درمان سندرم روده تحریک پذیر + کنترل و مدیریت علائم IB
این را بدانید که در مسیر درمان سندرم روده تحریک پذیر (IBS) تنها نیستید زیرا IBS یک بیماری شایع گوارشی است که حدود ۱۵ درصد از جمعیت جهان به آن مبتلا هستند. این عارضه با علائمی مانند درد گوارشی، نفخ، اسهال و یبوست برزو می‌کند. اگرچه IBS به‌طورمعمول یک بیماری مزمن (طولانی‌مدت) به شمار می‌رود اما علائم آن معمولاً حالت یکنواخت و پیوسته ندارند بلکه بعضی اوقات فروکش کرده و در زمان دیگری شعله‌ور می‌شوند. اگر به دنبال کاهش علائم سندرم روده تحریک پذیر هستید در این مقاله از مجله سلامت هومکا با انواع راه‌های درمانی IBS آشنا خواهید شد. برای انجام آزمایش در منزل کلیک کنید.
شعله‌ور شدن علائم IBS چیست؟
زمانی که علائم سندرم روده تحریک پذیر (IBS) تشدید می‌شود ممکن است مشکلات روده‌ای مانند گرفتگی شکمی، نفخ، اسهال و یبوست بدتر شوند. تشدید شدن IBS می‌تواند از چند ساعت تا چند ماه در هر دوره ادامه داشته باشد؛ اما چه چیزی باعث تشدید بیماری سندرم روده تحریک پذیر می‌شود؟ افزایش علائم گاهی اوقات با خوردن غذاهای خاص و یا بر اثر اضطراب و استرس رخ می‌دهد.
بااین‌حال، گاهی حتی اگر همه کارهای پیشگیرانه را هم انجام دهید، باز هم امکان بروز علائم بدون هیچ دلیل واضحی محتمل است. در حال حاضر هیچ درمان قطعی و ۱۰۰ درصد برای سندرم روده تحریک پذیر وجود ندارد، اما کارهایی می‌توان انجام داد که در تسکین علائم و کاهش احتمال دوره‌های عودکننده موثر است. مدت زمان تشدید IBS برای همه یکسان نیست. علائم IBS در اکثر افراد به مدت ۲ تا ۴ روز تشدید می‌شود و پس‌ازآن فروکش می‌کند. بسیاری از افراد IBS را به‌صورت امواج متناوبی توصیف می‌کنند که طی چند روز یا چند هفته ظاهرشده و پس از مدتی از بین می‌روند.
روش مدیریت و درمان علائم سندرم روده تحریک پذیر در خانه
آیا به دنبال راه‌هایی برای تسکین علائم IBS هستید؟ در ابتدای کار یادآور می‌شود که هیچ درمان قطعی برای IBS وجود ندارد، اما طیف وسیعی از استراتژی‌ها و تکنیک‌های درمانی ممکن است به کاهش شدت علائم کمک کنند. درواقع بیشتر رویکردهای درمانی برای پیشگیری یا کاهش شدت علائم سندرم روده تحریک پذیر استفاده می‌شوند. در ادامه چندین نکته مهم به‌منظور کنترل علائم سندرم روده تحریک پذیر بیان شده است.
۱. از مصرف غذاهای با FODMAP بالا اجتناب کنید
دانستن اینکه از چه غذاهایی برای پیشگیری از شعله‌ور شدن IBS باید اجتناب کرد تا حدی دشوار است اما می‌توان با کاهش مصرف مواد غذایی حاوی کربوهیدرات‌های “FODMAPS” (کربوهیدرات‌هایی که باعث ترشح گاز توسط باکتری‌های روده می‌شوند) غالباً می‌توان علائم IBS را کاهش داد. رعایت این نکته غذایی برای بیشتر افراد مبتلا به IBS مفید است. از غذاهای حاوی کربوهیدرات‌های FODMAP می‌توان موارد زیر را نام برد:
- فروکتان‌ها مانند سیر، پیاز، گندم و کلم بروکلی
- الیگوساکاریدها (نوعی کربوهیدرات) مانند نخود، عدس، توفو و لوبیا
- لاکتوز و لبنیات مانند شیر گاو، ماست و بستنی
- فروکتوز (قند میوه) مانند سیب، انبه، هندوانه و عسل
- پلی ال‌ها مانند شلیل، هلو، آلو، گل‌کلم و قارچ
در هنگام تشدید سندرم روده تحریک پذیر چه غذاهایی باید مصرف کرد؟
- بعضی از غلات مانند جو بدون گلوتن و برنج سفید، قهوه‌ای و باسماتی
- گوشت‌های سفید نظیر مرغ و ماهی
- سبزیجات پخته همچون هویج، نخودفرنگی، سیب‌زمینی، چغندر، بادمجان و کلم پیچ
- آجیل و دانه‌ها مثل دانه کتان، گردو و بادام
باید پس از صرف هر وعده غذایی علائم خود را یادداشت کنید تا شناخت بیشتری از غذاها و ارتباط آن‌ها با علائم سندرم روده تحریک پذیر پیدا کنید. این رویکرد دومرحله‌ای می‌تواند به شناسایی غذاهای مفید و همچنین غذاهای محرک کمک کند.
۲. هیپنوتیزم درمانی مبتنی بر روده
به احتمال زیاد در مورد هیپنوتیزم درمانی برای درمان مشکلات ذهنی و تأثیرات آن بر سلامت روانی شنیده‌اید اما جالب است بدانید که مطالعات تحقیقاتی نشان داده‌اند که این روش به منظور کاهش علائم IBS نیز مفید و تأثیرگذار است. در هیپنوتیزم درمانی، تجسم‌ها و افکار ذهن به‌آرامی سمت و سویی می‌یابند که در بهبود ارتباط روده و مغز بسیار موثر است. درواقع هیپنوتیزم درمانی یکی از بهترین درمان‌های طبیعی برای تسکین علائم IBS به شمار می‌رود.
نتایج یکی از مطالعات اخیر حاکی از آن است که هیپنوتیزم درمانی روده به‌اندازه رژیم غذایی کم FODMAP در کاهش علائم سندرم روده تحریک پذیر موثر بوده و این یافته خبر خوبی برای افرادی است که در پیروی از رژیم غذایی کم FODMAP دچار مشکل هستند. همچنین مطالعات نشان داده‌اند که هیپنوتیزم درمانی مبتنی بر روده به‌طور قابل‌توجهی علائم IBS را در بیش از ۵۰ درصد مبتلایان کاهش می‌دهد. تصور می‌شود که از راه‌های زیر به کاهش علائم کمک می‌کند:
- کاهش حساسیت به درد با تأثیر بر مغز
- بازگرداندن سیگنال‌های ارتباط‌دهنده روده و مغز به حالت طبیعی
- کاهش سطح اضطراب و افسردگی
۳. مدیریت استرس و درمان سندرم روده تحریک پذیر
به دلیل ارتباط وسیع بین مغز و روده، استرس می‌تواند علائم سندرم روده تحریک پذیر را شعله‌ور کند. به این دلیل، تکنیک‌های آرام‌بخش که قادرند آرامش را برای ذهن به ارمغان آورند در بهبود عملکرد روده و متعاقب آن بهبود علائم IBS موثر خواهند بود. دو رویکرد درمانی موثر در مدیریت استرس به‌قرار زیر است:
مراقبه: مدیتیشن یا مراقبه می‌تواند ذهن و روده را آرام کند. در چندین مطالعه با هدف تعیین تأثیر مدیتیشن بر کاهش علائم روده ازجمله درد و نفخ مشخص‌شده است که مراقبه قادر است با کاهش سیگنال‌های درد به کاهش علائم IBS کمک کند.
یوگا: یوگا تمرین ذهن و بدن است و تنفس را با حرکات بدن هماهنگ می‌کند. یافته‌های علمی نشان می‌دهند که یوگا می‌تواند در نوجوانان علائم سندرم روده تحریک پذیر و اضطراب را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهد.
۴. مصرف عصاره و دم‌نوش نعناع
عصاره نعناع یک ترکیب گیاهی است که قرن‌ها در طب سنتی برای درمان مشکلات گوارشی استفاده شده است. این داروی گیاهی توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای درمان سندرم روده تحریک پذیر تائید شده است و شواهد بالینی نیز اثربخشی آن را به‌خوبی تایید کرده‌اند. ماده موثره عصاره نعناع منتول است. منتول قادر است گیرنده‌های درد را مهار کرده و عضلات روده را تسکین دهد.
به‌این‌ترتیب، روغن نعناع می‌تواند در کاهش درد، نفخ و یبوست کمک‌کننده باشد و حتی ثابت شده است که تأثیر آن از داروهای ضد اسپاسم گوارشی نیز قوی‌تر است. عصاره نعناع به شکل کپسول در دسترس است و برای بیشتر افراد مشکل و عارضه خاصی به دنبال ندارد. بااین‌حال، در موارد نادر روغن نعناع ممکن است عوارض جانبی مانند رفلاکس معده ایجاد کند. اگر پس از مصرف عصاره نعناع احساس ناراحتی گوارشی به شما دست داد می‌توانید دم‌نوش نعناع را امتحان کنید.
۵. مصرف کافئین را کاهش دهید
قهوه و سایر منابع کافئین‌دار ممکن است علائم سندرم روده تحریک پذیر را تشدید کنند. حتی در افراد بدون IBS، کافئین به‌عنوان یک ملین عمل می‌کند و اسهال یکی از عوارض جانبی شایع مصرف بیش‌ازحد قهوه محسوب می‌شود. نتایج یک مطالعه نشان داد افرادی که قهوه می‌نوشند ۵۰ درصد بیشتر در معرض ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر قرار دارند. زمانی که علائم بیماری تشدید شده است بهتر است از نوشیدن قهوه پرهیز کنید. سعی کنید مصرف تمام منابع غذایی حاوی کافئین شامل چای، نوشابه، قهوه و شکلات را به حداقل برسانید.
۶. گرما درمانی
گرما درمانی یک درمان سنتی برای کاهش انواع درد است و زمانی که معده و روده در سازگاری با داروها مشکل دارد می‌توان از این رویکرد درمانی کمک گرفت. این روش با کاهش جریان خون و شل کردن عضلات شکم تأثیر درمانی خود را اعمال می‌کند. مشخص شده است که گرما درمانی انواع خاصی از کمردرد را موثرتر از ایبوپروفن تسکین می‌دهد و انتخاب خوبی برای درمان دردهای مرتبط با سندرم روده تحریک پذیر نیز به حساب می‌آید. برای اجرای چنین روشی سعی کنید با کمپرس آب گرم شکم خود را ماساژ دهید. بهتر است حوله‌ای را بین پوست و کیسه آب گرم قرار دهید تا پوست دچار سوختگی نشود.
۷. ورزش
افزایش فعالیت بدنی و ورزش برای تسکین علائم و درمان سندرم روده تحریک پذیر مفید است. ورزش قادر است انقباضات طبیعی روده را تنظیم کند و درعین‌حال استرس را نیز کاهش دهد. در یک مطالعه مشخص شد که شرکت‌کنندگانی که ۲۰ تا ۳۰ دقیقه ورزش را در برنامه روزانه خود قرار داده‌اند نسبت به گروه کنترل از کیفیت زندگی بهتری برخوردارند. یافته‌های علمی بیانگر این است که حتی یک جلسه ورزش نیز ممکن است در مبارزه با علائم IBS مفید باشد.
به گفته‌ی mindsethealth به‌طور دقیق مشخص نیست که چه عواملی باعث تشدید علائم سندرم روده تحریک پذیر می‌شوند، اما نتایج چندین مطالعه نشان داده‌اند که عوامل زیر ممکن است در تشدید IBS نقش داشته باشند:
- خوردن غذاهای محرک: غذاهای سرشار از کربوهیدرات‌های FODMAP (غذاهایی دیرهضم) ممکن است اصلی‌ترین دلیل شعله‌ور شدن علائم IBS باشند
- استرس: استرس کوتاه‌مدت و بلندمدت، به‌عنوان مثال در استرس‌های کاری یا به‌طورکلی هر نوع استرسی در زندگی می‌تواند مشکلات روده را افزایش دهد
- عفونت دستگاه گوارش: تغییر فلور میکروبی سالم دستگاه گوارش و جایگزین شدن آن با میکروب‌های مضر از دلایل مهم بروز مشکلات روده‌ای و تشدید شدن علائم IBS محسوب می‌شود
- مشکلات روانی: افسردگی و اختلال اضطرابی پس از سانحه یا تروما می‌توانند باعث تشدید IBS شوند
- خوشبختانه حملات سندرم روده تحریک پذیر را می‌توان با بهره‌گیری از چندین تکنیک درمانی به‌خوبی مدیریت کرد
درمان دارویی سندرم روده تحریک پذیر
ازآنجایی‌که علت دقیق سندرم روده تحریک پذیر مشخص نیست هدف از درمان درواقع کاهش علائم است نه بهبودی ۱۰۰ درصد بیماری. اگر اصلاح رژیم غذایی و شیوه زندگی در کاهش علائم موثر نباشند، پزشک ممکن است داروهای IBS را تجویز نماید. برخی از داروهای رایج عبارت‌اند از:
داروهای مختص IBS
برخی از داروها می‌توانند با کند کردن حرکات روده به درمان اسهال و یا با هیدراته کردن روده کوچک به بهبود یبوست در افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر کمک کنند. آلوسترون و لوبیپروستون از داروهای پرکاربرد IBS هستند.
داروهای ضد اسپاسم
این دسته از داروها برای شل کردن عضلات صاف روده به‌منظور کاهش گرفتگی و اسپاسم تولید می‌شوند. از این گروه می‌توان هیوسین (لوسین) و دی‌سیکلومین (بنتیل) را نام برد. عوارض جانبی احتمالی داروهای ذکرشده شامل خشکی دهان، تپش قلب و مشکل در تخلیه ادرار است.
داروهای ضد اسهال
این داروها می‌توانند در درمان اسهال مفید باشند. داروهای ضد اسهال باید بااحتیاط مصرف شوند چراکه ممکن است با عوارض جانبی مانند تهوع و استفراغ همراه باشند و بنابراین بایستی تحت نظر پزشک مصرف شوند. لوپرامید نمونه‌ای از داروهای ضد اسهال است.
داروهای ضدافسردگی
بعضی از داروهای ضدافسردگی می‌توانند به کاهش اسهال و یبوست کمک کنند و ممکن است درد سندرم روده تحریک پذیر را نیز درمان کنند. داروهای ضدافسردگی اغلب در دوزهای کمتر برای درمان IBS نسبت به افسردگی تجویز می‌شوند. داروهای ضدافسردگی نیز باید صرفاً تحت نظر پزشک مصرف شوند زیرا عوارض جانبی احتمالی شامل بی‌خوابی، حالت تهوع و افزایش یا کاهش وزن در این گروه از داروها شایع است.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
با دیدن علائم IBS در خود یا اعضای خانواده قبل از اینکه درمان‌های خانگی یا خوددرمانی را شروع کنید توصیه می‌شود در گام اول به پزشک مراجعه کنید تا علت دقیق علائم شما تشخیص داده شود. بسیاری از مشکلات گوارشی علائم و نشانه‌های شبیه به هم دارند و بنابراین نمی‌توان با بروز چند علامت خوددرمانی کنیم. گاهی اوقات بی‌تفاوت بودن نسبت به علائم کوچک عوارض جدی به دنبال خواهد داشت که با علائم شدیدتری همراه هستند، ازجمله:
- سرگیجه
- بدتر شدن درد
- علائمی که در شب شدیدتر می‌شوند به‌طوری‌که باعث بیداری مکرر می‌شوند
- از دست دادن اشتها
- وجود خون در مدفوع
- استفراغ
در صورت مشاهده هر یک از علائم بیان‌شده باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. علاوه بر معاینه بالینی چندین آزمایش نیز ممکن است به‌منظور تشخیص دقیق بیماری تجویز شوند. برای انجام آزمایشات لازم می‌توانید از خدمات هومکا استفاده کنید. برای ثبت درخواست آزمایش در منزل کلیک کنید.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
سلام من روده تحریک پذیر دارم اسهال و دل پیچه دارم شکم درد دارو مبوروین و لوپرامید مصرف کردم خوب نشدم دارو قوی معرفی میکنید ببخشید شنیدم قرصی است به لاکتوز قبل از مصرف شیر میشه بخوریم
سلام به شما
امکان توصیه درمانی بدون معاینه و انجام بررسی‌های کامل وجود نداره. مضاف بر اینکه در صورت عدم پاسخ به درمان حتما باید ارزیابی کامل جهت وجود بیماری‌های متابولیک انجام بشه.