سیکل قاعدگی چیست؟ + فاصله بین دو پریود چند روز است؟

در طی یک سیکل قاعدگی ماهانه که بخشی از سیستم باروری زنان است دیواره رحم فرو می‌ریزد. این سیکل پریود ماهانه سیستم باروری را برای بارداری احتمالی آماده می‌کند. به این فرایند ماهانه سیکل قاعدگی، پریود و یا عادت ماهانه نیز گفته می‌شود. برای آشنایی بیشتر با سیکل قاعدگی یا چرخه قاعدگی با مجله هومکا همراه باشید.

چرخه قاعدگی و مراحل آن

سیکل قاعدگی به ریختن و تخلیه شدن ماهانه دیواره رحم زنان گفته می‌شود. خون عادت ماهانه که ترکیبی از خون و بافت رحم است از رحم به دهانه رحم وارد شده و سپس از طریق واژن خارج می‌شود. سیکل قاعدگی از چندین مرحله منظم و متوالی تشکیل‌شده است. این چرخه از اولین روز پریود آغاز می‌شود. مدت‌زمان میانگین هر سیکل ۲۸ روز است اما این محدوده زمانی در زنان متفاوت است به صورتی که از ۲۱ تا ۳۵ روز متغیر است.

شروع یک سیکل قاعدگی زمانی رخ می‌دهد که هورمون‌های خاصی در بدن دچار تغییرات قابل‌توجهی شوند. غده هیپوفیز در مغز و تخمدان‌های سیستم باروری زنان با تولید و آزادسازی هورمون‌های مشخصی، مراحل و اتفاقات چرخه قاعدگی را سمت‌وسو می‌دهند. هر سیکل پریود از چندین فاز یا مرحله تشکیل‌شده است. در ادامه مقاله به بررسی ویژگی هر فاز می‌پردازیم.

مرحله خونریزی و پریود

این فاز از روز اول تا روز پنجم قاعدگی است. در این مرحله لایه داخلی رحم به نام آندومتر فروریخته و از طریق واژن تخلیه می‌شود. خونریزی پریود معمولاً ۳ تا ۵ روز طول می‌کشد. اگرچه پریودهایی به مدت دو روز و یا هفت روز نیز همچنان نرمال به‌حساب می‌آیند.

مرحله فولیکولی

این مرحله از روز ۶ تا روز ۱۴ چرخه پریود در نظر گرفته می‌شود. طی این مدت سطح هورمون استروژن افزایش یافته و موجب ضخیم شدن تدریجی جداره رحم یعنی آندومتر می‌شود. از سویی دیگر، افزایش هورمون FSH یا هورمون تحریک‌کننده فولیکولی، رشد فولیکول‌های تخمدانی را در پی دارد. طی روزهای ۱۰ تا ۱۴ در یکی از فولیکول‌های در حال رشد یک تخمک به تکامل کامل می‌رسد.

مرحله تخمک‌گذاری در چرخه قاعدگی

تخمک‌گذاری به آزاد شدن تخمک از تخمدان گفته می‌شود.  این فاز از روز ۱۴ سیکل قاعدگی شروع شده و تا روز ۲۸ ادامه دارد. افزایش ناگهانی هورمون LH موجب آزاد شدن تخمک از فولیکول تخمدانی می‌شود. پس از تخمک‌گذاری تخمک تا ۲۴ ساعت زنده می‌ماند. هنگامی‌که تخمک در حال حرکت در لوله فالوپ است اگر با اسپرم برخورد کند بارور می‌شود. اگر فرایند تخمک‌گذاری متوقف شود بارداری نیز صورت نمی‌گیرد.

مرحله لوتئال

 این فاز از روز ۱۵ تا روز ۲۸ سیکل قاعدگی ادامه دارد. پس از آزاد شدن تخمک از تخمدان، تخمک در طول لوله فالوپ به سمت رحم حرکت می‌کند. در این هنگام سطح هورمون پروژسترون به‌منظور آماده‌کردن دیوار رحم برای بارداری در بدن افزایش می‌یابد. اگر تخمک توسط اسپرم بارور شود، تخمک بارورشده به دیواره رحم متصل می‌شود و بارداری رخ می‌دهد. اما اگر تخمک بارور نشود سطوح هورمون‌های استروژن و پروژسترون کاهش‌یافته و دیواره ضخیم شده رحم نیز فروریخته و از واژن تخلیه می‌شود.

از چه سنی سیکل قاعدگی شروع می‌شود؟

به‌طورمعمول سیکل قاعدگی در دخترها از ۱۲ سالگی شروع می‌شود. البته سن شروع چرخه قاعدگی در بعضی دخترها ممکن است از ۸ سالگی و در برخی دیگر بسته به شرایط ژنتیکی، ۱۶ سالگی باشد. سیکل‌های قاعدگی تا زمان یائسگی ادامه دارد و در حدود سن ۵۰ سالگی عادت ماهانه متوقف می‌شود. در یائسگی تولید و آزادسازی تخمک از تخمدان‌ها و فعالیت سیستم باروری متوقف می‌شود.

علائم سیکل قاعدگی سالم و طبیعی چیست؟

به علائمی که زنان قبل از دوران قاعدگی تجربه می‌کنند سندرم پیش قاعدگی یا PMS گفته می‌شود. برخی از علائم سیکل قاعدگی سالم عبارت است از:

• افزایش حساسیت سینه‌ها
• نفخ شکمی
• سردرد
• آکنه پوستی
• گرفتگی عضلات شکم
• ابتلا به اسهال و یبوست
• کمردرد
• اختلال در خواب
• نوسانات خلقی
• خستگی
• تنش یا اضطراب
• کاهش تمرکز

چه علائمی نشانه اختلال در سیکل قاعدگی است؟

• عقب افتادن پریود تا سن ۱۶ سالگی
• متوقف شدن ناگهانی سیکل‌های قاعدگی
• روزهای خونریزی بیش‌ازحد معمول باشد
• خونریزی شدید
• خونریزی ماهانه شدیدتر از حد معمول باشد
• تحمل کردن درد زیاد در طی پریود
• مشاهده خونریزی بین پریودها
• احساس کسالت و بیماری پس از استفاده از تامپون
• متوقف شدن سیکل به دلیل حاملگی
• شروع نشدن سیکل قاعدگی پس از سه ماه از توقف مصرف داروهای پیشگیری از بارداری

چگونه بدانیم که چرخه قاعدگی نامنظم است؟

نمونه‌هایی از مشکلات قاعدگی عبارت‌اند از:

• دوره‌هایی که کمتر از ۲۱ روز یا بیشتر از ۳۵ روز باشند
• از دست‌دادن سه یا چند پریود متوالی
• جریان قاعدگی سنگین‌تر یا سبک‌تر از حد معمول باشد
• پریودهایی که بیش از ۷ روز طول بکشد
• پریودهایی که با درد، گرفتگی عضلات، تهوع یا استفراغ همراه است
• خونریزی یا لکه‌بینی که بین پریودها دیده شود

به گفته‌ی وب‌سایت healthline علت عقب افتادن پریود می‌تواند به دلیل شرایط زیر باشد:

• استرس
• کمبود یا اضافه وزن
• قرص‌های ضدبارداری
• سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
• بیماری‌های مزمن
• یائسگی زودرس
• اختلالات تیروئید
• پولیپ یا فیبروم رحم
• اندومتریوز

محاسبه سیکل قاعدگی

یکی از راه‌های مفید برای پی بردن به اختلالات قاعدگی ثبت تاریخ آغاز و پایان پریود است. همچنین تغییراتی که در تعداد روزهای خونریزی و حجم خون خروجی رخ می‌دهد را یادداشت کنید. اگر در بین پریودها لکه بینی مشاهده شد آن را ثبت کنید. برای ثبت روزهای قاعدگی می‌توانید از اپلیکیشن‌های قاعدگی استفاده کنید. این برنامه‌ها تاریخ شروع پریود بعدی شما را هم محاسبه می‌کنند.

برای محاسبه سیکل قاعدگی بدون برنامه باید میانگین روزهای چرخه ​​قاعدگی خود را به دست آورید. برای این کار، روزهای بین چند پریود آخر را بشمارید. شمارش را از روز اول پریود تا روز قبل از پریود بعدی شروع کنید. این کار را برای چند دوره انجام دهید و تعداد کل روزها را جمع کنید و آن را تقسیم بر تعداد سیکل‌ها کنید. با این کار میانگین روزهای چرخه قاعدگی شما مشخص می‌شود. برای محاسبه پریود بعدی نیز کافی است که متوسط روزهایی را که در روش بالا به دست آورده‌اید را به اولین روز آخرین قاعدگی خود اضافه کنید تا تاریخ تخمینی شروع پریود بعدی تعیین گردد.

نکات حائز اهمیت در خصوص سیکل قاعدگی

سیکل قاعدگی هر زنی متفاوت از دیگری است. در برخی زنان، در تاریخ مشخصی از هر ماه پریود رخ می‌دهد اما در برخی دیگر زمان پریود تا حدودی نامنظم است و در بعضی خونریزی نسبت به سایرین بیشتر است و در بعضی تعداد روزهای خونریزی تفاوت دارد. در سال‌هایی از زندگی ممکن است نظم چرخه قاعدگی دستخوش تغییر شود. برای مثال سال‌های نزدیک به یائسگی نظم چرخه قاعدگی مثل سابق نخواهد بود.

علاوه بر موارد مذکور، موارد زیر نیز قادرند سیکل قاعدگی را تحت تأثیر قرار دهند:

• روش‌های پیشگیری از بارداری: قرص‌های ضدبارداری ممکن است باعث کوتاه و سبک شدن پریود شوند. بعضی از قرص‌ها نیز پریود را کاملاً متوقف می‌کنند
• بارداری: در طی بارداری سیکل قاعدگی متوقف می‌شود. توقف پریود از اولین علائم بارداری است
• سندرم پلی کیستیک تخمدان (PCOS): نامتعادل شدن سطح هورمون‌های بدن منجر به توقف رشد تخمک در تخمدان‌ها می‌شود. سندرم تخمدان پلی کیستیک باعث پریود نامنظم می‌شود
• فیبروم رحم: رشد غیر سرطانی بافت رحم باعث طولانی و سنگین‌تر شدن پریود می‌شود
• کیست تخمدان
• اختلالات تغذیه‌ای: آنورکسی (بی‌اشتهایی)، پرخوری عصبی و دیگر اختلالات تغذیه‌ای باعث تأثیر منفی بر سیکل‌های قاعدگی دارد

سیکل قاعدگی و بارداری

یکی از سؤالات رایج در خصوص سیکل قاعدگی و بارداری این است که آیا بعد از تمام شدن پریود احتمال بارداری وجود دارد؟ پاسخ این است که بله احتمال دارد اگرچه شانس بارداری در این حالت کم است. اگر بدون استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری رابطه جنسی داشته باشید ممکن است در هر زمانی از چرخه قاعدگی باردار شوید. هیچ زمان “ایمن” در طول قاعدگی وجود ندارد که بتوانید بدون استفاده از روش‌های پیشگیرانه رابطه جنسی داشته باشید.

کلام آخر

سیکل پریود نامنظم نشان‌دهنده مشکلات خاصی است که نیاز به بررسی‌های بیشتر و علت‌یابی دقیق دارد. چرخه پریود به دلایل مختلفی می‌تواند دچار تغییرات شود. برخی از علائم مانند علائم سندرم پیش قاعدگی می‌تواند بسیار دشوار باشد و فرد را از انجام فعالیت‌های روزانه بازدارد. از این رو توجه به چرخه قاعدگی و منظم آن بسیار حائز اهمیت است.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.