علائم سرطان کبد چیست؟
سرطان کبد نسبت به سایر انواع سرطان شیوع کمتری دارد و ابتلا به آن معمولاً ناشی از گسترش سلول‌های سرطانی از اندام دیگری به کبد است. این موضوع که منشأ سرطان خود کبد است (سرطان اولیه) و یا از بافت دیگری به کبد سرایت کرده (سرطان ثانویه)، هم در علائم و هم در گزینه‌های درمانی تأثیرگذار است. در این مقاله از مجله سلامت هومکا به علائم سرطان اولیه و علائم سرطان ثانویه کبد می‌پردازیم.
چگونه می‌توان قبل از بروز علائم متوجه سرطان کبد شویم؟
یکی از راه‌های مطمئن برای تشخیص زودهنگام سرطان کبد، روش غربالگری است. غربالگری به این معنی است که قبل از پیشروی سرطان کبد و بروز علائم مرتبط با آن بتوان در مراحل مقدماتی سرطان را تشخیص داد و به‌موقع درمان کرد. اگر احیاناً پزشک برای شما غربالگری کبد را توصیه کرده است به این معنی نیست که دچار مشکلات کبدی هستید بلکه ممکن است مستعد ابتلا به بعضی از بیماری‌های کبدی باشید که با غربالگری می‌توان از آن‌ها پیشگیری کرد. آزمایشات مختلفی به منظور غربالگری سرطان کبد در دسترس است که به صلاحدید پزشک مناسب‌ترین گزینه برای فرد انتخاب می‌شود:
- سونوگرافی: در سونوگرافی کبد با امواج صوتی تصاویر زنده از بافت کبد به دست می‌آید
- سی‌تی‌اسکن: سی‌تی‌اسکن با روش اشعه ایکس قادر است تصاویر واضحی از بافت کبد آشکار کند
- آزمایش آلفا فیتوپروتئین: بعضی از تومورهای کبد مولکول‌های اختصاص دارند که به جریان خون آزاد می‌شود. آزمایش AFP قادر است که این مولکول‌ها را شناسایی کند و فرد مبتلا به سرطان را تشخیص دهد. البته آزمایش خون AFP یکی از آزمایش‌های روتین بارداری است که در هفته‌های ۱۴ تا هفته ۲۲ بارداری برای زنان باردار تجویز می‌شود
- تست‌های عملکرد کبد: این تست‌ها شامل بررسی SGPT در آزمایش خون، AST و ALP است.
طبق گفته‌ی cancer.org بعد از تشخیص سرطان کبد پزشک بررسی می‌کند که آیا سرطان متاستاز کرده است یا خیر. درصورتی‌که سرطان گسترش یافته، میزان گسترش چقدر است؟ این فرآیند مرحله‌بندی سرطان است.
با دانستن مرحله سرطان می‌توان میزان جدی‌بودن سرطان را بررسی کرد. همچنین روش درمان مناسب بعد از مرحله‌بندی مشخص می‌شود. سرطان کبد دارای چهار مرحله از I (یک) تا IV (چهار) است. هرچه این عدد کمتر باشد میزان گسترش سرطان کمتر است.
علائم سرطان کبد
علائم سرطان کبد بسته به محل قرارگیری تومور متفاوت است. سرطان کبد معمولاً در مراحل اولیه علائمی ایجاد نمی‌کند اما اگر سلول‌های بدخیم در کبد پیشروی کنند احتمال بروز علائم زیر وجود دارد:
- کاهش وزن غیرمنتظره
- زرد شدن پوست و سفیدی چشم (یرقان)
- خارش بدن
- احساس کسالت و بیماری
- متورم شدن شکم
- ازدست‌دادن اشتها و احساس سیری زودرس
- درد شکم
- پدیدآمدن توده در سمت راست شکم
- درد شانه راست
اگر از قبل به مشکلات کبدی مانند سیروز مبتلا بوده‌اید و علائم شما دچار تغییراتی شده بهتر است موضوع را با پزشک در میان بگذارید. در صورت احساس هر یک از علائم ذکرشده در خود به پزشک مراجعه کنید. به یاد داشته باشید که علائم بالا لزوماً به معنی ابتلا به سرطان نیست زیرا عوامل مختلفی می‌توانند باعث بروز آن‌ها شوند.
بعضی از علائم سرطان کبد مانند احساس کسالت و از دست دادن اشتها مبهم و عمومی هستند درحالی‌که بعضی دیگر مثل درد شانه راست اختصاصی‌تر هستند. علائم سرطان کبد در زنان و مردان یکسان است. تعدادی از علائم با جزئیات بیشتر در ادامه مطلب شرح داده شده است.
کاهش وزن
کاهش وزن ناخواسته و سریع یکی از علائم سرطان کبد است. اگر در مدت ۶ تا ۱۲ ماه بیش از ۵ درصد وزن طبیعی بدن کم شود پزشک علت زمینه‌ای را جستجو خواهد کرد و احتمالاً آزمایشاتی نیز بدین منظور تجویز شوند.
زردی پوست و سفیدی چشم (یرقان)
یرقان به زرد شدن پوست و سفیدی چشم گفته می‌شود. در زمان یرقان ادرار تیره‌تر از حد طبیعی و رنگ مدفوع نیز روشن‌تر از حالت عادی است. بیشتر کسانی که دچار زردی هستند خارش بدن و احساس کسالت را نیز تجربه می‌کنند. زردی به دلیل انسداد مجرای صفراوی و عملکرد نامطلوب کبد برزو می‌کند. بروز تب در بیماری یرقان می‌تواند نشانه‌ای از التهاب و عفونت در بدن باشد.
شکم متورم
سرطان کبد می‌تواند یکی از علت‌های تورم شکم باشد. این تورم ممکن است ناشی از دلایل زیر باشد:
- تومور موجود در کبد در حال رشد است و باعث تورم در سمت راست شکم شده است
- سرطان باعث برگشت خون در رگ‌های کبد شده است. این روند مخرب به فشار کبدی و خروج مایع از سیاهرگ‌ها به داخل شکم منتهی می‌شود.
در بعضی شرایط، افزایش فشار در وریدها باعث تورم و معلوم شدن آن‌ها در زیر پوست می‌شود. البته به یاد داشته باشید که متورم شدن شکم دلایل مختلفی دارد و نمی‌تواند لزوماً به معنی سرطان کبد باشد. به‌عنوان مثال، زمانی که کبد قادر نباشد پروتئین آلبومین را به‌اندازه کافی تولید کند شکم متورم می‌شود. از دیگر علائم سرطان کبد می‌توان به تب، بزرگ شدن وریدهای شکم و کبودی یا خونریزی غیرطبیعی اشاره کرد.
افرادی که از قبل به هپاتیت مزمن یا سیروز مبتلا بوده‌اند و اکنون دچار سرطان کبد شده‌اند ممکن است از نظر جسمانی ضعیف‌تر شوند و تغییراتی در نتایج آزمایشات دیده شود. بعضی از تومورهای کبدی عامل تولید هورمون‌هایی هستند که بر روی اندام‌های دیگر تأثیرگذارند. تأثیر این هورمون‌ها ممکن است به‌صورت زیر بروز کند:
- بالا رفتن سطح کلسیم خون که به تهوع، سرگیجه، یبوست، ضعف و مشکلات عضلانی منتهی می‌شود (هیپرکلسمی)
- کاهش شدید قند خون (هیپوگلیسمی) که ممکن است باعث ضعف و غش شود
- بزرگ شدن سینه (ژنیکوماستی) و کوچک شدن بیضه‌ها در مردان از تأثیرات احتمالی این هورمون‌هاست
- افزایش سطح گلبول‌های قرمز که می‌تواند باعث غلظت خون شود (اریتروسیتوز)
- بالا رفتن کلسترول خون از دیگر اثرات هورمون‌های توموری کبد است
نشانه‌های درد ناشی از سرطان کبد چیست؟
کبد برای متابولیسم بدن و سیستم ایمنی حیاتی است به‌طوری‌که بدون آن بدن قادر نیست به فعالیت‌های طبیعی خود ادامه دهد. کبد همچون سایر اندام‌های بدن ممکن است درگیر بیماری و التهاب شود. یکی از این موارد سرطان کبد است. درد سرطان کبد معمولاً در سمت راست بالای شکم و همچنین در شانه راست احساس می‌شود. گاهی اوقات درد به پشت و همچنین پایین قفسه سینه نیز سرایت می‌کند. درد ناشی از سرطان کبد ممکن است با تورم شکم و تورم پا همراه باشد و ممکن است به یکی از دلایل زیر بروز کند:
- درد مرتبط با سرطان کبد می‌تواند ناشی از وجود یک تومور بزرگ در کبد باشد
- احتمال بروز درد بر اثر کشیدگی بافت همبند اطراف کبد (کپسول کبد) وجود دارد
- درد ممکن است به دلیل فشار کبد متورم بر اعصاب زیر دیافراگم باشد. این فشار منجر به درد در شانه راست می‌شود زیرا بعضی از اعصاب زیر دیافراگم به اعصاب شانه راست متصل هستند
- درد کبد می‌تواند نتیجه بعضی از داروها به‌ویژه داروهای شیمی‌درمانی باشد
- اگر بافت کبد دچار اسکار شده باشد احتمال بروز درد ناشی از سیروز دور از انتظار نیست
علائم سرطان ثانویه کبد
سرطان ثانویه کبد ممکن است برای مدت طولانی علامتی ایجاد نکند اما در آزمایشات خونی تغییرات مشکوک به سرطان قابل‌مشاهده است. اگر در سرطان ثانویه علائمی بروز کند شامل موارد زیر است:
- کاهش چشمگیر اشتها و احساس سیری زودهنگام
- خستگی مفرط و بی‌رمقی
- زرد شدن پوست و سفیدی چشم
این علائم می‌تواند ناشی از بیماری‌های دیگری هم باشد اما مهم این است که در صورت مشاهده چنین تغییراتی در خود به پزشک مراجعه کنید.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
