سرطان حلق چیست؟ + سرطان اوروفارنکس و علائم آن
سرطان حلق قسمتی از گلو را تحت تأثیر قرار می‌دهد و علائمی همچون سرفه‌های خونی و لکه‌های سفید دهانی بروز می‌کند. عوامل مختلفی در بروز سرطان حلق دخیل هستند و پیشگیری از این بیماری مستلزم شناخت عوامل خطر است. در این مقاله از مجله سلامت هومکا اطلاعات جدید و معتبر در خصوص دلایل ایجاد سرطان حلق، درمان آن، علائم و سایر نکات مهم بیان شده است.
سرطان حلق در کدام قسمت بروز می‌کند؟
حلق ناحیه‌ای از گلو است که به سه بخش تقسیم می‌شود:
- نازوفارنکس قسمت بالایی حلق
- اوروفارنکس بخش میانی حلق
- هیپوفارنکس پایین‌ترین بخش حلق
فارنکس یا همان حلق قسمتی از گلو است که درست از پشت دهان شروع می‌شود. قسمتی که درست از انتهای دهان شروع می‌شود اوروفارنکس است. قاعده زبان، قسمت‌هایی از لوزه، بخش خلفی کام همگی در اوروفارنکس قرار دارند و بر اساس مطالعات آماری اوروفارنکس شایع‌ترین سرطان حلق به شمار می‌آید.
سرطان حلق چقدر شایع است؟
طبق گزارش انجمن سرطان آمریکا، سالانه حدود ۵۳۰۰۰ نفر در ایالات متحده به سرطان حلق و دهان مبتلا می‌شوند. شیوع این سرطان‌ها در مردان دو برابر بیشتر از زنان است. میانگین سنی بیماران مبتلا به سرطان حلق در هنگام تشخیص ۶۲ سال است. تنها حدود ۲۵ درصد از سرطان دهان و حلق در افراد زیر ۵۵ سال رخ می‌دهد. بروز این سرطان در کودکان نادر است.
چه عواملی خطر ابتلا به سرطان حلق را افزایش می‌دهند؟
علت دقیق سرطان حلق (سرطان اوروفارنکس) مشخص نیست اما عواملی که احتمال ابتلا به سرطان حلق را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:
- سیگار کشیدن سنگین و طولانی
- مصرف نوشیدنی‌های الکلی
- سابقه سرطان سر و گردن
- سابقه پرتودرمانی سر و گردن
- آلوده بودن به ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) به‌ویژه HPV نوع ۱۶
- بروز بیشتر در مردها
- شیوع بالا در سنین ۵۰ تا ۶۰ سالگی
- آلودگی به ویروس اپشتین‌بار
ماهی و گوشت آغشته به ماده شیمیایی نیتروزآمین (موجود در گوشت‌های فرآوری شده) ممکن است خطر ابتلا به سرطان حلق را افزایش دهند.
علائم سرطان حلق
یکی از اولین علائم سرطان حلق (سرطان اوروفارنکس) وجود یک توده بدون درد در قسمت فوقانی گردن است. سایر علائم به‌صورت زیر است:
- تورم گردن
- سردردهای مداوم
- احتقان بینی (انسداد بینی)
- درد صورت
- خونریزی بینی
- تغییرات در شنوایی
- صدای زنگ در گوش (وزوز گوش)
لازم به ذکر است که این علائم ممکن است به دلایل دیگری نیز بروز کنند و ظاهر شدن آن‌ها دلیل بر ابتلای حتمی به سرطان حلق نیست.
به گفته‌ی my.clevelandclinic اگرچه پیشگیری کامل از سرطان حلق ممکن نیست اما با رعایت نکاتی در زندگی می‌توان خطر ابتلا به سرطان حلق را کم کرد. نکات مهم جهت پیشگیری از سرطان حلق به شرح زیر است:
- اگر سیگار و یا قلیان می‌کشید حتماً آن را ترک کنید. دود سیگار و مواد شیمیایی مضر آن خطر ابتلا به سرطان دهان، ریه، حلق و حنجره را تا حدود زیادی افزایش می‌دهند. از پزشک خود در خصوص ترک سیگار مشاوره بگیرید
- تا حد امکان از نوشیدنی‌های الکلی پرهیز کنید. الکل اثرات سرطان‌زای تنباکو را افزایش می‌دهد و خود نیز از ترکیبات مخرب در ابتلا به انواع سرطان محسوب می‌شود
- از قرار گرفتن در معرض عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) اجتناب کنید. داشتن چندین شریک جنسی و رابطه دهانی خطر ابتلا به HPV را افزایش می‌دهد
- به یک رژیم غذایی سالم و متعادل پایبند باشید و به‌طور منظم ورزش کنید
- برای ویزیت پزشکی و دندانپزشکی یک برنامه منظم داشته باشید. با معاینه دهان و حلق می‌توان هرگونه تغییری را در اوایل شکل‌گیری تشخیص داد
سرطان حلق چگونه تشخیص داده می‌شود؟
در ابتدای کار پزشک با معاینه دهان، حلق و گوش‌های شما علائم مشکوک احتمالی را ارزیابی می‌کند. برای معاینه حلق از یک آینه کوچک استفاده می‌شود. جهت بررسی بخش‌های فوقانی حلق یک لوله انعطاف‌پذیر نازک با یک منبع نور در انتهای آن (اندوسکوپ انعطاف‌پذیر) از طریق سوراخ بینی به پشت حلق هدایت می‌شود.
برای انجام این روش معمولاً از یک اسپری بی‌حس‌کننده موضعی برای بی‌حسی بینی و گلو استفاده می‌شود و از شما خواسته می‌شود که تا یک ساعت بعد یا تا زمانی که گلویتان از بی‌حسی خارج شود چیزی نخورید یا ننوشید. در صورت مشکوک بودن به وجود تومور، پزشک یک نمونه بافتی (بیوپسی) دریافت می‌کند و نمونه را به آزمایشگاه ارسال می‌کند تا توسط متخصص پاتولوژی زیر میکروسکوپ بررسی گردد. پاتولوژیست‌ها سرطان حلق را بر اساس نوع سلول طبقه‌بندی می‌کنند. که شامل موارد زیر است:
- کارسینوم سلول سنگفرشی
- کارسینوم تمایز نیافته یا تمایز ضعیف
آزمایشات تشخیص سرطان حلق
- آزمایش خون برای بررسی سلامت عمومی بیمار و ارزیابی شاخص‌های سلامت
- آزمایش‌های تصویربرداری برای تشخیص میزان گسترش تومور
- ارتوپانتوموگرافی (پانورکس) یک تصویربرداری پانورامیک از فک بالا و پایین است و برای تشخیص اینکه آیا تومور به استخوان فک رشد کرده یا خیر به کار می‌رود
- سی‌تی‌اسکن نوع خاصی از تصویربرداری اشعه ایکس است که مجموعه‌ای از تصاویر دقیق با زوایای مختلف از داخل دهان و اجزای گردن آشکار می‌کند
- روش MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) که از امواج رادیویی برای تهیه تصاویر دقیق از داخل دهان و گردن استفاده می‌شود.
- در اسکن PET یا تصویربرداری توموگرافی پوزیترون (PET)، مقدار کمی گلوکز رادیواکتیو از طریق وریدی تزریق می‌شود. این اسکنر تصاویر کامپیوتری واضحی از اندام‌های داخلی فراهم می‌سازد. سلول‌های سرطانی گلوکز رادیواکتیو بیشتری نسبت به سلول‌های طبیعی جذب می‌کنند و از این طریق می‌توان به محل دقیق تومور و میزان انتشار آن پی برد
سرطان حلق چگونه درمان می‌شود؟
تعیین برنامه درمانی بستگی به مرحله سرطان، سن و سلامت عمومی بیمار دارد. هدف در درمان سرطان حلق یا اوروفارنکس ازبین‌بردن سلول‌های سرطانی و در عین حال حفظ توانایی صحبت کردن و بلع است. درمان می‌تواند شامل یک روش یا ترکیبی از روش‌ها شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی، درمان هدفمند و ایمونوتراپی باشد. جراحی معمولاً در مراحل اولیه سرطان یعنی زمانی که تومور کوچک است و گسترش نیافته، کاربرد دارد.
شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی به روش‌های مختلفی اجرا می‌شود. گاهی شیمی‌درمانی همراه با پرتودرمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد تا سلول‌های سرطانی باقی‌مانده پس از جراحی از بین بروند. در بعضی شرایط نیز شیمی‌درمانی به‌تنهایی یا همراه با پرتودرمانی قبل از جراحی برای کوچک شدن اندازه تومور استفاده می‌شود. در مواردی که سرطان گسترش بالایی دارد و با جراحی قابل درمان نیست شیمی‌درمانی به‌تنهایی یا همراه با پرتودرمانی برای درمان مفید است.
درمان هدفمند سرطان اوروفارنکس
روش درمان هدفمند شامل بهره گرفتن از داروهایی به نام آنتی‌بادی‌های مونوکلونال است. این داروها به‌طور هدفمند و کنترل‌شده پروتئین‌های خاصی که سلول‌های سرطانی برای تقسیم، رشد و گسترش به آن نیاز دارند را هدف قرار می‌دهند و بدین ترتیب با مختل کردن عملکرد سلول‌های سرطانی، رشد آن‌ها را کند یا متوقف می‌کنند. ستوکسیماب یک داروی هدفمند پرکاربرد است که برای درمان سرطان‌های دهان و حلق استفاده می‌شود. این دارو به‌تنهایی یا همراه با پرتودرمانی و شیمی‌درمانی تجویز می‌شود.
ایمونوتراپی
در روش ایمونوتراپی داروهایی تجویز می‌شوند که سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و آن را برای یافتن و از بین بردن سلول‌های سرطانی یاری می‌دهد. سلول‌های سرطانی بسیار هوشمند هستند و روش‌های مختلفی برای فریب دادن و فرار از سیستم ایمنی به کار می‌برند اما داروهای مورد استفاده در ایمونوتراپی قادرند سیستم ایمنی را از گزند مکانیسم‌های فرار در امان نگه دارند. ایمونوتراپی به‌عنوان اولین گزینه درمانی برای سرطان عود کرده و یا سرطان پیشرفته استفاده می‌شود. ایمونوتراپی سرطان اوروفارنکس شامل مصرف داروهای پمبرولیزوماب و نیولوماب است.
جراحی سرطان حلق
در بیشتر موارد، جراحی برای سرطان گلو تنها در صورتی نیاز است که تومور پس از شیمی‌درمانی عود کند. اگر تومور کوچک باشد، جراح می‌تواند با روش میکروسرجری لیزری تومور را حذف کند. در این روش لیزر بر روی یک اسکوپ فلزی کوچک (ابزار لوله مانند) سوار است و از راه دهان به ناحیه تومور هدایت می‌شود. قبل از شروع جراحی، بیهوشی عمومی انجام می‌شود و سپس ناحیه سرطان و اطراف آن با لیزر پاک‌سازی می‌شود.
پس از جراحی سرطان اوروفارنکس، یک لوله کوچک از راه بینی به معده وارد می‌شود (لوله NG) و از این طریق مواد غذایی لازم به بیمار داده می‌شود زیرا بیمار نمی‌تواند تا زمان بهبودی محل جراحی غذا بخورد. بهبودی حدود دو هفته طول می‌کشد و در این مدت بیمار غذای مایع را از طریق لوله NG دریافت می‌کند. بیمار سه تا پنج روز پس از جراحی با لوله NG در بینی از بیمارستان ترخیص می‌شود.
اگر تومور بزرگ‌تر باشد برای برداشتن آن از جراحی سنتی و برش اقدام می‌شود. قبل از شروع جراحی بیهوشی عمومی صورت می‌گیرد. جراح یک برش در ناحیه گردن و در زیر چانه ایجاد می‌کند تا تومور را شناسایی و خارج کند. بعد از خارج شدن تومور، ناحیه با یک فلپ پوستی ترمیم می‌شود. اگر غدد لنفاوی گردن تحت تأثیر قرار گرفته باشند برای برداشتن گره‌ها معمولاً دیسکشن غدد لنفاوی گردنی لازم خواهد شد.
شانس بهبودی افراد مبتلا به سرطان حلق چقدر است؟
پیش‌آگهی سرطان حلق به سن، سلامت عمومی فرد، وضعیت HPV، سابقه مصرف سیگار و مرحله سرطان بستگی دارد. تومورهایی که به دلیل HPV به وجود آمده‌اند در مقایسه با تومورهایی که با HPV مرتبط نیستند شانس درمان بیشتری دارند. برای افراد مبتلا به سرطان دهان و حلق مهم است که همیشه ویزیت منظم پزشکی را در برنامه سلامت خود داشته باشند زیرا احتمال عود بیماری و یا بروز آن در بافت‌های اطراف وجود دارد.
حذف عوامل خطر مانند سیگار کشیدن و مصرف الکل که خطر عود سرطان را افزایش می‌دهند، برای برخوردار شدن از زندگی سالم الزامی است. طبق گزارش انجمن سرطان آمریکا، نرخ بقای پنج ساله در سرطان حلق حدود ۷۰ درصد است. این بدان معناست که اگر مبتلا به سرطان حلق هستید احتمال زنده ماندن ۵ سال پس از تشخیص نسبت به افراد سالم حدود ۷۰ درصد است.
در صورت ابتلا به سرطان اوروفارنکس چه سوالاتی از پزشک بپرسیم؟
به منظور اینکه بیشتر با سرطان حلق و نحوه کنار آمدن با آن آشنا شوید، می‌توانید سوالات زیر را در زمان ویزیت از پزشک معالج بپرسید:
- آیا سرطان من مربوط به ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است؟ (بهترین راه برای تشخیص HPV انجام آزمایش HPV است)
- چه تغییراتی در سبک زندگی ایجاد کنم؟
- برنامه درمانی من چیست؟
- شانس درمان سرطان چقدر است؟
- عوارض درمان چیست؟
- آیا سرطان من گسترش پیدا کرده و در چه مرحله‌ای است؟
- چه آزمایشاتی برای درمان تجویز می‌شود؟
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
