آیا رژیم یویویی باعث کاهش وزن می‌شود؟

اگر مدت زمان زیادی است که در فکر کاهش وزن، افزایش وزن و یا تثبیت آن بر روی یک عدد مشخص هستید حتماً یک رژیم تغذیه را تجربه کردید. شاید نام رژیم یویویی را هم شنیده‌اید. البته خیلی از افراد در ارتباط با این رژیم غذایی چندان آگاه نیستند و اطلاعات کافی ندارند. رژیم یویویی درواقع همان رژیم‌های موقتی است که کاهش وزن چند کیلویی و سریع را به دنبال دارند. بسیاری از متخصصین رژیم یویویی را عامل شکست در روند کاهش وزن می‌دانند و آن را مسبب بروز دیابت نیز معرفی می‌کنند. در این بخش از مجله هومکا قصد داریم به‌طور کامل به مبحث رژیم یویویی و فواید و مضرات آن بپردازیم.

رژیم یویویی چیست؟

رژیم یویویی که به آن دوچرخه‌سواری وزن نیز می‌گویند، یکی از الگوهای کاهش وزن به‌شمار می‌رود. تفاوت این رژیم غذایی با دیگر رژیم‌ها این است که فرد با هدف کاهش سریع و برگشت مجدد به وزن قبلی این رژیم را دنبال می‌کند. بسیاری از متخصصین با انجام این رژیم سخت مخالفت می‌کنند و اصلاً آن را یک روش علمی و اصولی جهت رسیدن به‌تناسب اندام نمی‌دانند.

برخی از متخصصین بر این باورند که مرتباً وزن را کاهش و افزایش دادن و پیروی از رژیم یویویی در یک بازه زمانی طولانی نهایتاً چاقی و اضافه‌ وزن را به بار خواهد آورد. ضمناً آن‌ها معتقدند که پیروی طولانی‌مدت از رژیم یویویی شانس ابتلا به بیماری‌های مزمن همچون دیابت را افزایش می‌دهد.

تأثیر رژیم یویویی بر بدن

اثر رژیم یویویی به این صورت است که فرد تلاش می‌کند برای کاهش وزن از یک رژیم محدودکننده پیروی کند. در ابتدا پیروی از یک رژیم خیلی محدود شاید خوشایند به نظر برسد و کاهش چند کیلوگرم باعث امیدواری می‌شود. اما رفته‌رفته فرد دچار سستی در رژیم شده و دیگر تحمل شرایط سخت رژیم را ندارد، ازاین‌جهت امکان شکست رژیم و برگشت به وزن سابق بالاست.

گاهی افراد رژیم را شروع می‌کنند و به وزن ایده‌آل می‌رسند، اما بلافاصله تمام وزنی را که از دست دادند را دوباره به دست می‌آورند. ممکن است افراد چندین بار در این چرخه شروع و شکست رژیم کاهش وزن قرار بگیرند و در نهایت دایره‌ای باطل از رژیم‌های محدود به وجود می‌آید.

پس از به وجود آمدن چنین چرخه لاغری ناقصی، کاهش وزن اصولی به شدت دشوارتر می‌شود. شاید در رژیم بعدی محدودیت‌ها و تمرینات ورزشی سخت‌گیرانه‌تر باشند، باوجوداین اثرات چندان مطلوب نخواهند بود. اما چرا چنین اتفاقی می‌افتد؟

علت افزایش وزن و دشواری رژیم پس از خروج از چرخه رژیم یویویی

دلیل اصلی بروز این اختلال این است، که در طول چندین بار تجربه رژیم‌های محدودکننده و سخت‌گیرانه فرد تقریباً چربی از دست نداده و در مقابل توده‌های چربی افزایش پیدا می‌کنند. اما از طرفی به دلیل عدم رعایت اصولی درست رژیم فرد توده‌های عضلانی را نیز از دست می‌دهد و به این صورت عملکرد متابولیک دچار اختلال می‌شود. رژیم یویویی علاوه بر اینکه سبب می‌شود حجم توده چربی بدن افزایش پیدا کند و توده‌های عضلانی تخریب شوند، افراد را در معرض خطر ابتلا به بیماری‌ها و عوارض جدی قرار می‌دهد.

به گفته وب‌سایت healthline رژیم یویویی به دلایل زیر رژیم مناسبی نیست:

• افزایش اشتها و اضافه وزن
• درصد چربی بدن بیشتر
• از دست دادن عضله
• احتمال افزایش وزن و ابتلا به کبد چرب
• افزایش خطر ابتلا به دیابت، بیماری‌های قلبی و فشارخون بالا
• ناامیدی از کاهش وزن

علل تبدیل یک رژیم به چرخه رژیم یویویی

پیروی از روش‌های کاهش وزن ناسالم

علاوه بر رژیم‌های غذایی محدودکننده، روش‌های دیگری نیز هستند که درنهایت منجر به افزایش شانس بروز چرخه رژیم یویویی می‌شوند. به‌عنوان مثال فرد رژیم محدودکننده‌ای را دنبال می‌کند، اما به اندازه کافی ورزش نمی‌کند و همچنین برای افزایش اثر رژیم بر تأثیر قرص‌های کاهش وزن تکیه می‌کند.

ممکن است بسیاری از افراد به‌خصوص جوانان در اولین دوره رژیم لاغری و کاهش وزن خود این اثر را نبینند. اما یادتان باشد که این عادت‌های غلط کاهش وزن ناسالم اگر تداوم پیدا کنند، کاهش وزن به شدت چالش‌برانگیز و دشوار خواهد شد. در بسیاری از موارد ادامه و تکرار مجدد عادت‌های رژیم لاغری ناسالم به بروز اثرات رژیم یویویی ختم می‌شود.

محدودیت کالری و رژیم‌های ناشتا

محدودیت کالری دریافتی به علت کاهش توده عضلانی به‌جای چربی بدن، سبب می‌شود که فرآیند کاهش وزن سرعت پیدا کند اما این چندان اثرات مطلوبی در پی نخواهد داشت. زمانی که بدن شما توده‌های عضلانی خود را از دست می‌دهد، بدن به‌صورت خودکار وارد فاز کاهش عملکرد متابولیسم می‌شود. بنابراین از این زمان شما بیشتر در معرض بازگشت اضافه‌وزن و چاقی قرار خواهید داشت.

در حقیقت کاهش سطح متابولیسم بدن خود نشان‌دهنده این است، که چرا پس از رسیدن به وزن ایده‌آل خیلی سریع وزن ازدست‌رفته برمی‌گردد. زمانی که عملکرد متابولیک کاهش پیدا کرده باشد و به محدودیت‌های رژیم خو بگیرد، اگر شما رژیم را بشکنید به‌سختی می‌تواند سوخت ساز خود را با رژیم غذا جدید تطبیق دهد، در نتیجه اضافه‌وزن برمی‌گردد.

کاهش وزن بدون ایجاد اثر رژیم یویویی

شما می‌توانید با رعایت مواردی از بروز اثر یویویی جلوگیری کنید. توصیه‌های زیر در ارتباط با برنامه کاهش وزن سالم است:

• وعده‌های غذایی را حذف نکنید و بر اساس توصیه‌های تغذیه‌ای پزشک متخصص تغذیه پیش بروید
• چربی بدن را کاهش دهید و توده عضلانی را حفظ کنید
• مقدار مصرف مواد غذایی را محدود کنید
• غذاهای کم‌کالری را جایگزین غذاهای پرکالری و فاقد ارزش غذایی کنید
• از خوردن غذاهایی که پرکالری و چرب هستند و با روغن فروان سرخ می‌شوند، اجتناب کنید
• به‌طور منظم همراه با اصلاح رژیم غذایی تمرینات ورزشی را دنبال کنید
• در ۶ ماه نخست رژیم لاغری حتماً در هر هفته حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش کنید و برنامه ورزشی خود را به هم نزنید
• هر چه بر مدت رژیم غذایی افزوده می‌شود، لازم است زمان ورزش را نیز افزایش دهید و هر هفته ۲۰۰ تا ۳۰۰ دقیقه ورزش کنید
• رژیم غذایی و تمرینات ورزشی را حداقل تا یک سال به‌طور مداوم ادامه دهید تا دچار اثر رژیم یویویی نشوید
• تأثیر ثبت اتفاقات را دست کم نگیرید. یک دفترچه خاطرات مربوط به فرآیند رژیم لاغری تهیه کنید و هر اتفاقی که در این مدت در ارتباط با کاهش وزنتان می‌افتد ثبت کنید. این کار سبب بهبود روند کاهش وزن می‌شود و به شما در جهت کنترل وزن انگیزه می‌دهد
• توصیه می‌کنیم هرماه با متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی خود در ارتباط باشید و پزشک را در مورد مدیریت برنامه رژیم غذایی و اثرات رژیم بر بدنتان مطلع کنید

لازم به ذکر است که هرگز بدون مشورت با پزشک اقدام به پیروی از هیچ رژیمی نکنید.

آیا رژیم یویویی برای همه مضر است؟

باوجوداینکه جبهه زیادی به این رژیم غذایی گرفته می‌شود، اما نمی‌توان اثرات خوب آن را نیز نادیده گرفت. البته با تداوم یافتن چنین چرخه این اثرات مفید نیز تبدیل به عوارض و اثرات منفی خواهند شد.

کاهش وزن

برخی از متخصصین معتقدند که با نگاهی گذرا به اضافه‌وزن و چاقی مفرط می‌توان گفت، رژیم یویویی گاهی برای افراد مفید است و می‌تواند به آن‌ها در کاهش وزن کمک کند. برخی از متخصصین تغذیه می‌گویند این رژیم به بدن آسیب نمی‌رساند و اگر فرد بتواند مدیریت درستی بر آن داشته باشد، کاهش وزن با استفاده از آن غیرممکن نخواهد بود.

کاهش شانس ابتلا به دیابت

طبق تحقیقاتی که در مورد رژیم یویویی انجام‌گرفته است، محققان متوجه شدند افرادی که رژیم یویویی را تجربه کردند خیلی کمتر از سایرین دچار دیابت می‌شوند. این رژیم می‌تواند تا ۵۸ درصد شانس ابتلا به دیابت و تا ۷ درصد وزن اضافه بدن را کاهش دهد. البته این مطالعات نشان می‌دهند که بیشتر افراد پس از ۴ سال تنها می‌تواند ۴ درصد از ۷ درصد کاهش وزن را حفظ کنند.

تعادل میزان قند خون

بیشتر افراد تصور می‌کنند که تنها مصرف مواد قندی سبب افزایش شانس ابتلا به دیابت می‌شود. اما سلول‌های چربی خود سبب تولید هورمون‌های می‌شوند که التهاب را افزایش می‌دهند و از طرفی سبب افزایش قند خون می‌شوند. بنابراین وقتی فرد در چرخه رژیم یویویی قرار می‌گیرد، وزن خود را در مدت کوتاه کم می‌کند و از طرفی تولید هورمون‌های افزایش التهاب و افزایش قند خون کاهش پیدا می‌کند.

رژیم یویویی سبب لاغری شکم می‌شود؟

با پیروی از رژیم یویویی در مدت زمان کوتاهی شما وزن زیادی را از دست می‌دهید، بنابراین این امکان نیز وجود دارد که چربی شکم و پهلو کاهش پیدا کند. وقتی مصرف مواد غذایی را محدود کنید، سلول‌ها گرسنه می‌مانند بنابراین اگر در دفعات بعد مقدار بیشتری غذا بخورید چربی بیشتری جذب می‌شود. بنابراین شما نباید به لاغری موضعی که مشاهده می‌کنید امیدوار شوید. بلافاصله بعدازاین که رژیم محدودکننده را کنار بگذارید و مقدار وعده‌های غذایی را افزایش دهید، وزن کاهش‌یافته برمی‌گردد و دچار چاقی می‌شوید.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.