گلی بنکلامید برای چیست؟ + عوارض گلیبورید
شیوع دیابت یا قند خون طی سال‌های اخیر در حال افزایش بوده و بسیار نگران‌کننده است. بهترین راه برای مقابله با این بیماری، چکاپ منظم قند خون و درمان به‌موقع است. اگر دیابت به‌موقع درمان نشود، می‌تواند منجر به قطع عضو و حتی مرگ افراد شود. اگر آزمایش خون دیابت را نشان دهد، پزشک برای کنترل قند خون داروهایی مثل گلی بنکلامید را تجویز می‌کند. قرص گلی بنکلامید یکی از مهم‌ترین داروها برای کاهش و کنترل قند خون است.
آیا می‌دانید دوزهای مختلف قرص گلی بنکلامید کدام‌اند؟ آیا بهترین زمان مصرف این قرص را می‌دانید؟ در ادامه این مقاله از مجله سلامت هومکا به این سوالات پاسخ خواهیم داد. اگر قرص گلی بنکلامید مصرف می‌کنید، خواندن این مقاله را به شما توصیه می‌کنیم! همچنین اگر قصدا انجام آزمایش‌های دیابت را دارید، با استفاده از خدمات هومکا می‌توانید این آزمایشات را در منزل انجام دهید. برای ثبت درخواست آزمایش در منزل کلیک کنید.
گلی بنکلامید چیست؟
انسولین هورمونی است که به‌طور طبیعی در غده پانکراس ساخته می‌شود. انسولین به کنترل سطح گلوکز در خون کمک می‌کند. اگر بدن انسولین کافی تولید نکند یا نتواند به‌طور موثر از انسولین تولیدشده استفاده کند، دیابت ایجاد می‌شود.
افراد مبتلا به دیابت برای کنترل میزان قند خون خود نیاز به درمان دارند. کنترل سطح قند خون خطر ابتلا به عوارض دیابت مثل کمای دیابتی یا قطع عضو را کاهش می‌دهد. در برخی افراد تغییر رژیم غذایی و کاهش مصرف قند برای کنترل قند خون کافی است. بااین‌حال برخی دیگر در کنار اصلاح رژیم غذایی باید از داروهایی مثل گلی بنکلامید استفاده کنند.
گلیبورید میزان انسولین را در پانکراس افزایش داده و قند خون را کاهش می‌دهد. این قرص یکی از مهم‌ترین و البته قدیمی‌ترین داروهایی است که برای درمان دیابت به‌خصوص دیابت نوع ۲ تجویز می‌شود. مصرف و تجویز قرص گلی‌بنکلامید در کودکان توصیه نمی‌شود.
گلیبورید چند دوز دارد؟
گلی بنکلامید از دوز ۲/۵ تا ۵ میلی‌گرم وجود دارد. پزشک ممکن است در ابتدا دوز ۲/۵ میلی‌گرم را تجویز کرده و سپس طبق نتایج آزمایش قند خون دوز دارو را افزایش دهد. حداکثر دوز گلیبورید در هر روز، ۲۰ میلی‌گرم است. متداول‌ترین دوزاژ گلی بنکلامید، گلی بنکلامید ۵ است. پزشک در صورت نیاز، ممکن است دوز این قرص را در شما افزایش یا کاهش دهد.
بهترین زمان مصرف قرص گلی بنکلامید
در اثربخشی بیشتر قرص گلی‌بنکلامید زمان مصرف آن اهمیت زیادی دارد. پزشکان توصیه می‌کنند این قرص را بلافاصله بعد از یکی از وعده‌های غذایی اصلی (صبحانه، نهار و شام) مصرف شود. بهترین وعده برای مصرف قرص گلی بنکلامید، وعده صبحانه است. به‌این‌ترتیب پس از صرف صبحانه، بلافاصله گلیبورید را همراه با یک لیوان آب مصرف کنید.
به گفته‌ی وب‌سایت patient اگر یک دوز گلی بنکلامید را فراموش کردید، دوز بعدی را قبل از وعده غذایی بعد مصرف کنید. از دو برابرکردن دوز دارو برای جبران دوزهای فراموش‌شده، اکیداً خودداری کنید. علاوه بر این به یاد داشته باشید که نباید دوز گلیبورید خود را بدون نظر پزشک افزایش یا کاهش دهید.
گلی بنکلامید در بارداری
تا پیش‌ازاین گلی بنکلامید برای کنترل دیابت بارداری تجویز می‌شد؛ اما اخیراً تحقیقات نشان داده که گلی‌بنکلامید می‌تواند از جفت عبور کند. گلی بنکلامید با عبور از جفت، ترشح انسولین در جنین را تحریک کرده و خطر ماکروزومی و هایپوگلیسمی را در نوزدان افزایش می‌دهد. به همین دلیل سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) گلی بنکلامید را در دسته C داروهای بارداری قرار داده است. درنتیجه گلیبورید در دیابت بارداری تجویز نمی‌شود.
قرارگیری گلی بنکلامید در گروه C داروهای بارداری، یعنی مدارک کافی برای عوارض جانبی این دارو در جنین انسان در دسترس نیست. به‌این‌ترتیب گاهی ممکن است برای کنترل دیابت دوران بارداری این قرص تجویز شود. اگر در دوران بارداری گلی بنکلامید مصرف می‌کنید، ۲ تا ۴ هفته قبل از زایمان باید مصرف آن را قطع کنید.
مصرف هرگونه قرصی برای کنترل دیابت بارداری، تنها با تجویز پزشک باید صورت گیرد.
قرص گلی بنکلامید چه عوارضی دارد؟
می‌توان به‌طور قطع گفت که دارویی وجود ندارد که عوارض جانبی نداشته باشد! تمام داروها در کنار فوایدی که دارند، با عوارض مختلفی همراه هستند. البته فواید آن‌ها باعث چشم‌پوشی از عوارضشان می‌شود. قرص گلی بنکلامید یا گلیبورید هم از این قضیه مستثنی نیست. بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ در اثر مصرف این قرص هیچ عارضه‌ای نداشتند. بااین‌حال ممکن است مصرف گلی بنکلامید در برخی افراد با عوارض زیر همراه باشد:
عوارض گوارشی
- اسهال
- یبوست
- استفراغ و حالت تهوع
- بی‌اشتهایی
- سوءهاضمه
- درد و ناراحتی در ناحیه شکم
عوارض عصبی شامل
- افزایش تحریک‌پذیری
- سردرد و سرگیجه
- هذیان‌گویی
- استرس و اضطراب
- خواب‌آلودگی
دیگر عوارض جانبی این دارو عبارت‌اند از:
- زردی پوست و چشم‌ها
- تیره شدن رنگ مدفوع
- افزایش ضربان قلب (تاکی‌کاردی)
- تعریق زیاد به‌خصوص در شب‌ها
- آنمی و کم‌خونی
- تورم پاها به دلیل جمع آب در آن‌ها
- احساس طعم فلزی در دهان
- کهیر و علائم آلرژیک مثل تنگی نفس، تورم گلو، لب و صورت (اگر این علائم را بعد از مصرف گلی بنکلامید مشاهده کردید، سریعاً با اورژانس پزشکی تماس بگیرید)
- خون‌ریزی بدون دلیل
- خون‌مردگی، کبودی یا اکیموز
- آگرانولوسیتوز (گاهی مصرف گلی بنکلامید منجر به کاهش آگرانولوسیت‌ها به‌خصوص نوتروفیل‌ها در مغز استخوان می‌شود.)
گاهی اوقات گلی بنکلامید منجر به کاهش شدید قند خون می‌شود که با علائم زیر همراه است:
- ناتوانی در راه رفتن
- ضعف و سرگیجه
- لرزش بدن
- تاری دید
- گرسنگی
- تعریق
- ضربان سریع قلب
تداخلات دارویی قرص گلی بنکلامید
قرص گلی بنکلامید یا گلیبورید را نباید با داروهای زیر مصرف کرد:
- داروهای دیورتیک (ادرارآور) تیازیدی
- داروهای اختلالات تیروئیدی مثل متی‌مازول
- قرص لیتیم
- داروهای انعقادی مثل وارفارین و هپارین
- داروهای ضدبارداری خوراکی (OCP)
- سایمتیدین
- رانیتیدین
- کینین
- دیگوکسین (در درمان مشکلات قلبی)
- داروهای کاهش فشار چشم مثل داروهای مهارکننده آنزیم انیدراز کربنیک
- بتابلاکرها مثل پروپرانولول، متوپرولول و آتنولول
- کورتیکواستروئیدها مثل بتامتازون، بکلومتازون و آلکلومتازون
- ریفامپین (در درمان سل)
- سالیسیلات‌ها
- سیپروفلوکساسین
- کلرامفنیکل
- داروهای ضدافسردگی
- داروی آسپارژیناز که در درمان لوسمی حاد لنفوسیتیک تجویز می‌شود.
مصرف همزمان قرص گلی بنکلامید با این داروها، می‌تواند منجر به کاهش اثربخشی یا افزایش عوارض جانبی آن شود. قبل از مصرف این قرص، درباره داروهایی که مصرف می‌کنید با پزشک خود مشورت کنید.
موارد منع مصرف گلی بنکلامید
برخی مواقع نمی‌توان از گلیبورید برای کنترل قند خون استفاده کرد. همان‌طور که گفتیم، بارداری یکی از موارد منع مصرف این قرص است. در شرایط زیر مصرف گلی بنکلامید ممنوع است:
- حساسیت به گلی بنکلامید یا ترکیبات آن
- دوران شیردهی
- سابقه پرکاری غدد فوق کلیوی
- اگر زن هستید و سطح هورمون‌های جنسی‌تان تغییر کرده است، بهتر است گلی بنکلامید را مصرف نکنید
- اگر در استرس روانی بسیار بالایی قرار دارید، نمی‌توانید این قرص را مصرف کنید
- تب و درجه حرارت بالا
- ابتلا به عفونت‌های مختلف مثل عفونت ادراری شدید
- در اسیدوز و کتواسیدوز دیابتی نمی‌توان گلیبورید تجویز کرد
- اگر در شرایطی هستید که نیاز به انسولین و سطح قند خون در شما به سرعت تغییر می‌کند، مصرف گلی بنکلامید توصیه نمی‌شود
- کمای دیابتی (این عارضه در اثر قند خون بسیار بالا یا بسیار پایین رخ می‌دهد و منجر به بیهوشی می‌شود)
- کمای غیرکتونی هایپراسمولار (این عارضه اورژانسی و بسیار خطرناک است و همه افراد دیابتی به‌خصوص مبتلایان به دیابت نوع ۲ در معرض آن هستند. در این شرایط میزان آب بدن به‌شدت کاهش یافته و سطح قند خون شدیداً افزایش می‌یابد.)
- در پایین بودن سدیم خون بهتر است گلیبورید تجویز نشود
- مشکلات مربوط به غده هیپوفیز
- مصرف گلی بنکلامید در مبتلایان به دیابت نوع ۱ ممنوع است
- در افراد مسن و سنین بالای ۷۰ سال، این دارو منع مصرف دارد
- کمبود مواد غذایی و سوءتغذیه
- کمبود آنزیم G۶PD و ابتلا به فاویسم
- ترومای شدید
- سوختگی با درجات بالا
- سابقه ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی
- داشتن سابقه بیماری‌های شدید کلیوی
- سابقه ابتلا به بیماری‌های کبدی
- سابقه ابتلا به تیروئید پرکار
- درصورتی‌که اخیراً جراحی داشته‌اید نباید این قرص را مصرف کنید
- پورفیریا (اختلالات نادر خونی که در آن‌ها میزان تولید و دفع پورفیرین‌ها افزایش می‌یابد)
مصرف گلی بنکلامید ۸۰ با چه مواد غذایی ممنوع است؟
اگر گلی بنکلامید مصرف می‌کنید، باید مصرف مشروبات الکلی را کنار بگذارید. اتانول موجود در الکل با ترکیبات گلی بنکلامید واکنش داده و منجر به واکنش دی‌سولفیرام می‌شود. این واکنش با علائم زیر همراه است:
- سردرد و سرگیجه
- ضعف و خستگی زیاد
- تاری دید
- سردردهای ضربان دار
- درد در قفسه سینه
- احساس ضربان در گردن و سر
- تشنگی و عطش شدید
- گرگرفتگی
- حالت تهوع و استفراغ
- ضربان قلب سریع و بالا
- تنفس سریع
آزمایشات بعد از مصرف دوره‌ای گلی بن کلامید
پزشک در طول مصرف گلی بنکلامید، آزمایش قند خون تجویز می‌کند. نتایج آزمایش قند خون اثربخشی این قرص را مشخص می‌کند. پزشک با توجه به نتایج آزمایش قند خون، دوز این قرص را در شما افزایش یا کاهش می‌دهد. علاوه بر این اگر پزشک به عوارض جانبی این قرص در شما مشکوک شده باشد، آزمایش‌های دیگری نظیر آزمایش کبدی، کلیوی یا آزمایش CBC را تجویز می‌کند. آزمایش‌هایی که برای قند خون انجام می‌شوند عبارت‌اند از:
- آزمایش قند خون سه‌ماهه یا آزمایش HbA۱c
- تست قند خون ناشتا
- آزمایش تحمل گلوکز خوراکی یا GTT
- آزمایش قند دوساعته یا ۲Hpp
سخن پایانی از هومکا
دیابت یکی از بیماری‌هایی است که از آن با عنوان قاتل خاموش یاد می‌شود. پایش منظم قند خون در تمامی افراد به‌خصوص آن‌ها که ریسک ابتلای بیشتری دارند، واجب و ضروری است. در این مقاله راجع به قرص گلی بنکلامید که در درمان قند خون بالا تجویز می‌شود، توضیح دادیم. اگر درباره دوز، بهترین زمان مصرف یا عوارض جانبی گلی بنکلامید سوالی دارید، در قسمت پرسش و پاسخ می‌توانید آن را از پزشکان هومکا بپرسید. همچنین اگر فکر می‌کنید در معرض ابتلا به قند خون هستید، می‌توانید از سرویس خدمات آزمایش قند خون در منزل هومکا استفاده کنید. برای ثبت درخواست آزمایش در منزل کلیک کنید.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
