سرطان ریه + آیا سرطان ریه کشنده است؟
سرطان ریه زمانی در فرد پدیدار می‌شود که سلول‌های ریه به‌طور غیرطبیعی و خارج از کنترل به تقسیم ادامه دهند. این روند مخرب منجر به رشد تومور و سرطان می‌شود و توانایی فرد را برای تنفس کاهش داده و اگر بدخیم باشد می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد. اگر در زمینه سرطان ریه به دنبال اطلاعات کامل و معتبر هستید با این مقاله از مجله سلامت هومکا همراه شوید.
سرطان ریه چیست؟
در یک چرخه طبیعی سلولی، سلول‌ها در زمان مشخصی تقسیم می‌شوند و در زمان معینی نیز جای خود را به سلول‌های جدیدتر می‌دهند تا عملکرد بدن بر روال درست ادامه پیدا کند. اما در کانسر ریه سلول‌ها شرایط طبیعی خود را از دست می‌دهند و خارج از چرخه رشد می‌کنند. بدین ترتیب که سلول‌های قدیمی‌تر نه‌تنها از بین نمی‌روند بلکه به تکثیر ادامه می‌دهند و این هرج‌ومرج سلولی به‌زودی باعث به وجود آمدن تومور ریوی می‌شود که گاهی ممکن است خوش‌خیم باشد اما گاهی نیز بدخیم هستند و به بافت‌های مجاور و حتی دوردست هم سرایت می‌کنند.
دو نوع اصلی سرطان ریه وجود دارد که سرطان ریه سلول کوچک (SCLC) و سرطان ریه سلول غیر کوچک (NSCLC) نامیده می‌شوند و بسته به ظاهر و شمایل سلول‌های آن‌ها در زیر میکروسکوپ تشخیص داده می‌شوند. همه ما در معرض خطر ابتلا به این سرطان هستیم اما عواملی همچون سیگارکشیدن و قرارگرفتن در معرض دود آن، هوای آلوده، مواد شیمیایی و سایر سموم این خطر را افزایش می‌دهند.
سرطان ریه از نظر شیوع و فراوانی در میان سرطان‌ها در رده سوم است. طبق گزارش انجمن سرطان آمریکا (ACS)، این بیماری در مردان شایع‌تر است و در ایالات متحده مردان سیاه‌پوست حدود ۱۲ درصد بیشتر از مردان سفیدپوست به آن مبتلا می‌شوند. این سرطان اگرچه می‌تواند کشنده باشد اما تشخیص و درمان به‌موقع چشم‌انداز درمانی آن را بهبود می‌بخشد.
انواع سرطان ریه
همان‌طور که پیش از نیز بیان شد انواع اصلی این سرطان NSCLC و SCLC هستند. تفاوت این سرطان‌ها در نوع سلول‌های درگیر و ظاهر آن‌ها در زیر میکروسکوپ است. نوع NSCLC حدود ۸۴ درصد موارد سرطان ریه را در برمی‌گیرد و ممکن است به شکل آدنوکارسینوما، سرطان سلول فلسی و کارسینوم سلول بزرگ ظاهر شود. اما نوع SCLC حدود ۱۳ درصد موارد سرطان ریه را شامل می‌شود. این نوع سرطان رشد سریع‌تری نسبت به NSCLC دارد.
مراحل و استیج سرطان ریه
مرحله انواع سرطان بر اساس میزان گسترش و شدت آن تعیین می‌شود. مرحله‌بندی سرطان به پزشکان کمک می‌کند تا در خصوص مسیر درمانی تصمیمات بهتری بگیرند. سرطان ممکن است موضعی باشد به این معنی که تنها به یک ناحیه مشخص محدود شود و یا متاستاتیک باشد و به سایر اندام‌ها گسترش یابد. البته گاهی سرطان ریه حالت منطقه‌ای دارد طوری که سرطان به بافت‌ها یا غدد لنفاوی مجاور خود گسترش‌یافته اما هنوز به نواحی دور دست بدن متاستاز نداده است.
مراحل سرطان ریه نوع NSCLC
پزشکان از اندازه و میزان گسترش تومور برای توصیف مراحل کانسر ریه به شرح زیر استفاده می‌کنند:
- مرحله پنهان: سرطان در آزمایشات تصویربرداری قابل‌تشخیص نیست اما سلول‌های سرطانی در خلط یا مخاط وجود دارند
- مرحله ۰: سلول‌های غیرطبیعی در لایه‌های بالایی پوشش راه‌های هوایی پدیدار شده‌اند
- استیج ۱: تومور در ریه تشکیل‌شده اما در حدود ۴ سانتی‌متر و یا کوچک‌تر است و به سایر قسمت‌های بدن گسترش‌نیافته است
- مرحله ۲: تومور ۷ سانتی‌متر و یا کوچک‌تر است و ممکن است به بافت‌ها و غدد لنفاوی مجاور گسترش‌یافته باشد
- مرحله ۳: سرطان، غدد لنفاوی بیشتری را درگیر کرده و سایر قسمت‌های ریه را در برگرفته است
- استیج ۴: سرطان به قسمت‌های دور دست بدن مانند استخوان‌ها و مغز گسترش‌یافته است
علائم سرطان ریه
افراد مبتلا به سرطان ریه ممکن است در مراحل اولیه هیچ علامتی نداشته باشند. علائم این نوع سرطان تا حدودی شبیه علائم عفونت تنفسی هستند، مانند:
- تغییر و گرفتگی صدا
- عفونت‌های مکرر ریه مانند برونشیت و ذات‌الریه (پنومونی)
- تورم غدد لنفاوی ناحیه قفسه سینه
- سرفه‌های طولانی‌مدت که ممکن است در گذر زمان بدتر شوند
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس و خس‌خس سینه
اگر فرد تحت درمان قرار نگیرد علائم شدیدتری بروز می‌کنند، مانند:
- درد شدید قفسه سینه
- درد استخوان‌ها
- سردرد
- سرفه خونی
- لخته شدن خون
- کاهش اشتها و کاهش وزن
- خستگی مفرط
میزان بقای ۵ ساله در سرطان ریه
شانس زنده‌ماندن ۵ ساله یا بیشتر پس از تشخیص سرطان توسط ACS (انجمن سرطان آمریکا) تخمین زده شده است. درصد بیان‌شده بیانگر شانس زنده ماندن یک فرد مبتلا به کانسر ریه در مقایسه با یک فرد سالم است. بر این اساس، اگر این سرطان موضعی باشد احتمال بقای ۵ ساله ۶۴ درصد است. درصورتی‌که گستردگی سرطان بیشتر باشد و سرطان از نوع منطقه‌ای باشد نرخ بقای ۵ ساله ۳۷ درصد است. اگر سرطان وارد مراحل پیشرفته و انتهایی شود نرخ بقای ۵ ساله ۸ درصد است.
عوارض سرطان ریه
اگر سرطان ریه به پیشروی خود ادامه دهد می‌تواند عوارض متعددی ایجاد کند. این عوارض با سرایت سلول‌های بدخیم به بافت‌های دیگر و همچنین با عوارض شیمی‌درمانی در ارتباط است. برخی از پیامدهای احتمالی سرطان ریه به‌قرار زیر است:
سندرم ورید اجوف فوقانی
تومورهای ناحیه فوقانی ریه راست، پتانسیل مسدود کردن جریان خون ورید اجوف فوقانی، سیاهرگ بزرگی که خون را از قسمت فوقانی بدن به قلب می‌برد، را دارند. این عارضه گاهی باعث تورم صورت، سرگیجه و از دست دادن هوشیاری می‌شود.
متاستاز
سرطان ریه در مراحل پیشرفته به سایر قسمت‌های بدن ازجمله مغز، استخوان‌ها و غدد فوق کلیوی سرایت می‌کند.
عفونت ریه
افراد مبتلا به این سرطان به دلیل کاهش عملکرد سیستم ایمنی بیشتر در معرض خطر عفونت‌های ریه مانند ذات‌الریه یا برونشیت هستند. افت محسوس کارایی سیستم ایمنی ممکن است نتیجه خود سرطان و یا شیمی‌درمانی باشد.
انسداد قلب
اگرچه این مورد نادر است اما در بعضی شرایط سرطان ریه می‌تواند به قلب سرایت کند و شریان‌های قلب را تحت فشار قرار دهد. این روند آسیب‌زا می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی همچون تورم بدن، انسداد قلب، آریتمی و یا حمله قلبی شود.
هیپرکلسمی
سرطان ریه گاهی باعث افزایش سطح کلسیم خون می‌شود (هیپرکلسمی). این عارضه حالت تهوع، استفراغ، تشنگی بیش‌ازحد و درد معده را به دنبال دارد. تصور بر این است که هیپرکلسمی ۳۰ درصد از افراد مبتلا به سرطان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
لخته خون
بیماران مبتلا به این نوع سرطان در معرض خطر ترومبوز وریدی یا همان تشکیل لخته هستند. اگر لخته به عروق ریه‌ها نفوذ کند احتمال مختل شدن جریان خون و بروز آمبولی ریه وجود دارد.
نوروپاتی
گاهی تومورهای ریه بر اعصاب چشم، صورت و شانه‌ها تأثیر می‌گذارند. این تأثیر باعث بروز درد در دست‌ها، شانه و یا منجر به افتادگی پلک و تغییر در اندازه مردمک می‌شود.
تأثیر بر طناب نخاعی
در مراحل پیشرفته سرطان ریه، سلول‌های بدخیم ممکن است به ستون فقرات گسترش یابند و با تشکیل تومورهای ثانویه مهره‌ها و نخاع را تحت فشار قرار دهند و باعث کمردرد، ضعف و مشکل در راه رفتن شوند. طبق مطالعات، این مشکل در حدود ۲۸ درصد از افراد مبتلا به این نوع سرطان دیده می‌شود.
به گفته‌ی medicalnewstoday اگرچه پیشگیری از سرطان ریه به‌طور کامل امکان‌پذیر نیست اما می‌توان چندین گام موثر برای کاهش ابتلا برداشت که به‌شرط زیر است:
- سیگار را ترک کنید: ترک سیگار می‌تواند صرف نظر از سن یا مدت زمانی که سیگار کشیده‌اید خطر ابتلا به این سرطان را به‌طور چشمگیری کاهش دهد
- از در معرض قرار گرفتن دود دخانیات فاصله بگیرید: تنفس دود تأثیرات مخربی بر سلامت ریه دارد و ممکن است فرد را در معرض این سرطان قرار دهد
- یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید: مصرف انواع میوه‌ها، سبزیجات و مواد مغذی به محافظت از سلول‌های ریه در برابر سرطان ریه کمک می‌کند
- از قرارگرفتن در معرض رادون اجتناب کنید: رادون یک گاز بی‌رنگ و بو است که خطر ابتلا به این سرطان را افزایش می‌دهد. افرادی که در محل کار خود در معرض این گاز قرار دارند باید از تمام روش‌های ایمنی توصیه‌شده برای به حداقل رساندن خطرات آن پیروی کنند
غربالگری سرطان ریه
انجام غربالگری منظم برای افرادی که در معرض خطر ابتلا به سرطان ریه هستند مفید است. غربالگری از طریق تصویربرداری سی‌تی‌اسکن انجام می‌شود. انجمن ریه آمریکا (ALA) غربالگری را در صورتی توصیه می‌کند که فرد تمام معیارهای زیر را داشته باشد:
- سن ۵۵ تا ۸۰ سال باشد
- سابقه طولانی سیگار کشیدن دارد؛ به‌طوری‌که به مدت ۳۰ سال روزانه یک پاکت معادل ۲۰ نخ سیگار و یا به مدت ۱۵ سال روزانه دو پاکت سیگار مصرف کرده باشد
- در حال حاضر سیگار می‌کشند یا در ۱۵ سال گذشته سیگار را ترک کرده‌اند
یکی از مشکلات غربالگری این سرطان این است که در حدود ۱۲ تا ۱۴ درصد از موارد نتیجه مثبت کاذب به دست می‌آید. البته پیشرفت در روش‌های غربالگری به کاهش میزان این خطا در طول زمان کمک کرده است.
تشخیص سرطان ریه
اگر فردی مشکوک به کانسر ریه باشد و علائمی بروز دهد که نشان‌دهنده ابتلا به این سرطان است پزشک متخصص احتمالاً بعضی از آزمایش‌های تشخیصی را تجویز می‌کند که در ادامه مطلب به آن‌ها می‌پردازیم.
تست‌های تصویربرداری
این تست‌ها شامل رادیولوژی، سی‌تی اسکن و MRI است و برای یافتن هرگونه توده احتمالی در بافت ریه کاربرد دارند. اگر سرطان گسترش یافته باشد آزمایش‌های تصویربرداری می‌توانند تغییرات ایجادشده در استخوان‌ها و سایر اندام‌ها را نشان دهند.
نمونه‌برداری از بافت (بیوپسی)
اگر در آزمایشات تصویربرداری وجود تومور محرز گردد پزشک ممکن است برای آگاهی از نوع سرطان و استیج آن یک نمونه بافتی از تومور استخراج کنند. این کار با استفاده از یک سوزن ظریف یا یک برونکوسکوپ انجام می‌شود. برونکوسکوپ مجهز به یک دوربین است که از طریق دهان یا بینی وارد ریه‌ها می‌شود. پزشکان از این روش برای جستجوی زخم‌های ریوی و نمونه‌برداری استفاده می‌کنند. اگر ناحیه سرطانی در مناطق عمیق ریه واقع‌شده باشد ممکن است از روش‌های جراحی مانند توراکوسکوپی یا جراحی قفسه سینه برای برداشتن نمونه استفاده گردد.
آزمایش‌های دیگری که برای تشخیص اینسرطان کاربرد دارند شامل موارد زیر است:
- بررسی پلورال افیوژن که نوعی ترشحات ریه هستند
- ارزیابی خلط
- آزمایش خون
اطلاعات حاصل از آزمایشات ذکرشده می‌تواند به تأیید وجود سرطان ریه و نوع و مرحله آن کمک کند.
درمان سرطان ریه
درمان سرطان ریه به عوامل مختلفی بستگی دارد، ازجمله:
- نوع سرطان
- محل و میزان گستردگی آن
- سلامت عمومی فرد
- ترجیحات بیمار
همه گزینه‌های درمانی ممکن است با عوارض جانبی همراه باشند. قبل از انجام هر نوع روش درمانی، مزایا و معایب آن‌ها با بیمار در میان گذاشته می‌شود. بعضی از گزینه‌های درمانی به‌صورت زیر است:
- جراحی برای برداشتن بخشی از ریه
- شیمی‌درمانی که یک روش مبتنی بر دارو است و می‌تواند سلول‌های سرطانی را از بین ببرد
- پرتودرمانی که از پرتوهای پرانرژی برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود
- رادیو فرکانسی که از جریان الکتریکی برای ازبین‌بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود
- درمان هدفمند که با هدف قراردادن پروتئین‌های اختصاصی تومور از رشد سرطان جلوگیری می‌کند
- ایمونوتراپی که سیستم ایمنی را برای مبارزه با سلول‌های سرطانی تقویت می‌کند
- درمان تسکینی جهت تسکین درد، اکسیژن درمانی و سایر کمک‌هایی که برای کاهش علائم نیاز است
دلایل ابتلا به سرطان ریه
سیگارکشیدن شایع‌ترین علت سرطان ریه است به‌طوری‌که حدود ۸۰ درصد از مرگ‌ومیرهای این نوع سرطان ناشی از مصرف سیگار است. البته همه مبتلا به سرطان ریه سیگار ی نیستند و سرطان ریه ممکن است به دلایل دیگری نیز رخ دهد، ازجمله:
- قرارگرفتن در معرض مواد شیمیایی مانند رادون و آزبست
- عوامل محیطی مانند آلودگی هوا
- مشکلات ژنتیکی ارثی یا اکتسابی
- قرارگرفتن در معرض دود سیگار (در افرادی که یکی از اعضای خانواده‌ی آن‌ها مصرف روزانه سیگار دارد و موجب می‌شود، فرد در معرض دود سیگار باشد)
چشم‌انداز و پروگنوز بیماری
اگرچه سرطان ریه از نوع سرطان‌های پرخطر است اما به کمک روش‌های نوظهور درمانی بسیاری از افراد مبتلا به کانسر ریه اکنون زنده هستند و بیماری آنان درمان شده است. اگر تشخیص زودهنگام باشد شانس بهبودی بسیار بیشتر خواهد بود. بعضی از عوامل موثر بر نتیجه درمان عبارت‌اند از:
- سلامت عمومی بیمار
- سن فرد
- استیج سرطان
- نوع سرطان
نمی‌توان به‌طور واضح میزان تأثیر سرطان بر فرد مبتلا را پیش‌بینی کرد اما نتایج آزمایشات و ارزیابی‌ها در طول درمان تا حدودی چشم‌انداز بیماری را روشن می‌کند.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
