتلا به ام اس مناسب نیستند چراکه الکل باعث خشکی بیشتر دهان می‌شود
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
سلام من ام اس دارم و میخوام به دندونپزشکی برم باید بهشون اطلاع بدم که ام اس دارم؟
سلام محمود عزیز
بهتره قبل از انجام هر پروسیجر و عملی بیماری‌های زمینه‌ای و داروهای مصرفی به پزشک مربوطه اطلاع داده شه.
سلام خسته نباشید اعصاب فک و دندونا ممکنه به خاطر ام اس اسیب ببینن؟
سلام دوست عزیز
ممنون از شما
ام اس معمولا سیستم اعصاب مرکزی رو درگیر می‌کنه که بسته به ناحیه‌ی درگیر علائم در نواحی مختلفی میتونه بروز کنه.
سلام یه مدت دلشوره تیک عصبی گرفتم همش پلک چشم ها میلرزه تنظیم خواب ام ریخته بهم خواهش میکنم کمک ام کنید
سلام ابراهیم عزیز
برای درمان استرس زمینه‌ای و یادگیری روش‌های کنترل اون، باید به روانپزشک مراجعه کنین. تمام علائم شما رو بهتر خواهد کرد.