داروی پیوگلیتازون چیست و چه عوارضی دارد؟
دیابت نوع دو یکی از مهم‌ترین اختلالات متابولیسمی بوده و شیوع نسبتاً بالایی دارد. این نوع دیابت با رژیم غذایی مناسب، ورزش و داروهایی چون پیوگلیتازون (Pioglitazone) قابل‌کنترل است. در ادامه این مقاله از مجله سلامت هومکا راجع به عوارض جانبی، تداخلات دارویی و نحوه مصرف پیوگلیتازون توضیح می‌دهیم. اگر قصد انجام آزمایش خون را دارید، برای ثبت درخواست آزمایش در منزل کلیک کنید.
پیوگلیتازون ۳۰ چیست؟
دیابت شیرین، دیابت ملیتوس یا دیابت بزرگ‌سالان نام‌های متعدد دیابت نوع دو هستند. دیابت نوع دو یکی از مهم‌ترین اختلالات متابولیسیمی بوده و مشخصه اصلی آن بالابودن قند خون افراد است. در افراد مبتلا به دیابت نوع دو، مقدار هورمون انسولین کاهش یافته یا بدن نمی‌تواند از انسولین ساخته‌شده در کبد استفاده کند. به‌طورکلی پیوگلیتازون برای افراد زیر ۱۸ سال تجویز نمی‌شود. در زمان مصرف این دارو را در جایی خنک، خشک و دور از دسترس کودکان قرار دهید.
برای درمان دیابت نوع دو پزشک معالج بسته به شرایط فرد از داروهای مختلفی استفاده می‌کند. همچنین پزشک در کنار مصرف دارو ورزش منظم، اصلاح رژیم غذایی و ترک عادات مضر (مثل سیگارکشیدن) را توصیه می‌کند.
پیوگلیتازون یکی از داروهایی است که به کنترل قند خون در دیابت نوع دو کمک می‌کند. این دارو در دسته دارویی تیازولیدین دیون قرار دارد. مکانیسم اثر آن به این صورت است که حساسیت سلول‌ها نسبت به انسولین را افزایش می‌دهد. به‌این‌ترتیب سلول‌ها تحت تأثیر همان مقدار بسیار کم انسولین قرار گرفته و گلوکز خون را مصرف می‌کنند. درنتیجه این مکانیسم باعث کاهش سطح قند خون می‌شود.
قرص پیوگلیتازون۳۰ و نارسایی قلبی
پیوگلیتازون می‌تواند باعث نارسایی قلبی (شرایطی که در آن قلب نمی‌تواند خون کافی به قسمت‌های مختلف بدن پمپاژ کند) یا تشدید علائم آن شود. به‌این‌ترتیب اگر سابقه نارسایی قلبی دارید، قبل از شروع مصرف دارو به پزشک خود اطلاع دهید. اگر شرایط زیر را دارید، حتماً قبل از مصرف پیوگلیتازون پزشک خود را مطلع کنید:
- اگر نقص قلبی مادرزادی دارید
- بیماری قلبی دارید
- چربی خون بالا و فشارخون بالا دارید
- به سختی از پله‌ها بالا می‌روید
- بازوها، دست‌ها، پاها، مچ پا یا ساق پای شما متورم شده است
- سابقه ابتلا به بیماری عروق کرونر دارید
- دچار سکته قلبی شده‌اید
- ضربان قلب نامنظم
- بیماری آپنه خواب
در شرایط پزشک ممکن است شما را از مصرف این دارو منع کند. همچنین در صورت نیاز، باید این دارو را زیر نظر مستقیم پزشک مصرف کنید. نارسایی قلبی علائم مختلفی دارد. اگر پس از مصرف پیوگلیتازون یا افزایش دوز آن شرایط زیر را تجربه کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- افزایش وزن زیاد در مدت زمان کوتاه
- تنگی نفس
- تورم بازوها، دست‌ها، پاها، مچ پا یا ساق پا
- تورم یا درد در معده
- بیدار شدن با تنگی نفس در طول شب
- نیاز به بالش‌های اضافی زیر سر برای تنفس راحت‌تر در حالت درازکشیده
- سرفه خشک مکرر یا خس‌خس سینه
- مشکل در تفکر واضح
- سردرگمی و گیجی
- ضربان قلب سریع و تند
- خستگی زودهنگام
- ناتوانی در ورزش کردن، راه رفتن و دویدن
نحوه تجویز
داروی Pioglitazone به صورت تکی یا به صورت ترکیبی با دیگر داروها نظیر سولفونیل اوره‌ها برای درمان دیابت نوع دو تجویز می‌شود. پزشک ممکن است برای درمان دیابت نوع دو، پیوگلیتازون به همراه رژیم غذایی و ورزش منظم تجویز کند. در مواردی که دیابت شدیدتر باشد، پزشک در کنار تجویز این دارو داروهای دیگری مثل انسولین، متفورمین یا سولفونیل اوره نیز تجویز می‌کند.
بهترین زمان مصرف پیوگلیتازون
داروی پیوگلیتازون به صورت قرص خوراکی در دوزهای مختلف تولید می‌شود. ممکن است پزشک درمان شما را با دوز پایین Pioglitazone شروع کرده و به‌تدریج دوز آن را افزایش دهد. این قرص معمولاً یک بار در روز همراه یا بدون غذا مصرف می‌شود. بهتر است پیوگلیتازون را هرروز در زمان مشخصی مصرف کنید. قبل از مصرف دستورالعمل‌های درون نسخه را به دقت مطالعه کرده و آن را دقیقا طبق دستور مصرف کنید. هیچ گاه بدون تجویز پزشک دوز دارو را کاهش یا افزایش ندهید.
در صورت فراموشی یک دوز، دوز بعدی را دو برابر نکنید. به خاطر داشته باشید که پیوگلیتازون تنها در کنترل دیابت نوع دو موثر است. به‌طورکلی، هنوز هیچ درمان مشخص و قطعی برای دیابت نوع دو ارائه نشده است. از زمان مصرف پیوگلیتازون تا کاهش سطح قند خون، ممکن است دو هفته طول بکشد. تأثیر کامل پیوگلیتاوزن ۲ تا ۳ ماه بعد از مصرف منظم مشخص می‌شود. بنابراین هیچ‌گاه بدون مشورت با پزشک، مصرف داروی خود را قطع نکنید.
عوارض جانبی پیوگلیتازون
مصرف پیوگلیتازون هم مانند مصرف دیگر داروها ممکن است با یک سری عوارض جانبی همراه باشد. شما باید عوارض جانبی ناشی از این دارو را به‌خوبی بشناسید و نحوه مقابله با آن‌ها را بدانید. برخی از مهم‌ترین عوارض جانبی پیوگلیتازون عبارت‌اند از:
- سردرد و سرگیجه
- دردهای عضلانی
- احساس درد در پاها و بازوها
- افزایش نفخ
- افزایش وزن
- کاهش قند خون
- کاهش هماتوکریت و هموگلوبین خون
- ادم
برخی از عوارض جانبی پیوگلیتازون جدی‌تر هستند. هر گاه این علائم را تجربه کردید، فوراً خود را به بیمارستان برسانید. این موارد عبارت‌اند از:
- تغییر در بینایی و از دست دادن حس بینایی
- علائم شبه آنفلوآنزا مثل سرفه، گرفتگی بینی و گلودرد
- دفع مکرر ادرار، احساس سوزش و درد هنگام دفع ادرار (نشانه عفونت ادراری)
- تغییر رنگ ادرار، برای مثال کدر و تیره‌شدن رنگ ادرار
- درد در کمر و معده
- استفراغ و تهوع
- از دست دادن اشتها
- احساس درد در سمت راست و بالای شکم
- علائم آلرژیک مثل خارش و قرمزی پوست، تورم لب‌ها و زبان، گرفتگی و مشکلات تنفسی
- زردی چشم‌ها و پوست
- تغییر رنگ مدفوع
- افزایش احتمال شکستگی استخوان‌ها
- سرطان مثانه
- خونریزی و کبودی غیرعادی
تداخلات دارویی پیوگلیتازون
زمانی که پیوگلیتازون مصرف می‌کنید، باید مصرف برخی دیگر از داروها را قطع کنید. برخی از داروها می‌توانند بر اثربخشی این دارو تأثیر گذاشته یا احتمال بروز عوارض جانبی ناشی از آن را افزایش دهند. لازم است قبل از مصرف این دارو، راجع به تمام داروها و حتی مکمل‌های گیاهی که مصرف می‌کنید با پزشک خود مشورت کنید. از مصرف همزمان پیوگلیتازون با داروهای زیر اکیداً خودداری کنید:
- داروهای ضدبارداری خوراکی
- برخی از داروهای کنترل چربی خون مثل جم فیبروزیل و آتورواستاتین
- دیگر داروهای درمان دیابت مثل انسولین
- ریفامپین
- بتابلاکرها مثل متوپرولول، پروپرانولول یا قطره چشمی تیمولول
- ریفامایسین
- تولازامید
- افلوکساسین
- کتوکونازول
- میدازولام
- رانیتیدین
- تئوفیلین
- نیفی‌دیپین
- گلی‌پیزید
لیست تداخلات دارویی آورده شده در این مطلب کامل نیست. همچنین گاهی ممکن است این داروها با نام‌های تجاری دیگری عرضه شوند. برای پیشگیری از تداخلات دارویی، قبل از مصرف با کمک پزشک خود فهرست کاملی از تداخلات دارویی پیوگلیتازون تهیه کنید.
موارد منع مصرف پیوگلیتازون
مصرف این قرص در برخی افراد ممنوع است. پیوگلیتازون در بیماری‌ها و شرایط زیر تجویز نشده یا باید تحت نظر مستقیم پزشک مصرف شود:
- بیماری‌های قلبی و عروقی
- بیماری‌های کلیوی و کبدی
- سابقه ابتلا به عوارض چشمی دیابت
- سرطان مثانه
- ابتلا به دیابت نوع ۱
- تجمع مایع در ریه
- ابتلا به کم‌خونی
- دوران بارداری و شیردهی
- حساسیت به ترکیبات دارو یا حساسیت به دیگر داروهای مشاب
- تب بالا
- عفونت شدید
- استرس و اضطراب زیاد
- اگر قرار است جراحی کنید، در مورد مصرف این قرص با پزشک معالج خود مشورت کنید. گاهی نیاز است دوز دارو هنگام جراحی و در دوران نقاهت، تغییر کند
- در هنگام مصرف دارو، نباید مشروبات الکلی مصرف کنید. مصرف الکل خطر کاهش شدید قند خون پس از مصرف پیوگلیتازون را افزایش می‌دهد
پیوگلیتازون در بارداری و شیردهی
در مورد مصرف پیوگلیتازون در دوران بارداری و عوارض جانبی آن روی جنین اطلاعات کاملی در دسترس نیست. به همین دلیل پزشکان تا حد امکان از تجویز آن برای زنان باردار خودداری می‌کنند. بااین‌حال تجویز و مصرف پیوگلیتازون در دوران بارداری، به صلاحدید و نظر پزشک شما بستگی دارد. همچنین اگر می‌خواهید برای بارداری اقدام کنید، قبل از مصرف دارو با پزشک خود مشورت کنید. تحقیقات نشان داده که Pioglitazone می‌تواند چرخه قاعدگی را تحت تأثیر قرار دهد. پیوگلیتازون می‌تواند تخمک‌گذاری را در زنان، حتی در سنین یائسگی، تحریک کرده و منجر به بارداری ناخواسته شود.
به‌طورکلی توصیه می‌شود که در دوران شیردهی پیوگلیتازون مصرف نشود. ممکن است مقداری پیوگلیتازون وارد شیر مادر شده و سطح قند خون کودک را پایین بیاورد. مصرف پیوگلیتازون در دوران شیردهی به‌خصوص برای نوزادان نارس، ممکن است خطرناک باشد. بااین‌حال ممکن است پزشک مصرف این دارو را در دوران شیردهی برای شما منع نکند.
به گفته‌ی وب‌سایت nhs اگر در دوران شیردهی هستید و متوجه علائم زیر در کودک خود شدید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. اگر کودکتان:
- مثل همیشه شیر نمی‌خورد و بیشتر گرسنه است
- رنگ‌پریده به نظر می‌رسد
- به شکلی غیرعادی خواب‌آلوده است
- بیش‌ازحد عرق می‌کند
- دفع ادرار وی بیشتر شده است
- تحریک‌پذیرتر شده است
- یا هر علامت غیرعادی دیگری
پیوگلیتازون و کبد چرب
پیوگلیتازون به‌عنوان یک داروی مکمل برای درمان کبد چرب تجویز می‌شود؛ اما این به معنی این نیست که شما می‌توانید این دارو خودسرانه و صرفاً برای درمان علائم کبد چرب مصرف کنید! همان‌طور که گفتیم، هدف اصلی از تجویز این دارو کنترل قند خون در دیابت نوع دو است. مصرف پیوگلیتازون برای بیماری‌هایی غیر دیابت تنها با تجویز پزشک ذی‌صلاح باید صورت گیرد. پیوگلیتازون مقاومت به انسولین از طریق افزایش حساسیت گیرنده‌های این هورمون در سلول‌ها، بهبود می‌بخشد. بااین‌حال مصرف این دارو می‌تواند منجر به افزایش وزن بدن شود.
پیوگلیتازون و سرطان مثانه
شواهد فعلی نشان می‌دهد که داروی پیوگلیتازون می‌تواند خطر ابتلا به سرطان مثانه را افزایش دهد. افزایش خطر سرطان مثانه ناشی از مصرف پیوگلیتازون احتمالاً به دوز این دارو و زمان مصرف آن بستگی دارد. بااین‌حال توصیه می‌شود که بیمارانی که در درازمدت پیوگلیتازون مصرف می‌کنند، به‌طور منظم از نظر علائم سرطان مثانه پایش شوند.
آزمایشات بعد از مصرف دوره‌ای Pioglitazone
میزان اثربخشی داروی پیوگلیتازون در کاهش قند خون در بیماران دیابتی باید به‌طور منظم پایش شود. این کار به پزشک این امکان را می‌دهد تا در صورت لزوم، دوز دارو را افزایش یا کاهش دهد. انجام آزمایشات زیر بعد از مصرف دوره‌ای پیوگلیتازون توصیه می‌شود:
- تست قند خون سه‌ماهه یا آزمایش HbA1c
- آزمایش قند خون ناشتا (آزمایش FBS) و قند خون تصادفی
- آزمایش قند خون دوساعته یا ۲Hpp
- تست تحمل گلوکز خوراکی یا GTT
- آزمایش ادرار (برای بررسی دفع کتون و گلوکز از ادرار)
- آزمایش CBC (شمارش گلبول‌های سفید، قرمز، پلاکت، هموگلوبین و هماتوکریت)
- معاینات چشمی
علاوه بر این آزمایش‌ها، پزشک ممکن است تست‌های دیگری مثل تست‌های عملکرد کبدی یا تست عملکرد کلیوی را تجویز کند. اگر پیوگلیتازون یا دیگر داروهای کنترل دیابت را مصرف می‌کنید، انجام آزمایش‌ها را جدی بگیرید. پایش منظم قند خون و اثربخشی دارو از بروز عوارض جانبی داروها و همچنین عوارض دیابت جلوگیری می‌کند.
سخن پایانی از هومکا
در این مقاله راجع به داروی پیوگلیتازون یکی دیگر از داروهایی که برای درمان دیابت تجویز می‌شود، صحبت کردیم. شما می‌توانید برای انجام آزمایشات بعد از مصرف دوره‌ای پیوگلیتازون از خدمات آزمایش قند خون در منزل هومکا استفاده کنید. برای دریافت مشاوره و رزرو نوبت با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ در تماس باشید یا اینجا کلیک کنید.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
