علائم سندروم روده تحریک پذیر + ۹ علامت شایع IBS
سندورم روده تحریک پذیر (IBS) از بیماری‌های شایعی است بین ۵ تا ۱۰ درصد از مردم جهان را تحت تأثیر قرار داده است. این عارضه شامل تغییر در حرکات روده و درد شکم است. رژیم غذایی، استرس، کم‌خوابی و تغییرات در باکتری‌های روده ممکن است از محرک‌های بروز علائم سندروم روده تحریک پذیر روده تحریک پذیر باشند. بااین‌حال، محرک‌های ایجادکننده علائم برای هر فرد متفاوت است. در این مقاله از هومکا سعی شده است شایع‌ترین علائم IBS با استناد به مقالات معتبر پزشکی و با زبانی ساده و گویا در اختیار مخاطبان گرامی قرار گیرد.
همچنین اگر قصد انجام آزمایش خون، ادرار و یا مدفوع را دارید، می‌توانید در منزل تحت پوشش بیمه‌های پایه نکمیلی این آزمایشات را انجام دهید. برای ثبت درخواست و دریافت کد تخفیف کلیک کنید.
علائم سندروم روده تحریک پذیر
درد علامت غالبی است که در بیماران مبتلا به سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) بروز می‌کند به‌طوری‌که از هر ۴ نفر مبتلا به IBS، ۳ نفر درد شکمی مداوم یا مکرر را گزارش می‌کنند. بنابراین مدیریت درد یکی از موضوعات مهم برای افراد مبتلا به IBS است. به‌طورکلی، درد سندورم روده تحریک پذیر اغلب با مشکلات روده مثل اسهال و یبوست همراه است.
این درد معمولاً مزمن بوده و اغلب در قسمت تحتانی شکم احساس می‌شود. درد ممکن است پس از صرف غذا بدتر و پس از اجابت مزاج فروکش کند یا گاهی تشدید شود. ازاین‌رو، چندان قابل پیش‌بینی نیست و ممکن است در طول زمان دچار تغییر شود. افراد مبتلا به IBS معمولاً درد شکم خود را این‌گونه توصیف می‌کنند:
- دردی که با گرفتگی شکمی همراه است
- درد تیز و برنده
- درد ضربان دار
- دردی که با اجابت مزاج در ارتباط است
- دردی که با اسهال یا یبوست مرتبط است
درد شکم در IBS ناشی از آسیب بافتی و زخم گوارشی نیست بلکه صرفاً یک احساس تولیدشده در گیرنده‌های درد روده است که درنهایت به مغز ارسال می‌شود. تصاویر مغزی مغز افراد مبتلا به IBS نشان می‌دهد که این افراد در مغز خود پردازنده‌های درد بیشتری نسبت با سایر افراد دارند و همین موضوع باعث می‌شود که تا حدودی درد بیشتری نسبت به سایرین احساس کنند.
اصلاح رژیم غذایی، مانند پیروی از رژیم غذایی کم FODMAP (نوعی از کربوهیدرات‌های غذایی) ممکن است درد و سایر علائم را بهبود بخشد. از سایر درمان‌ها که برای بهبود IBS موثرند می‌توان به آرام‌بخش‌های روده‌ای مانند روغن نعناع، کاهش استرس و هیپنوتیزم درمانی اشاره کرد.
علائم سندروم روده تحریک پذیر؛ اسهال
نوعی از سندروم روده تحریک پذیر به نام “اسهال غالب” یکی از سه نوع اصلی روده تحریک‌پذیر محسوب می‌شود و تقریباً یک‌سوم بیماران مبتلا به IBS را تحت تأثیر قرار می‌دهد. نتایج یک مطالعه بر روی ۲۰۰ فرد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر نشان داد که افراد مبتلا به IBS “اسهال غالب” به طور متوسط ۱۲ بار در هفته اجابت مزاج دارند که دو برابر افراد بدون IBS به حساب می‌آید.
بیشتر بودن حرکات روده در IBS می‌تواند منجر به ایجاد فشار ناگهانی و فوری برای اجابت مزاج شود. این مشکل ممکن است به صورت یک مشکل ذهنی و روانی در برخی از بیماران مبتلا به سندروم روده تحریک‌پذیر خود را نشان دهد. چنین مشکل حتی ممکن است باعث شود فرد مبتلا به IBS از بعضی از موقعیت‌ها و رویدادهای اجتماعی به دلیل ترس از اسهال ناگهانی اجتناب کند. علاوه بر این، مدفوع در نوع IBS “اسهال غالب” معمولاً شل و آبکی است و گاهی هم با مخاط مخلوط است.
علائم سندروم روده تحریک پذیر؛ یبوست
اگرچه تا حدودی عجیب به نظر می‌رسد اما IBS می‌تواند در برخی افراد باعث اسهال و در برخی دیگر باعث یبوست شود. درواقع IBS “یبوست غالب” شایع‌ترین نوع سندروم روده تحریک‌پذیر است و تقریباً ۵۰ درصد از افراد مبتلا به IBS را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به دلیل تغییر ارتباط بین مغز و روده ممکن است میزان حرکات روده و سرعت عبور مدفوع در روده تسریع یا کند شود. اگر سرعت انتقال کاهش یابد، روده آب بیشتری را از مدفوع جذب می‌کند و به‌این‌ترتیب دفع آن دشوارتر می‌شود. افراد مبتلا به IBS یبوست غالب، معمولاً کمتر از سه بار در هفته اجابت مزاج دارند.
البته نوع دیگری از یبوست وجود دارد که با سندروم روده تحریک پذیر مرتبط نیست و بسیار هم شایع است. تفاوت یبوست معمولی با IBS این است که یبوست معمولی دردناک نیست اما یبوست در بیماران مبتلا به سندروم روده تحریک‌پذیر با درد همراه است. در کنار درمان‌های معمول برای IBS رعایت نکاتی همچون ورزش، نوشیدن آب بیشتر، خوردن مواد غذایی پر فیبر، مصرف پروبیوتیک‌ها و استفاده از ملین‌ها می‌تواند کمک‌کننده باشد.
علائم سندروم روده تحریک پذیر؛ یبوست و اسهال به‌صورت متناوب
یبوست و اسهال به‌طور متناوب در حدود ۲۰ درصد از بیماران مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر دیده می‌شود. اسهال و یبوست در IBS با درد مزمن شکم همراه است. درد گوارشی که با یبوست و اسهال بروز کند مهم‌ترین سرنخ در تشخیص ابتلا به سندروم روده تحریک‌پذیر و تمایز آن از مشکلات روده‌ای ناشی از رژیم غذایی یا عفونت‌های معمول و خفیف است. علائم این نوع IBS یعنی سندرم روده تحریک‌پذیر “یبوست و اسهال غالب” شدیدتر از سایر انواع IBS است. علائم IBS متناوب نیز از فردی به فرد دیگر متفاوت است. بنابراین، تسکین علائم IBS “یبوست و اسهال غالب” نیازمند یک رویکرد درمانی اختصاصی و شخصی‌سازی‌شده برای بیمار است.
به گفته‌ی healthline سندرم روده تحریک‌پذیر با درد مکرر شکم به مدت حداقل ۶ ماه همراه با درد به‌خصوص در زمان اجابت مزاج و نیز تغییر دفعات اجابت مزاج تشخیص داده می‌شود. پزشک عمومی ممکن است شما را به یک متخصص گوارش ارجاع دهد تا در خصوص محرک‌های غذایی و دلایل بروز علائم به شما کمک کند.
تغییرات مفید در سبک زندگی مانند رژیم غذایی کم FODMAP (نوعی از کربوهیدرات‌های غذایی)، کاهش استرس، افزایش تحرک بدنی، نوشیدن آب فراوان و استفاده از ملین‌های طبیعی می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.
علائم سندروم روده تحریک پذیر؛ تغییر در حرکات روده
مدفوع اگر در روده آهسته‌تر از حالت طبیعی حرکت کند بیشتر آب آن جذب می‌شود و این موضوع باعث ایجاد یبوست مزمن خواهد شد. اما بالعکس، حرکات سریع روده مانع از جذب آب مدفوع شده که منجر به شل شدن مدفوع و درنهایت اسهال می‌شود. سندرم روده تحریک‌پذیر همچنین می‌تواند باعث تجمع مخاط در مدفوع شود. توجه داشته باشید که وجود خون در مدفوع از علائم یبوست IBS نیست و ممکن است از نشانه‌های مشکلات جدی‌تر گوارشی مانند هموروئید، شقاق و یا پولیپ روده باشد. وجود خون در مدفوع باعث قرمز روشن و یا تیره و سیاه شدن مدفوع می‌شود.
برای انجام آزمایش مدفوع، حون و ادرار در منزل کلیک کنید.
علائم سندروم روده تحریک پذیر؛ گاز و نفخ شکم
اختلالاتی که در هضم غذا در سندرم روده تحریک‌پذیر رخ می‌دهد به تولید گاز بیشتر در روده منجر می‌شود. این حالت باعث نفخ شده که فشارهای جسمی و گاهی استرس و اضطراب را برای فرد به دنبال دارد. بسیاری از مبتلایان به IBS نفخ را به عنوان یکی از شایع‌ترین و آزاردهنده‌ترین علائم این اختلال می‌دانند.
نتایج مطالعه‌ای که در آن ۳۳۷ بیمار مبتلا به IBS شرکت داشتند حاکی از آن است که ۸۳ درصد از داوطلبان نفخ را به‌عنوان علامت اصلی سندرم روده تحریک‌پذیر تجربه می‌کنند. این علامت در زنان و در IBS نوع “یبوست غالب” شایع‌تر است. اجتناب از مصرف مواد غذایی حاوی لاکتوز و کربوهیدرات‌های FODMAP می‌تواند به کاهش نفخ کمک کند.
علائم سندروم روده تحریک پذیر؛ عدم تحمل غذایی
بروز علائم به دنبال مصرف بعضی از مواد غذایی در ۷۰ درصد از افراد مبتلا به IBS گزارش شده است و به همین ترتیب دوسوم از افراد مبتلا به سندروم روده تحریک‌پذیر از مصرف برخی غذاها اجتناب می‌کنند. اینکه چرا بعضی از غذاها باعث ایجاد علائم IBS می‌شوند به‌طور دقیق مشخص نیست. اما این نوع عدم تحمل غذایی که در سندروم روده تحریک‌پذیر دیده می‌شود، آلرژی محسوب نمی‌شود. اگرچه غذاهای محرک IBS برای همه یکسان نیست اما بعضی از غذاها مانند کربوهیدرات‌های FODMAPs و همچنین لاکتوز و گلوتن از اصلی‌ترین مواد غذایی عامل نفخ و گاز روده هستند.
علائم سندروم روده تحریک پذیر؛ خستگی و اختلالات خواب
در بیش از نیمی از افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر خستگی مزمن گزارش‌شده است. در یک مطالعه ۱۶۰ فرد مبتلا به IBS مورد ارزیابی قرار گرفتند و نتایج نشان داد خستگی موجب تحت تأثیر قرار دادن فعالیت‌های کاری، اوقات فراغت و تعاملات اجتماعی می‌شود. همچنین در مطالعه دیگری مشخص شد که شدت علائم با میزان خستگی فرد در ارتباط است. سندروم روده تحریک‌پذیر همچنین با اختلالات خواب همچون مشکل در به خواب رفتن، بیدار شدن مکرر و احساس بی‌قراری در ارتباط است.
در مطالعه‌ای که بر روی ۱۱۲ فرد مبتلا به IBS انجام شد نتایج نشان داد که ۱۳ درصد افراد از کیفیت خواب مناسبی برخوردار نیستند. مطالعه دیگری بر روی ۵۰ مرد و زن نشان داد که افراد مبتلا به IBS به‌طور میانگین یک ساعت بیشتر از سایرین می‌خوابند اما در زمان بیدار شدن شادابی کمتری نسبت به افراد سالم دارند و هرچه خواب بی‌کیفیت‌تر باشد به همان نسبت علائم IBS در طول روز شدیدتر خواهد بود.
علائم سندروم روده تحریک‌پذیر؛ اضطراب و افسردگی
سندروم روده تحریک‌پذیر با اضطراب و افسردگی مرتبط است. البته به‌طور دقیق مشخص نیست که آیا علائم سندروم روده تحریک پذیر ناشی از استرس ذهنی است یا اینکه سایر علائم IBS منجر به بروز استرس ذهنی در بلندمدت می‌شوند. درهرصورت، اضطراب و سایر علائم IBS در یک چرخه ناسالم یکدیگر را تقویت می‌کنند. نتایج یک مطالعه وسیع بر روی ۹۴۰۰۰ مرد و زن مبتلا به سندروم روده تحریک‌پذیر نشان داد که افراد مبتلا به این بیماری بیش از ۵۰ درصد نسبت به سایرین در معرض اختلالات اضطرابی قرار دارند.
در مطالعه دیگری سطوح هورمون کورتیزول (هورمون استرس) در بیماران مبتلا به IBS و افراد سالم مورد مقایسه قرار گرفت. با توجه به نتایج، افراد مبتلا به سندروم روده تحریک‌پذیر سطوح و تغییرات بیشتری در کورتیزول خونی تجربه می‌کنند که حاکی از استرس بیشتر در این افراد است. در مطالعه دیگری مشخص شد که درمان اضطراب و استرس، علائم سندروم روده تحریک پذیر را کاهش می‌دهد.
در صورت داشتن علائم IBS چه باید کرد؟
اگر احساس می‌کنید که علائم شما با سندرم روده تحریک‌پذیر مرتبط است و کیفیت زندگی شما را تحت تأثیر قرار داده، توصیه می‌شود به پزشک مراجعه کنید تا به‌طور دقیق‌تر علت بروز علائم مشخص شود. بسیاری از بیماری‌های روده‌ای علائمی شبیه به هم دارند. ازاین‌رو نمی‌توان بدون معاینات بالینی نوع بیماری را مشخص کرد.
در این میان رژیم غذایی کم FODMAP یکی از اثربخش‌ترین راه‌های درمانی برای کاهش علائم سندروم روده تحریک‌پذیر محسوب می‌شود. شناسایی سایر محرک غذایی ممکن است تا حدودی دشوار باشد زیرا این مواد غذایی برای هر فرد متفاوت است. یادداشت کردن غذاها و مواد تشکیل‌دهنده آن‌ها و همچنین نوشتن علائم خود پس از صرف غذا می‌تواند به شناسایی محرک‌ها کمک کند. اگر علائم سندروم روده تحریک پذیر با تغییرات سبک زندگی و دوری از محرک‌ها فروکش نکند چندین دارو برای توقف علائم در دسترس است که پزشکان در صورت لزوم آن‌ها را تجویز می‌کنند.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
