سوزاک و تمام آنچه باید راجع به آن بدانید!
بیماری سوزاک یا گنوره آ (gonorrhea)، یکی از انواع مختلف بیماری‌های مقاربتی است که توسط یک باکتری ایجاد می‌شود. افراد مبتلا به این بیماری در خیلی از مواقع هیچ علامتی ندارند و ممکن است بدون اطلاع از بیماری خود، آن را به دیگران منتقل کنند. اگرچه که سوزاک بیشتر در طول رابطه جنسی واژینال، دهانی یا مقعدی منتشر می‌شود، اما مادران مبتلا می‌توانند در حین زایمان نوزادان خود را آلوده کنند. سوزاک در نوزادان، بیشتر چشم‌ها را درگیر می‌کند. در این مقاله از مجله سلامت هومکا راجع به سوزاک، علل ایجاد، علائم، تشخیص و درمان آن توضیح می‌دهیم. اگر به ابتلا به این بیماری شک دارید بهتر است آزمایش سوزاک انجام دهید.
سوزاک یا گونوره آ چیست؟
سوزاک یا گونوره آ یک عفونت مقاربتی (STI) شایع است که توسط باکتری نایسریا گونوره ایجاد می‌شود. این باکتری معمولاً تمایل دارد مناطق گرم و مرطوب بدن را هدف قرار دهد، ازجمله:
- مجرای ادرار
- چشم‌ها
- گلو
- واژن
- مقعد
- دستگاه تناسلی زنان که شامل لوله‌های فالوپ، دهانه رحم و رحم می‌شود
سوزاک می‌تواند افراد را در هر سن یا جنسیتی تحت تأثیر قرار دهد، اما تحقیقات نشان داده که این بیماری بیشتر در بین نوجوانان و جوانان یعنی سنین بین ۱۵ تا ۲۴ سال رایج است. سوزاک درمان‌نشده می‌تواند منجر به عوارض طولانی‌مدت سلامتی و در برخی موارد ناباروری شود. بااین‌حال درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند عفونت ناشی از سوزاک را درمان کرده و احتمال ابتلا به عوارض آن را کاهش دهد.
سوزاک چگونه منتقل می‌شود؟
همان‌طور که گفتیم سوزاک توسط باکتری نایسریا گونوره ایجاد می‌شود. باکتری سوزاک اغلب در طول تماس جنسی ازجمله مقاربت دهانی، مقعدی یا واژینال از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. علاوه بر این برخی مادران مبتلا می‌توانند این بیماری را به نوزادان خود انتقال دهند.
علائم سوزاک در قسمت‌های مختلف بدن
در بسیاری از موارد، عفونت سوزاک هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. این بیماری می‌تواند بسیاری از نقاط بدن شما را تحت تأثیر قرار دهد، اما معمولاً در دستگاه تناسلی ظاهر می‌شود و علائم مختلفی را در زنان و مردان ایجاد می‌کند. از دیگر مناطقی که تحت تأثیر بیماری سوزاک قرار می‌گیرند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- رکتوم: علائم و نشانه‌های سوزاک در رکتوم عبارت‌اند از: خارش مقعد، خروج ترشحات چرک مانند از رکتوم، لکه‌های خون قرمز روشن بر روی دستمال توالت و فشار آوردن در هنگام دفع مدفوع
- چشم‌ها: سوزاکی که چشم‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد می‌تواند باعث درد چشم، تورم پلک‌ها، ایجاد مخاط رشته‌ای زرد یا سفید در چشم، سوزش چشم، حساسیت به نور و خروج ترشحات چرک مانند از یک یا هر دو چشم شود.
- گلو: علائم و نشانه‌های عفونت گلو ناشی از بیماری گونوره آ ممکن است شامل التهاب و قرمزی، تب، گلودرد و تورم غدد لنفاوی در گردن باشد.
- مفاصل: اگر یک یا چند مفاصل توسط باکتری عفونی شوند (آرتریت سپتیک)، مفاصل آسیب دیده ممکن است گرم، قرمز، متورم و به شدت دردناک باشند. این علائم به‌خصوص در هنگام تحرک خود را نشان می‌دهند.
علائم سوزاک در زنان
بیشتر زنان مبتلا به گونوره آ، در ابتدای بیماری خود هیچ علامتی ندارند. همچنین گاهی ممکن است علائم بسیار خفیفی داشته باشند که شبیه به علائم سایر عفونت‌های باکتریایی مثل کلامیدیا بوده و تشخیص بیماری را سخت و پیچیده می‌کند. علائم مربوط به سوزاک در زنان معمولاً بعد از گذشت چند روز تا چند هفته پس از قرارگرفتن در معرض این بیماری ظاهر می‌شود. علائم گونوره آ در زنان عبارت‌اند از:
- خروج ترشحات آبکی، کرمی یا سبز رنگ از واژن
- درد یا سوزش هنگام دفع ادرار
- تکرر ادرار
- پریودهای سنگین یا لکه‌بینی بین پریودها
- درد در حین رابطه جنسی واژینال
- درد شدید در زیر شکم
- خارش و درد در مقعد
- خونریزی یا ترشح مقعدی
- حرکات روده دردناک
علائم سوزاک در مردان
مردان مبتلا به سوزاک ممکن است پس از گذشت ۲ تا ۳۰ روز بعد از قرارگیری در معرض این بیماری علائم قابل‌توجهی را تجربه کنند. بااین‌حال برخی افراد ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند یا ظهور علائم در آن‌ها چندین هفته طول بکشد. علائم سوزاک در مردان عبارت‌اند از:
- سوزش و درد در هنگام دفع ادرار
- تکرر ادرار
- نیاز فوری به دفع ادرار
- خروج ترشح یا چکه چرک مانند از آلت تناسلی (این ترشح ممکن است زرد، سفید، بژ یا سبز باشد)
- تغییر رنگ و تورم نوک آلت تناسلی
- تورم یا درد بیضه
- خارش و درد در مقعد
- خونریزی
- خروج ترشحات از مقعد
- درد هنگام اجابت مزاج
به گفته‌ی mayoclinic زنان و مردانی که دارای روابط جنسی پرخطر هستند در معرض ابتلا به این بیماری هستند. سایر عواملی که می‌تواند خطر شما را افزایش دهد عبارت‌اند از:
- داشتن روابط جنسی پرخطر
- داشتن بیش از یک شریک جنسی
- ابتلا به سوزاک یا سایر عفونت‌های مقاربتی
تشخیص سوزاک
برای تعیین اینکه آیا سوزاک دارید یا خیر، پزشک نمونه‌ای از سلول‌ها را مورد تجزیه‌وتحلیل قرار می‌دهد. نمونه‌ها را می‌توان به‌صورت زیر جمع‌آوری کرد:
- آزمایش ادرار: نمونه ادرار به شناسایی باکتری‌های موجود در مجرای ادرار کمک کند
- نمونه سواب ناحیه آسیب‌دیده: سواب گلو، مجرای ادرار، واژن یا راست‌روده می‌تواند باکتری‌هایی را جمع‌آوری کند که در آزمایشگاه قابل‌شناسایی هستند
علاوه بر این اگر احتمال انتشار عفونت سوزاک به رکتوم، چشم‌ها و گلو وجود داشته باشد، نمونه‌برداری از این مناطق برای تشخیص بیماری لازم است. برای مثال در زمانی که سوزاک به چشم‌ها سرایت کرده باشد، نمونه‌ای از ترشحات چشم جمع‌آوری می‌شود.
آزمایش سایر عفونت‌های مقاربتی
پزشک گاهی ممکن است آزمایش‌هایی را برای سایر عفونت‌های مقاربتی توصیه کند. سوزاک خطر ابتلا به سایر عفونت‌های مقاربتی به‌ویژه کلامیدیا را افزایش می‌دهد. علاوه بر این برای افرادی که مبتلا به بیماری‌های مقاربتی ازجمله سوزاک هستند، آزمایش ایدز هم توصیه می‌شود.
آزمایش سوزاک
روش‌های مختلفی برای آزمایش سوزاک وجود دارد. در بسیاری از موارد، از سواب برای برداشتن نمونه استفاده می‌شود. البته گاهی ممکن است از مردان فقط نمونه ادرار خواسته شود. یک سواب پنبه‌ای برای برداشتن نمونه‌هایی از ترشحات روی قسمت‌هایی از بدن که ممکن است آلوده باشند، کشیده می‌شود. این نمونه‌گیری فقط چند ثانیه طول می‌کشد و دردناک نیست، اگرچه ممکن است کمی ناراحت‌کننده باشد.
برای زنان، پزشک یا پرستار به کمک یک سواب از واژن یا دهانه رحم نمونه‌گیری را انجام می‌دهند. در برخی موارد، ممکن است از مجرای ادرار نیز نمونه‌برداری شود. گاهی اوقات ممکن است از شما خواسته شود که از یک سواب یا تامپون برای جمع‌آوری نمونه از داخل واژن خود استفاده کنید.
عوارض سوزاک در زنان و مردان
اگر سوزاک درمان و کنترل نشود، ممکن است عوارض طولانی‌مدت و مزمنی را در افراد به‌خصوص در زنان به همراه داشته باشد. عفونت‌های مقاربتی درمان‌نشده مثل گونوره آ و کلامیدیا می‌توانند وارد دستگاه تناسلی زنان شوند و رحم، لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها را تحت تأثیر قرار دهند. این مساله می‌تواند منجر به ایجاد یک بیماری دیگر به نام بیماری التهابی لگن یا PID شود که باعث درد شدید و مزمن در دستگاه تناسلی می‌شود. همچنین این بیماری با ایجاد اسکار منجر به انسداد لوله‌های فالوپ می‌شود که عوارض زیر را به همراه دارد:
- کم شدن شانس بارداری
- حاملگی خارج رحمی (زمانی اتفاق می‌افتد که یک تخمک بارورشده در خارج از رحم کاشته شود)
همچنین سوزاک ممکن است در حین زایمان به نوزاد تازه متولدشده منتقل شود. در مردان سوزاک عوارض زیر را به همراه دارد:
- زخم مجرای ادرار
- ایجاد یک آبسه دردناک در داخل آلت تناسلی که ممکن است بر باروری فرد تأثیر بگذارد
- اپیدیدیمیت (التهاب لوله‌های حامل مایع منی در نزدیکی بیضه‌ها)
- ورود عفونت به جریان خون و بروز عوارض نادر اما جدی مانند آرتریت و آسیب دریچه قلبی
از دیگر عوارض ابتلا به سوزاک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تب
- بثورات پوستی
- ایجاد زخم‌های پوستی
- درد مفاصل
- افزایش خطر ابتلا به HIV/AIDS (ایدز چیست؟)
- کوری
- ایجاد زخم در پوست سر
چگونه می‌توان از سوزاک پیشگیری کرد؟
برای پیشگیری از ابتلا به سوزاک توجه به نکات زیر کمک‌کننده است:
- اگر رابطه جنسی دارید از کاندوم استفاده کنید
- تعداد شرکای جنسی خود را محدود کرده و از رفتارهای پرخطر خودداری کنید
- قبل از برقراری رابطه جنسی، آزمایش دهید
- به صورت منظم برای گونوره آ غربالگری انجام دهید
درمان سوزاک
بزرگ‌سالان مبتلا به گونوره آ با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شوند. امروزه به دلیل ظهور گونه‌هایی از باکتری نایسریا گونوره که مقاوم به دارو هستند، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها توصیه می‌کند که سوزاک بدون عارضه با آنتی‌بیوتیک سفتریاکسون به صورت تزریقی که با آزیترومایسین خوراکی (زیتروماکس) تجویز می‌شود، درمان شود. علاوه بر این به افرادی که به آنتی‌بیوتیک‌های سفالوسپورین مانند سفتریاکسون حساسیت دارند، آنتی‌بیوتیک جمی فلوکساسین خوراکی (Factive) یا جنتامایسین تزریقی و آزیترومایسین خوراکی داده می‌شود. همچنین نوزادانی که از مادران مبتلا به سوزاک متولد می‌شوند و به این عفونت مبتلا هستند، به کمک آنتی‌بیوتیک‌ها درمان می‌شوند.
سخن پایانی از هومکا
در این مقاله در رابطه با سوزاک یا گونوره آ توضیح دادیم. این بیماری، یک بیماری مقاربتی نسبتاً شایع است که سالانه هزاران نفر به آن مبتلا می‌شوند. به دلیل علائم پنهان و خفیف این بیماری، بسیاری از افراد مبتلا متوجه بیماری خود نیستند و آن را به دیگران منتقل می‌کنند. این در حالی است که می‌توان با تشخیص به‌موقع این بیماری، از بروز عوارض و انتقال آن به دیگر افراد جلوگیری کرد.
به‌طورکلی اگر رابطه جنسی دارید، باید حتما هر چند وقت یک بار چکاپ‌های لازم برای ابتلا به بیماری‌های مقاربتی را انجام دهید. شما می‌توانید برای حفظ حریم خصوصی خود از خدمات آزمایش بیماری های مقاربتی استفاده کنید. برای دریافت مشاوره و رزرو نوبت با شماره تماس ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس بگیرید.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
