سفلیس؛ علائم سفلیس و روش‌های درمان آن
سفلیس یا سیفلیس یکی از انواع بیماری‌های مقاربتی است که معمولاً از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود. این بیماری به صورت یک زخم بدون درد در ناحیه تناسلی، رکتوم یا دهان شروع می‌شود. سیفلیس از طریق تماس پوست یا غشای مخاطی با این زخم‌ها از فردی به فرد دیگر سرایت می‌کند. اگر سفلیس درمان نشود، می‌تواند به شدت به قلب، مغز یا سایر اندام‌ها آسیب برساند و حتی ممکن است منجر به مرگ فرد مبتلا شود.
درک علائم و علل این بیماری می‌تواند به شما در محافظت از خودتان کمک کند. اگر به سیفلیس مبتلا هستید، شناخت این عفونت می‌تواند به شما در تشخیص علائم و جلوگیری از انتقال آن به دیگران کمک کند. در ادامه راجع‌به سفلیس بیشتر توضیح می‌دهیم. اگر به ابتلا به این بیماری مشکوک هستید بهتر است آزمایش سفلیس انجام دهید.
سفلیس چیست؟
سیفلیس یک عفونت باکتریایی مزمن است که از طریق تماس جنسی قابل انتقال است. این بیماری توسط نوعی باکتری به نام ترپونما پالیدوم ایجاد می‌شود. مردم صدها سال است که به این بیماری مبتلا می‌شوند، درمان را آغاز می‌کنند و زنده می‌مانند. به‌این‌ترتیب سفلیس اکنون یک بیماری خطرناک و غیرقابل‌کنترل نیست.
مراحل عفونت سفلیس
سیفلیس ۴ مرحله دارد که عبارت‌اند از:
- اولیه
- ثانویه
- نهفته
- سوم
سیفلیس در دو مرحله اول بیشتر عفونی است. هنگامی‌که این بیماری در مرحله پنهان یا نهفته است، بیماری فعال باقی می‌ماند اما اغلب علائمی ایجاد نمی‌کند. سیفلیس درجه سوم خطرناک‌ترین نوع سفلیس است.
علت سفلیس
عامل ایجاد این بیماری، باکتری به نام ترپونما پالیدوم است. سیفلیس در مراحل اولیه، ثانویه و گاهی حتی در اوایل دوره نهفته مسری است. به‌طور معمول، سفلیس ممکن است از طریق تماس مستقیم با یک ضایعه فعال به دیگران منتقل شود. همچنین ممکن است در دوران بارداری یا زایمان از مادر به نوزاد منتقل شود.
راه‌های انتقال سفلیس
شایع‌ترین راه انتشار سیفلیس از طریق تماس با زخم فرد مبتلا در حین فعالیت جنسی است. باکتری‌های عامل بیماری می‌توانند از طریق بریدگی و خراش‌های جزئی به پوست یا غشاهای مخاطی وارد بدن شوند. عموما زخم‌های سفلیس در مناطق زیر ایجاد می‌شوند:
- دهان
- آلت تناسلی
- واژن
- مقعد
به این ترتیب سیفلیس عمدتاً از راه جنسی منتقل می‌شود. این یعنی فرد مبتلا می‌تواند بیماری خود را از طریق هر نوع رابطه جنسی اعم از رابطه دهانی، مقعدی، واژینال و حتی تماس فیزیکی نزدیک به دیگران منتقل کند.
علاوه بر این مادران بارداری که مبتلا به سفلیس درمان‌نشده هستند، می‌توانند بیماری را به نوزادان خود منتقل کنند. برخی محققان اذعان دارند که سیفلیس از طریق انتقال خون هم ممکن است منتقل شود که بسیار نادر است. باکتری‌های عامل سیفلیس نمی‌توانند مدت زیادی را در خارج از بدن انسان زنده بمانند؛ بنابراین انتقال سفلیس از راه‌های زیر غیرممکن است:
- توالت مشترک
- پوشیدن لباس شخص دیگری
- استفاده از ظروف غذا خوردی دیگران
عوامل خطر ابتلا به سفلیس
اگر یکی از شرایط زیر را دارید، بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به سفلیس هستید:
- درگیر رابطه جنسی محافظت نشده
- برقراری رابطه جنسی با افراد متعدد
- آلودگی به ویروس HIV
علائم سفلیس
سیفلیس در مراحل مختلفی ایجاد می‌شود و علائم در هر مرحله متفاوت هستند. بااین‌حال ممکن است مراحل بیماری با هم تداخل داشته باشند و علائم همیشه به یک ترتیب ظاهر نمی‌شوند. ممکن است سال‌ها بدون بروز هیچ علامتی به سفلیس مبتلا باشید. در بخش‌های بعدی علائم هرکدام از انواع سیفلیس اولیه، ثانویه، نهفته و سیفلیس ثالثیه را توضیح می‌دهیم.
علائم سفلیس مقعدی
سفلیس مقعدی اولیه یک بیماری نادر است. معمولاً بدون علامت است و گاهی ممکن است علائمی را به همراه داشته باشد. این علائم عبارت‌اند از:
- مشکل در دفع مدفوع
- خونریزی
- ترشحات چرکی
- خارش
جوش‌های سفلیس
در مرحله اول سفلیس، زخم کوچکی به نام شانکر در ناحیه تناسلی، دهان یا روی لب ایجاد می‌شود. شانکر به‌راحتی از بین می‌رود زیرا اغلب بدون درد است و ممکن است مانند یک جوش به نظر برسد. گاهی اوقات ممکن است شانکر در داخل راست روده، واژن یا زیر پوست ختنه‌گاه در آلت تناسلی ایجاد شوند، بنابراین احتمال دارد متوجه آن‌ها نشوید.
علائم ظاهری سفلیس
ظهور علائم سفلیس پس از آلوده شدن ممکن است ۳ هفته یا بیشتر طول بکشد. علائم سیفلیس عبارت‌اند از:
- زخم‌های کوچک (زخم) روی آلت تناسلی، واژن یا اطراف مقعد (این زخم‌ها معمولاً بدون درد هستند و ممکن است فقط یکی از آن‌ها را داشته باشید)
- ایجاد زخم در نواحی دیگر، ازجمله در دهان یا روی لب‌ها، دست‌ها یا پاها
- زگیل‌های سفید یا خاکستری رنگ که بیشتر روی آلت تناسلی، واژن یا اطراف مقعد ایجاد می‌شوند
- بثورات پوستی در کف دست‌ها و کف پاها که گاهی اوقات ممکن است در تمام بدن پخش شوند (این بثورات معمولاً خارش ندارند)
- ایجاد لکه‌های سفید در دهان
- علائم شبیه آنفولانزا، مانند تب بالا، سردرد و خستگی
- تورم غدد
- ریزش موی سر، ریش و ابرو
علائم سفلیس دهانی
علائم دهانی سیفلیس شامل ایجاد زخم‌هایی روی لب‌ها، زبان، لثه یا دیگر مناطق دهان و گلو است. این زخم‌ها به‌صورت لکه‌های قرمز کوچکی شروع می‌شوند و در صورت عدم درمان به زخم‌های بزرگ‌تر تبدیل می‌شوند.
سفلیس اولیه و علائم آن
مرحله اولیه این بیماری حدود ۳ تا ۴ هفته پس از اینکه باکتری به بدن فرد منتقل می‌شود، رخ می‌دهد. سفلیس اولیه با ایجاد یک زخم کوچک و گرد به نام شانکر شروع می‌شود. شانکر درد ندارد، اما بسیار عفونی و خطرناک است. برخی از افراد ممکن است حتی متوجه حضور شانکر نشوند. این زخم ممکن است در هر جایی که باکتری وارد بدن شده است ظاهر شود مانند داخل دهان، اندام تناسلی یا راست‌روده. این زخم به مدت ۲ تا ۶ هفته باقی می‌ماند. گاهی اوقات تنها علامت سیفلیس اولیه تورم غدد لنفاوی خواهد بود. سیفلیس می‌تواند از طریق تماس مستقیم با این زخم‌ها در طول فعالیت جنسی، ازجمله رابطه جنسی دهانی منتقل شود.
سفلیس ثانویه و علائم آن
در مرحله دوم این بیماری ممکن است بثورات پوستی و گلودرد ایجاد شود. بثوراتی که در این مرحله ایجاد می‌شوند، خارش ندارند و معمولاً در کف دست و پا دیده می‌شوند. بااین‌حال ممکن است در هر نقطه از بدن این بثورات ایجاد شوند. سایر علائم سفلیس ثانویه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سردرد
- تورم غدد لنفاوی
- خستگی
- تب
- کاهش وزن
- ریزش مو
- درد مفاصل
این علائم در صورت شروع درمان از بین خواهند رفت. بااین‌حال بدون درمان، فرد هنوز هم سیفلیس دارد. سفلیس ثانویه اغلب با بیماری‌های زیر به اشتباه گرفته می‌شود:
- پیتریازیس روزآ
- لیکن پلان
- پسوریازیس
سفلیس نهفته
مرحله سوم سیفلیس مرحله نهفته یا پنهان است. علائم اولیه و ثانویه ناپدید می‌شوند و در این مرحله علائم قابل‌توجهی وجود نخواهد داشت. بااین‌حال، باکتری‌ها در بدن وجود دارند. این مرحله ممکن است سال‌ها قبل از پیشرفت به سفلیس سوم ادامه پیدا کند.
سفلیس ثالثیه و علائم آن
آخرین مرحله عفونتاین بیماری، سفلیس ثالثیه یا سوم است. حدود ۱۴ تا ۴۰ درصد از افراد مبتلا به سیفلیس وارد این مرحله می‌شوند. سیفلیس ثالثیه می‌تواند سال‌ها یا دهه‌ها پس از عفونت اولیه رخ دهد. سیفلیس مرحله سوم ممکن است منجر به مرگ فرد شود. برخی دیگر از پیامدهای بالقوه سفلیس سوم عبارت‌اند از:
- کوری
- از دست دادن شنوایی
- عوارض روانی
- از دست دادن حافظه
- تخریب بافت نرم و استخوان
- اختلالات عصبی، مانند سکته مغزی یا مننژیت
- بیماری قلبی
- ایجاد نوروسفلیس که یک عفونت مغز یا نخاع است
سفلیس عصبی
وقتی سفلیس درمان نشود، می‌تواند سیستم عصبی شامل مغز و نخاع را تحت تأثیر قرار داده و منجر به ایجاد سیفلیس عصبی شود. این بیماری حدوداً ۱۰ تا ۲۰ سال بعد از عفونت اولیه با باکتری ترپونما پالیدوم ایجاد می‌شود. سفلیس عصبی ۵ شکل مختلف دارد که عبارت‌اند از:
- نوروسفلیس مننژیال
- نوروسفلیس بدون علامت
- فلج عمومی
- نوروسفلیس مننژواسکولار
- Tabes dorsalis
هر کدام از انواع سفلیس عصبی علائم مخصوص به خود را دارند و ممکن است عوارض بسیار خطرناکی را برای فرد ایجاد کنند.
سفلیس ارثی
سفلیس ارثی یا سفلیس مادرزادی (CS) زمانی رخ می‌دهد که مادر مبتلا به این بیماری، عفونت را در دوران بارداری به نوزاد خود منتقل کند. این بیماری مشکلات متعددی را برای مادران باردار و همچنین نوزاد آن‌ها به همراه دارد.
سیفلیس و بارداری
اگر باردار هستید، پزشک باید شما را از نظر سیفلیس و سایر عفونت‌های مقاربتی (STIs) به‌عنوان بخشی از مراقبت‌های منظم دوران بارداری در طول سه ماهه اول غربالگری کند. این به این دلیل است که بیماری‌های مقاربتی می‌توانند خطر عوارض بارداری مانند سقط‌جنین، مرده‌زایی و زایمان زودرس را افزایش دهند. یک فرد باردار تقریباً همیشه سفلیس را به کودک خود منتقل می‌کند. به همین دلیل است که درمان سیفلیس در دوران بارداری برای حفظ سلامت مادران باردار و همچنین سلامت جنین مهم است.
عوارض سفلیس
اگر برای این بیماری تحت درمان قرار نگیرید، این بیماری منجر به آسیب در سراسر بدن می‌شود. سفلیس همچنین خطر ابتلا به HIV را افزایش می‌دهد و می‌تواند در دوران بارداری مشکلاتی را ایجاد کند. درمان سیفلیس می‌تواند به جلوگیری از آسیب‌های بعدی کمک کند، اما در ترمیم یا بهبود آسیب‌هایی که قبلاً رخ داده‌اند تأثیری ندارد. از مهم‌ترین عوارض سیفلیس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
برجستگی‌های کوچک یا تومورها
در مرحله آخر سفلیس، ممکن است روی پوست، استخوان‌ها، کبد یا هر اندام دیگری یک سری برجستگی کوچک ایجاد شود. این برجستگی‌ها معمولاً پس از درمان با آنتی‌بیوتیک ناپدید می‌شوند.
مشکلات عصبی
سیفلیس مشکلات عصبی متعددی ایجاد می‌کند، ازجمله:
- سردرد
- سکته
- مننژیت
- از دست دادن شنوایی
- مشکلات بینایی ازجمله نابینایی
- زوال عقل
- از دست دادن احساس درد و دما
- اختلال عملکرد جنسی در مردان
- بی‌اختیاری مثانه
مشکلات قلبی عروقی
مشکلات قلبی عروقی سیفلیس شامل برآمدگی و تورم آئورت (شریان اصلی بدن) و سایر رگ‌های خونی باشد. علاوه بر این سفلیس ممکن است به دریچه‌های قلب نیز آسیب برساند.
عفونت HIV
بزرگ‌سالان مبتلا به سفلیس یا سایر زخم‌های تناسلی دو تا پنج برابر بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به HIV هستند. زخم سیفلیس در حین رابطه جنسی به‌راحتی خونریزی می‌کند. این خونریزی راه را برای ورود ویروس HIV به جریان خون فرد فراهم می‌کند.
عوارض بارداری و زایمان
اگر باردار هستید، ممکن است سیفلیس را به جنین خود منتقل کنید. سیفلیس مادرزادی خطر سقط‌جنین، مرده‌زایی یا مرگ نوزاد را در چند روز پس از تولد به‌شدت افزایش می‌دهد.
عوارض سفلیس مادرزادی (ارثی)
نوزادانی که با سیفلیس مادرزادی متولد می‌شوند ممکن است دچار موارد زیر شوند:
- تأخیر در رشد
- تشنج
- بثورات پوستی
- تب
- کبد یا طحال متورم
- کم‌خونی
- زردی
- زخم‌های عفونی
سیفلیس مادرزادی درصورتی‌که درمان نشود، می‌تواند باعث ایجاد یک سری نقص‌های مادرزادی در اندام‌های مختلف شود. برخی از اندام‌هایی که در معرض آسیب‌های سیفلیس هستند، عبارت‌اند از:
- استخوان‌ها
- دندان‌ها
- چشم‌ها
- گوش‌ها
- مغز
به گفته‌ی mayoclinic در حال حاضر هیچ واکسنی برای پیشگیری از سفلیس وجود ندارد. برای کمک به جلوگیری از گسترش سیفلیس، توصیه‌های زیر را دنبال کنید:
- پرهیز از برقراری رابطه جنسی محافظت نشده
- پرهیز از چندهمسری
- استفاده از کاندوم و وسایل مراقبتی
- پرهیز از مصرف مواد مخدر مثل الکل
- عدم استفاده از سرنگ مشترک
تشخیص سفلیس
آزمایش خون: آزمایش خون می‌تواند وجود آنتی‌بادی‌هایی را که بدن برای مبارزه با عفونت تولید می‌کند تأیید کند. آنتی‌بادی‌های باکتری‌های عامل سفلیس برای سال‌ها در بدن فرد مبتلا باقی می‌مانند، بنابراین می‌توان به کمک آزمایش (RPR) عفونت فعلی یا گذشته مربوط به سفلیس را تشخیص داد.
آزمایش مایع مغزی نخاعی: اگر مشکوک به عوارض سیستم عصبی سفلیس باشید، پزشک برای تشخیص قطعی بیماری، روی نمونه مایع مغزی نخاعی آزمایش می‌کند. نمونه مایع مغزی نخاعی را از طریق ایجاد یک سوراخ در کمر جمع‌آوری می‌کنند.
چه زمانی باید برای سفلیس آزمایش بدهیم؟
مرحله اول سیفلیس به‌راحتی تشخیص داده نمی‌شود. علائم مرحله دوم نیز علائم شایع سایر بیماری‌ها هستند. این یعنی اگر هر یک از موارد زیر در مورد شما صدق می‌کند، باید آزمایش سفلیس را انجام بدهید و مهم نیست که تا به حال علائمی داشته‌اید یا خیر. این شرایط عبارت‌اند از:
- رابطه جنسی محافظت نشده
- بارداری
- حضور در زندان
- رابطه جنسی با افراد متعدد
اگر آزمایش مثبت شد، تکمیل دوره درمان اهمیت زیادی دارد. شما حتی با ناپدیدشدن علائم هم باید داروهای آنتی‌بیوتیک خود را به‌صورت کامل مصرف کنید. افرادی که آزمایش سفلیس آن‌ها مثبت می‌شود، باید به همسر خود اطلاع دهند تا او نیز آزمایش بدهد و تحت درمان قرار گیرد.
درمان سفلیس
درمان سیفلیس اولیه و ثانویه با تزریق پنی‌سیلین صورت می‌گیرد. پنی‌سیلین یکی از پرمصرف‌ترین آنتی‌بیوتیک‌ها در جهان بوده و معمولاً در درمان سفلیس موثر است. افرادی که به پنی‌سیلین حساسیت دارند با آنتی‌بیوتیک‌های دیگری درمان می‌شوند، مانند:
- داکسی سایکلین
- سفتریاکسون
اگر به نوروسفلیس مبتلا هستید، دوزهای روزانه پنی‌سیلین را به‌صورت داخل وریدی دریافت خواهید کرد. برای دریافت این نوع درمان، اغلب به یک بستری کوتاه مدت در بیمارستان نیاز دارید. آسیب ناشی از سفلیس دیررس قابل جبران نیست. می‌توان باکتری‌ها را از بین برد، اما درمان به‌احتمال‌زیاد بر کاهش درد و ناراحتی ناشی از بیماری متمرکز خواهد بود.
واکنش Jarisch-Herxheimer (JHR) در درمان سفلیس
واکنش Jarisch-Herxheimer reaction (JHR) یک عارضه جانبی رایج و کوتاه‌مدت درمان سفلیس است. کمتر از ۳۰ درصد از افراد مبتلا به سفلیس اولیه یا ثانویه ممکن است علائم JHR را بعد از گذشت ۲۴ ساعت از شروع درمان تجربه کنند. JHR یک واکنش سیستم ایمنی بوده که یک سری علائم موقتی را ایجاد می‌کند. شدت این علائم از خیلی خفیف تا شدید متغیر است و به صورت زیر است:
- تب
- لرز
- بثورات پوستی
- علائم گوارشی، مانند حالت تهوع و استفراغ
- سردرد
- درد مفاصل یا ماهیچه
در مورد علائم JHR باید بدانید که این علائم معمولاً در عرض چند ساعت از بین می‌روند و نیازی نیست نگران آن‌ها باشید.
درمان سفلیس در بارداری
پنی‌سیلین درمان اصلی سیفلیس در دوران بارداری است. اگر فرد به پنی‌سیلین حساسیت داشته باشد، پزشک همچنان می‌تواند پنی‌سیلین را در طی چند ساعت تجویز کند. تجویز پنی‌سیلین در طی چند ساعت به بدن اجازه می‌دهد تا دارو را بدون واکنش آلرژیک دریافت کند.
سخن پایانی از هومکا
بیماری‌های مقاربتی نظیر سفلیس بیماری‌هایی هستند که در طول رابطه جنسی منتقل می‌شوند. متأسفانه بسیاری از این بیماری‌ها علامت مشخصی ندارند و افراد مبتلا تا سال‌ها متوجه بیماری خود نمی‌شوند. این در حالی است که این افراد بدون علامت، ناقلین بالقوه عفونت سیفلیس هستند و می‌توانند آن را به دیگران منتقل کنند. در این مقاله راجع به سفلیس، انواع آن، علائم و روش‌های تشخیص و درمان این بیماری توضیح دادیم. برای آزمایش تشخیص سفلیس و سایر بیماری‌های مقاربتی می‌توانید از خدمات آزمایش بیماری های مقاربتی هومکا استفاده کنید.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
