درمان سرطان روده بزرگ + درمان قطعی سرطان روده بزرگ چیست؟

سرطان روده بزرگ زمانی که محدود به روده بزرگ باشد و به دیگر نقاط بدن گسترش نیابد یک بیماری قابل درمان است. جراحی گزینه اصلی درمان سرطان روده بزرگ است و در حدود ۵۰ درصد از بیماران موجب بهبودی می‌شود. برای دستیابی به اطلاعات کامل در خصوص چگونگی درمان سرطان روده بزرگ با این مقاله از مجله سلامت هومکا همراه شوید.

آیا سرطان روده بزرگ قابل درمان است؟

تصمیمات درمانی که در خصوص سرطان روده بزرگ اتخاذ می‌شود به مرحله سرطان بستگی دارد. برای تعیین درجه سرطان، پزشکان حداقل ۱۲ غده لنفاوی در بیمار مبتلا به سرطان روده بزرگ را ارزیابی می‌کنند تا آلودگی غدد لنفاوی به سرطان را تشخیص دهند. درواقع با این کار شدت سرطان و میزان تهاجمی بودن آن آشکار خواهد شد.

تیم درمانی برای سرطان روده بزرگ شامل انکولوژیست، جراح و متخصصین پرتودرمانی است. این متخصصان با همکاری یکدیگر مناسب‌ترین برنامه درمانی را تهیه می‌کنند. درمان سرطان کولون به این بستگی دارد که سرطان چقدر زود تشخیص داده شود. ازآنجایی‌که سرطان روده بزرگ در مراحل ابتدایی از پوشش داخلی روده بزرگ فراتر نرفته، غالباً جراحی تنها درمان موردنیاز این مرحله است. گاهی اوقات و در مراحل اولیه سرطان، پزشک می‌تواند پولیپ‌های پیش سرطانی را در طول کولونوسکوپی بردارد و نیازی به درمان بیشتر نیست.

البته در بعضی موارد برداشتن بخشی از کولون (کولکتومی جزئی) درصورتی‌که تومور بیش‌ازحد بزرگ‌شده باشد انجام می‌شود. اما اگر سرطان روده بزرگ به مراحل بعدی پیشروی کرده باشد، ممکن است به جراحی و یا شیمی‌درمانی نیاز باشد. سرطان روده بزرگ در مرحله یک به شکل عمیق‌تری نسبت به مرحله پیش سرطانی یا پولیپ در لایه‌های دیواره روده بزرگ نفوذ کرده‌ اما به خارج از دیواره روده بزرگ یا به غدد لنفاوی مجاور گسترش پیدا نکرده‌ است.

درمان سرطان روده بزرگ در مراحل اولیه

رایج‌ترین شیوه درمانی برای سرطان روده بزرگ در مراحل اولیه جراحی است. برخی از بیماران که در مراحل اولیه قرار دارند ممکن است پس از جراحی شیمی‌درمانی نیز دریافت کنند. برای بیماران مبتلا به سرطان موضعی کولون، میزان بقای پنج ساله ۹۰ درصد است. در ادامه مطلب روش‌های درمانی سرطان روده بزرگ با توجه به هر مرحله بیان می‌شود.

گزینه‌های درمان سرطان روده بزرگ

درمان با روش آندوسکوپی

معمولاً پولیپ‌ها در طی کولونوسکوپی و توسط متخصصین گوارش برداشته می‌شوند. اگر پولیپ بزرگ باشد، ممکن است پزشک در حین کولونوسکوپی محل پولیپکتومی (پولیپ برداشته‌شده) را با رنگ خاصی علامت‌گذاری نماید. این علامت‌گذاری برای ارزیابی‌های آتی ضروری است. به‌طورکلی، غربالگری منظم برای یافتن پولیپ‌های روده و پیشگیری از ابتلا به سرطان روده مهم است. برای بیمارانی که تعداد پولیپ‌های بیشتری دارند کولونوسکوپی‌های بعدی نیز جهت برداشتن آن‌ها در دستور کار قرار می‌گیرد.

عمل جراحی سرطان روده بزرگ

اگر سرطان روده بزرگ از مرحله صفر یا پولیپ به مراحل بعدی واردشده باشد جراحی اولویت اول برای درمان سرطان روده بزرگ است. جراحی برای برداشتن کامل توده سرطانی و در صورت لزوم ترمیم روده انجام می‌شود. ازاین‌رو، پس از جراحی عملکرد روده طبیعی خواهد بود. اگر سرطان روده بزرگ در مراحل اولیه باشد، ممکن است تنها یک بخش کوچک از پوشش دیواره روده برداشته شود که به‌عنوان جراحی موضعی شناخته می‌شود.

درصورتی‌که سرطان به عضلات اطراف روده بزرگ گسترش یافته باشد، معمولاً لازم است یک بخش کامل از کولون برداشته شود که به‌عنوان کولکتومی شناخته می‌شود. سه روش برای انجام کولکتومی وجود دارد:

• کولکتومی باز که در آن جراح یک برش بزرگ در شکم ایجاد می‌کند و بخشی از روده بزرگ را برمی‌دارد
• کولکتومی لاپاراسکوپی که جراح تعدادی برش کوچک در شکم ایجاد می‌کند و از ابزارهای ویژه‌ای که به دوربین مجهز هستند بخشی از روده بزرگ برداشته می‌شود
• جراحی رباتیک نوعی جراحی مدرن است که در آن برداشتن و حذف ناحیه سرطانی با کمک ربات انجام می‌شود

در طی جراحی، گاهی ممکن است غدد لنفاوی مجاور نیز برداشته شوند. اگر درمان سرطان روده بزرگ مستلزم برداشتن بخشی از روده باشد در انتها عمل ترمیم جهت اتصال دو سر روده انجام می‌شود. هر دو عمل کولکتومی باز و لاپاراسکوپی به یک اندازه در از بین بردن سرطان روده بزرگ موثر هستند و از نظر عوارض نیز مشابه هم هستند. از مزیت‌های کولکتومی لاپاراسکوپی و رباتیک نسبت به کولکتومی باز، زمان بهبودی سریع‌تر و درد کمتر پس از عمل است. در حال حاضر، جراحی لاپاراسکوپی رایج‌ترین روش انجام عمل کولکتومی به شمار می‌رود.

عوارض جانبی جراحی

جراحی سرطان روده بزرگ نیز همانند سایر جراحی‌ها خطرات احتمالی مشابهی به دنبال دارد، ازجمله:

• خون‌ریزی
• عفونت محل جراحی
• ایجاد لخته‌های خون معمولاً در پا (ترومبوز ورید عمقی)
• مشکلات قلبی یا تنفسی

یکی از خطرات احتمالی جراحی این است که دو انتهای به هم متصل شده روده به‌درستی جوش نخورند و نشت غذا رخ دهد. البته این حالت محدود به چند روز ابتدایی پس از عمل است و بعد از آن برطرف می‌شود. یکی از خطراتی که در جراحی سرطان رکتوم وجود دارد احتمال آسیب دیدن اعصاب محیطی کنترل‌کننده ادرار و عملکرد جنسی است که البته چنین مشکلاتی به‌ندرت رخ می‌دهند. از سایر عوارض جراحی سرطان روده بزرگ که به‌ویژه در مردان دیده می‌شود درد ناحیه لگن و یبوست است.

جراحی سرطان روده بزرگ در مراحل پیشرفته

زمانی که سرطان روده بزرگ متاستاز دهد و به خارج از ناحیه موضعی خود گسترش یابد جراحی به‌تنهایی برای درمان سرطان کفایت نمی‌کند. معمولاً در مراحل پیشرفته کبد، ریه‌ها، مغز، صفاق و غدد لنفاوی نیز درگیر می‌شوند. در مراحل انتهایی سرطان کولون یا همان سرطان روده بزرگ میزان بقای پنج ساله بیماران ۱۴ درصد است. اگر سرطان روده بزرگ به غدد لنفاوی مجاور گسترش یابد اما هنوز سایر قسمت‌های بدن درگیر نشده باشند، ممکن است از جراحی و سپس شیمی‌درمانی استفاده شود.

در زمان گسترش بیماری به نقاط دوردست، شیمی‌درمانی ممکن است اولویت اول درمانی باشد به‌خصوص اگر نتوان با جراحی از پیشرفت سرطان جلوگیری کرد. درصورتی‌که تعداد تومورهای دوردست یا ثانویه انگشت‌شمار باشد، از جراحی برای کمک به کاهش شدت سرطان و افزایش طول عمر بیمار استفاده می‌شود. درمان‌های جدید و نوآورانه سرطان روده بزرگ درحال‌توسعه و آزمایش هستند و به‌زودی برای بیماران مبتلا به مرحله پیشرفته سرطان در دسترس قرار می‌گیرند. نتیجه و میزان تأثیرگذاری جراحی به عوامل زیادی بستگی دارد، ازجمله:

• محل تومور
• وجود سایر سرطان‌ها یا پولیپ‌ها
• مرحله سرطان

در طول جراحی، بخشی از روده بزرگ که حاوی سرطان است و همچنین بخش کوچکی از بافت طبیعی اطراف آن از روده خارج می‌شود. احتمال برداشتن بعضی از غدد لنفاوی در صورت گسترش سرطان وجود دارد.

مراقبت‌های پس از جراحی سرطان روده بزرگ

پس از جراحی سرطان روده بزرگ، جلسات منظم ویزیت بخش مهمی از مراقبت‌های پس از درمان است زیرا خطر عود همچنان وجود دارد به‌خصوص اگر غدد لنفاوی درگیر شده باشند. معاینات روتین و آزمایش خون پس از جراحی برای برآورد سلامت عمومی بیمار یکی از اقدامات مهم مراقبتی به شمار می‌رود. پس از جراحی، پزشک بیمار را در فواصل زمانی زیر ویزیت می‌کند:

• در فواصل ۳ تا ۶ ماهه به مدت سه سال
• پس از آن، هر ۶ تا ۱۲ ماه به مدت پنج سال

یک سال پس از جراحی سرطان روده بزرگ، کولونوسکوپی جهت بررسی شرایط روده بزرگ انجام می‌شود. سپس، هر ۱ تا ۳ سال و بسته به نظر پزشک کولونوسکوپی‌های بعدی انجام خواهد شد.

شیمی‌درمانی

شیمی‌درمانی در مراحل مختلف درمان سرطان کولون استفاده می‌شود. گاهی اوقات، شیمی‌درمانی قبل از جراحی برای کوچک شدن تومور و کاهش حجم جراحی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حالت پیشرفته‌تر سرطان، احتمال انجام یک دوره شیمی‌درمانی پس از جراحی وجود دارد. علاوه بر شیمی‌درمانی، پرتودرمانی نیز ممکن است پس از جراحی استفاده شود. برای برخی بیماران، کاربرد همزمان شیمی‌درمانی و پرتودرمانی در تقویت درمان سرطان روده بزرگ موثر است.

شیمی‌درمانی برای سرطان روده بزرگ معمولاً شامل مصرف ترکیبی از داروها (خوراکی و تزریق داخل وریدی) برای کشتن سلول‌های سرطانی است. بسته به مرحله یا درجه سرطان، شیمی‌درمانی در دوره‌هایی انجام می‌شود که هرکدام ۲ تا ۳ هفته طول می‌کشد. بسته به میزان پاسخ بیمار به درمان، یک دوره شیمی‌درمانی ممکن است تا ۶ ماه طول بکشد. البته گاهی پزشکان دوزهای کمتر در دوره‌های زمانی طولانی‌تر را ترجیح می‌دهند (شیمی‌درمانی نگهدارنده).

به گفته‌ی وب‌سایت nhs سه روش شیمی‌درمانی برای درمان سرطان روده بزرگ وجود دارد:

• شیمی‌درمانی قبل از جراحی در ترکیب با پرتودرمانی برای کوچک کردن تومور
• پس از جراحی برای کاهش خطر عود سرطان
• شیمی‌درمانی تسکینی برای کاهش سرعت گسترش سرطان پیشرفته و کنترل علائم

عوارض شیمی‌درمانی

عوارض احتمالی جانبی شیمی‌درمانی شامل موارد زیر است:

• احساس خستگی
• احساس کسالت و بیمار بودن
• اسهال
• زخم‌های دهانی
• ریزش مو
• احساس بی‌حسی، گزگز یا سوزش در دست‌ها، پاها و گردن

پس از پایان درمان، عوارض جانبی به‌تدریج برطرف می‌شوند. اگر دچار ریزش مو شده‌اید معمولاً چند ماه طول می‌کشد تا موهای شما دوباره رشد کند. شیمی‌درمانی همچنین ممکن است سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند و فرد در برابر عفونت آسیب‌پذیر شود. در صورت مشاهده علائم احتمالی عفونت ازجمله تب یا احساس ناخوشایند غیرمعمول، در اسرع وقت به تیم پزشکی اطلاع دهید. احتمال آسیب موقت به اسپرم مردان و تخمک زنان در اثر داروهای شیمی‌درمانی وجود دارد. توصیه می‌شود در حین انجام شیمی‌درمانی و مدتی پس از پایان دوره از روش‌های پیشگیری از بارداری استفاده گردد.

پرتودرمانی (رادیوتراپی)

از پرتودرمانی به روش‌های مختلفی برای درمان سرطان روده بزرگ استفاده می‌شود:

• قبل از جراحی برای کوچک کردن حجم تومور و افزایش شانس حذف کامل آن مفید است
• اگر بیمار شرایط جراحی را نداشته باشد رادیوتراپی برای درمان یا توقف گسترش سرطان رکتوم در مراحل اولیه کاربرد دارد
• پرتودرمانی به‌عنوان روش تسکین‌دهنده برای کنترل علائم و کاهش سرعت گسترش سرطان در موارد پیشرفته مورد استفاده قرار می‌گیرد

قبل از جراحی پرتودرمانی برای سرطان رکتوم و کولون به دو روش انجام می‌شود:

• پرتودرمانی خارجی: از یک منبع خارج از بدن جهت پرتاب امواج پرانرژی برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.
• پرتودرمانی داخلی (براکی تراپی): یک منبع ساتع کننده محدود و موضعی اشعه در نزدیک تومور کار گذاشته می‌شود تا بتواند حجم تومور را کاهش دهد و سلول‌های سرطانی را از بین ببرد

بسته به اندازه تومور، ممکن است به ۱ تا ۵ هفته درمان رادیوتراپی نیاز باشد. هر جلسه پرتودرمانی تنها ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول می‌کشد. رادیوتراپی از نوع تسکین‌دهنده معمولاً در جلسات کوتاه روزانه و در طول ۲ تا ۳ روز و گاهی نیز تا ۱۰ روز انجام می‌شود. عوارض کوتاه‌مدت احتمالی پرتودرمانی شامل موارد زیر است:

• احساس کسالت
• خستگی
• اسهال
• سوزش پوست اطراف شکم و لگن شبیه آفتاب‌سوختگی
• نیاز مکرر به دفع ادرار
• احساس سوزش هنگام ادرار

پس از پایان دوره رادیوتراپی عوارض برطرف می‌شوند. اگر عوارض جانبی پس از مدتی به حالت طبیعی برنگشت به تیم پزشکی خود اطلاع دهید. در چنین مواردی داروهای کمکی برای کاهش عوارض جانبی تجویز خواهد شد. عوارض بلندمدت احتمالی پرتودرمانی شامل موارد زیر است:

• نیاز مکرر به دفع ادرار و مدفوع
• وجود خون در ادرار و مدفوع
• ناباروری
• اختلال در نعوظ

درمان‌های هدفمند سرطان روده بزرگ

درمان‌های هدفمند درواقع داروهایی هستند که برای هدف قرار دادن یک فرآیند بیولوژیک در سلول‌های سرطان روده بزرگ طراحی شده‌اند. به‌عنوان مثال، ستوکسیماب و پانیتوموماب از داروهایی هستند که پروتئین‌هایی به نام گیرنده فاکتور رشد اپیدرمی (EGFRs) را در سطح بعضی از سلول‌های سرطانی هدف قرار می‌دهند.

ازآنجایی‌که EGFR به رشد سرطان کمک می‌کنند، هدف قرار دادن این پروتئین‌ها می‌تواند تومورها را کوچک کرده و اثر شیمی‌درمانی را بهبود بخشد. درمان‌های هدفمند معمولاً در ترکیب با شیمی‌درمانی زمانی استفاده می‌شوند که سرطان به خارج از روده گسترش یافته باشد (سرطان متاستاتیک روده). عوارض جانبی درمان‌های هدفمند عبارت‌اند از:

• بثورات پوستی
• اسهال
• چشم‌درد

بعضی از داروهای هدفمند باعث بروز واکنش آلرژیک می‌شوند. برای جلوگیری از چنین واکنشی معمولاً برای بیمار داروی ضد حساسیت تجویز می‌شود.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.