علت پریود نامنظم چیست؟ + روش‌های درمان قاعدگی نامرتب

مدت و شدت خونریزی قاعدگی در زنان متفاوت است. اگر خونریزی ماهانه سنگین، طولانی و نامنظم باشد دچار پریود نامنظم یا منوراژی هستید. پریودی که بیش از ۷ روز به طول می انجامد و یا  به شکلی باشد که مجبور به تعویض پد یا تامپون بیش از یک بار در هر ساعت شوید پریود سنگین نامیده می‌شود.

اگر دچار چنین علائمی هستید و این موضوع با امور روزانه شما تداخل ایجاد می‌کند مشکل را با پزشک زنان و زایمان مطرح کنید. خونریزی زیاد ممکن است باعث کم خونی و یا فقر آهن شود. از سویی دیگر احتمال دارد خونریزی با بیماری زمینه‌ای در ارتباط باشد. در بیشتر موارد، پزشکان قادرند با موفقیت اختلال قاعدگی نامنظم را درمان کنند. برای آشنایی بیشتر با دلایل پریود نامنظم با مقاله‌ای دیگر هومکا همراه باشید.

علت پریود نامنظم و خونریزی سنگین چیست؟

دلایل نامنظم شدن پریود متعدد است و تنها با بررسی علائم و تشخیص متخصص می‌توانیم بفهمم که علت بروز اختلال قاعدگی نامنظم چیست. به‌طورکلی نامنظم شدن پریود به دلایل زیر وابسته است:

• باروری یک تخمک و شروع بارداری
• شیردهی و افزایش سطح پرولاکتین
• پریمنوپز یا نزدیک شدن به دوره یائسگی
• بروز و عود اختلالات تیروئید که با انجام و تفسیر آزمایش TSH و بررسی فاکتورهای T3 و T4 قابل تشخیص است
• مصرف داروهایی که ضدبارداری هستند
• ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک
• اختلال در اشتها
• فیبروم رحمی که به شکل توده‌های کوچک و بزرگ در دیواره رحم به وجود می‌آیند
• افزایش وزن و چاقی
• کاهش وزن شدید
• آندومتریوز و رشد بافت داخلی رحم در خارج از آن
• سرطان دهانه رحم
• استرس و اضطراب

در ادامه به بررسی جامع‌تری از برخی دلایل پریودی نامنظم می‌پردازیم.

عوارض جانبی برخی داروها

تعدادی از داروهای ضدالتهابی، داروهای ضد انعقادی و داروهای هورمونی بر خونریزی‌های قاعدگی اثرگذارند. همچنین  IUD‌ مورد استفاده برای پیشگیری از بارداری نیز بر حجم خونریزی قاعدگی تاثیر گذار است.

عدم تعادل هورمونی بدن و پریود نامنظم

هورمون‌های استروژن و پروژسترون در تنظیم ریزش و احیای مجدد دیواره رحم نقش مهمی دارند. افزایش سطح این هورمون‌ها به هر دلیلی باعث خونریزی سنگین قاعدگی می‌شود. این عارضه بیشتر در دختران نوجوانی شایع است که حدود ۱ سال و نیم از شروع دوران قاعدگی آن‌ها سپری شده باشد. همچنین سال‌های نزدیک یائسگی نیز این عدم تعادل بروز می‌کند و باعث عادت ماهانه نامنظم و خونریزی سنگین می‌شود.

بیماری‌های زمینه‌ای

بیماری التهای لگنی (PID) و عفونت‌های سیستم ادراری و تناسلی منجر به بروز قاعدگی‌های نامنظم می‌شوند.

اندومترویز

این اختلال نیز از عوامل شایع ایجاد قاعدگی‌های نامنظم است. در این اختلال، بافت پوششی رحم به صورت کاذب در قسمتی دیگر از بدن مانند پشت رحم و یا اطراف لوله فالوپ رشد می‌کند. این بافت کاذب منجر به خونریزی سنگین و درد می‌شود.

اختلالات خونی ارثی

یکی دیگر از علت‌های خونریزی سنگین و قاعدگی نامنظم وجود اختلالات خونی همانند بیماری‌های انعقاد خون است.

وجود تومورهای خوش خیم

تومورهای رحم، دهانه رحم و تومورهای تخمدانی همگی باعث بروز خونریزی‌های سنگین می‌شوند. البته شکل‌گیری چنین تومورهایی به ندرت دیده می‌شود و از عوامل شایع اختلال در قاعدگی محسوب نمی‌شوند.

پولیپ در رحم

تشکیل زائده‌های خوش خیم در جداره رحم نیز می‌تواند باعث ایجاد عادت ماهانه نامنظم و درد و خونریزی سنگین گردد. این زائده‌ها را پولیپ می‌گویند. اگر زائده‌ها در بافت عضلانی رحم تشکیل شوند به آنها فیبروئید گفته می‌شود.

اختلالات تخمک گذاری

عدم تخمک گذاری باعث افت شدید پروژسترون در خون شده که حاصل آن بروز پریودهای دردناک و نامنظم است.

آدنومیوز

زمانی که غده‌های جداره رحم با بافت عضلانی پوشیده شوند (آدنومیوز) خونریزی سنگین و اختلال در سیکل قاعدگی روی می‌دهد.

بارداری خارج رحمی و پریود نامنظم

اگر طی دوران بارداری خونریزی مشاهده شود برای بررسی علت آن، به پزشک مراجعه کنید. به صورت طبیعی، در طی حاملگی سیکل قاعدگی متوقف شده و خونریزی رخ نمی‌دهد. البته برخی لکه‌بینی‌ها به ویژه در سه ماهه اول بارداری طبیعی است و جای نگرانی نیست. اما مشاهده خونریزی سنگین در بارداری نیازمند توجه ویژه است چراکه ممکن است تخمک بارور شده در جایی خارج از رحم مانند لوله فالوپ لانه‌گزینی کرده باشد که به آن بارداری خارج رحمی گفته می‌شود.

بروز پریود نامنظم پس از مصرف قرص اورژانسی ضد بارداری

پس از مصرف قرص اورژانسی ضدبارداری، احتمال لکه بینی وجود دارد. پریود شدن پس از مصرف قرص نشان دهنده این است که حامله نیستید. مصرف قرص اورژانسی امکان تاثیر بر حجم خونریزی ماهانه را دارد به طوری‌که در برخی موارد خونریزی سبک و در برخی نیز سنگین‌تر شده و همچنین امکان تغییر در روزهای پریود نیز وجود دارد. اگر این قرص‌ها به طور مکرر استفاده شوند احتمال نامنظم شدن پریودها بیشتر است.

علائم پریود نامنظم چیست؟

مدت سیکل قاعدگی و مقدار خونی که در پریود دیده می‌شود برای هر زنی با دیگری متفاوت است. با اینحال، در بیشتر زنان سیکل قاعدگی هر ۲۴ تا ۳۴ روز تکرار می‌شود. خونریزی قاعدگی نیز ۴ تا ۵ روز است و در مجموع حدود ۴۰ سی‌سی خون از دست می‌رود. توجه داشته باشید که عددهای ذکر شده میانگین است و ممکن است حد نرمال شما خارج از حالت میانگین باشد. اگر میزان خونریزی بیش از ۸۰ سی سی باشد به عنوان خونریزی سنگین و قاعدگی نامنظم قلمداد می‌شود. نشانه‌هایی که نشان می‌دهند که خونریزی قاعدگی از حالت نرمال خارج است عبارتند از:

• آغشته شدن بیش از یک تامپون یا پد در هر ساعت در چند ساعت متوالی
• از خواب بیدار شدن در شب برای تعویض تامپون یا پد
• مشاهده لخته‌های خونی درشت در خونریزی ماهانه
• به طول انجامیدن خونریزی قاعدگی بیش از یک هفته

خونریزی سنگین اگر با علائم زیر همراه باشد نشانه ابتلا به کم خونی است:

• ضعف و خستگی
• پوست رنگ پریده
• تنگی نفس
• سرگیجه

اگرچه تفاوت‌هایی در عادت ماهانه زنان دیده می‌شود اما رخ دادن خونریزی در اوسط سیکل قاعدگی و یا خونریزی پس از ارتباط جنسی علائم اختلال در قاعدگی است و بایستی به پزشک مراجعه کرد.

چگونه بفهمم دوره‌های پریود نامنظم است؟

اشاره کردیم که دلایل بروز پریود نامنظم متعدد هستند، اما در صورت داشتن علائم زیر می‌توانید مشکوک شوید که درگیر مشکل پریود نامنظم هستید و باید به پزشک مراجعه کنید:

• سیکل قاعدگی شما بیش‌تر از ۳۵ روز یا کمتر از ۲۱ روز طول می‌کشد
• درحالی‌که باردار نیستید بیش از ۳ ماه پریود نشده‌اید
• از زمان شروع قاعدگی بیش از ۷ روز است که خونریزی دارید
• سیکل‌های پریود شما ناگهانی تغییر محسوس می‌کنند
• در روزهای پریود درد شدیدی را تجربه می‌کنید
• تب دارید و یا ترشحات غیرعادی از واژن خارج می‌شود
• فاصله زمانی بین تعویض دو نوار بهداشتی کمتر از ۱ ساعت است

چه زمانی برای پریود نامنظم به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت مشاهده هر کدام از علائم زیر توصیه بر این است که به پزشک مراجعه شود:

• خونریزی در بین دو پریود
• داشتن خونریزی پس از رابطه جنسی
• خونریزی در دوران بارداری
• تجربه خونریزی پس از یائسگی
• اگر پریود بیش از یک هفته به طول انجامد
• درد شدید در هنگام پریود
• تب
• ترشحات غیر عادی و بد بو
• کاهش و یا افزایش ناگهانی وزن
• رشد غیر طبیعی موها
• ظاهر شدن آکنه‌های جدید
• خروج ترشحات از پستان

برای اینکه تغییرات و یا بروز هر گونه بی‌نظمی را در عادت ماهانه تشخیص دهید بهتر است در چند سیکل قاعدگی متوالی موارد زیر را یادداشت کنید:

• مدت خونریزی
• حجم آن
• تعداد تامپون یا پد استفاده شده و علائمی که بروز می کند
• شدت درد

با ثبت کردن موارد مذکور، با علائم رایج عادت ماهانه خود آشنا می‌شوید و در زمان نیاز اطلاعات درستی از سیکل قاعدگی خود به اطلاع پزشک زنان و زایمان می‌رسانید.

پریود نامنظم چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر دچار اختلال در سیکل قاعدگی باشید پزشک در ابتدا ناحیه لگنی را معاینه می‌کند و سپس سوالاتی در خصوص سابقه درمانی از شما می‌پرسد. در صورتی‌که هر گونه داروی و یا مکملی استفاده می‌کنید آن را بایستی با پزشک اطلاع دهید. بر اساس علائمی که بروز کرده و صلاحدید پزشک یکی از آزمایشات زیر تجویز می‌شوند:

• تست پاپ اسمیر: در این تست وجود هر گونه عامل عفونی و یا بدخیمی در رحم تشخیص داده می‌شود
• آزمایش خون: در این آزمایش مواردی همچون کم خونی، اختلالات انعقادی خون و عملکرد تیروئید ارزیابی می‌شود
• سونوگرافی لگنی: در سونوگرافی لگنی تصاویری از رحم، تخمدان‌ها و سایر اجزاء سیستم باروری به دست می‌آید
• بیوپسی رحم: اگر پزشک شما قصد ارزیابی بافت رحم را داشته باشد آزمایش بیوپسی رحم را تجویز می‌کند. در طی این آزمایش یک نمونه کوچک از بافت رحم برداشته شده و جهت ارزیابی بیشتر به آزمایشگاه تشخیص طبی ارسال می‌شود.
• هیستروسکوپی: این روش نیز نیز جهت مشاهده داخل رحم به کار می‌رود. معمولا این روش برای تشخیص پولیپ‌ها و برداشتن آن‌ها به کار می‌رود

پریود نامنظم چگونه درمان می‌شود؟

نوع روش درمان بستگی به عوامل زیر دارد:

• سلامت عمومی و شرایط جسمانی فرد
• علت اختلالات قاعدگی و نوع بیماری‌های زمینه‌ای
• سابقه بارداری و برنامه آینده فرد برای بارداری

با مشخص شدن موارد بالا، یکی از درمان‌های زیر متناسب با شرایط فرد تجویز می‌شود:

• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID) نظیر ایبوپروفن و ناپروکسن که قادرند خونریزی و درد قاعدگی را کاهش دهند
• مکمل‌های آهن برای درمان کم خونی
• درمان عدم تعادل هورمونی با روش‌های جایگزینی هورمون
• قرص‌های پیشگیری از بارداری برای تنظیم سیکل قاعدگی و سبک شدن پریودها

آسپیرین و محصولاتی که حاوی آسپیرین هستند باعث تشدید خونریزی می‌شوند.

روش‌های غیر دارویی برای درمان پریود نامنظم

کورتاژ

کورتاژ یک عمل سبک و سرپایی محسوب می‌شود که در آن ابتدا دهانه رحم متسع شده و سپس بافت جداره رحم براشته می‌شود. این روش بسیار رایج است و سبب کاهش حجم خونریزی قاعدگی می‌شود.

جراحی

در صورتی که در سیستم باروری تومور از نوع خوش خیم و یا بدخیم مشاهده گردد، از روش جراحی برای برداشتن آن کمک گرفته می‌شود. در برخی بیماران برای برداشتن فیبروئید نیز روش جراحی به کار می‌رود اما برداشتن پولیپ با روش هیستروسکوپی انجام می‌شود.

ابلیشن اندومتر

این روش زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که فرد به داروهای کاهش‌دهنده خونریزی و علائم مرتبط با عادت ماهانه نامنظم پاسخ نداده باشد. در این روش دیواره خارجی رحم تخریب می‌شود تا مقدار خونریزی قاعدگی به حداقل ممکن برسد.

تکنیک‌‌های رزکسیون

در روش رزکسیون جداره رحم برداشته می‌شود. از معایب روش رزکسیون این است که شانس بارداری به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. اگر قصد بارداری و بچه دار شدن دارید باید موضوع را با پزشک مطرح کنید.

هیسترکتومی

در این روش جراحی رحم و دهانه رحم و در صورت لزوم، تخمدان‌ها نیز برداشته می‌شوند. عمل هیسترکتومی باعث یائسگی زودهنگام و همچنین منجر به از دست رفتن دائمی توانایی بارداری و فرزندآوری می‌شود. معمولا روش هیسترکتومی برای درمان تومور و یا فیبروئیدها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وب‌سایت healthline در مورد عوارض قاعدگی نامنظم و سنگین می‌گوید:

خونریزی سنگین قاعدگی همیشه نشان دهنده وجود اختلال یا بیماری زمینه‌ای نیست اما از دست دادن خون زیاد ممکن است باعث کم شدن ذخایر آهن بدن و ایجاد آنمی گردد. کم خونی خفیف باعث خستگی و ضعف می‌شود. خونریزی زیاد می‌تواند باعث بروز درد قاعدگی و دیسمنوره شود که گاهی درمان آن نیاز به مصرف دارو دارد. در موارد شدید کم خونی علائم زیر بروز می‌کنند:

• سردرد
• سرگیجه
• تنگی نفس
• ضربان قلب بالا

سایر روش‌های درمان پریود نامنظم

درمان قاعدگی نامنظم با توجه به وضعیت بیمار و علت بروز مشکل اتخاذ می‌شود. بنابراین پزشک پس از بررسی آزمایشات، علائم و معاینه شما درمان‌های مختلفی همچون موارد زیر را تجویز خواهد کرد:

• ورزش کردن و انجام تمرینات به‌خصوص ورزشی
• مصرف دوره‌ای داروهایی که بیشتر برای پیشگیری از بارداری تجویز می‌شوند. این داروها می‌توانند در تنظیم قاعدگی نیز تأثیرگذار باشند
• مصرف متفورمین که به تنظیم قاعدگی و کاهش وزن کمک می‌کند
• مصرف مکمل‌های غذایی مانند ویتامین D
• پیروی از یک برنامه غذایی خاص و افزایش وزن
• درمان اختلال تیروئید
• استفاده از روش آی یو دی هورمونی

درمان‌های خانگی برای درمان پریود نامنظم چیست؟

بهترین درمان خانگی با کمترین خطر برای بانوانی که درگیر چرخه نامنظم یا کاملاً متوقف‌شده پریود هستند، پیروی از یک رژیم غذایی سالم است. توصیه می‌شود برای درمان این اختلال حتماً به پزشک مراجعه کنید، اما می‌توانید با استفاده از برخی موادی که در خانه دارید این چرخه را اصلاح کنید.

مصرف زنجبیل

یکی از روش‌های تاثیرگذار طب سنتی برای درمان قاعدگی نامنظم و زودتر پریود شدن مصرف زنجبیل است. این داروی گیاهی علاوه بر بهبودی سیکل قاعدگی در کاهش درد پریود نیز موثر است. در یک تحقیق علمی که در سال ۲۰۱۴ منتشر شد با ارزیابی سیکل قاعدگی ۹۲ زن ثبت نام شده در مطالعه مشخص شد که استفاده روزانه از زنجبیل در کاهش حجم خونریزی قاعدگی مفید است. همچنین استفاده از زنجبیل در طول روزهای پریود نقش موثری در کاهش درد پریود دارد. مصرف این گیاه دارویی به مدت ۷ روز قبل از پریود باعث بهبود خلق و خو و ارتقای سلامت جسمانی می‌شود.

مصرف دارچین

این گیاه دارویی در برطرف کردن بسیاری از اختلالات قاعدگی تاثیر مطلوبی دارد. در یک مطالعه دانشگاهی مشخص شد که مصرف دارچین در بهبود سندرم تخمدان پلی کیستیک و تنظیم سیکل قاعدگی موثر است. دارچین با کاهش تهوع و استفراغ در اختلال دیسمنوره و همچنین کاهش درد پریود تاثیر مفیدی در بهبود علائم پریود دردناک دارد.

مصرف منابع غنی از ویتامین

نتایج تحقیقی که در سال ۲۰۱۵ منتشر شد بیانگر این است که کمبود ویتامین D در بدن با بروز قاعدگی‌های نامنظم و اختلالات پریودی در ارتباط است. دوزهای مناسب از مکمل‌های ویتامین D تاثیر مفیدی در کاهش اختلالات قاعدگی دارد. مصرف مقادیر مناسب ویتامین B6 و کلسیم نیز باعث کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS) می‌شود.

سرکه سیب

نتایج پژوهشی که در سال ۲۰۱۳ منتشر شد نشان داد که مصرف روزانه حدود ۱۵ میلی لیتر سرکه سیب اثر چشمگیری در بهبود بیماری سندرم پلی کیستیک تخمدان (PCOS) دارد. برای مصرف سرکه سیب بهتر است آن را در آب رقیق کرده و با مقداری عسل میل شود.

مصرف آناناس

این میوه یکی از درمان‌های خانگی اثرگذار برای اختلالات قاعدگی است. آناناس دارای آنزیمی به نام بروملین است که باعث کاهش ضخامت دیواره رحم و بهبود فرایند پریود می‌شود. همچنین بروملین با دارا بودن خواص ضد التهابی و ضد درد در کاهش درد پریود موثر است.

آیا پریود نامنظم باعث نازایی می‌شود؟

در حقیقت خود نامنظم‌بودن پریود علت نازایی نیست، اما دلایل بروز این چرخه ناقص سبب ناباروری می‌شوند. سندرم تخمدان پلی کیستیک و آندومتریوز ازجمله علل پریود نامنظم هستند که سبب بروز مشکل ناباروری نیز می‌شوند. خوب است بدانید که از هر ۱۰ خانم یک نفر در طول زندگی به‌خصوص دوره باروری دچار آندومتریوز می‌شود. سندرم تخمدان پلی کیستیک نیز  باعث می‌شود چرخه پریود شما متوقف شود و یا اینکه خونریزی شدید داشته باشید، که در هر دو صورت شانس باروری را کاهش پیدا می‌کند.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.