خشکی واژن چیست؟ + راه های درمان
سالانه صدها هزار زن در جهان به علت خشکی واژن به پزشک مراجعه می‌کنند و این نشان می‌دهد که این مشکل، یک عارضه نسبتا رایج است. این مشکل که می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، تاثیرات قابل توجهی بر زندگی روزمره و روابط زناشویی زنان دارد. خشکی ناحیه واژن تنها یک مشکل فیزیکی نیست، بلکه می‌تواند به کاهش اعتماد به نفس و اختلالات روانی نیز منجر شود. با این حال، این موضوع در بسیاری از مواقع مورد توجه قرار نمی‌گیرد و بسیاری از زنان به دلایل مختلف از اظهار آن اجتناب می‌کنند. به همین دلیل، برای آگاهی از اینکه خشکی واژن چیست، تصمیم داریم تا در این مقاله شما را با این عارضه، علائم، دلایل، خطرات و راه‌های درمان و پیشگیری آن آشنا کنیم.
خشکی واژن چیست؟
اگر غشای مخاطی واژن رطوبت کافی نداشته باشد، باعث خشکی آن می‌شود که می‌تواند احساس ناراحتی، سوزش و خارش را به وجود آورد. این مشکل می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند تغییرات هورمونی، یائسگی، زایمان، شیردهی یا مصرف داروهایی مانند آنتی‌هیستامین‌ها (Antihistamine) باشد. استرس، عدم رابطه جنسی منظم و بیماری‌های خاص نیز می‌توانند به خشکی واژن منجر شوند. این عارضه تاثیر منفی قابل توجهی بر کیفیت روابط جنسی فرد می‌گذارد و می‌تواند زمینه‌ساز بسیاری از مشکلات جسمی و روانی دیگر باشد.
وبسایت معتبر clevelandclinic در ارتباط با خشکی واژن اینگونه بیان می‌کند:
خشکی واژن به دلیل دردناک بودن، زندگی فرد را تحت الشعاع قرار می‌دهد. این بیماری موجب درد در هنگام نشستن، انجام حرکات ورزشی، ادرار کردن و انجام رابطه جنسی می‌شود. همچنین خشکی واژن زمانی اتفاق می‌افتد که بافت‌های واژن کاملا خشک و نازک شده باشند.
علائم اصلی خشکی واژن
خشکی ناحیه تناسلی زنان می‌تواند علائم مختلفی ایجاد کند که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- احساس سوزش یا خارش: این حس ممکن است به صورت مداوم یا در زمان‌های خاصی مانند هنگام ورزش یا پوشیدن لباس‌های تنگ بروز کند. سوزش و خارش می‌تواند به دلیل تحریک غشای مخاطی یا عفونت‌های موجود در واژن مانند عفونت قارچی واژن باشد.
- درد در حین رابطه جنسی: خشکی واژن می‌تواند باعث احساس درد یا ناراحتی در حین رابطه جنسی شود. این درد می‌تواند به صورت عمیق و مستمر احساس شود و بسته به میزان خشکی، می‌تواند در هر بار که رابطه جنسی برقرار می‌شود، تجربه گردد. البته درد در رابطه جنسی می‌تواند دلایل دیگری نیز داشته باشد که در آزمایش بیماری های مقاربتی به راحتی قابل تشخیص است.
- تغییر در ترشحات واژن: ترشحات واژن در حالت طبیعی به مرطوب نگه داشتن واژن کمک می‌کنند و از رشد عفونت‌ها جلوگیری می‌نمایند. در صورت خشکی، ممکن است ترشحات کم شوند یا به صورت چسبناک و غلیظ درآیند.
- افزایش حساسیت: زنان ممکن است متوجه شوند که واژن و اطراف آن به تحریکات خارجی بیشتر حساس شده است. دلیل این حساسیت می‌تواند افزایش اصطکاک و تحریک‌پذیری پوست باشد.
- سوزش بعد از ادرار: ممکن است پس از ادرار کردن احساس سوزش و ناراحتی ایجاد شود. این حس می‌تواند به دلیل تحریک غشای مخاطی در اثر خشکی باشد.
دلایل خشکی واژن
خشکی می‌تواند به دلایل مختلفی بروز کند. برخی از مهمترین دلایل آن شامل موارد زیر است:
۱. تغییرات هورمونی
- یائسگی: کاهش سطح استروژن می‌تواند باعث خشکی واژن بعد از یائسگی شود.
- پریود: تغییرات هورمونی چرخه قاعدگی، می‌تواند باعث خشکی واژن قبل از پریود شود.
- شیردهی: در دوران شیردهی، سطح استروژن کاهش یافته و می‌تواند باعث خشکی شود. شما می‌توانید با انجام آزمایش هورمونی زنان، از تغییرات هورمونی به راحتی آگاه شوید.
۲. داروها
- آنتی‌هیستامین: این دارو می‌تواند به کاهش ترشحات بدن و خشکی در بسیاری از قسمت‌ها مانند واژن منجر شود.
- داروهای ضدافسردگی: برخی از داروهای روانپزشکی عوارضی دارند که منجر به خشکی می‌شوند.
- داروهای فشار خون: این داروها نیز ممکن است تاثیر مشابهی بر واژن و ناحیه اطراف آن داشته باشند.
۳. عوامل روانی
- استرس و اضطراب: فشارهای روانی و استرس می‌توانند بر روی میل جنسی و نیز بر روی رطوبت واژن تاثیر بگذارند.
- افسردگی: این عارضه می‌تواند به کاهش تمایل به رابطه جنسی و خشکی ناحیه کمک کند.
۴. عفونت‌ها و بیماری‌ها
- عفونت‌های باکتریایی یا قارچی: این عفونت‌ها می‌توانند باعث تحریک و سوزش در واژن شوند.
- بیماری‌های خودایمنی: بیماری‌هایی مانند لوپوس یا روماتیسم می‌توانند بر روی غشای مخاطی تاثیر بگذارند.
- تنبلی تخمدان: خشکی واژن و تنبلی تخمدان می‌توانند با هم مرتبط باشند؛ زیرا تنبلی تخمدان می‌تواند باعث کاهش سطح استروژن و در نتیجه خشکی ناحیه واژن شود.
۵. استفاده از محصولات بهداشتی
- صابون‌ها و شامپوهای معطر: استفاده از مواد شوینده یا محصولات بهداشتی حاوی مواد شیمیایی قوی می‌تواند تحریک‌کننده باشد.
- محصولات قاعدگی: برخی از نوارهای بهداشتی یا تامپون‌ها ممکن است به علت ساختار خود به خشکی واژن کمک کنند.
۶. عوامل محیطی
- دمای هوا: هوای خشک یا زمستانی می‌تواند به خشکی پوست و غشاء مخاطی واژن کمک کند.
- استفاده از سشوار گرم: این دستگاه‌ها می‌توانند رطوبت واژن را کاهش دهند.
۷. سبک زندگی
- مصرف کم آب: عدم مصرف کافی مایعات می‌تواند بر روی رطوبت بدن و ناحیه واژن تاثیر منفی بگذارد.
- دخانیات: این عادت بد می‌تواند بر روی جریان خون و سطح رطوبت بافت‌ها تاثیر بگذارد.
همچنین وبسایت معتبر healthdirect در ارتباط با دلایل خشکی واژن اینگونه بیان می‌کند:
شایع ترین علت بروز خشکی واژن، پایین بودن هورمون استروژن است. این هورمون در واقع خاصیت ارتجاعی بافت واژن را حفظ می‌کند.
بصورت کلی خشکی واژن زمانی اتفاق می‌افتد که به دلایلی، بدن شما این هورمون را به مقدار کافی تولید نمی‌کند.
این دلایل می‌تواند شامل یائسگی، شیردهی، دارا بودن بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، استفاده از برخی محصولات بهداشتی مثل صابون‌های نامناسب برای واژن یا مصرف برخی داروهای ضد افسرگی باشد.
خطرات ناشی از خشکی واژن
خشکی ناحیه واژن می‌تواند عوارض و خطرات متعددی به همراه داشته باشد؛ برخی از این خطرات شامل موارد زیر است:
- درد و ناراحتی در حین رابطه جنسی: خشکی می‌تواند منجر به احساس درد، سوزش و ناراحتی در زمان رابطه جنسی شود؛ این موضوع می‌تواند به کاهش میل جنسی منجر گردد.
- سختی در دخول: خشکی ممکن است سبب سختی در دخول و کاهش لذت در حین فعالیت‌های جنسی شود که می‌تواند به کاهش اعتماد بنفس در روابط زناشویی نیز منتهی گردد.
- افزایش خطر عفونت‌های باکتریایی و قارچی: کمبود رطوبت واژن می‌تواند محیطی مساعد برای رشد و تکثیر باکتری‌ها و قارچ‌ها فراهم کند. این موضوع می‌تواند به عفونت‌های مکرر مانند عفونت‌های قارچی و باکتریایی منجر شود.
- مشکلات روحی و عاطفی: احساس ناراحتی ناشی از خشکی می‌تواند منجر به اضطراب، افسردگی یا مشکلات روانی دیگر شود.
- تضعیف بافت واژن: خشکی مزمن واژن ممکن است به تدریج بافت واژن و ناحیه لگنی را تضعیف کرده و احتمال آسیب‌دیدگی یا مشکلات دیگر را افزایش دهد. به هم خوردن تعادل هورمونی در بارداری باعث کاهش مایعات بافت واژن و در نتیجه خشکی واژن در بارداری شود.
- اختلال در پریود و باروری: در برخی موارد، خشکی ممکن است به دلیل مشکلات هورمونی باشد که خود می‌تواند بر چرخه پریود و باروری نیز تاثیر بگذارد.
- مشکلات ادرار و مثانه: افراد مبتلا به خشکی ممکن است عوارض آزاردهنده‌ای مانند سوزش هنگام ادرار یا نیاز مکرر به ادرار کردن را تجربه کنند.
راه های تشخیص خشکی واژن چیست؟
تشخیص علت خشکی معمولا به بررسی علائم و آزمایش‌های پزشکی نیازمند است. در ادامه به معرفی بعضی از این روش‌ها می‌پردازیم:
۱. سابقه پزشکی
پزشک با پرسیدن سوالاتی درباره سابقه بیماری‌ها، وضعیت پریود، یائسگی، استفاده از داروها و بیماری‌های زمینه‌ای و… سعی می‌کند علل احتمالی خشکی را تشخیص دهد. سوالات پزشک معمولا شامل موارد زیر است:
- آیا اخیرا تغییری در پریود یا یائسگی شما رخ داده است؟
- آیا باردار هستید یا خشکی واژن در اوایل بارداری را تجربه کرده‌اید؟
- آیا داروهایی خاصی مصرف می‌کنید؟
- آیا علائم دیگری مانند سوزش یا خارش وجود دارد؟
- آیا تغییری در شکل و رنگ ترشحات واژن ایجاد شده است؟
۲. ارزیابی علائم
پزشک به بررسی علائمی که تجربه می‌کنید، می‌پردازد. ممکن است پزشک از شما بخواهد شدت و مدت زمان این علائم را توصیف کنید.
۳. معاینه فیزیکی
پزشک ممکن است با معاینه فیزیکی تغییرات بافت واژن را بررسی کند. در این معاینه پزشک وضعیت مخاطی واژن، رطوبت و همچنین وجود هرگونه زخم یا التهاب را بررسی می‌نماید.
۴. آزمایش‌های پزشکی
معمولا در صورت طولانی شدن یا شدید بودن علائم خشکی، پزشک انجام آزمایش‌های زیر را برای تشخیص بیماری‌های عفونی یا تغییرات هورمونی تجویز می‌کند:
- آزمایش خون: این تست برای بررسی سطح هورمون‌ها، به‌ویژه استروژن انجام می‌شود. شما می‌توانید با انجام آزمایش Estradiol به راحتی میزان این هورمون در خون خود را بررسی نمایید.
- آزمایش پاپ اسمیر: برای ارزیابی سلامت سلول‌های گردن رحم و ناحیه تناسلی انجام می‌گیرد.
- آزمایشات عفونی: برای بررسی وجود عفونت‌های باکتریایی یا قارچی که ممکن است به علائم سوزش و خارش منجر شوند، تجویز می‌گردد.
به صورت کلی با انجام چکاپ کامل زنان می‌توانید از سلامت خود اطمینان حاصل کنید.
۵. توجه به سبک زندگی و عوامل محیطی
پزشک ممکن است از شما بپرسد که آیا از محصولات خاصی مانند صابون‌های معطر، نوار بهداشتی یا روان‌کننده در ناحیه تناسلی استفاده می‌کنید یا خیر؟ زیرا گاهی ممکن است این موارد باعث حساسیت یا خشکی شوند.
درمان خشکی واژن
ممکن است بپرسید که چگونه خشکی واژن را از بین ببریم؟ باید گفت روش درمان خشکی، با توجه به علت و شدت مشکل می‌تواند متفاوت باشد؛ اما برخی از رایج‌ترین روش‌های درمان این عارضه شامل موارد زیر است:
- محصولات مرطوب‌کننده واژن: این محصولات می‌توانند رطوبت واژن را افزایش داده و علائم ناشی از خشکی را کاهش دهند. گاهی ممکن است این محصولات با نام ژل خشکی رحم نیز در داروخانه‌ها عرضه شوند. این مواد معمولا باید چندین بار در هفته و قبل از رابطه جنسی استفاده شوند. کاهش رطوبت در اثر تغییرات هورمونی، گاهی می‌تواند علت کم شدن ترشحات واژن قبل ار پریود باشد؛ استفاده از مرطوب‌کننده‌ها در این موارد می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.
- روان‌کننده‌ها (لوبریکانت): لوبریکانت‌های آبی یا روغنی به کاهش اصطکاک کمک می‌کنند و می‌توانند در حین رابطه جنسی مفید باشند. انتخاب نوع لوبریکانت به ترجیحات شخصی شما بستگی دارد.
- هورمون درمانی: در صورتی که آزمایشات، کمبود هورمون استروژن را نشان دهد، ممکن است پزشک استفاده از کرم‌ها و قرص‌های استروژن را توصیه کند. این درمان می‌تواند به افزایش رطوبت و ترمیم بافت واژن کمک کند؛ اما برای زنانی که علائم یائسگی بیشتری دارند نیاز به درمان‌های گسترده‌تری است.
- درمان‌های طبیعی و مکمل: برخی از مواد طبیعی مانند سویا ممکن است از نظر هورمونی تاثیرگذار باشند. همچنین برخی روغن‌های طبیعی مانند روغن نارگیل ممکن است به عنوان مرطوب‌کننده مفید باشند. با این حال، باید قبل از مصرف با پزشک مشورت شود.
- درمان با لیزر: برخی از روش‌های لیزری می‌توانند به تحریک تولید کلاژن و بهبود بافت واژن کمک کنند.
- آنتی بیوتیک و ضد قارچ‌ها: در صورتی که آزمایشات وجود عفونت را تایید کند، احتمالا پزشک از داروهای آنتی بیوتیک و ضد قارچ برای درمان استفاده می‌کند.
روش های پیشگیری از بروز خشکی واژن
برای پیشگیری از خشکی، می‌توان به چند روش زیر اشاره کرد که به حفظ تعادل هورمونی و رطوبت واژن کمک می‌کنند:
- انتخاب محصولات بهداشت شخصی مناسب: انتخاب صابون‌ها و محصولات بهداشتی غیر معطر و بدون مواد شیمیایی تحریک‌کننده به حفظ رطوبت و عدم ایجاد حساسیت کمک می‌کند.
- نوشیدن آب کافی: نوشیدن آب کافی نه تنها به سلامتی عمومی بدن کمک می‌کند، بلکه به حفظ رطوبت واژن نیز کمک می‌نماید.
- تغذیه مناسب: مصرف سبزیجات و میوه به حفظ رطوبت بدن کمک می‌کند. همچنین موادی مانند سویا، دانه کتان و حبوبات می‌توانند باعث حفظ تعادل هورمونی شوند. غذاهای حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ مانند ماهی به حفظ سلامت پوست و مخاط واژن کمک می‌کنند.
- پرهیز از عوامل تحریک‌کننده: مصرف الکل و کافئین می‌تواند باعث کاهش رطوبت بدن شود؛ همچنین سیگار می‌تواند باعث کاهش جریان خون در ناحیه تناسلی و خشکی واژن شود.
- مراجعه منظم به پزشک: آزمایش چکاپ دوره‌ای و مراقبت پزشکی منظم می‌تواند به شناسایی و درمان بیماری‌ها قبل از اینکه به مسائل جدی تبدیل شوند، کمک کند.
جمع بندی
خشکی واژن که به معنای کاهش بیش از حد رطوبت و مایعات واژن و نواحی اطراف آن است، می‌تواند موجب بروز خارش، سوزش و درد گردد. این عارضه می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی همچون تغییرات هورمونی، سن، عفونت، بارداری، شیردهی و… باشد و علاوه بر ناراحتی فیزیکی، باعث اختلالات روانی و نارضایتی در روابط زناشویی نیز می‌شود. در چنین مواردی پزشک علاوه بر بررسی علائم، انجام آزمایشات پزشکی مانند آزمایش خون، پاپ اسمیر و… را تجویز می‌کند.
خوشبختانه می‌توانید به راحتی و با یک تماس این آزمایش را در خانه خود انجام دهید. کارشناسان هومکا در موعد مقرر به منزل شما مراجعه کرده و نمونه آزمایش را در شریط کاملا بهداشتی و استاندارد دریافت می‌کنند. امکان استفاده از پوشش بیمه درمانی نیز در خدمات آزمایش در منزل هومکا وجود دارد و نتایج آزمایش به صورت آنلاین در اختیار شما قرار می‌گیرد.
سوالات متداول
۱. آیا خشکی واژن فقط در زنان مسن اتفاق می‌افتد؟
خیر؛ اگرچه این مشکل در زنان یائسه شایع‌تر است، اما زنان جوان نیز ممکن است به دلایل هورمونی، زایمان، شیردهی یا استرس با آن مواجه شوند.
۲. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر خشکی باعث ناراحتی، درد در هنگام رابطه جنسی یا هر نوع اختلال در زندگی روزمره‌تان شده است، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
۳. آیا استفاده از لوبریکانت‌ها ایمن است؟
بله؛ استفاده از روان‌کننده‌هایی که برای پوست و ناحیه تناسلی طراحی شده‌اند، به کاهش احساس خشکی و ناراحتی کمک می‌کنند. بهتر است از محصولات غیرمعطر و بدون مواد شیمیایی تحریک‌کننده استفاده کنید.
۴. آیا خشکی می‌تواند نشانه بیماری باشد؟
بله؛ خشکی ناحیه واژن گاهی می‌تواند نشانه برخی بیماری‌ها مانند عفونت، اختلالات هورمونی یا بیماری‌های خودایمنی باشد.
۵. آیا استفاده از تامپون‌ها یا نوار بهداشتی می‌تواند خشکی واژن را افزایش دهد؟
بعضی از زنان ممکن است با استفاده از نوار بهداشتی یا تامپون نامناسب خشکی بیشتری احساس کنند؛ به ویژه اگر مدت زمان طولانی از آن‌ها استفاده نمایند. انتخاب نوارهای بهداشتی با جذب کم می‌تواند از خشکی بیش از حد پیشگیری نماید.
۶. علت خشکی واژن در حین رابطه چیست؟
به طور طبیعی بدن در حین رابطه ترشحات واژن را زیاد می‌کند تا اصطکاک کاهش یابد؛ اما اگر رطوبت واژن به هر دلیلی کاهش یابد، باعث خشکی و اصطکاک در حین رابطه می گردد.
۷. خشکی واژن از چیه؟
خشکی واژن می‌تواند ناشی از کمبود آب، تغییرات هورمونی، عفونت، یائسگی، مصرف داروهای آنتی هیستامین و ضدافسردگی و… باشد.
۸- چه قرصی برای خشکی واژن خوبه؟
پزشکان معمولا برای رفع خشکی واژن از کرم‌های موضعی، قرص یا کپسول استروژن استفاده می‌کنند. اگر علت خشکی و خارش واژن عفونت باشد، ممکن است داروهای آنتی بیوتیک نیز تجویز شود.
۹- چه غذاهایی برای خشکی واژن خوب است؟
مصرف فراوان آب و خوراکی‌هایی که باعث حفظ آب در بدن می‌شوند مانند میوه‌ها، سوپ، آش، حریره بادام و همچنین مواد حاوی امگا ۳ مانند ماهی و خوراکی‌های سازنده استروژن مانند سویا و دانه کتان می‌تواند علائم خشکی را کاهش دهد.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
