علائم روماتیسم + علائم روماتیسم مفصلی چیست؟
بیماری روماتیسم انواع مختلفی دارد که یکی از انواع آن روماتیسم مفصلی است. آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی اختلالی است که در آن سیستم ایمنی به مفاصل حمله می‌کند و باعث بروز التهاب و صدمات بافتی می‌شود. این بیماری در مراحل اولیه علائم و نشانه‌هایی دارد که می‌توان با شناخت آن‌ها از پیشروی بیماری و آسیب‌دیدگی مفاصل جلوگیری کرد. این مقاله از مجله سلامت هومکا به‌طور کامل به مبحث علائم روماتیسم و روماتیسم مفصلی اختصاص پیدا کرده و حاصل ترجمه و گردآوری مقالات تراز اول دنیاست.
روماتیسم مفصلی چه نوع بیماری‌ای است؟
زمانی که سیستم ایمنی به‌اشتباه و بنا به دلایل ژنتیکی یا محیطی مفاصل را مورد هدف قرار می‌دهد بیماری آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی به وجود می‌آید. سیستم ایمنی در حالت طبیعی وظیفه مبارزه با عوامل عفونی را بر عهده دارد اما در بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی به‌اشتباه به پوشش مفاصل حمله می‌کند و باعث بروز التهاب و متعاقب آن تورم، سفتی و درد مفاصل می‌شود.
علائم اولیه روماتیسم مفصلی (RA)
علامت اصلی روماتیسم مفصلی درد و سفتی مفاصل است. البته پیش از بروز این علائم، بعضی از نشانه‌های هشداردهنده اولیه بروز می‌کند که شناخت آن‌ها جهت تشخیص بیماری در مراحل اولیه بسیار مفید است. برای آشنایی با انواع آزمایش روماتیسم و ثبت درخواست آزمایش، کلیک کنید.
بعضی از علائم اولیه روماتیسم مفصلی حالت سیستمیک و عمومی دارند اما برخی دیگر تنها محدود به مفاصل هستند. هر چه مفصل‌های بیشتری در بدن با نشانه‌های آرتریت در ارتباط باشند احتمال مبتلا بودن فرد به روماتیسم مفصلی بیشتر است زیرا این بیماری یک اختلال سیستمیک و عمومی است و بیشتر مفاصل بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. علائم هشداردهنده اولیه آرتریت روماتوئید به شرح زیر است.
۱- شایع‌ترین علائم روماتیسم، خستگی و بی‌رمقی
شاید در نگاه اول ارتباط خستگی مفرط با روماتیسم مفصلی تا حدودی تعجب‌آور به نظر برسد اما زمانی که التهاب در بدن حالت عمومی پیدا کند انرژی بدن صرف فعالیت سیستم ایمنی می‌شود و از توان و جنب‌وجوش طبیعی فرد کاسته می‌شود. کاهش محسوس انرژی موارد زیر را تحت تأثیر قرار می‌دهد:
- فعالیت‌های روزمره
- ارتباطات اجتماعی
- رابطه جنسی
- بازدهی و بهره‌وری در فعالیت‌های حرفه‌ای
۲- تب خفیف
زمانی که سیستم ایمنی فعال می‌شود به‌طور طبیعی دمای بدن به منظور مبارزه با عوامل عفونی بالا می‌رود. در روماتیسم مفصلی نیز به دلیل فعال شدن سیستم ایمنی دمای بدن به‌طور خفیف بالا می‌رود با این تفاوت که در روماتیسم مفصلی عامل تب ویروس یا باکتری نیست بلکه یک خطای بنیادی در عملکرد سیستم ایمنی است.
۳- کاهش وزن
سومین نشانه مهم روماتیسم مفصلی کاهش وزن غیرمنتظره است که به‌احتمال‌زیاد یکی از عوارض جانبی بروز التهاب سیستمیک در بدن است. زمانی که به دلیل التهاب انرژی فرد کاهش می‌یابد و تب نیز به این علائم افزوده شود، اشتها به‌تدریج تحت تأثیر قرارگرفته که حاصل آن کم شدن وزن بدن است.
۴- سفتی مفاصل
این نشانه در ابتدا معمولاً در یک یا دو مفصل به‌ویژه در مفاصل انگشتان دست احساس می‌شود. علاوه بر سفتی مفاصل، سفتی کل بدن و احساس گرفتگی عضلات نیز در مراحل اولیه دور از انتظار نیست. سفتی و گرفتگی عمومی به‌خصوص پس از یک مدت بی‌تحرکی چشمگیرتر است به‌طوری‌که بیشتر مبتلایان به روماتیسم مفصلی دچار گرفتگی صبحگاهی هستند.
۵- حساسیت مفاصل
حساسیت مفاصل دست و پا از نشانه‌های اولیه آرتریت روماتوئید محسوب می‌شود. در انگشتان دست، مفاصل میانی و قاعده‌ای بیشتر درگیر می‌شوند به‌طوری‌که در زمان کار با انگشتان درد و حساسیت این مفاصل قابل‌توجه است. در انگشتان پا نیز مفصل قاعده حساس‌تر و دردناک‌تر است. این درد باعث می‌شود که مبتلایان به روماتیسم مفصلی در زمان راه رفتن بیشتر وزن خود را بر پاشنه پا قرار دهند و از تماس انگشتان پا با زمین اجتناب می‌کنند.
۶- درد مفاصل
درد مفاصل انگشتان، مفاصل مچ دست و مفاصل پا از علائم روماتیسم مفصلی است. علت درد مفاصل در آرتریت روماتوئید ضخیم شدن و تجمع مایع در بافت اطراف مفاصل است. این تغییرات مخرب که ناشی از التهاب مزمن هستند فشار بر کپسول مفصل و پایانه‌های عصبی را افزایش می‌دهند که نتیجه آن بروز درد مفصل است.
۷- علائم روماتیسم؛ ورم مفاصل
تورم و برجسته شدن اطراف مفاصل دست و پا یکی از شایع‌ترین علائم آرتریت روماتوئید است. ورم خفیف از نشانه‌های اولیه روماتیسم مفصلی است و هرچه بیماری مزمن‌تر می‌شود تورم چشمگیرتر خواهد شد.
۸- قرمزی مفاصل
به دلیل فعال شدن غیرطبیعی سیستم ایمنی در اطراف مفصل‌ها، فاکتورهای التهابی و مولکول‌های آسیب‌زا به بافت پیرامون مفاصل آزاد می‌شوند. فاکتورهای التهابی به سهم خود باعث گشادشدن رگ‌های نزدیک مفاصل می‌شوند و این روند گردش و جریان خون را در ناحیه افزایش می‌دهد. حاصل چنین فرایندی بروز قرمزی و تورم پوست در اطراف مفصل است.
۹- داغی مفاصل
داغی مفاصل یکی از اولین علائم التهاب ناشی از روماتیسم مفصلی است و معمولاً پیش از ورم و قرمز شدن پوست بروز می‌کند.
۱۰- بی‌حسی و سوزن سوزن شدن مفاصل
این عوارض به دلیل تحت فشار قرارگرفتن اعصاب محیطی در مفصل‌ها ایجاد می‌شوند. زمانی که بافت اطراف مفصل به دلیل التهاب بلندمدت ضخیم می‌شود اعصاب تحت تأثیر قرار گرفته و احساس بی‌حسی و یا سوزن سوزن شدن بروز می‌کند.
۱۱- کاهش دامنه حرکتی مفاصل
در ابتدای بیماری ممکن است کاهش دامنه حرکتی مچ دست به‌خوبی مشهود باشد. در ادامه بیماری به دلیل درگیر شدن تاندون‌ها و رباط‌ها، خم و راست شدن مفاصل سخت‌تر از قبل می‌شود.
۱۲- تحت تأثیر قرار گرفتن قرینه‌ای مفاصل
یکی دیگر از علائم روماتیسم مفصلی درگیر شدن مفاصل به‌صورت قرینه‌ای در هر دو طرف بدن است. این علامت نشانه‌ای از اختلال در عملکرد سیستم ایمنی و بروز التهاب سیستمیک است.
به گفته‌ی medicalnewstoday اگر در نزدیکی مفاصل دچار التهاب پی‌درپی می‌شوید به پزشک مراجعه کنید. تسکین التهاب برای پیشگیری از آسیب به مفاصل ضروری است.
درصورتی‌که پس از مصرف داروهای تجویزشده التهاب همچنان تداوم داشته باشد، موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید. برای اثربخشی بهتر ممکن است برنامه‌های درمانی و دارویی تغییر کند. ایجاد چنین تغییراتی می‌تواند به جلوگیری از آسیب مفاصل و کاهش علائم کمک کند.
علائم روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) پیشرفته
روماتیسم مفصلی پیشرفته می‌تواند به شکل‌های مختلفی ظاهر شود. حدود ۲۵ درصد از افراد مبتلا آرتریت روماتوئید پیشرفته ندول روماتوئیدی را تجربه می‌کنند. این ندول‌ها همانند توده‌های جامد در زیر پوست و معمولاً در پایه مفاصل و نیز در قسمت‌هایی از بدن مانند آرنج و پاشنه‌ها که غالباً با زمین در تماس هستند، تشکیل می‌شوند. شایع‌ترین نواحی بدن که مستعد بروز ندول روماتوئیدی هستند:
- پشت پاشنه پا
- آرنج
- انگشتان دست
- زانو
- بند انگشتان
ندول‌ها ممکن است منفرد و یا مانند خوشه‌ای از چندین توده کوچک پدیدار شوند. سرعت و گسترش روماتیسم مفصلی در همه مبتلایان به یک شکل نیست. در برخی افراد بیماری خفیف است و علائم کمتری بروز می‌کند درحالی‌که در برخی دیگر بیماری شدید است و خطر بروز عوارض زیر وجود دارد:
- سرطان به‌ویژه از نوع لنفوم
- بیماری‌های قلبی
- مشکلات تنفسی مانند بیماری بینابینی ریه
روماتیسم مفصلی در حالت پیشرفته و درمان‌نشده می‌تواند منجر به آرتریت موتیلان شود. موتیلان شکل بسیار شدید روماتیسم مفصلی است که می‌تواند باعث تغییر شکل شدید دست و پا شود.
علائم روماتیسم دست چیست؟
علائم اولیه روماتیسم دست عبارت است از:
- درد و سفتی صبحگاهی دست
- تورم مفاصل دست
علائم روماتیسم دست در مراحل بعدی این بیماری عبارت است از:
- درد مبهم و شدید
- دردی که شما را از خواب شب بیدار می‌کند
- قرمزی و حساس‌شدن مفاصل آسیب‌دیده
- باز و بسته نشدن کامل انگشتان
- گره‌های استخوانی کوچک در مفصل میانی یا بالایی انگشتان
- بزرگ‌شدن مفاصل انگشتان
- ضعیف شدن دست‌ها
علائم روماتیسم در دوره تسکین چگونه است؟
پس از مصرف داروهای تجویزشده، آرتریت روماتوئید وارد فاز تسکین می‌شود که در آن علائم فروکش می‌کند. در دوره بهبودی بیمار یا فاقد علائم است و یا درد، تورم و سفتی مفاصل را بسیار خفیف‌تر از قبل تجربه می‌کند.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
سلام تشکر بابت این مطالب آموزشی عمومی مفیدتون. جامعه پزشکی و پرستاری کشور بسیار محترم هستش.
سلام دوست عزیز
ممنون از لطف و توجه شما