انواع داروها و روش‌ها برای درمان افسردگی
داروهای ضدافسردگی مختلفی برای غلبه بر افسردگی طراحی و تولیدشده‌اند. در این بخش از مقاله به مهم‌ترین داروهایی که از سوی پزشکان برای درمان افسردگی تجویز می‌شوند اشاره می‌شود.
داروهای درمان افسردگی
مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRI) و درمان افسردگی
معمولاً این داروها گزینه اول پزشکان برای درمان علائم افسردگی هستند. داروهای SSRI عموماً ایمن بوده و نسبت به سایر داروهای ضدافسردگی عوارض جانبی کمتری دارند. SSRIهایی نظیر سیتالوپرام، اسکیتالوپرام، فلوکستین، پاروکستین، سرترالین و ویلازودون از این گروه داروها محسوب می‌شوند.
مهارکننده‌های بازجذب سروتونین-نوراپی نفرین (SNRI)
داروهای دولوکستین و ونلافاکسین نمونه‌هایی از SNRI به شمار می‌آیند.
ضدافسردگی‌های آتیپیک
این داروها را نمی‌توان در سایر دسته‌ها قرار داد. از این قبیل داروها می‌توان بوپروپیون، میرتازاپین، نفازودون، ترازودون و ورتیوکستین را نام برد.
داروهای تری‌سیکلیک
این داروها مثل ایمی‌پرامین، نورتریپتیلین، پروتیپتیلین برای برخی بیماران بسیار مؤثر بوده اما عوارض جانبی بیشتری نسبت به داروهای جدیدتر از خود نشان می‌دهند. ازاین‌رو، داروهای تری‌سیکلیک گزینه اول درمانی نیستند و تنها در شرایطی تجویز می‌شوند که داروهای SSRI تأثیر چندانی در بهبودی بیمار و درمان افسردگی نداشته باشند.
مهارکننده‌های مونو آمین اکسیداز (MAO) و درمان افسردگی
داروهای مثل ترانیل سیپرومین، فنلزین، ایزوکابوکسازید از گروه MAOI هستند و در مواردی تجویز می‌شوند که از سایر داروهای تجویزشده اثربخشی لازم حاصل نشده باشد. با مصرف این داروها امکان بروز عوارض جانبی جدی وجود دارد. افرادی که از مهارکننده‌های مونو آمین اکسیداز مصرف می‌کنند بایستی از یک رژیم غذایی سخت‌گیرانه پیروی کنند چراکه MAOI ها با بعضی از مواد غذایی مثل پنیر، مشروبات الکلی و بعضی داروها و مکمل‌های گیاهی تداخل دارند. یکی از داروهای جدید در این گروه سلژیلین است که به روش پوستی جذب بدن می‌شود و عوارض جانبی آن تا حدودی کمتر از MAOI های قدیمی‌تر است.
سایر داروها
از سایر داروها نیز برای کاهش علاوه در طول دوره درمان استفاده می‌شود. بسته به تشخیص پزشک ممکن است دو داروی ضدافسردگی به‌صورت هم‌زمان و یا داروهای دیگری مثل تثبیت‌کننده‌ها و یا ضدسایکوزها تجویز شوند. گاهی داروهای ضد اضطرابی و محرک نیز به‌صورت کوتاه‌مدت مورداستفاده قرار می‌گیرند.
بهترین دارو برای درمان افسردگی کدام است؟
اگر مصرف داروی تجویزشده برای یکی از اعضای خانواده اثربخش و مفید بوده است به‌احتمال‌زیاد برای شما نیز مطلوب خواهد بود. ممکن است چندین دارو در بازه‌های زمانی مختلف و یا مصرف ترکیبی از داروها مؤثر باشند. به‌هرحال، انتخاب بهترین دارو بستگی به علائم شما و تشخیص پزشک دارد. معمولاً داروهای تجویزشده بایستی به مدت چندین هفته به‌طور منظم مصرف شوند تا حداکثر بازدهی حاصل شود.
ویژگی‌های ارثی و ژنتیکی نقش مهمی در چگونگی تأثیر داروهای ضدافسردگی در بهبودی شما دارند. در پزشکی مدرن با انجام آزمایش‌های ژنتیکی (با دریافت یک نمونه خون از بیمار و یا نمونه‌برداری با سواب) داروی مناسب برای فرد انتخاب می‌شود. این آزمایشات قادرند پاسخ بدن به دارو و درنتیجه اثربخشی او را سنجش کنند. البته در کنار ویژگی‌های ژنتیکی، سایر عوامل نیز در تأثیر داروها نقش دارند.
افسردگی چگونه تشخیص داده می‌شود؟ به گفته وب‌سایت mayoclinic، پزشک به کمک روش‌های مختلفی افسردگی را تشخیص می‌دهد. برخی از این روش‌ها عبارت‌اند از:
- معاینه فیزیکی بدن و پرسیدن سوالات مختلف
- آزمایش خون برای بررسی برخی شرایط مانند عملکرد غده تیروئید
- ارزیابی روان‌پزشکی و تست‌های افسردگی
آیا قطع مصرف داروهای ضدافسردگی خطرناک است؟
هرگز بدون اطلاع پزشک مصرف داروهای ضدافسردگی را متوقف نکنید. اگرچه داروهای ضدافسردگی اعتیادآور نیستند اما گاهی احتمال ایجاد وابستگی سلولی وجود دارد. به همین دلیل با توقف ناگهانی مصرف این داروها احتمال تشدید افسردگی وجود دارد. قطع مصرف داروهای ضدافسردگی بایستی تحت نظر پزشک و به‌صورت تدریجی انجام گردد.
آیا مصرف داروهای ضدافسردگی در بارداری مجاز است؟
اگر باردار هستید و یا در دوره شیردهی قرار دارید مصرف هرگونه داروی ضدافسردگی، ضد اضطرابی، مسکن و یا هر داروی دیگری صرفاً با صلاحدید پزشک امکان‌پذیر است چراکه بسیاری از داروها ممکن است تأثیر منفی بر رشد جنین و یا نوزاد شیرخوار داشته باشند.
آیا مصرف داروهای ضدافسردگی خودکشی را افزایش می‌دهد؟
اگرچه اغلب داروهای ضدافسردگی ایمن هستند اما وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از شرکت‌های داروسازی می‌خواهد که برچسب “هشدار بالا” بر روی داروهای ضدافسردگی درج شود. احتمال خودکشی در کودکان، نوجوانان و جوانان زیر ۲۵ سال با مصرف داروهای ضدافسردگی به‌ویژه در چند هفته ابتدایی مصرف و یا با تغییر دوز دارو وجود دارد. بنابراین هر کس که از این داروها استفاده می‌کند باید در صورت بروز هرگونه تشدید افسردگی و یا علائم غیرعادی رفتاری به‌ویژه در ایام ابتدایی مصرف دارو و یا تغییر دوز آن موضوع را به پزشک اطلاع دهد.
روان‌درمانی برای درمان افسردگی چگونه انجام می‌شود؟
روان‌درمانی یک اصطلاح کلی برای درمان افسردگی به روش گفتگو و آزادسازی احساسات توسط یک روانشناس است و به گفتگو درمانی و سایکوتراپی نیز معروف است. انواع مختلفی از روان‌درمانی مثل درمان رفتاری-شناختی و یا درمان بین فردی در بهبود افسردگی مؤثر هستند. سایکوتراپی به شیوه‌های زیر به درمان کمک می‌کند:
- سازگار شدن با موقعیت‌های بحرانی
- شناسایی باورها و رفتارهای منفی و مخرب و جایگزین کردن آن‌ها با موارد مثبت
- ارزیابی ارتباطات و تجربه‌ها و توسعه ارتباطات با دیگران
- یافتن راه‌حل‌های بهتر برای حل مسئله
- کشف عوامل سهیم در افسردگی و اصلاح آن‌ها
- به دست آوردن عزت‌نفس و تسلط بیشتر بر زندگی
- کاهش علائم افسردگی مانند ناامیدی و خشم
- آموختن هدف‌گذاری واقعی در زندگی
- ارتقاء تاب‌آوری با اتخاذ رفتارهای سالم‌تر
درمان‌های مکمل برای بهبود افسردگی
تکنیک‌های مکمل در کنار جلسات حضوری ممکن است در درمان برخی افراد مؤثر واقع گردد. برای مثال آموزش غلبه بر افسردگی از طریق برنامه‌های کامپیوتری، جلسات آنلاین و یا استفاده از فیلم‌های آموزشی و کتاب از روش‌های جایگزین هستند و با مشاوره پزشکی می‌توان بهترین گزینه موجود را انتخاب نمود. البته باید خاطرنشان کرد اپلیکیشن‌های موبایلی و نرم‌افزارهای کامپیوتری هرگز جایگزین جلسات حضوری و مشاوره پزشکی نیستند.
چه زمانی لازم است که فرد افسرده در بیمارستان روان‌پزشکی بستری شود؟
در برخی موارد افسردگی آن‌چنان شدید است که بهبودی بیمار مستلزم بستری شدن در بیمارستان است. چنین نیازی زمانی پدید می‌آید که فرد به دلیل افکار و رفتارهای مخرب قادر به محافظت از خود نبوده و هرلحظه امکان خودزنی محتمل باشد. پروسه درمانی تا بهبود نسبی افکار و رفتار و پدیدار شدن احساس امنیت و آرامش در وی ادامه پیدا می‌کند. برای برخی دیگر از بیماران بستری شدن جزئی و یا برنامه‌های درمانی روزانه در بهبود علائم افسردگی مفید است. این برنامه‌ها حمایت و مشاوره لازم برای کنترل علائم را فراهم می‌کنند.
درمان افسردگی با روش شوک‌درمانی (ECT) چگونه است؟
در این روش یک جریان الکتریکی به مغز منتقل می‌شود تا با تأثیر بر مغز و پیام‌های عصبی علائم افسردگی فروکش کند. این روش درمانی برای بیمارانی مورداستفاده قرار می‌گیرد که به دلیل ثمربخش نبودن دارودرمانی و یا عدم امکان مصرف دارو به دلایل مختلف، در معرض بالای خودکشی قرار دارند.
درمان افسردگی با تحریک مغناطیسی مغز (TMS) چگونه است؟
این روش درمانی یکی از روش‌های احتمالی برای بیمارانی است که تجویز دارو برای آن‌ها بی‌نتیجه بوده است. تحریک مغناطیسی مغز شامل قرار دادن لیدهای مخصوص بر روی جمجمه و ایجاد پالس‌های مغناطیسی با فرکانس مشخص جهت تحریک شدن عصب‌های مغز است.
تغییرات سبک زندگی و درمان‌های خانگی برای درمان افسردگی
افسردگی از اختلالاتی است که صرفاً با درمان خانگی قابل درمان نیست اما در کنار درمان حرفه‌ای می‌توان اقدامات زیر را به‌منظور تسریع روند بهبودی انجام داد.
پیروی منظم از برنامه درمانی
برای حضور در جلسات روان‌درمانی سهل‌انگاری نکنید و مصرف داروهای خود را بدون مشورت پزشک متوقف نکنید. اگر در انجام برنامه درمانی کوتاهی شود احتمال عود مجدد افسردگی و تشدید علائم وجود دارد. به یاد داشته باشید که روند درمانی افسردگی نیاز به صبر و شکیبایی دارد.
بیشتر در مورد افسردگی بیاموزید
برخوردار شدن از دانش بیشتر در مورد افسردگی سبب افزایش انگیزه برای پیروی منظم‌تر از برنامه درمانی می‌شود. همچنین اعضای خانواده را نیز به آموختن چنین موضوعاتی ترغیب کنید تا شرایط شما را بهتر درک کنند.
به علائم هشداردهنده توجه کنید
با کمک پزشک خود محرک‌هایی که در تشدید افسردگی نقش دارند را شناسایی کنید. برای شرایطی که ممکن است وضعیت علائم شدیدتر شود برنامه و راه‌حلی در نظر بگیرید. اگر در طول دوره درمان علائم غیرعادی و یا احساسات غیرمعمول بروز کرد به پزشک خود اطلاع دهید.
از مصرف الکل و مواد مخدر خودداری کنید
اگرچه در ظاهر مصرف الکل و مواد مخدر علائم افسردگی را کاهش می‌دهند اما در بلندمدت منجر به وخیم‌تر شدن افسردگی می‌شوند. درصورتی‌که دچار اعتیاد به الکل و مواد مخدر هستید برای ترک آن با پزشک خود مشورت کنید.
بیشتر از خود مراقبت کنید
مصرف غذاهای سالم، فعالیت بدنی بالا و خوابیدن کافی از مهم‌ترین کارها برای تسریع در بهبود افسردگی است. ورزش و فعالیت‌هایی مثل پیاده‌روی، شنا، باغبانی و یا انجام کارهای موردعلاقه در بهبود علائم افسردگی مفید هستند. خواب کافی برای تجدیدقوای ذهنی و فیزیکی ضروری است. اگر دچار اختلالات خواب هستید برای درمان آن با پزشک خود مشورت نمائید.
انواع مکمل‌ها برای درمان افسردگی
بعضی از مکمل‌ها که در کنار داروهای تجویزشده برای درمان افسردگی مفید هستند به شرح زیر است:
کپسول سن‌جان ورت اس‌تی‌پی
اگرچه این مکمل گیاهی تأییدیه FDA برای درمان افسردگی ندارد اما بر اساس مشاهدات تجربی برای درمان افسردگی مفید است. اگر قصد استفاده از این کپسول گیاهی را دارید باید مراقب تداخلات دارویی آن با سایر داروها باشید. این مکمل گیاهی با داروهای قلبی، داروهای رقیق‌کننده خون، قرص‌های ضدبارداری، داروهای شیمی‌درمانی، داروهای HIV و داروهای مهارکننده رد پیوند تداخل دارد. همچنین در زمان مصرف داروهای ضدافسردگی از خوردن مکمل سن‌جان ورت اس‌تی‌پی خودداری کنید چراکه عوارض جدی به دنبال دارد.
مکمل SAM
این مکمل خوراکی یک شکل مصنوعی از ماده طبیعی اس-آدنوزیل متیونین در بدن است. البته مکمل SAM مجوز دارویی از FDA ندارد ولی شواهد تجربی نشان می‌دهد که تأثیر مفیدی در بهبود افسردگی دارد. این مکمل باعث تشدید مانیا در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی می‌شود.
کپسول‌های امگا۳
امگا۳ از چربی‌های سالم است و در غذاهای دریایی، دانه کتان، گردو و بعضی دیگر از غذاها وجود دارد. کپسول‌های امگا-۳ از منابع سرشار از امگا-۳ بوده و از گزینه‌های مؤثر برای درمان افسردگی به شمار می‌روند. اگرچه مکمل‌های امگا-۳ ایمن و کم عارضه هستند اما امکان تداخلات دارویی وجود دارد بنابراین بهتر است که مصرف آن‌ها با مشورت پزشکی باشد.
تکنیک ارتباط ذهن و بدن برای درمان افسردگی
پزشکان طب تلفیقی بر این باورند که برای سالم بودن چه ازنظر روانی و چه جسمانی باید ذهن و جسم در هماهنگی و صلح کامل با یکدیگر باشند. نمونه‌هایی از تکنیک‌های هماهنگ‌کننده ذهن و جسم به‌قرار زیر است:
- طب سوزنی
- تکنیک‌های آرام‌بخش مثل یوگا و تای‌چی
- مراقبه
- تصویرسازی ذهنی هدایت‌شده
- ماساژ درمانی
- موزیک درمانی
- معنویت
- ورزش‌های ایروبیک
البته لازم به ذکر است که نمی‌توان برای درمان افسردگی صرفاً بر این روش‌ها تکیه کرد بلکه تکنیک‌های ذکرشده می‌توانند در کنار روند درمانی مؤثر و مفید باشند.
نکات مؤثر و مفید برای درمان افسردگی
آسان‌سازی زندگی
تا حد امکان تعهدات و مسئولیت‌های سنگین کاری خود را کاهش داده و هدف‌های معقولی برای خود تعریف کنید. در زمان خستگی ذهنی و جسمی به خود اجازه استراحت دهید.
نوشتن احساسات
پیاده کردن احساسات بر روی کاغذ یکی از راه‌های ابراز درد، خشم و ترس است. نوشتن به‌عنوان یک تکنیک مؤثر در آرام شدن ذهن شناخته می‌شود.
کتاب‌ها و منابع معتبر خودیاری
با راهنمایی پزشک خود از کتاب‌ها و سایت‌های مفید خودیاری و خودسازی استفاده کنید.
گروه‌درمانی افسردگی
برخی سازمان‌های سلامت و یا کلینیک‌های روانشناسی با خدمات مشاوره‌ای، برگزار کردن جلسات گروهی و آموزش مطالب مفید در این گروه‌ها به بهبود افسردگی کمک می‌کنند.
منزوی نباشید
سعی کنید در فعالیت‌های اجتماعی شرکت کرده و با خانواده و دوستان اوقات بیشتری را سپری نمائید. جلسات گروهی در مورد افسردگی نیز که با حضور سایر افراد مبتلا به افسردگی برگزار می‌شوند نیز برای درمیان گذاشتن تجربیات مفید است.
یافتن راه‌هایی برای مدیریت استرس
مراقبه، آرام‌سازی عضلات، یوگا و تای‌چی نمونه‌هایی از تکنیک‌های کنترل استرس هستند.
استفاده بهینه از زمان
برای روز خود برنامه داشته باشید. به‌منظور منظم بودن و انجام کارها در زمان مناسب، یک لیست روزانه بر اساس اولویت تنظیم کنید. پیروی از برنامه روزانه در افزایش عزت‌نفس و کاهش استرس تأثیر دارد.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
عالی خسته نباشید
ممنون از شما دوست عزیز
عوارض بلندمدت ندارن این قرصا؟
هر دارویی حتی در مصرف کوتاه‌مدت ممکنه عارضه داشته باشه.
اما در صورت تجویز پزشک بهتره به پزشک اعتماد کنین و عوارض رو با پزشک درمیون بذارین.