سردرد خوشهای و هر آنچه که باید در مورد آن بدانید!
آیا تابه‌حال به سردردی مبتلا شدید که منشأ آن را ندانید و حسابی درگیرش شوید؟ یک مدل سردرد که در یک سمت سر احساس درد وحشتناکی دارید و حتی با وجود گذشت مدت‌زمان قابل‌توجه هنوز شما را رها نکرده است. همراه این سردرد یک‌طرفه و آزاردهنده، درد و فشار اطراف چشم را نیز احساس می‌کنید. اگر این تجربه را داشته‌اید شما به سردرد خوشهای مبتلا شدید، سردردی بسیار نادر و عذاب‌آور که فرد مبتلا را کلافه و ناتوان می‌کند. اگر تاکنون دچار چنین سردرد آزاردهنده‌ای شده‌اید و می‌خواهید بفهمید چرا و چگونه درگیر سردرد خوشهای می‌شوید، در این بخش در هومکا همراه ما باشید.
سردرد خوشهای چیست؟
سردردهای خوشهای حملات فوق‌العاده دردناکی هستند که از یک سمت سر شروع‌شده و اغلب در اطراف چشم نیز با فشار و درد شدید احساس می‌شوند. سردردهای خوشهای گونه‌ای نادر از انواع سردرد به‌شمار می‌روند. هرکسی ممکن است درگیر این سردرد شود و محدودیت سنی ندارد. اما جالب است بدانید برخلاف میگرن که زنان را درگیر می‌کند، سردردهای خوشهای بیشتر در مردان مشاهده می‌شود. اغلب افراد زمانی دچار سردردهای خوشهای می‌شوند که در دهه ۳۰ و ۴۰ زندگی خود هستند. آمار ابتلای نوجوانان و کودکان به این سردرد بسیار پایین است.
علائم سردرد خوشهای
یکی از دلایل خاص بودن سردرد خوشهای این است که تقریباً هیچ علامتی ندارد و ناگهان متوجه می‌شوید که درگیر یک سردرد وحشتناک شدید. سردردهای خوشهای بدون کمترین علامتی با سرعتی بالا ایجاد می‌شوند. درد حاصل از سردرد خوشهای به این صورت است که شما درد را بیشتر به‌صورت احساس تیز تجربه می‌کنید، همراه آن احساس می‌کنید یک سمت سرتان در حال سوراخ شدن است و سوزش زیادی نیز دارد.
همچنین این سردرد ضمن درگیر کردن یک سمت سر در اطراف چشم، صورت و شقیقه نیز گسترش پیدا می‌کند. این سردرد تمایل زیادی دارد که پیشرفته کند و نقاط بیشتری از سر را درگیر خود کند. درد حاصل از این سردرد به حدی زیاد است که فرد مبتلا حسابی آشفته و بی‌قرار می‌شود. برای توصیف شدت درد این سردرد باید بگوییم که گاهی فرد مبتلا برای تسکین دادن درد و کاستن از شدت آن سرش را مرتباً تکان می‌دهد، راه می‌رود و در شرایط وخیم ممکن است. بیشتر افرادی که مبتلا به سردرد خوشهای می‌شوند، یک یا چند علائم زیر را نیز تجربه می‌کنند:
- یک چشم قرمز می‌شود
- از یک چشم مرتباً اشک سرازیر می‌شود
- پلک می‌افتد
- یکی از مردمک‌ها کوچک‌تر می‌شود
- صورت عرق می‌کند
- سوراخ بینی مسدود شده و یا اینکه دچار آبریزش می‌شود
حمله سردرد خوشهای بین ۱۵ دقیقه تا ۳ ساعت به طول می‌انجامد. احتمالاً فرد مبتلا در یک روز بین ۱ تا ۸ بار این احساس ناخوشایند را تجربه می‌کند.
چرا سردرد خوشهای بروز می‌کند؟
هنوز هم با وجود مطالعات وسیع متخصصین نتوانستند به دلیل مشخصی برای بروز سردردهای خوشهای دست پیدا کنند. اما محققین معتقدند که این سردردها از ناحیه‌ای در مغز به نام هیپوتالاموس نشأت می‌گیرند. مطالعات متخصصین نشان می‌دهد که بیش از هر گروهی، افرادی که سیگار می‌کشند در معرض ابتلا به سردردهای خوشهای قرار دارند.
در برخی از مبتلایان به سردرد خوشهای سابقه خانوادگی نیز مشاهده می‌شود. مطالعه بر روی این افراد نشان می‌دهد که در خانواده‌شان افراد دیگری نیز هستند، که مبتلا به سردرد خوشهای می‌شوند. بنابراین سردرد خوشهای می‌تواند یک پیوند ژنتیکی را نیز در بر بگیرد. البته همیشه سردرد خوشهای به دو دلیل بالا بروز نمی‌کند. گاهی محرک‌ها سبب ایجاد این نوع سردرد آزاردهنده می‌شوند. ازجمله محرک‌های سردرد خوشهای می‌توان به الکل، عطر، بنزین و رنگ اشاره نمود.
وب‌سایت mayoclinic در این باره می‌گوید
عواملی که خطر ابتلا به سردردهای خوشهای را زیاد می‌کند عبارت‌اند از:
- جنسیت: این نوع سردرد در مردان بیشتر از زنان است
- سن: بیشتر افراد در سنین ۲۰ تا ۵۰ سالگی به سردردهای خوشهای دچار می‌شوند
- سیگار کشیدن و مصرف الکل: افراد سیگاری و کسانی که الکل مصرف می‌کنند بیشتر به این نوع سردرد مبتلا می‌شوند
- سابقه خانوادگی
الگوی حملات سردرد خوشهای
گاهی سردرد خوشهای بین ۴ تا ۱۲ هفته به طول می‌انجامد، بنابراین می‌توان دریافت که فرد مبتلا چه فشار و درد غیرقابل وصفی را باید تحمل کند. بعضی اوقات نیز این سردرد پس از درمان تا یک دوره طولانی دیگر بروز نمی‌کند. گاهی این بهبودی بین چند ماه تا چند سال پایدار خواهد بود، اما احتمال اینکه روزی مجدداً شروع شود وجود دارد.
فرد مبتلا به سردرد خوشهای معمولاً هرروز در یک ساعت مشخص از روز درگیر سردرد می‌شود. مثلاً فرد بعد از بیدار شدن و گذشت چند ساعت سردردهایش شروع می‌شود. این سردرد اغلب تا چند سال طول می‌کشد و حتی این احتمال نیز رد نمی‌شود که برخی از مبتلایان تا پایان عمر درگیر این مشکل باشند. شروع سردردهای خوشهای گاهی می‌تواند فصلی باشد. به‌عنوان‌مثال فرد درگیر به سردرد خوشهای با شروع فصل بهار سردردهایش شروع می‌شود و فرد مبتلای دیگر در پاییز درگیر این حالت ناخوشایند می‌شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در مورد بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات توصیه می‌شود پس از احساس شدت یافتن عارضه به پزشک مراجعه کنید، اما درباره سردرد خوشهای چنین توصیه‌ای نمی‌کنیم. همان بار اول که احساس کردید سردرد شما از نوع خوشهای است، باید سریعاً به پزشک عمومی مراجعه کنید.
پزشک از شما درباره علائمی که دارید سؤال می‌پرسد و اگر لازم باشد دستور به انجام آزمایش می‌دهد. گاهی ممکن است پزشک انجام اسکن مغز را لازم بداند. با انجام اسکن مغز متخصص متوجه می‌شود که علائم شما دقیقاً مرتبط با سردرد خوشهای است و یا اینکه شما مبتلا به بیماری دیگری شده‌اید. اگر پزشک عمومی متوجه شود که سردرد شما از نوع خوشهای است، شما را به یک متخصص مغز و اعصاب ارجاع می‌دهد. با مراجعه به متخصص مغز و اعصاب می‌توانید درمان این سردردهای آزاردهنده را شروع کنید و ضمناً تکنیک‌های جلوگیری از بروز مجدد آن را نیز بیاموزید.
درمان سردرد خوشهای
سردردهای خوشهای عامل تهدیدکننده زندگی نیستند، ولی می‌توانند سبب افزایش دردهای شدید شوند و کیفیت زندگی بیمار را کاهش دهند. گاهی این سردردها آن قدر شدید می‌شوند که فرد از انجام کارهای روزمره خود نیز بازمی‌ماند.
دقت کنید که شما نمی‌توانید از مسکن‌های بدون نسخه، همچون استامینوفن استفاده کنید، چون شدت این سردرد بسیار بالاست و چنین مسکن‌هایی نمی‌توانند درد آن را کاملاً برطرف کنند. با مراجعه به پزشک شما تحت درمان‌های تخصصی قرار می‌گیرید. به‌صورت کلی برای درمان سردردهای خوشهای سه تکنیک درمانی زیر مطرح است:
- تزریق سوماتریپتان: این دارو را می‌توانید دو بار در روز تزریق کنید
- اسپری بینی سوپاتریپتان یا زولمیتریپتان: درصورتی‌که نمی‌توانید خودتان تزریق سوماتریپتان را انجام دهید، این داروها را استفاده کنید
- اکسیژن درمانی: با استفاده از دستگاه اکسیژن ساز، اکسیژن خالص را از طریق ماسک دریافت می‌کنید و سردردتان در طول ۱۵ تا ۳۰ دقیقه تسکین پیدا می‌کند.
تکنیک‌های جدید درمان سردرد خوشهای
درمان سردرد خوشهای با تحریک عصب واگ
در این روش درمانی از طریق پوست عصب واگ را تحریک می‌کنند. در این تکنیک درمانی سردرد خوشهای از جریان‌های الکتریکی ولتاژ پایین استفاده کرده و عصب گردن را تحریک می‌کنند. برای انجام این تکنیک درمانی دستگاهی کوچک در کنار گردن قرار می‌گیرد. سپس متخصص جریان الکتریکی را وصل کرده و کم کم افزایش می‌دهد.
این افزایش جریان الکتریکی سبب ایجاد انقباضات کوچک ماهیچه‌ای زیر پوست می‌شود. حدوداً ۹۰ ثانیه بیمار در این حالت باقی می‌ماند و سردردهایش تسکین پیدا می‌کنند. این روش را با عنوان TVNS معرفی می‌کنند. این تکنیک درمانی هم برای درمان سردردهای خوشهای که بروز کردند و هم برای فاصله بین حملات، جهت پیشگیری از بروز مجدد حمله سردرد مورداستفاده قرار می‌گیرد.
کاشت دستگاه تحریک
اگر فردی برای مدت‌زمان طولانی درگیر دردهای خوشهای باشد و تکنیک‌های درمانی دیگر نیز اثربخشی نداشته باشند، متخصص جراحی و کاشت دستگاه تحریک را توصیه می‌کند. در این روش بیمار بیهوش می‌شود و دستگاه الکتریکی کوچکی در حفره کنار صورت او کاشته می‌شود. با فعال شدن این دستگاه جریان الکتریکی در ناحیه سیستم عصبی پاراسمپاتیک ایجاد می‌شود که در تسکین سردردهای خوشهای مؤثر است.
نحوه عملکرد این دستگاه به این روش است، که وقتی دچار سردرد می‌شوید، دستتان را روی محل کاشت دستگاه می‌گذارید. در این حالت دستگاه فعال می‌شود و درد را تسکین می‌دهد. این روش درمانی زمانی مؤثر خواهد بود که تحت نظر متخصص مورداستفاده قرار گیرد. معمولاً از این روش برای درمان ۲ ماهه استفاده می‌کنند و بیش از آن توصیه نمی‌شود. انواع روش‌های درمانی سردرد را می‌توانید در مقاله «روش‌های خانگی و دارویی درمان سردرد» مطالعه کنید.
پیشگیری از سردردهای خوشهای
- از محرک‌های سردرد دوری کنید
- اصلاً سیگار نکشید
- از گرم کردن زیاد بدن حین ورزش جلوگیری کنید
- الکل مصرف نکنید و در معرض بوی بنزین، رنگ و عطر قرار نگیرید
کلام آخر
زندگی با سردرد خوشهای به‌خصوص اگر شدید و مزمن باشد بسیار عذاب‌آور است. پزشک متخصص مغزواعصاب می‌تواند به شما در درمان این نوع سردرد کمک کند. تعداد دفعات، مدت‌زمان سردرد، علائم، محرک‌ها، مسکن‌هایی که مصرف می‌کنید و روش‌هایی که سردرد شما با آن بهبود می‌یابد را یادداشت کنید و به پزشک اطلاع دهید تا به تشخیص و درمان سردرد توسط پزشک کمک کنید.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
این سردردها نوعی میگرن حساب میشن؟
سردرد کلاستر یا خوشه ای یکی از انواع سردرده که ممکنه شدت درد و نوع و عامل ایجاد کنندش با میگرن فرق داشته باشه.
برای آروم شدن این سردرد چی بخوریم خوبه؟
در موارد خفیف از مسکن‌هایی مثل استامینوفن استفاده کنید اما غالبا با توجه به شدت درد در حملات حاد، نیازمند دازوهای تخصصی هستین.