علت درد زیر شکم زنان چیست؟ + راه های تشخیص و درمان!
دردهای شکمی، به خصوص درد زیر شکم زنان می‌تواند دامنه بسیار وسیعی از علل ساده تا علل بسیار جدی داشته باشد. به همین علت پرداختن به تشخیص علت و درمان به موقع آن می‌تواند از عوارض بعدی پیشگیری نماید. به طور کلی، این دردها می‌توانند ناشی از اختلالات گوارشی، بیماری‌های زنان و زایمان، مشکلات عضلانی و اسکلتی و استرس باشند. در این مقاله به طور مفصل به بررسی این عارضه، دلایل رایج آن، انواع مختلف و بهترین راه‌های تشخیص و درمان آن می‌پردازیم.
درد زیر شکم در زنان چیست؟
درد زیر شکم زنان احساس ناراحتی یا فشاری است که در قسمت تحتانی شکم احساس می‌شود. این درد می‌تواند به دلایل مختلف ایجاد شود و تشخیص علت دقیق آن به معاینه پزشکی نیازمند است. برخی از زنان ممکن است ناراحتی خفیفی را تجربه کنند؛ در حالی که برخی دیگر ممکن است درد شدیدی را احساس نمایند. به طور کلی درد در قسمت پایین شکم می‌تواند به بسیاری از دستگاه‌های مختلف بدن از جمله دستگاه گوارش، اندام‌های تناسلی، دستگاه ادراری و سیستم اسکلتی عضلانی مربوط باشد.
وبسایت معتبر verywellhealth در ارتباط با دردهای زیر شکم در زنان اینگونه بیان می‌کند:
Lower abdominal pain in females can be caused by problems specific to the female reproductive system, such as menstrual cramps and endometriosis. It can also be caused by problems with other organs in the abdomen such as the intestines or bladder.
درد زیر شکم در زنان می‌تواند ناشی از مشکلات خاص دستگاه تناسلی زنان مانند: دردهای قاعدگی و اندومتریوز باشد. همچنین می‌تواند ناشی از مشکلات سایر اندام‌های شکم مانند روده یا مثانه باشد.
انواع درد زیر شکم در زنان کدامند؟
درد زیر شکم می‌تواند در دیواره شکم، ناحیه تناسلی، روده‌ها و ماهیچه‌هایی که پوسته بیرونی شکم شما را تشکیل می‌دهند احساس شود. به طور کلی، درد زیر شکم زنان می‌تواند به صورت‌های زیر احساس شود:
- خفیف یا شدید
- کسل کننده یا تیز
- سوزش یا درد
- کرامپ (انقباض غیرارادی و پایدار) یا کولیک (درد تشدید شونده و قطع ناگهانی)
- ثابت یا متناوب
- موضعی (در یک نقطه) یا عمومی (در ناحیه گسترده)
درد زیر شکم در زنان نشانه چیست؟
به طور کلی، درد زیر شکم در زنان می‌تواند حاد یا مزمن باشد. کسانی که درد ناگهانی و نسبتا شدیدی را احساس می‌کنند حاد در نظر گرفته می‌شوند و زنانی که درد آن‌ها بیش از ۶ ماه طول می‌کشد دارای درد مزمن هستند. علت درد زیر شکم زنان می‌تواند یک یا چند مورد از عوامل زیر باشد:
۱. بیمار‌های زنان و زایمان
- حاملگی خارج از رحم: بارداری گاهی می‌تواند در خارج از رحم مانند دهانه رحم، تخمدان‌ها، لوله‌ها، شکم و حفره لگن رخ دهد. این اختلال، می‌تواند باعث درد شدید لگن، زیر شکم و خونریزی واژینال شود.
- بیماری التهابی لگن (PID): یک بیماری میکروبی است که در قسمت بالایی دستگاه تناسلی رخ می‌دهد. عفونت و آبسه ممکن است در دهانه رحم، رحم، لوله ها و تخمدان ها رخ دهد. PID می‌تواند مزمن شود و باعث درد زیر شکم زنان گردد. همچنین ممکن است باعث ناباروری و حاملگی خارج از رحم شود.
- پیچ خوردگی تخمدان: تخمدان‌ها به کمک لوله‌ای به رحم متصل می‌شوند. گاهی اوقات تخمدان‌ها به دور این لوله می‌پیچند که به این حالت پیچ خوردگی تخمدان می‌گویند. علائم آن شامل درد شدید در ناحیه معده، زیر شکم و لگن، از دست دادن اشتها، استفراغ و تب است.
- دیسمنوره (درد شدید قاعدگی): درد زیر شکم ممکن است قبل از پریود شروع شود و ۲۴ ساعت پس از شروع آن به اوج خود برسد. درد ممکن است تیز، به صورت گرفتگی یا ضربان دار باشد.
- درد لگن در زمان تخمک گذاری: برخی از زنان ممکن است درد شدید زیر شکم و کشاله ران را در طول تخمک گذاری تجربه کنند.
- آندومتریوز: زمانی رخ می‌دهد که بافت پوششی رحم در خارج از رحم و به داخل ناحیه لگن گسترش یابد. علائم عمومی ممکن است شامل درد شدید، مقاربت جنسی دردناک و ادرار دردناک باشد.
- سرطان دهانه رحم در مراحل پایانی: درد در شکم و ناحیه لگن، مدفوع دردناک و… از علائم آن هستند.
از دیگر بیماری‌های زنان که می‌توانند باعث درد در زیر ناحیه زیر شکم شوند عبارتند از:
- کیست تخمدان
- پارگی کیست تخمدان
- تومورهای تخمدان
- چسبندگی‌هایی که پس از عفونت یا جراحی قبلی رخ می‌دهد.
- افتادگی رحم
- سقط جنین
۲. اختلالات گوارشی
- آپاندیسیت: درد از اطراف ناف و ناحیه معده شروع می‌شود و کم کم به سمت راست و پایین شکم سرایت می‌کند. همچنین درد می‌تواند با تب و استفراغ همراه باشد. ممکن است دفع مدفوع مشکل شود یا ممکن است اسهال رخ دهد.
- دیورتیکولیت(Diverticulitis): دیورتیکول‌ها برآمدگی های انگشت مانندی هستند که در روده بزرگ ایجاد می‌شوند. هنگامی که این زائده‌ها ملتهب می‌شوند، دیورتیکولیت نامیده می‌شود. دیورتیکول می‌تواند در هر جایی از روده بزرگ ایجاد شود و معمولا در افرادی که رژیم غذایی کم فیبر دارند و از یبوست رنج می‌برند دیده می‌شود.
- پریتونیت (التهاب غشاهای شکمی): این التهاب در طی بیماری‌های مختلف ممکن است رخ دهد. این یک وضعیت اورژانسی است و نیاز به بستری شدن دارد.
سایر مشکلات گوارشی که می‌توانند باعث درد زیر شکم زنان شود عبارتند از:
- تومورهایی که از دستگاه گوارش منشا می‌گیرند مانند آبسه مقعد، یبوست
- تومور روده بزرگ
۳- سایر دلایل
بسیار از عوامل دیگر مانند مشکلات عضلانی و اسکلتی، مشکلات اورولوژی، فشارهای روانی و… نیز می‌توانند علت درد زیر شکم زنان باشند:
- وجود سنگ در دستگاه ادراری
- درد مربوط به سیستم اسکلتی عضلانی در کسانی که زایمان طبیعی داشته‌اند.
- شبه درد در نتیجه آزار جسمی، روانی و جنسی
- بیماری کرون (درد شکمی، گرفتگی عضلات، نفخ و اسهال یا یبوست)
- کولیت اولسراتیو (درد شکمی، گرفتگی عضلات، نفخ و اسهال یا یبوست)
- کولیت اسپاستیک
- تومور مثانه
- فیبرومیالژیا (Fibromyalgia)
- فتق اینگوینال
- وریدهای واریسی و انسداد عروق در وریدهای لگن؛ درد به ویژه هنگام نشستن و ایستادن شدید است.
علت درد زیر شکم سمت راست و چپ در زنان
گاهی ممکن است به طور مشخص، سمت راست یا چپ زیر شکم شما دچار درد شود. در این شرایط، احتمال وقوع بعضی مشکلات افزایش می‌یابد؛ البته به برای تشخیص دقیق لازم است که توسط پزشک معاینه شوید.
علت درد زیر شکم زنان سمت راست
درد پایین سمت راست شکم زنان می‌تواند نشان دهنده مشکلات مختلفی باشد. یکی از شایع‌ترین علل درد در قسمت پایین سمت راست شکم آپاندیسیت است. التهاب آپاندیس می‌تواند باعث درد شدید در این ناحیه شود. انسداد یا التهاب روده نیز می‌تواند باعث درد پایین سمت راست شکم شود. چنین شرایطی باید جدی گرفته شود و بلافاصله با پزشک مشورت گردد.
علت درد زیر شکم زنان سمت چپ
مشکلات گوارشی از دلایل اصلی درد در قسمت پایین سمت چپ شکم هستند. بیماری‌هایی مانند دیورتیکولیت، یبوست و سندرم روده تحریک پذیر می‌توانند باعث درد در قسمت پایین سمت چپ شکم شوند. در زنان؛ کیست‌های تخمدان، اندومتریوز و عفونت‌های لگنی نیز از عواملی هستند که ممکن است باعث درد در سمت چپ پایین شکم شوند. بیماری‌هایی مانند فتق، آپاندیسیت و آنوریسم آئورت (Aortic aneurysm) نیز می‌توانند باعث درد شوند؛ به همین دلیل، برای تشخیص علت دقیق درد، باید به پزشک مراجعه نمایید.
راه های تشخیص علت درد زیر شکم در زنان
برخی از بیماری‌ها مانند حاملگی خارج از رحم، پیچ خوردگی تخمدان و آپاندیسیت که باعث درد در ناحیه تحتانی شکم یا کشاله ران می‌شوند، نیاز به تشخیص فوری دارند و باید با پزشک مشورت شود. همچنین احتمال بارداری در زنان باید همیشه مورد توجه قرار گیرد.
برای تشخیص علت این عارضه، شرح حال بیمار دریافت شده و معاینه بالینی محل و گسترش درد، ارتباط آن با قاعدگی و وجود خونریزی و ترشحات واژن مورد بررسی قرار می‌گیرد. اگر علائم زیر همراه با درد زیر شکم رخ دهد، یک وضعیت فوری است و سریع باید بررسی شود:
- غش کردن
- افت فشار خون
- تپش قلب
- سختی در شکم
- تب بسیار بالا
- درد شدید هنگام فشار دادن روی شکم
- حالت تهوع، استفراغ
- خونریزی شدید واژن
- خون در مدفوع
مهمترین تست‌های تشخیصی که برای بررسی علت درد زیر شکم در زنان اسفتفاده می‌شود عبارتند از:
- آزمایش ادرار
- آزمایش بارداری
- سونوگرافی شکم
- توموگرافی کامپیوتری
- سونوگرافی واژینال
- آزمایش CBC، آزمایش CRP و آنزیم‌های کبدی
- سونوگرافی سیستم ادراری
- کولونوسکوپی
- رکتوسکوپی
علت درد زیر شکم زنان باردار
با پیشرفت بارداری، استخوان‌ها و بافت همبند کشیده می‌شوند. این وضعیت، ممکن است منجر به درد مزمن شود. همچنین برخی از انقباضات عضلانی در ۳ ماه آخر بارداری رخ می‌دهد که به آن‌ها درد کاذب می‌گویند. این دردها به طور منظم ایجاد نمی‌شوند و شدت آن‌ها به تدریج افزایش نمی‌یابد.
به طور کلی، اگر در زمان بارداری درد زیر شکم و لگن را احساس می‌کنید، حتما باید توسط پزشک معاینه شوید؛ زیرا سایر دلایل مانند سقط جنین، زایمان زودرس، جدا شدن زودرس نوزاد از جفت و حاملگی خارج از رحم شرایطی هستند که به رسیدگی فوری نیاز دارند.
علت درد زیر شکم زنان بعد از پریودی
گاهی ممکن است بعد از اتمام پریودی زیر شکم خود احساس درد کنید. این عارضه معمولا به دلیل آغاز دوره تخمک‌گذاری است (حدود ۱۴ روز بعد از شروع پریود)؛ تخمک با ترکیدن یک فولیکول آزاد می‌شود که می‌تواند باعث درد گردد. همچنین این دوره می‌تواند با تهوع و سایر ناراحتی‌ها همراه باشد.
علت درد زیر شکم زنان بعد از رابطه
درد بعد از رابطه همیشه علت مشخص مشخصی ندارد و می‌تواند ناشی از دلایل مختلفی باشد. گاهی وجود عفونت، خشکی بیش از حد یا تغییرات هورمونی از دلایل آن هستند. همچنین عواملی مانند دخول عمیق، وجود کیست در تخمدان، آندومتریوز (رشد بافتی رحمی خارج از آن)، فیبروئیدها (تومورهای خوشخیم رحم) و عفونت‌های مقاربتی می‌توانند دلایل این درد باشند. چنانچه این درد به صورت مکرر اتفاق می‌افتد باید برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید.
همچنین اگر رابطه جنسی پرخطر داشته‌اید، احتمال بروز بیماری‌های مقاربتی در شما وجود دارد. برای اطمینان بهتر است تا حتما آزمایش بیماری های مقاربتی را انجام دهید. شما می‌توانید این آزمایش را در منزل و با بیمه پایه و تکمیلی انجام دهید. تنها کافی است تا با هومکا با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس بگیرید.
علت درد زیر شکم سمت چپ در زنان یائسه
بعد از یائسگی، تولید استروژن در بدن زنان به شدت پایین می‌آید و این می‌تواند عوارض متعددی مانند دردهای زیر شکم را ایجاد کند. این درد می‌تواند به صورت خفیف با به صورت ناگهانی و شدید و شبیه درد گرفتگی عضلات ظاهر شود؛ معمولا این دردها در اویل یائسگی بیشتر است و کم کم کاهش پیدا می‌کند.
کاهش استروژن در این دوره، می‌تواند باعث نازک شدن دیواره واژن، خشک شدن آن و انقباضات عضلانی شود. این عوامل می‌توانند احساس درد و خارش را در زنان یائسه افزایش دهند. البته باید توجه داشت این تنها علت درد زیر شکم در زنان یائسه نیست و سایر عوامل مانند عفونت، بیماری‌ها زنان و اختلالات گوارشی در هر سنی می‌توانند باعث درد زیر شکم زنان گردند.
دلایل درد زیر شکم هنگام سرفه در زنان
درد زیر شکم زنان هنگام سرفه ناشی از افزایش فشار بر عضلات شکم و روده‌ها است؛ این احساس درد می‌تواند هنگام عطسه، خندیدن، استفراغ و… نیز احساس شود. با این حال، اگر این درد زیاد یا مکرر باشد، می‌تواند نشانه وجود عامل تحریک کننده دیگری باشد.
برای مثال ممکن است دچار اسپاسم عضلانی، التهاب در ناحیه لگن و روده‌ها، مشکلات گوارشی، تنش در ماهیچه‌های شکم و… باشید. چنانچه این احساس درد با علائم دیگری مانند تب، اسهال، یبوست، تهوع و… همراه است، لازم است به پزشک مراجعه کنید تا بررسی دقیق‌تری انجام شود.
دلایل درد بالای استخوان شرمگاهی
درد بالای استخوان شرمگاهی می‌تواند به صورت احساس گرفتگی یا سوزش در هنگام ادرار ظاهر شود. درد در این ناحیه در بعضی موارد می‌تواند به دلیل وجود عفونت باشد. همچنین عواملی مانند سنگ مثانه، سنگ کلیه و کم آبی نیز ار دلایل احتمالی آن هستند. چنانچه با افزایش مصرف مایعات درد شما برطرف نشد، برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه نمایید.
علت درد در اطراف ناف
درد در اطراف ناف می‌تواند به دلیل مختلفی ایجاد شود که در صورت مداومت نیاز به بررسی پزشکی دارد. در اغلب موارد این مشکل ناشی از مشکلات گوارشی و سوء هاضمه است. نفخ یا وجود عفونت‌های روده نیز از دلایل احتمالی این مشکل هستند. در بعضی موارد نیز، مشکلاتی مانند اپاندیسیت، کیست تخمدان و… می‌تواند باعث درد در اطراف ناف شود که به مداخله پزشکی فوری نیازمند است.
انواع درمان درد زیر شکم در زنان
این بیماران ابتدا باید مورد معاینه و بررسی بسیار دقیق قرار گیرند. گاهی اوقات ممکن است بیش از یک علت زمینه‌ای وجود داشته باشد. در صورتی که علت درد از طریق شرح حال، معاینه و آزمایش تشخیص داده نشود، حفره شکمی مستقیما به صورت چشمی با روش لاپاراسکوپی بررسی می‌شود و علت درد تشخیص داده شده و درمان آغاز می‌گردد.
بسته به علت بیماری، روش درمانی نیز می‌تواند متفاوت باشد. در صورتی که عفونت‌های باکتریایی علت درد باشد، معمولا داروهای آنتی بیوتیک تجویز می‌شود؛ بسیاری از بیماری‌های گوارشی نیز در مراحل ابتدایی با دارو قابل درمان هستند؛ اما برای درمان بعضی علل انجام جراحی ضروری است.
برای مثال، در چسبندگی‌ها درمان با باز کردن تومور، برداشتن فیبروم‌ها، برداشتن تومورهای تخمدان و گاهی اوقات برداشتن رحم و تخمدان‌ها با هم انجام می‌شود. برای درمان واریس در قسمت تحتانی شکم نیز، رحم و تخمدان‌ها برداشته می‌شوند. مشکلاتی مانند آپاندیسیت نیز به عمل جراحی نیاز دارند.
درمان گیاهی درد زیر شکم در زنان
برخی از داروهای گیاهی که به راحتی در خانه نیز قابل استفاده هستند، ممکن است به تسکین درد خفیف شکم کمک کنند. این روش‌ها می‌توانند به ویژه دردهای ناشی از مشکلات گوارشی را تسکین دهند. با این حال، اگه درد زیر شکم تکرار شود، حتما باید توسط پزشک معاینه شوید. برخی از داروهای گیاهی که به هضم غذا کمک کرده و می‌توانند با کاهش گاز و تسکین شگم درد آن را تسکین دهند عبارتند از:
- دمنوش‌ها: چای نعناع، چای رازیانه، چای بابونه می‌توانند به گوارش راحت‌تر بدن کمک کنند.
- چای زنجبیل: زنجبیل دارای خواص ضد التهابی طبیعی است و معده را آرام می‌کند. می‌توانید تکه‌های زنجبیل تازه را در آب داغ دم کرده و برای تسکین درد شکم بنوشید.
- نوشیدن آب زیاد: آب می‌تواند با تسهیل هضم به کاهش درد معده کمک کند. نوشیدن آب کافی مخصوصا هنگام تجربه درد ناشی از یبوست یا نفخ بسیار مهم است.
- مصرف موز: موز سرشار از پتاسیم است که دستگاه گوارش را تسکین می‌دهد و اسید معده را متعادل می‌کند. خوردن موز می تواند درد معده خفیف را تسکین دهد.
- ماست یا غذاهای پروبیوتیک: غذاهای غنی از پروبیوتیک مانند ماست پروبیوتیک با تنظیم تعادل میکروبی روده به سلامت گوارش کمک می‌کنند.
علاوه بر مواد خوراکی، می‌توان از تکینک‌های خانگی زیر نیز برای کاهش درد زیر شکم زنان استفاده کرد:
- کمپرس آب گرم: قرار دادن کیسه آب گرم در ناحیه شکم باعث شل شدن ماهیچه‌ها می‌شود و درد را تسکین می‌دهد.
- کشیدن زانوها به سمت شکم: کشیدن زانوها به سمت قفسه سینه و نگه داشتن این وضعیت برای چند دقیقه می‌تواند درد شکم را با دفع گاز راحت‌تر تسکین دهد.
- تمرینات تنفس آهسته و عمیق: تمرینات تنفس آهسته و عمیق می‌تواند برای دردهای شکمی ناشی از استرس و اضطراب مفید باشد.
- خوردن وعده‌های غذایی کوچک و مکرر: اگر درد شکم شما مکررا عود می‌کند، غذا خوردن در مقادیر کم و در فواصل زمانی مکرر به جای وعده‌های زیاد، هضم غذا را تسهیل کرده و از بار بیش از حد روی معده جلوگیری می‌کند.
قرص برای درد زیر شکم زنان
بسته به علت درد زیر شکم در زنان، داورهای تجویزی نیز می‌تواند متفاوت باشد. به طور کلی، برای تسکین درد ممکن است داروهای مسکن مانند استامینوفن، ایبوپروفن، ناپروکسن و… تجویز گردد. همچنین در صورت تشخیص عفونت، داروهای آنتی بیوتیک مانند سیپروفلوکساسین یا Ciprofloxacin (برای عفونت‌های گوارشی) و نیستاتین (برای عفونت واژینال) تجویز می‌گردد. همچنین در صورت تشخیص کیست تخمدان، ممکن است قرص‌هایی مانند دوفاستون و متفورمین تجویز گردد؛ با این حال، نباید هیچ دارویی را به صورت خودسرانه مصرف نمایید.
پیشگیری از درد زیر شکم در زنان
اگرچه هیچ روش قطعی برای پیشگیری از دردهای زیر شکمی وجود ندارد، اما با توجه به وضعیت جسمانی، سبک زندگی و میزان فعالیت و تغذیه می‌توان با انجام اقداماتی احتمال وقوع اختلالاتی که باعث درد زیر شکم زنان می‌شوند را کاهش داد. برای مثال، رعایت نکات زیر، می‌تواند کمک کننده باشد:
- یک رژیم غذایی متعادل
- آگاهی از آلرژی‌ها و عدم تحمل غذایی
- اجتناب از استرس
- اجتناب از نوشیدنی‌های الکلی و دخانیات
- ورزش منظم یا پیاده‌روی طولانی مدت
- معاینات منظم پزشکی و درمان مشکلات در مراحل اولیه
درد زیر شکم که به کمر میزند نشانه چیست؟
کشیده شدن درد زیر شکم به کمر می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد؛ در بسیاری از موارد، این درد ناشی از مشکلات گوارشی است. برای مثال، نفخ، سنگ صفرا، یبوست، مشکلات معده و روده می‌توانند باعث این درد شوند. علاوه بر مشکلات گوارشی، مشکلاتی مانند عفونت‌های ادراری، التهاب ناحیه لگنی، عفونت لوله رحمی و… نیز می‌توانند عامل این درد باشند. برای تشخیص دقیق علت این عارضه لازم است توسط پزشک معاینه شوید.
جمع بندی
زنان ممکن است به دلایل مختلفی دچار دردهای زیر شکمی شوند. این دردها می‌توانند به صورت خفیف و متناوب یا به صورت شدید و پایدار ظاهر شوند. به طور کلی، مشکلات گوارشی مانند عفونت روده، نفخ معده، آپاندیسیت، التهاب غشای شکمی و… و بیماری‌های زنان مانند حاملگی خارج از رحم، بیماری التهابی لگن، عفونت واژن، کیست تخمدان و… از اصلی‌ترین عوامل درد زیر شکم زنان هستند. همچنین عواملی مانند گرفتگی عضلات، سنگ مثانه، عفونت ادراری و استرس نیز از دیگر دلایل این مشکل هستند.
برای درمان این بیماری ابتدا باید علت دقیق آن با معاینه بالینی و در صورت لزوم تصویربرداری مشخص شود؛ پس از آن ممکن است بسته به علت عارضه، از دارودرمانی یا عمل جراحی برای درمان آن استفاده گردد. مصرف داروهای گیاهی مانند دمنوش چای نعناع و بابونه، زنجبیل و مصرف آب زیاد با کاهش مشکلات گوارشی به تسکین درد کمک می‌کند. چنانچه به اطلاعات بیشتری در این زمینه نیاز دارید یا تمایل دارید با پزشک متخصص مشورت کنید، کافی است با هومکا تماس بگیرید.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
