تیروئید در بارداری + انواع اختلالات تیروئیدی در بارداری

بیماری تیروئید گروهی از اختلالات است که عملکرد غده تیروئید را تحت تأثیر قرار می‌دهد. تیروئید چیست؟ یک غده پروانه‌ای شکل کوچک در جلوی گردن است که هورمون‌های تیروئید را تولید می‌کند. هورمون‌های تیروئید نحوه استفاده بدن از انرژی را کنترل می‌کنند، بنابراین بر عملکرد تقریباً تمام اندام‌های در بدن شما حتی نحوه ضربان قلب تأثیر می‌گذارند. بیماری‌های تیروئید در بارداری از شایع‌ترین مشکلاتی است که زنان باردار به آن مبتلا می‌شوند. در این مقاله در خصوص خطرات بیماری‌های تیروئید در بارداری، پیامدها، علائم و درمان آن صحبت خواهیم کرد.

پرکاری تیروئید در بارداری

پرکاری تیروئید در بارداری معمولاً ناشی از بیماری گریوز است و تقریباً از هر ۱۰۰ مادر باردار ۴ نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند. بیماری گریوز یک اختلال خود ایمنی است. در بیماری‌های خودایمنی سیستم ایمنی بدن آنتی‌بادی‌هایی را می‌سازد که به‌اشتباه به غده تیروئید حمله کرده و باعث می‌شود این غده بیش‌ازحد هورمون تیروئید بسازد. این آنتی‌بادی ایمونوگلوبولین تحریک‌کننده تیروئید یا TSI نامیده می‌شود.

بیماری گریوز ممکن است حتی برای اولین بار در دوران بارداری ظاهر شود. بااین‌حال اگر قبلاً به بیماری گریوز مبتلا بوده‌اید، علائم بیماری شما می‌تواند در سه‌ماهه دوم و سوم تعدیل یابد. دلیل تشدید علائم بیماری این است که تعدادی از بخش‌های سیستم ایمنی بدن شما در اواخر بارداری فعالیت کمتری دارند، بنابراین سیستم ایمنی بدن TSI کمتری تولید می‌کند.

بیماری گریوز اغلب در چند ماه اول پس از تولد نوزاد، زمانی که سطح TSI دوباره بالا می‌رود، مجدداً تشدید می‌شود. اگر به بیماری گریوز مبتلا هستید، پزشک شما به‌احتمال زیاد عملکرد تیروئید را به‌صورت ماهانه در طول دوران بارداری آزمایش می‌کند تا اگر نیاز به درمان پرکاری تیروئید دارید، سریعاً درمان مناسب را آغاز کند. سطح هورمون تیروئید بسیار بالا می‌تواند به‌سلامت شما و جنین شما آسیب برساند.

یکی از دلایل ابتلا به پرکاری تیروئید در بارداری افزایش تولید و ترشح هورمون hCG است که می‌تواند سبب تولید بیش‌ازحد هورمون تیروئید شود. این نوع پرکاری تیروئید معمولاً در نیمه دوم بارداری از بین می‌رود.

عوارض پرکاری تیروئید درمان‌نشده در بارداری

• سقط جنین
• زایمان زودرس
• وزن کم نوزاد هنگام تولد
• پره اکلامپسی (افزایش خطرناک فشار خون در اواخر بارداری)
• تشدید تولید هورمون تیروئید
• نارسایی احتقانی قلب

به‌ندرت بیماری گریوز ممکن است تیروئید نوزاد را نیز تحت تأثیر قرار دهد و باعث تولید بیش‌ازحد هورمون تیروئید در آن شود. حتی اگر پرکاری تیروئید شما با درمان ید رادیواکتیو برای از بین بردن سلول‌های تیروئید یا جراحی برای برداشتن بخشی از غده تیروئید درمان شد، بدن شما همچنان آنتی‌بادی TSI را تولید می‌کند. وقتی سطح این آنتی‌بادی بالا باشد، TSI ممکن است به جریان خون جنین شما وارد شود. همان‌طور که TSI باعث می‌شود غده تیروئید شما بیش‌ازحد هورمون تیروئید بسازد، می‌تواند باعث شود که غده تیروئید جنین  شما نیز بیش‌ازحد هورمون تولید کند.

کم‌کاری تیروئید در بارداری

کم‌کاری تیروئید در بارداری معمولاً ناشی از بیماری هاشیموتو است و در ۲ تا ۳ مورد از هر ۱۰۰ بارداری رخ می‌دهد. بیماری هاشیموتو یک اختلال خود ایمنی است. در بیماری هاشیموتو سیستم ایمنی آنتی‌بادی‌هایی را تولید می‌کند که به غده تیروئید حمله می‌کنند و سبب التهاب و آسیب‌های جدی می‌شوند. التهاب و آسیب به این غده سبب می‌شود که غده تیروئید کمتر بتواند هورمون‌های تیروئید را تولید کند. کم‌کاری تیروئید درمان‌نشده در دوران بارداری می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

• پره اکلامپسی
• کم‌خونی
• سقط جنین
• تولد نوزاد نارس
• مرده‌زایی
• نارسایی احتقانی قلب

این مشکلات اغلب به دلیل کم‌کاری تیروئید شدید در دوران بارداری رخ می‌دهد. ازآنجایی‌که هورمون‌های تیروئید برای رشد مغز و سیستم عصبی جنین شما بسیار ضروری هستند، کم‌کاری تیروئید درمان‌نشده به‌ویژه در سه‌ماهه اول، می‌تواند باعث کاهش ضریب هوشی و بروز مشکلات جدی در رشد طبیعی کودک شود.

آیا با وجود کم‌کاری تیروئید می‌توان باردار شد؟

همان‌طور که پیشتر بیان شد در کم‌کاری تیروئید، غده تیروئید شما به‌اندازه کافی برخی از هورمون‌های مهم تیروئیدی را تولید نمی‌کند. کاهش تولید و ترشح هورمون تیروکسین یا T۴ و هورمون آزادکننده تیروئید (TRH) منجر به افزایش سطح پرولاکتین می‌شود. این امر سبب عدم آزاد شدن تخمک در حین تخمک‌گذاری و ناباروری می‌شود. کم‌کاری تیروئید همچنین می‌تواند باعث کوتاه شدن سیکل قاعدگی شود.

بر اساس مطالعه‌ای که در فوریه ۲۰۱۵ در مجله IOSR of Dental and Medical Sciences منتشر شد، ازآنجایی‌که کم‌کاری تیروئید علت بسیاری از موارد ناباروری است، مصرف داروهای تیروئیدی اغلب زنان نابارور را قادر می‌سازد تا تنها بعد از شش هفته پس از درمان بیماری، به‌طور طبیعی باردار شوند. در این مطالعه که روی گروهی متشکل از ۴۰۰ زن که دچار ناباروری بودند، انجام‌شده بود، ۷۶ درصد از شرکت‌کنندگان طی شش ماه و ۲۴ درصد از آن‌ها پس از یک سال بعد از درمان دارویی، توانستند باردار شوند.

کم‌کاری تیروئید همچنین می‌تواند در رشد جنین نیز اختلال ایجاد کند. این امر خطر سقط‌جنین را افزایش می‌دهد. بنابراین اگر باردار هستید و بیماری کم‌کاری تیروئید شما درمان‌نشده، ممکن است نوزاد شما نارس (قبل از موعد مقرر) به دنیا بیاید و علاوه بر وزن کم، مشکلات ذهنی نیز داشته باشد.

به‌طور خلاصه، هم کم‌کاری تیروئید و هم پرکاری تیروئید می‌تواند از تخمک‌گذاری جلوگیری ‌کنند. بنابراین در فرآیند ماهیانه‌ای که در آن تخمک به‌طور طبیعی آزاد می‌شود تا باروری صورت بگیرد اگر تخمک آزاد نشود، حتی اگر دوره‌های قاعدگی منظمی صورت بگیرد، امکان باردارشدن وجود ندارد.

کم‌کاری تیروئید و سقط‌جنین

بسیاری از علائم کم‌کاری تیروئید مشابه علائم بارداری است. برای مثال خستگی، افزایش وزن و قاعدگی غیرطبیعی در هر دو مشترک است. کم‌کاری تیروئید درمان‌نشده خطر سقط جنین را افزایش می‌دهد و با کم‌خونی، میوپاتی (درد عضلانی، ضعف)، نارسایی احتقانی قلب، پره اکلامپسی، ناهنجاری‌های جفت و خونریزی پس از زایمان (خونریزی غیرطبیعی) همراه است.

تیروئیدیت پس از زایمان چیست؟ به گفته‌ی وب‌سایت niddk  تیروئیدیت پس از زایمان یک التهاب تیروئید است که در زنان مبتلا به دیابت نوع یک شایع‌تر است. تیروئیدیت ابتدا باعث پرکاری تیروئید می‌شود. این پرکاری تیروئید ممکن است تا سه ماه طول بکشد و بعد از آن به دلیل آسیب‌های تیروئیدتان ممکن است تیروئید کم‌کار شود.

آیا پرکاری تیروئید باعث سقط‌جنین می‌شود؟

عدم مدیریت و درمان بیماری‌های تیروئید (کم‌کاری یا پرکاری تیروئید) با ناباروری و سقط‌جنین همراه است. تولید و ترشح اضافی هورمون تیروئید به‌غیراز اختلالات متابولیکی مادر، خطر زایمان زودرس و سقط‌جنین را چند برابر افزایش می‌دهد.

داروهای ضد تیروئید، درمان اصلی پرکاری تیروئید در مادران هستند. متیمازول (MMI) و پروپیل تیوراسیل (PTU) غالباً در دوران بارداری به این منظور تجویز می‌شوند. با این حال داروی PTU در سه‌ماهه اول تجویز می‌شود و باید پس‌ازاین، در سه‌ماهه بعدی با داروی MMI جایگزین شود.

علائم اختلالات تیروئید در بارداری

علائم کم‌کاری تیروئید در بارداری

در بیماری کم‌کاری تیروئید در صورت خفیف بودن علائم، ممکن است بیماری تشخیص داده نشود. در اغلب موارد علائم کم‌کاری تیروئید خفیف بوده و به‌آرامی شروع می‌شود. موارد زیر شایع‌ترین علائم کم‌کاری تیروئید هستند:

• احساس خستگی بی‌دلیل
• فرد قادر به تحمل دمای سرد نیست
• خشن شدن صدا
• تورم صورت و دست
• افزایش وزن
• یبوست
• تغییرات پوست و مو مانند خشکی پوست و از دست دادن قسمتی از موهای ابرو
• سندرم تونل کارپ (سوزن سوزن شدن دست همراه با درد)
• ضربان قلب آهسته
• گرفتگی عضلات
• مشکل در تمرکز
• دوره‌های قاعدگی نامنظم

علائم کم‌کاری تیروئید ممکن است شبیه سایر بیماری‌ها و مشکلات پزشکی باشد. به همین دلیل لازم است برای تشخیص بهتر آزمایش‌های تخصصی را زیر نظر پزشک انجام دهید. برای انجام آزمایش تیروئید در منزل می‌توانید از خدمات هومکا استفاده کنید.

علائم پرکاری تیروئید در بارداری

در بیماری پرکاری تیروئید نیز مانند کم‌کاری تیروئید علائم به صورتی بروز می‌کند که ممکن است با سایر بیماری‌ها اشتباه گرفته شوند. بنابراین بدون انجام آزمایش‌های تخصصی، تشخیص دقیق بیماری برای پزشک دشوار است. مهم‌ترین علائم تیروئید پرکار شامل موارد زیر است:

• کاهش وزن ناگهانی و ناخواسته، حتی زمانی که از نظر اشتها و میزان مصرف غذا تغییری وجود ندارد
• ضربان قلب سریع (تاکی کاردی)
• ضربان قلب نامنظم (آریتمی)
• تپش قلب
• افزایش اشتها
• عصبی بودن، اضطراب و تحریک‌پذیری
• لرزش زیاد در دست‌ها
• افزایش تعریق
• تغییر در الگوهای قاعدگی
• افزایش حساسیت به گرما
• تغییر در الگوی گوارشی حرکات روده، به‌ویژه پس از مصرف غذا
• بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر)، که به‌صورت تورم در گردن شما ظاهر می‌شود
• خستگی مفرط و ضعف عضلانی
• مشکل در خوابیدن
• نازک شدن پوست
• موهای ظریف و شکننده

درمان تیروئید در بارداری

بسیاری از داروهایی که برای درمان بیماری‌های تیروئید در دوران بارداری استفاده می‌شوند، برای جنین شما بی‌خطر هستند. داروهای تیروئید می‌توانند به حفظ سطح مناسب تولید و ترشح هورمون‌های تیروئید کمک کنند. در ابتدا، پزشک متخصص در دوران بارداری آزمایش خون کامل را تجویز می‌کند تا علاوه بر بررسی فاکتورهای مهمی مانند قند، چربی و… سطح TSH و T۴ شما را بررسی کند. درصورتی‌که مورد مشکوکی در آزمایش شما دیده شود، مجدداً آزمایش تکرار می‌شود تا ضمن اطمینان از نتیجه آزمایش، در خصوص نوع درمان و دوز داروی‌های مصرفی شما تصمیم بگیرد.

اگر قبل از بارداری برای درمان بیماری تیروئید دارو مصرف می‌کردید، حتماً در این مورد با پزشک خود صحبت کنید. پزشک شما ممکن است بخواهد داروی شما را تنظیم یا تغییر دهد تا مطمئن شود دوز مصرفی آن برای جنین شما ایمن است. اگر در زمان بارداری داروهای تیروئیدی مصرف می‌کنید، به مصرف آن ادامه دهید و هر دو ماه با پزشک خود در خصوص روند درمان و تغییرات خود صحبت کنید.

درمان پرکاری تیروئید

 اگر به‌طور خفیف به بیماری پرکاری تیروئید مبتلا هستید، ممکن است نیاز به درمان جدی نداشته باشید. اما اگر بیماری شما شدید است، نیاز دارید که با مصرف دارو روند درمان جدی را در پیش بگیرید. مصرف این داروها باعث می‌شود تیروئید شما هورمون تیروئید کمتری بسازد.

اکثر پزشکان، زنان باردار مبتلا به تیروئید پرکار را با داروهای ضد تیروئید به نام پروپیل تیوراسیل در سه‌ماهه اول و متیمازول در سه‌ماهه دوم و سوم درمان می‌کنند. دقت کنید! زمان مصرف این داروها مهم است. پروپیل تیوراسیل پس از سه‌ماهه اول می‌تواند منجر به بروز مشکلات کبدی شود و داروی متیمازول در سه‌ماهه اول ممکن است خطر نقایص مادرزادی را افزایش دهد.

مشکلات مادرزادی، بیماری‌ها و نقایص جسمی و ذهنی هستند که در هنگام تولد وجود دارند. این مشکلات شکل یا عملکرد یک یا چند قسمت از بدن را تغییر می‌دهند. نقایص مادرزادی ناشی از مصرف برخی از داروها می‌توانند باعث مشکلاتی در سلامت کلی، نحوه رشد یا عملکرد طبیعی بدن جنین شوند.

پزشکان گاهی اوقات از ید رادیواکتیو برای درمان پرکاری تیروئید استفاده می‌کنند. زنان باردار نباید این نوع داروها را مصرف کنند؛ زیرا می‌تواند باعث بروز مشکلات تیروئید در جنین شود. مصرف داروهای ضد تیروئید در دوزهای پایین در دوران شیردهی بی‌خطر است.

درمان کم‌کاری تیروئید

 لووتیروکسین رایج‌ترین دارویی است که برای درمان کم‌کاری تیروئید در دوران بارداری استفاده می‌شود. لووتیروکسین جایگزین هورمون تیروئید T۴ است که غده تیروئید شما به اندازه کافی آن را نمی‌سازد یا پس از ساخت ترشح نمی‌کند. مصرف این دارو تحت نظر پزشک در دوران بارداری بی‌خطر است. دقت کنید! داروهای تیروئیدی که حاوی هورمون T۳ هستند برای استفاده در دوران بارداری بی‌خطر نیستند.

اگر قبل از بارداری به کم‌کاری تیروئید مبتلا بوده‌اید، به احتمال زیاد نیاز به افزایش مقدار دوز دارو در دوران بارداری دارید. به محض اینکه متوجه شدید باردار هستید، با پزشک خود در مورد مصرف داروها‌یتان صحبت کنید. پزشک شما می‌تواند با بررسی و تفسیر آزمایش TSH در دوران بارداری، مطمئن شود که دوز مناسبی مصرف می‌کنید. در مورد مصرف لووتیروکسین یا سایر داروها که برای درمان کم‌کاری تیروئید تجویز می‌شوند در دوران شیردهی با پزشک خود صحبت کنید.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.