قرص ریواروکسابان برای چیست؟ + بهترین زمان مصرف
ریواروکسابان (rivaroxaban) از داروهای ضد انعقاد خون است که موجب می‌شود خون راحت‌تر در رگ‌ها به جریان درآید. تأثیر مفید این دارو احتمال لخته شدن خون را کاهش می‌دهد و بدین ترتیب از بروز مشکلات قلبی و عروقی مرتبط با لخته شدن جلوگیری می‌کند. این مقاله از مجله سلامت هومکا به‌طور کامل به مبحث ریواروکسابان اختصاص یافته است. برای استفاده از خدمات آزمایش در منزل هومکا و ثبت درخواست، کلیک کنید.
درباره قرص ریواروکسابان
داروی ریواروکسابان برای افرادی تجویز می‌شود که بیشتر در معرض خطر ابتلا به لخته خون هستند، ازجمله:
- افرادی که دچار ضربان قلب نامنظم (فیبریلاسیون دهلیزی) هستند
- کسانی که اخیراً جهت تعویض مفصل ران یا زانو جراحی شده‌اند
- افرادی که به آنژین ناپایدار مبتلا هستند
- افرادی که سابقه اختلالات عروق کرونر دارند
- بیمارانی که مشکلات شریانی محیطی دارند
rivaroxaban همچنین برای درمان افرادی که سابقه مشکلات ناشی از لخته شدن خون دارند تجویز می‌شود که شامل:
- افرادی که دچار سکته مغزی شده‌اند
- افرادی که سابقه حمله قلبی دارند
- کسانی که دچار لخته خون در پا ترومبوز ورید عمقی شده‌اند
- افرادی که سابقه آمبولی ریه (لخته خون در ریه‌ها) داشته‌اند
ریواروکسابان به صورت قرص و گرانول فقط با نسخه پزشک در دسترس است.
چه کسانی نمی‌توانند ریواروکسابان مصرف کنند؟
مصرف داروی ریواروکسابان برای بیشتر بزرگسالان ۱۸ سال و بالاتر تحت نظر پزشک ایمن است. البته برای کودکانی که دچار عارضه ترومبوز ورید عمقی یا آمبولی ریه شده‌اند نیز مصرف دارو به تشخیص پزشک بلامانع است. مصرف ریواروکسابان برای برخی افراد مناسب نیست ازجمله:
- اگر فرد به ریواروکسابان یا هر داروی دیگری حساسیت دارد
- فرد در تلاش برای باردارشدن است و یا در حال حاضر در دوره بارداری قرار دارد
- اگر فرد مبتلا به مشکلات کبدی یا کلیوی است
- فرد مبتلا به بیماری‌هایی مانند زخم معده است که احتمال خونریزی را افزایش می‌دهد
- فرد به سندرم آنتی فسفولیپید مبتلا شده است
- افرادی که جهت تعویض دریچه قلب تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند
نحوه و زمان مصرف ریواروکسابان
مصرف ریواروکسابان باید کاملاً مطابق با تجویز پزشک باشد. ریواروکسابان به‌صورت قرص‌های ۲٫۵ میلی‌گرم، ۵ میلی‌گرم، ۱۰ میلی‌گرم و ۲۰ میلی‌گرم عرضه شده است. این دارو برای کودکان و نوجوانان زیر ۱۸ سال به‌صورت گرانول تهیه شده و با آب مخلوط می‌شود. دوز این دارو به نوع بیماری و سلامت عمومی فرد بستگی دارد.
rivaroxaban معمولاً یک بار در روز و فقط پس از صرف غذا یا پس از میان وعده مصرف گردد. سعی کنید دارو را هرروز در ساعت معینی استفاده کنید. اگر ریواروکسابان را برای درمان لخته پا و یا آمبولی ریه مصرف می‌کنید، ممکن است پزشک مصرف دو بار در روز را برای شما مناسب‌تر ببیند. قرص ریواروکسابان را با یک لیوان کامل آب میل نمائید. اگر بلعیدن قرص مشکل است قرص را خرد کرده و با آب یا پوره سیب مخلوط کنید. این مخلوط را قورت دهید و بلافاصله مقداری غذا هم بخورید.
چه مدت باید ریواروکسابان را مصرف کرد؟
مدت زمان مصرف ریواروکسابان به بیماری و مشکلی بستگی دارد که به دلیل آن دارو تجویز شده است. اگر عمل جراحی تعویض مفصل زانو یا مفصل ران را سپری کرده‌اید، احتمالاً به مدت ۲ تا ۵ هفته این دارو مصرف خواهید کرد. اگر مبتلا به آمبولی ریه بوده‌اید، معمولاً ریواروکسابان را حداقل به مدت ۳ ماه مصرف خواهید کرد. بسته به علت لخته شدن خون، ممکن است لازم باشد دارو را به مدت بیشتری مصرف کنید. اگر فردی به مشکلات قلبی مانند فیبریلاسیون دهلیزی مبتلا باشد یا دچار حمله قلبی شده است، معمولاً دوره مصرف rivaroxaban طولانی‌تر و گاهی مادام‌العمر خواهد بود.
هرگز بدون مشورت با پزشک مصرف ریواروکسابان را قطع نکنید. اگر خودسرانه مصرف دارو را قطع کنید در معرض مشکلات جدی مثل لخته شدن خون قرار می‌گیرید.
اگر مصرف یک دوز ریواروکسابان را فراموش کردیم چه باید کرد؟
در صورت فراموش کردن دوز این دارو، اقدام پس‌ازآن به دوز مصرفی شما بستگی دارد. درصورتی‌که قرص‌های ۱۰ میلی‌گرم، ۱۵ میلی‌گرم یا ۲۰ میلی‌گرم را یک بار در روز استفاده می‌کنید به محض متوجه شدن، دوز فراموش‌شده را مصرف کنید مگر اینکه تقریباً زمان مصرف دوز بعدی فرا رسیده باشد. در این صورت از دوز فراموش‌شده صرف‌نظر کرده و دوز بعدی خود را در زمان معمول آن مصرف کنید
درصورتی‌که قرص ۱۵ میلی‌گرم را دو بار در روز مصرف می‌کنید به محض یادآوری، دوز فراموش‌شده را مصرف کنید. اگر نزدیک به نوبت بعدی هستید، می‌توانید دو قرص ۱۵ میلی‌گرمی را همزمان مصرف کنید تا درمجموع ۲ دوز در یک روز دریافت کرده باشید
درصورتی‌که قرص ۲٫۵ میلی‌گرم را دو بار در روز مصرف می‌کنید به‌محض یادآوری دوز فراموش‌شده را مصرف کنید مگر اینکه تقریباً زمان نوبت بعدی فرارسیده باشد. در این صورت از نوبت فراموش‌شده صرف‌نظر کنید. برای جبران نوبت فراموش‌شده قرص ۲٫۵ میلی‌گرم، هرگز ۲ قرص را با هم مصرف نکنید. دوز بعدی را در زمان معمول آن مصرف کنید. به یاد داشته باشید که مصرف بیش‌ازحد ریواروکسابان شما را در معرض خونریزی جدی قرار می‌دهد.
مصرف منظم ریواروکسابان بسیار مهم است. ازاین‌رو، اگر گاهی زمان مصرف دارو را فراموش می‌کنید، توصیه می‌شود آلارم گوشی یا ساعت خود را بر روی یادآور روزانه قرار دهید تا هرروز و در ساعت مشخص، مصرف دارو را به شما یادآوری شود.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
تغییر دارو از وارفارین به ریواروکسابان
اگر پزشک تصمیم بگیرد که داروی وارفارین شما را به ریواروکسابان تغییر دهد چند روز قبل از شروع مصرف ریواروکسابان، توصیه‌های لازم جهت نحوه قطع کردن مصرف وارفارین را به شما گوشزد می‌کند. برای این کار از شما یک نمونه خون دریافت شده و آزمایش خون به نام نسبت نرمال شده بین‌المللی (INR) انجام می‌شود تا سرعت لخته شدن خون مشخص گردد. این کار به‌منظور تصمیم‌گیری درست در خصوص زمان شروع مصرف ریواروکسابان اهمیت دارد.
تغییر دارو از ریواروکسابان به وارفارین
اگر نیاز به تغییر دارو از ریواروکسابان به وارفارین باشد، ممکن است نیاز شود که هر دو دارو را چند روز با هم مصرف کنید. البته تمامی این موارد به تشخیص پزشک شما بستگی دارد. قبل از تغییر دارو یک آزمایش خون نسبت نرمال شده بین‌المللی (INR) انجام خواهد شد تا سرعت لخته شدن خون مشخص شود. نتیجه این آزمایش برای تصمیم‌گیری دقیق در خصوص قطع مصرف ریواروکسابان مهم است.
عوارض جانبی ریواروکسابان
مانند هر دارویی، ریواروکسابان نیز با برخی عوارض جانبی همراه است اگرچه این عوارض در همه افراد بروز نمی‌کند. rivaroxaban فواید بسیاری دارد اما از معایب آن می‌توان خونریزی بیش‌ازحد معمول را نام برد. علت خونریزی بیش‌ازحد این است که ریواروکسابان اجازه نمی‌دهد که خون به‌راحتی لخته شود. انواع خونریزی مرتبط با ریواروکسابان شامل موارد زیر است:
- پریود سنگین و طولانی‌تر از حد معمول
- خونریزی بیشتر از بریدگی‌های پوستی
- خونریزی از لثه‌ها در زمان مسواک‌زدن
- ایجاد کبودی‌های مکرر پوستی و دیر برطرف شدن آن‌ها
معمولاً خونریزی‌های اشاره‌شده خطرناک نیستند و خودبه‌خود متوقف می‌شوند اما اگر خونریزی‌های مکرر شما را آزار می‌دهند یا دیر متوقف می‌شوند، به پزشک اطلاع دهید. کارهایی که می‌توان به منظور کاهش خونریزی انجام داد:
- در بریدگی‌های پوستی یک پارچه تمیز به مدت ۱۰ دقیقه روی ناحیه بریده فشار دهید
- در زمان خون دماغ شدن صاف بنشینید یا بایستید و بینی خود را به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه فشار دهید تا سوراخ‌های بینی بسته شوند و از راه دهان نفس بکشید و یک کیسه یخ را بر روی بینی قرار دهید
- برای پیشگیری از خونریزی لثه سعی کنید از یک مسواک نرم و نخ دندان لطیف برای تمیز کردن دندان‌های خود استفاده کنید
- کبودی‌های پوستی غالباً بی‌ضرر هستند اما می‌توان چندین بار در روز با قرار دادن یک کیسه یخ بر روی کبودی به مدت ۱۰ دقیقه به برطرف شدن آن‌ها کمک کرد
نکات موثر برای جلوگیری از خونریزی در زمان مصرف ریواروکسابان
در دوره مصرف ریواروکسابان می‌توانید با رعایت نکات زیر خطر بریدگی و یا جراحت را کاهش داده و درنتیجه از خونریزی‌های آتی پیشگیری کنید:
- از انجام ورزش‌های تماسی یا سایر فعالیت‌هایی مانند فوتبال، هاکی و اسب‌سواری که می‌توانند باعث آسیب جدی شوند، خودداری کنید
- در هنگام استفاده از وسایل نوک تیز مانند قیچی، چاقو و ابزار باغبانی احتیاط کنید
- برای اصلاح صورت و یا ازبین‌بردن موهای زائد بدن از تیغ استفاده کنید
- اگر دندان مصنوعی دارید برای استراحت‌دادن به لثه‌های خود، چند ساعت در روز دندان مصنوعی را از دهان خارج کنید
- قبل از انجام هرگونه جراحی پزشکی یا دندانپزشکی به پزشک یا دندانپزشک مصرف ریواروکسابان را اطلاع دهید
به گفته‌ی nhs برخی از نکات کلیدی که باید در مورد قرص rivaroxaban رعایت کنید به شرح زیر است:
- rivaroxaban اغلب یک یا دو بار در روز مصرف می‌شود
- این قرص باید بلافاصله بعد از یک وعده غذایی یا میان وعده مصرف شود. این کار کمک می‌کند که تمام دوز دارو جذب شود
- شایع‌ترین عارضه جانبی ریواروکسابان خونریزی بیش‌ازحد نظیر خونریزی مکرر بینی، پریودهای سنگین، خونریزی لثه و کبودی پوست است
- مهم است که پیش از انجام هرگونه عمل جراحی یا اقدامات دندانپزشکی مصرف این دارو را به پزشک یا دندانپزشک اطلاع دهید
- مصرف مشروبات الکلی می‌تواند باعث تشدید خونریزی شود
ریواروکسابان و بارداری
ریواروکسابان را نباید در دوران بارداری مصرف کرد. اگر rivaroxaban مصرف می‌کنید و قصد بارداری دارید یا در دوره مصرف آن باردار شده‌اید حتماً موضوع را به پزشک اطلاع دهید.
ریواروکسابان و باروری
هیچ شواهدی مبنی بر تأثیر منفی ریواروکسابان بر باروری مردان یا زنان وجود ندارد.
ریواروکسابان و شیردهی
مصرف ریواروکسابان در دوران شیردهی تنها با تشخیص و صلاحدید پزشک امکان‌پذیر است. ریواروکسابان در مقادیر بسیار کم وارد شیر مادر می‌شود و بعید است که عوارض جانبی برای نوزاد به دنبال داشته باشد. بااین‌حال، اطلاعات تحقیقاتی زیادی در مورد این دارو و شیردهی در اختیار نیست؛ بنابراین پزشک ممکن است داروی دیگری را که بیشتر در مورد آن اطمینان دارد، تجویز کند. اگر پزشک در دوره شیردهی برای شما مصرف ریواروکسابان را تجویز کرده باید الگوهای تغذیه‌ای و رفتاری نوزاد را تحت نظر داشته باشید تا هرگونه تغییر غیرعادی را به پزشک گزارش کنید، ازجمله:
- نوزاد مثل قبل خوب شیر نمی‌خورد
- نوزاد دچار خونریزی یا کبودی شده است
- هرگونه تغییری که باعث نگرانی شما شده است
تداخلات دارویی ریواروکسابان
بعضی از داروها بر نحوه عملکرد ریواروکسابان تأثیر دارند که می‌تواند منجر به عوارض جانبی جدی شود. قبل از شروع مصرف ریواروکسابان، مصرف هر یک از داروهای زیر به پزشک اطلاع دهید:
- داروهای ضد انعقاد خون مانند وارفارین یا انوکساپارین
- داروهای درمان عفونت‌های قارچی یا باکتریایی مانند فلوکونازول، اریترومایسین، کلاریترومایسین یا ریفامپیسین
- داروی درمان ایدز مانند ریتوناویر
- داروهای درمان صرع مانند کاربامازپین، فنی توئین یا فنوباربیتال
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا آسپرین
- انواع مسکن‌ها
در دوره مصرف ریواروکسابان از آسپرین یا ایبوپروفن استفاده نکنید مگر اینکه تجویز پزشک باشد. این داروها خونریزی را افزایش می‌دهند. در دوره مصرف rivaroxaban از مصرف ترکیبات گیاهی مثل خار مریم و داروی گیاهی افسردگی استفاده نکنید. این ترکیبات می‌توانند عوارض جانبی را تشدید کنند.
اگر مصرف ریواروکسابان را قطع کنیم چه اتفاقی می‌افتد؟
هرگز بدون مشورت با پزشک مصرف ریواروکسابان را قطع نکنید. اگر مصرف rivaroxaban را خودسرانه متوقف کنید خون شما به سرعت در معرض لخته شدن قرار می‌گیرد و این بدان معناست که در معرض مشکلات جدی مانند سکته مغزی، حملات قلبی، ترومبوز ورید عمقی و آمبولی ریه قرار خواهید گرفت.
آیا در مدت مصرف ریواروکسابان می‌توان واکسن تزریق کرد؟
قبل از انجام واکسیناسیون حتماً به پزشک یا پرستار اطلاع دهید که داروی ریواروکسابان مصرف می‌کنید تا از بروز خونریزی در محل تزریق پیشگیری شود. اگر به مدت ۱۰ دقیقه پس از واکسیناسیون پنبه را بر روی محل تزریق فشار دهید، به جلوگیری از کبودی ناحیه تزریق کمک می‌کند.
اگر قصد انجام آزمایش را دارید، می‌توانید بدون مراجعه به آزمایشگاه، در خانه آزمایش خون، ادرار و مدفوع را انجام دهید. برای ثبت درخواست کلیک کنید.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
