کیست رحم چیست و چه عوارضی دارد؟
کیست رحم ازجمله کیست‌هایی است که در دستگاه تولید مثل زنان به دلایل مختلف بروز می‌کند. علت دقیقی در مورد اینکه چرا زنان دچار کیست رحمی می‌شوند وجود ندارد و شیوع آن نیز نسبت به کیست تخمدان فوق‌العاده کمتر است. یکی از انواع شایع کیست رحمی فیبروم‌های رحمی هستند که اغلب غیر سرطانی‌اند. در این بخش از هومکا به موضوع کیست رحمی، علائم این بیماری و همچنین اثراتی که در بدن برجای می‌گذارد خواهیم پرداخت.
کیست رحم چیست؟
کیست‌های رحمی توده‌هایی هستند که غالباً در دیواره داخلی رحم رشد می‌کنند. کیست‌های رحمی اغلب تودههای غیر سرطانی هستند و خطر چندانی نیز برای سلامت زنان به همراه ندارند. بیشتر زنان دچار این نوع کیست می‌شوند و شیوع آن در دختران به نسبت کمتر است. کیست‌های رحمی اغلب در سال‌های باروری در رحم فرد مستعد به کیست رشد می‌کنند. تقریباً می‌توان مطمئن بود که هرگز کیست‌های رحمی تغییر حالت نداده و تبدیل به سرطان نمی‌شوند. شما می‌توانید با انجام سونوگرافی رحم، به راحتی این نوع کیست را تشخیص دهید.
انواع کیست رحم
یکی از انواع کیست، کیست رحم است. کیست‌های رحمی خیلی شایع نیستند و به همین علت خیلی کم به آن‌ها پرداخته می‌شود. کیست‌های رحمی چند نوع مختلف دارند که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.
کیست‌هایی که در اثر دارو به وجود می‌آیند
مصرف برخی داروها سبب بروز کیست رحم در زنان می‌شود. اغلب این‌گونه کیست‌ها در زنانی مشاهده می‌شود که به خاطر سرطان سینه تاموکسیفن مصرف می‌کنند. تاموکسیفن در این اشخاص سبب ایجاد و رشد کیست رحم بین دو لایه عضلانی و دیواره داخلی می‌شود.
اندومتریوز
اندومتریوز ازجمله کیست‌های رحمی است، که نسبت به انواع دیگر شایع‌تر است. این کیست در اندومتر یعنی مابین دو لایه عضلانی و دیواره داخلی رحم رشد می‌کند. این نوع کیست‌ها شاید در هر ناحیه از بدن به وجود بیایند و سبب ایجاد علائم مختلف شوند.
آدنومیوز
کیست آدنومیوز بیشتر در زنان چندقلو زا شیوع دارد و اغلب در سنین باروری بروز می‌کند. همچنین بروز این نوع کیست در زنانی که سابقه کورتاژ و سزارین داشتند شایع است. چند دلیل دیگر نیز می‌تواند زمینه‌ساز ابتلا به کیست آدنومیوز شود:
- پریود طولانی
- شروع قاعدگی در سن پایین
- پریود‌های شدید
- سابقه فامیلی ابتلا به آدنومیوز
کیست‌هایی که از نوع آدنومیوز هستند معمولاً بی‌علامت هستند، اما در برخی از زنان سبب ایجاد دردهای شدید هنگام پریود می‌شوند. همچنین این کیست می‌تواند سبب خونریزی شدید در سیکل قاعدگی شود.
عروق رحمی
این نوع کیست‌ها در واقع وریدی هستند و خون در آن‌ها جریان دارد. کیست‌های عروقی در سونوگرافی قابل‌تشخیص هستند.
فیبروم
فیبروم یا میوم یکی از شایع‌ترین کیست‌های رحمی است. فیبروم‌ها بیشترشان خوش‌خیم هستند و خطری برای فرد مبتلا در پی ندارند. فیبروم‌ها سلول‌هایی هستند عضلانی که گاهی از حالت دوکی به حالت کیستی تغییر ظاهر می‌دهد. کیست‌های فیبرومی اگر علامت‌دار باشند، با نشانه‌هایی همچون خونریزی شدید و انقباض در اندام‌های نزدیک به رحم خود را نشان می‌دهند. البته در اکثر موارد این نوع کیست بی علامت است.
کیست نابوتین
کیست نابوتین در گردن رحم رشد می‌کند. علت بروز این کیست انسداد غدد موکوسی است. کیست نابوتین سرطانی نیست و در بیشتر موارد نیز بی علامت باقی می‌ماند. اغلب کیست‌های نابوتین نیازی به درمان ندارند اما اگر پزشک تشخیص بدهد به دو روش برطرف می‌شوند:
- کوتر: در این روش کیست رحمی را با الکتروکوتر می‌سوزانند
- کرایو: در این روش از سرمای شدید برای فریز کردن و از بین بردن کیست استفاده می‌کنند
کیست‌های سزارینی
چنین کیست‌های رحمی همان‌طور از نامش پیداست پس از سزارین بروز می‌کنند. کیست پس از سزارین روی قسمتی که جراحی انجام گرفته رشد می‌کند و در سونوگرافی قابل‌تشخیص است.
بچه خوره
کیست‌های بچه خوره بسیار نادر هستند و دلیل بروزشان نقص ژنتیکی است. بچه خوره جفتی است که به‌صورت غیرطبیعی رشد کرده و بعد به سمت لایه عضلانی رحم حمله‌ور می‌شود. در این وضعیت هیچ جنینی در رحم در حال رشد نیست و فقط جفتی غیرطبیعی وجود دارد. این نوع کیست با خونریزی نامنظم همراه است. همچنین زن مبتلا به کیست بچه خوره، تست بارداری مثبت خواهد داشت. از این کیست تحت عنوان مول هیداتی فرم مهاجم یاد می‌شود.
علائم کیست رحم چیست؟
کیست‌های رحمی همان‌طور که گفته شد به چند دسته طبقه‌بندی می‌شوند، بنابراین در علائم نیز کم‌وبیش تفاوت‌هایی دارند. بیشتر کیست‌های رحمی بی‌علامت هستند و در صورت تشدید و افزایش سایز ممکن است با علائمی همچون اختلالات قاعدگی، خونریزی‌های شدید و دردهای شدید همراه باشند. در ادامه به علائم یکی از شایع‌ترین انواع کیست رحمی یعنی فیبروم رحمی اشاره خواهیم کرد.
اغلب زنانی که مبتلا به فیبروم رحمی هستند تقریباً هرگز علائم بیماری را تجربه نمی‌کنند. فیبروم‌های رحمی اگر علامت‌دار باشند، تحت تأثیر فاکتورهایی همچون اندازه کیست، محل بروز کیست و همچنین تعداد کیست‌ها نشانه‌های مختلف خواهند داشت. ازجمله علائم شایع فیبروم رحمی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- یبوست
- کمردرد یا پادرد
- تکرر ادرار
- فشار یا درد لگن
- مشکل در تخلیه مثانه
- خونریزی شدید قاعدگی
- قاعدگی که بیش از ۷ روز طول می‌کشد
کیست‌های فیبرومی به‌ندرت پیش می‌آید که سبب بروز درد حاد شوند. زمانی که جریان خون فیبروم متوقف می‌شود، به‌تدریج از بین می‌رود.
علائم کیست رحم در دخترها
کیست‌های رحمی به‌ندرت در دختران دیده می‌شود و اغلب در زنان شایع است. دلیل شیوع بالای این کیست در زنان سنین بارداری و اغلب در اثر تغییرات هورمونی بروز می‌کنند.
به گفته‌ی وب‌سایت mayoclinic درصورتی‌که علائم زیر را دارید به پزشک مراجعه کنید:
- پریود طولانی، دردناک و همراه با خونریزی شدید
- دردهای لگنی که از بین نمی‌روند
- بروز اختلال در تخلیه مثانه
- لکه بینی و خونریزی در فاصله بین دو پریود
- کم‌خونی بدون دلیل و سابقه قبلی
- خونریزی شدید واژینال
- درد شدید لگنی که بدون دلیل بروز می‌کند
انواع فیبروم رحمی
فیبروم‌های رحمی با توجه به محل بروز و رشد به چند دسته طبقه‌بندی می‌شوند:
- فیبروم‌های داخل دیواره: این کیست در دیواره عضلانی رحم رشد می‌کند
- فیبروم زیر مخاطی: این نوع کیست فیبرومی به سمت داخل حفره رحم برآمده می‌شود
- فیبروم ساب سروزال: فیبروم‌های ساب سروزال برخلاف فیبروم زیر مخاطی به سمت خارج از رحم برآمده می‌شوند
علت ایجاد کیست رحم
تفاوتی ندارد که کیست رحمی از چه نوعی باشد، به هر صورت دلیل کاملاً روشنی برای بروز و رشد آن‌ها وجود ندارد. البته پزشکان برخی علل را در بروز انواع کیست رحمی به‌خصوص کیست‌های فیبرومی موثر عنوان می‌کنند. ازجمله اصلی‌ترین علل ابتلا به کیست‌های فیبرومی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
تغییرات ژنتیکی
خیلی از فیبروم‌ها به دلیل بروز تغییرات ژنتیکی بروز می‌کنند. این تغییر ژنتیکی سبب رشد سلول‌هایی در دیواره عضلانی رحم می‌شود، که با سلول‌های طبیعی متفاوت هستند.
هورمون‌ها
دیگر دلیل رشد کیست‌های فیبرومی هورمون‌های استروژن و پروژسترون هستند. پروژسترون و استروژن دو هورمونی هستند که دیواره رحم را در هر سیکل قاعدگی وادار به رشد می‌کنند، تا برای بارداری آماده شود. این تغییرات هورمونی گاهی سبب ایجاد کیست‌های فیبرومی در رحم می‌شود.
فیبروم‌ها حاوی گیرنده‌های پروژسترون و استروژن بیشتری نسبت به سلول‌های عضلانی معمولی رحم هستند. بعدازاینکه فرد وارد سنین یائسگی می‌شود، سطح پروژسترون و استروژن نیز کاهش پیدا می‌کند. کاهش تدریجی این دو هورمون سبب می‌شود که فیبروم‌های وابسته به هورمون‌های زنانه به‌تدریج کوچک و بی‌اثر شوند.
سایر دلایل بروز کیست فیبرومی
ترکیبات و موادی که سبب حفظ بافت در بدن می‌شوند، همچون فاکتور رشد شبه انسولین امکان دارد که بر رشد فیبروم موثر باشد.
ECM
ECM ماتریکس خارجی سلولی است و ماده‌ای است که سلول‌ها را در کنار هم حفظ کرده و نقش آن مانند سیمان بین آجرهاست.
خطرات کیست‌های رحم
کیست‌های رحمی معمولاً بی‌خطر هستند. در بیشتر موارد فرد بیمار دچار علائم نمی‌شود و شاید هرگز متوجه وجود کیست در رحم نشود. کیست‌های رحمی نمی‌توانند زمینه‌ساز سرطان دهانه رحم نمی‌شوند.
عمل کیست رحم
کیست‌های رحمی برخلاف کیست‌های تخمدانی بافتی پر و محکم دارند. کیست‌های رحمی مانند کیست‌های تخمدانی قابلیت دفع ندارند و یا به‌تدریج از بین نمی‌روند. گاهی کیست‌های رحمی می‌توانند به حدی بزرگ شوند که نیاز به جراحی داشته باشند. برخی از مبتلایان به کیست‌های آدنومیوز، فیبروم رحمی و اندومتریوز نیز احتیاج به درمان به روش جراحی دارند.
برخی از مبتلایان به کیست‌های رحمی به دلیل علائم شدیدی که تجربه می‌کنند باید تحت عمل جراحی قرار بگیرند. خونریزی‌های شدید، قاعدگی‌های طولانی‌مدت و سنگین و دردهای غیرقابل‌تحمل ازجمله دلایلی هستند، که سبب می‌شوند پزشک برای درمان و تسکین مشکلات بیمار جراحی را تجویز کند.
فرق کیست تخمدان با کیست رحم
کیست رحم یا فیبروم اغلب توده‌هایی هستند غیرسرطانی که در بخش عضلانی رحم یا دستگاه تولیدمثل زنان رشد می‌کنند. اما کیست تخمدان ممکن است روی تخمدان‌ها یا داخل تخمدان‌ها رشد کند. همچنین کیست تخمدان در دو نوع مختلف در بدن زنان رشد می‌کند. کیست تخمدان یک تودههای زرد هستند یا کیسه‌هایی که حاوی مایع‌اند.
- فیبروم یا کیست رحم بیشتر در زنان پیش از یائسگی شیوع زیادی دارد، اما کیست تخمدان در گروه‌های سنی جوان یا یائسه شایع است و خصوصاً در زنان پیش از یائسگی مشاهده می‌شود
- کیست رحم در دیواره عضلانی رحم رشد می‌کند، اما کیست تخمدان روی تخمدان یا داخل تخمدان‌ها رشد می‌کند
- کیست رحم متراکم و سفت است اما کیست تخمدان معمولاً پر از مایع است. معمولاً کیست تخمدان خوش‌خیم است
- این شرایط با علائمی همچون نفخ شکم، احساس ناراحتی و درد شدید در لگن، بروز اختلال در سیکل قاعدگی و تکرر ادرار خود را نشان می‌دهد. کیست‌های تخمدان با علائمی همچون درد شکم در یک سمت، احساس درد و ناراحتی در لگن و نفخ شکم خود را بروز می‌دهد
- کیست رحم اغلب مرتبط با سندروم اندرومتریوز و تغییرات هورمونی است، اما کیست تخمدان بیشتر مرتبط با اختلالات و مشکلات سیکل قاعدگی است
- کیست رحم در بسیاری از موارد احتیاج به درمان ندارد، ولی می‌تواند در قدرت باروری زنان تأثیر داشته باشد یا در بارداری آن‌ها عوارض و مشکلاتی ایجاد کند. کیست‌های تخمدانی اغلب خودبه‌خود از بین می‌روند. کیست‌های تخمدانی ممکن است سبب پیچ‌خوردگی تخمدان شوند و یا گاهی خود کیست‌های دچار پارگی می‌شوند، سبب بروز خونریزی می‌شود.
درمان کیست رحم
در مورد درمان کیست رحمی پزشک متخصص می‌تواند تصمیم‌گیرنده باشد. اغلب کیست‌های رحمی خطری برای سلامت فرد ندارند و با متوقف شدن جریان خون به‌تدریج از بین می‌روند و یا کوچک می‌شوند. درصورتی‌که فرد مبتلا به کیست رحمی علائم شدیدی داشته باشد پزشک سعی می‌کند با تجویز دارو علائم را کنترل کند.
در مواردی که کیست‌های رحمی سبب بروز علائم خیلی شدید و غیرقابل‌کنترل شوند به روش جراحی از رحم خارج می‌شوند. همچنین اگر کیست رحمی خیلی بزرگ باشد باید از بدن خارج شود. ممکن است در مواردی نیز پزشک از بین بردن کیست به روش کرایو و کوتر را توصیه کند.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
