انواع انسولین و چیزهایی که باید از آن بدانید!
انسولین (insulin) هورمونی است که به سلول‌ها کمک می‌کند تا گلوکز موجود در خون را برای تولید انرژی جذب کنند. کمبود این هورمون در بدن تأثیر قابل‌توجهی در ابتلا به دیابت دارد. با توجه به شیوع بالای دیابت در جامعه و اهمیت موضوع، این مقاله به‌طور کامل به مبحث انسولین اختصاص یافته است. اگر قصد انجام آزمایش دیابت و یا هر نوع آزمایش دیگری را دارید، برای ثبت درخواست آزمایش در منزل کلیک کنید.
انواع انسولین
برای بیشتر افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و برخی افراد مبتلا به دیابت نوع ۲، دو نوع انسولین تجویز می‌شود؛ انسولین سریع الاثر که همراه با وعده‌های غذایی و گاهی اوقات در میان وعده مصرف می‌شود و به انسولین بولوس نیز معروف است و یا انسولین طولانی اثر که یک یا دو بار در روز مصرف می‌شود و در طول روز اثر خود را اعمال می‌کند که با نام انسولین پس زمینه یا پایه نیز شناخته می‌شود. برای برخی افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ ممکن است تنها یک نوع انسولین آهسته اثر (پس زمینه یا پایه) تجویز شود زیرا همین مقدار برای کمک به مدیریت قند خون آنان کفایت می‌کند. انواع انسولین‌ها به شرح زیر است.
انسولین‌های سریع الاثر
این نوع انسولین سریع و در بازه زمانی معین عمل می‌کند و اغلب در ابتدای وعده غذایی استفاده می‌شود. انسولین سریع الاثر بیشتر شبیه انسولینی است که توسط پانکراس انسان تولید می‌شود. به‌سرعت سطح قند خون را کاهش می‌دهد و تا مدت کوتاهی در جریان خون پابرجاست. اگر در ابتدای وعده شام به جای نوع کوتاه اثر از نوع سریع الاثر استفاده شود، ممکن است از افت شدید سطح قند خون در نیمه شب جلوگیری شود.
انسولین‌های کوتاه اثر
این نوع انسولین سریع‌تر از انسولین‌های طولانی اثر عمل می‌کند و سریع‌تر نیز از گردش خون حذف می‌شود. نوع کوتاه اثر اغلب ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از غذا استفاده می‌شود تا زمان لازم برای اثرگذاری داشته باشد. انسولین‌های کوتاه اثر به صورت مایع شفاف هستند و در ویال خود ته‌نشین نمی‌شوند.
انسولین‌های متوسط‌اثر و طولانی‌اثر
این نوع انسولین‌ها حاوی مواد اضافه‌شده‌ای هستند (بافر) که باعث می‌شود به مدت طولانی عمل کنند و معمولاً کدر به نظر می‌رسند. بافر انسولین‌های متوسط اثر و طولانی‌اثر معمولاً در ویال ته‌نشین می‌شود.
برندهای انسولین
انواع برندهای انسولین بر اساس نوع، دوز و روش مصرف آن و سایر عوامل متفاوت هستند. در اینجا به طور اجمالی مارک‌های مختلف این دارو را بررسی می‌کنیم. محصولات سریع الاثر این دارو عبارت‌اند از:
- آسپارت یا نوورپید (Novorapid )
- گلولیزین یا آپیدرا (Apidra)
- لیسپرو یا هومولوگ (Humalog)
محصولات رگولار یا کوتاه اثر شامل موارد زیر است:
- هومولین آر
- نوولین آر
محصولات متوسط اثر معمولاً از انسولین ایزوفان استفاده می‌کنند، ازجمله:
- هومولین N
- نوولین N
محصولات طولانی اثر این دارو عبارت‌اند از:
- دتمیر با نام تجاری لومیر (Levemir)
- دگلودک با نام تجاری ترسیبا (Tresiba)
- گلارژین با نام تجاری لانتوس (Lantus)
برخی از تولیدکنندگان نیز مخلوط‌های ازپیش‌آماده شده insulin رگولار یا کوتاه اثر و متوسط اثر را به‌صورت ترکیبی در یک ویال یا قلم طراحی کرده‌اند. این محصولات ترکیبی عبارت‌اند از:
- ترکیبی از insulin ایزوفان و رگولار (هومولین ۵۰/۵۰، نوولین ۷۰/۳۰)
- ترکیبی از insulin لیسپرو و لیسپرو پروتامین
علت پایین نیامدن قند خون با انسولین چیست؟
مقاومت به انسولین دلیل اصلی مستعد شدن افراد به دیابت نوع ۲ محسوب می‌شود که در آن بدن آن‌طور که باید به انسولین پاسخ نمی‌دهد. چندین عامل ژنتیکی و محیطی در بروزاین بیماری نقش دارند. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های عضلانی، چربی و کبد قادر نیستند به‌درستی به انسولین پاسخ دهند.
insulin هورمونی است که به‌طور طبیعی توسط پانکراس ساخته شده و یا توسط پزشک جهت تنظیم سطح گلوکز خون تجویز می‌شود. مقاومت به انسولین می‌تواند موقت یا مزمن باشد و در برخی موارد نیز قابل‌درمان است. عوامل زیر احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند، ازجمله:
- چاقی
- بیماری‌های قلب و عروقی
- بیماری کبد چرب غیرالکلی
- سندرم متابولیک
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
پمپ و قلم انسولین
شاید تصور کنید که انسولین نیز مانند بسیاری از داروها به شکل قرص عرضه می‌شود اما بر خلاف تصور، به‌صورت قرص نیست زیرا قرص انسولین در دستگاه گوارش تجزیه می‌شود و محتوای آن بی‌اثر می‌شود. به این منظور، چندین روش مختلف برای انتقال insulin به بدن وجود دارد که بسته به تشخیص پزشک یکی از آن‌ها برای بیمار تجویز می‌شود. گزینه‌ها به شکل زیر است.
قلم insulin: انسولین را میتوان با یک سرنگ و سوزن یا یک وسیله قلم مانند که مجهز به یک سوزن است، به‌صورت جلدی تزریق کرد. اینکه چند وقت یکبار تزریق انجام می‌شود بستگی به نوع دیابت، سطح قند خون و وعده‌های غذایی شما دارد.
پمپ insulin: پمپ این دارو دوزهای کوچک و ثابتی از انسولین سریع الاثر را توسط لوله باریکی به زیر پوست هدایت می‌کند. این دوزها به طور مکرر و خودکار در طول روز تکرار می‌شوند.
انسولین برای چیست؟
انسولین یک هورمون یا پیام‌رسان شیمیایی است که به سلول‌ها اجازه می‌دهد گلوکز را از خون جذب کنند. پانکراس عضوی در پشت معده است که منبع اصلی انسولین بدن است. مجموعه‌ای از سلول‌ها در پانکراس به نام جزایر لانگرهانس بر اساس سطح گلوکز خون این هورمون را تولید می‌کنند. هر چه سطح گلوکز بالاتر باشد، هورمون بیشتری تولید می‌شود تا سطح قند خون متعادل گردد.
انسولین همچنین به تجزیه چربی‌ها و پروتئین‌ها برای تأمین انرژی کمک می‌کند. ازاین‌رو، این هورمون تعادل ظریف قند خون و بسیاری از فرآیندهای بدن را تنظیم می‌کند. اگر سطح انسولین خیلی کم یا زیاد شود، قند خون نیز به‌تناسب آن بیش‌ازحد بالا یا پایین می‌آید و علائم مرتبط ظاهر می‌شود. اگر این عدم تعادل (بالا یا پایین بودن غیرطبیعی قند خون) ادامه یابد، ممکن است مشکلات جدی ایجاد کند.
در برخی افراد، سیستم ایمنی به جزایر لانگرهانس حمله می‌کند و درنتیجه تولید انسولین متوقف می‌شود یا به اندازه کافی تولید نمی‌شود. با بروز این اتفاق، گلوکز در خون باقی مانده و سلول‌ها قادر نخواهند بود قند خون را جذب کنند و آن را به انرژی تبدیل کنند. این آسیب در بیماری دیابت نوع ۱ دیده می‌شود و فرد مبتلا به این نوع دیابت برای بقا به تزریق منظم نیاز دارد.
اما در دیابت نوع ۲، به‌ویژه افراد مبتلا به چاقی و افرادی که سبک زندگی ناسالم دارند، سلول‌های بدن حساسیت لازم را نسبت به انسولین ندارند و درنتیجه قادر نیستند در پاسخ به انسولین گلوکز خون را جذب کنند. این عارضه که مقاومت به انسولین نیز نامیده می‌شود یکی از عوامل ابتلا به دیابت نوع ۲ است و برای غلبه بر آن تزریق انسولین یکی از راهکارهای درمانی است.
انسولین زدن در بارداری
انسولین اولویت اول برای کنترل قند خون در دوران بارداری در زنان مبتلا به دیابت است زیرا موثرترین دارو برای تنظیم قند خون محسوب می‌شود و از جفت عبور نمی‌کند و برای جنین بی‌خطر است. این دارو را میتوان با سرنگ، قلم یا از طریق پمپ تزریق کرد. هر سه روش برای زنان باردار بی‌خطر است.
اگر به دیابت نوع ۱ مبتلا هستید، بارداری بر برنامه انسولین شما تأثیر می‌گذارد زیرا در طول ماه‌های بارداری، نیاز بدن به انسولین افزایش می‌یابد. این حالت به‌ویژه در سه ماه آخر بارداری محسوس‌تر است. نیاز به انسولین بیشتر به دلیل تولید هورمون‌هایی است که جفت برای کمک به رشد کودک به خون آزاد می‌کند. این هورمون‌ها از عملکرد انسولین مادر جلوگیری می‌کنند. درنتیجه نیاز شما به انسولین افزایش می‌یابد.
اگر به دیابت نوع ۲ مبتلا هستید، ممکن است برنامه درمانی شما در طول بارداری تغییر کند. درصورتی‌که برای کنترل قند خون از قرص‌های دیابت استفاده می‌کنید، ممکن است در دوران بارداری مصرف آن‌ها مجاز نباشد. ازآنجایی‌که ایمنی استفاده از قرص‌های دیابت در دوران بارداری ثابت نشده است، احتمالاً پزشک به جای قرص‌ها، انسولین را تجویز می‌کند.
انسولین نوورپید در بارداری
انسولین نوورپید از داروهایی است که برای درمان دیابت در بزرگسالان، نوجوانان و کودکان بالای یک سال استفاده می‌شود. این دارو حاوی ماده فعال آسپارت است که یک داروی سریع الاثر است. نوورپید یک محلول است که به صورت ویال و یا قلم موجود بوده و برای تزریق زیرپوستی در ناحیه شکم، ران، بازو، یا باسن طراحی شده است. این نوع انسولین معمولاً درست قبل از غذا تزریق می‌شود، اگرچه ممکن است بسته به نظر پزشک بلافاصله بعد از غذا نیز استفاده شود. نوورپید برای استفاده در دوره بارداری ایمن و بی‌خطر است.
قند خون چند نیاز به انسولین دارد؟
نیاز به انسولین برای بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ از یک بیمار به بیمار دیگر متفاوت است. بااین‌حال، دیابت نوع ۲ یک بیماری پیش‌رونده است که با از دست دادن تدریجی عملکرد سلول‌های بتا مشخص می‌شود و اکثر بیماران درنهایت به انسولین درمانی نیاز خواهند داشت. اگر گلوکز ناشتا در آزمایش خون بیش از ۲۵۰ و یا HbA۱c بیشتر از ۱۰٪ باشد، دوره درمانی شروع می‌شود.
مصرف انسولین در کودکان
برای کودکان میتوان این دارو را با سرنگ، قلم انسولین یا با پمپ تزریق کرد. اگر کودک شما نیاز به مصرف این دارو داشته باشد، پزشک روش صحیح تزریق و یا چگونگی استفاده از پمپ‌های انسولین را برای شما بیان خواهد کرد. برنامه مراقبت از کودک به شما کمک می‌کند تا بدانید چه مقدار و چه زمانی این دارو را به کودک تزریق کنید. هدف برنامه درمانی این است که مقدار دقیق انسولین را در زمان مناسب تزریق کرده تا بین قند خون، غذای مصرفی و فعالین بدنی کودک تعادل برقرار گردد.
گاهی ممکن است دوز تزریق شده دارو بیشتر از نیاز فرزندتان باشد که باعث می‌شود سطح قند خون کمتر از حالت طبیعی شود (هیپوگلیسمی). یا ممکن است دوز انسولین کافی نباشد و باعث بالا رفتن قند خون او شود (هیپرگلیسمی). همه افراد مبتلا به دیابت، حتی زمانی که برنامه مراقبتی خود را با دقت دنبال می‌کنند، ممکن است دچار چنین فراز و نشیب‌هایی شوند. به همین دلیل لازم است از علائم بالا و پایین شدن قند خون کودک آگاه باشید تا بتوانید قند خون او را به حالت نرمال برگردانید.
بهترین نوع انسولین برای درمان دیابت چیست؟ به گفته‌ی uptodate هنگامی که insulin برای درمان دیابت نوع ۲ تجویز می‌شود، پزشکان معمولاً نوع پایه را توصیه می‌کنند. این بدان معناست که برای کنترل قند خون در طول روز، انواع انسولین متوسط/یا طولانی اثر تجویز می‌شوند.
اگر از درمان ترکیبی (یک دارو به همراه insulin) استفاده می‌کنید، به‌طورکلی در مقایسه با افرادی که فقط از این دارو مصرف می‌کنند، دوز کمتری از انسولین نیاز خواهید داشت. ازآنجایی‌که این دارو می‌تواند باعث افزایش وزن شود، درمان ترکیبی تا حدودی خطر افزایش وزن را کاهش می‌دهد.
عوارض انسولین چیست؟
انسولین باعث تغییراتی در قند خون می‌شود ازاین‌رو باید علائم بالا و پایین شدن قند خون را بدانید تا در صورت بروز این علائم، اقدامات درست را به‌موقع انجام دهید. انسولین ممکن است در بعضی شرایط با عوارض جانبی همراه باشد. عوارض شایع انسولین به‌صورت زیر است:
- تورم، التهاب و خارش در محل تزریق
- تغییر در احساس لامسه
- ضخیم شدن پوست (به دلیل انباشته شدن چربی) یا فرورفتگی پوست (تجزیه شدن چربی)
- افزایش وزن
- یبوست
- برخی از عوارض جدی اما نادر انسولین به‌قرار زیر است:
- بثورات پوستی و خارش کل بدن
- تنگی نفس
- خس‌خس سینه
- سرگیجه
- تاری دید
- ضربان قلب سریع
- تعریق
- گرفتگی عضلات
در صورت بروز هر یک از علائم بالا، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
آزمایشات دوره‌ای بعد از مصرف انسولین
اگر به دیابت مبتلا هستید، ممکن است بعضی از تست‌های آزمایشگاهی زیر برای شما آشنا به نظر برسد. اگرچه همه آزمایش‌ها برای سلامتی مهم هستند، اما آزمایش‌های زیر مهم‌ترین مواردی محسوب می‌شوند که باید در مدیریت دیابت لحاظ شوند تا از بروز عوارض بلندمدت دیابت جلوگیری گردد.
آزمایش هموگلوبین A۱C
هموگلوبین a1c یا به اختصار HbA1C معیاری برای سنجش میزان گلوکز در طی ۳ تا ۴ ماه گذشته است. برای این آزمایش، یک نمونه خون از بیمار گرفته می‌شود و نتایج معمولاً از چند ساعت تا چند روز در اختیار فرد قرار می‌گیرد. انجمن دیابت آمریکا HbA1C کمتر از ۷ درصد را برای بزرگسالان مبتلا به دیابت توصیه می‌کند.
ارزیابی فشار خون
اگرچه بررسی فشار خون یک تست روتین است، اما اندازه‌گیری منظم فشار خون برای افراد مبتلا به دیابت بسیار کلیدی است. طبق تحقیقات دانشگاه جانز هاپکینز، افراد مبتلا به دیابت، ۲ تا ۴ برابر بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به بیماری قلبی هستند. ازاین‌رو، تنظیم فشار خون برای پیشگیری از مشکلات قلبی حائز اهمیت است. فشار خون نشان می‌دهد که چه مقدار خون از رگ‌های خونی به‌آسانی عبور می‌کند و چه مقدار مقاومت در جریان وجود دارد. هرچه رگ‌ها باریک‌تر باشد، فشار خون بالاتر خواهد بود. اکثر پزشکان فشار خون طبیعی را حدود ۱۲۰/۸۰ در نظر می‌گیرند.
آزمایش میکروآلبومین
تست میکروآلبومین یک آزمایش ادرار است که عملکرد کلیه‌ها را با اندازه‌گیری میزان پروتئین (در صورت وجود) ادرار می‌سنجد. میکروآلبومین به‌طور طبیعی در خون وجود دارد، اما مقادیر زیاد آن در ادرار می‌تواند نشانه مشکلات جدی برای کلیه‌ها باشد. دیابت کنترل نشده علت شماره یک نارسایی کلیه در جهان است. بنابراین اطمینان از اینکه کلیه‌ها به‌خوبی کار می‌کنند، بسیار حیاتی است.
آزمایش ویتامین D
ویتامین D یک ویتامین محلول در چربی است که به‌طور طبیعی در برخی غذاها مانند ماهی سالمون، تخم‌مرغ و روغن ماهی وجود دارد. افزون بر این، زمانی که اشعه ماوراءبنفش (UV) خورشید به پوست برخورد می‌کند باعث سنتز ویتامین D می‌شود. این ویتامین همچنین به صورت مکمل نیز موجود است. کمبود ویتامین D با دیابت در ارتباط است و مطالعات نشان داده‌اند که سطوح پایین ویتامین D در افراد مبتلا به دیابت می‌تواند منجر به افزایش عوارض جدی شود. بنابراین انجام این آزمایش به طور منظم به‌خصوص در فصل زمستان که نور خورشید ملایم است، می‌تواند مفید باشد.
برای ثبت درخواست آزمایش چکاپ در منزل کلیک کنید.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
