عرق کف دست و پا + درمان عرق کف دست و پا

آیا به‌تازگی متوجه شده‌اید که دست و پایتان بیش‌ازحد طبیعی عرق می‌کنند؟ تعریق کف دست و پا ممکن است به دلایل متعدد همچون اختلال هیپرهیدروزیس و اختلالات تیروئیدی رخ دهد. به تعریق بیش‌ازحد کف دست و پا هیپرهیدروزیس پلانتار یا palmoplantar hyperhidrosis گفته می‌شود. عرق کف دست و پا گاهی ارثی است و گاهی می‌تواند نشانه بروز یک بیماری و اختلال باشد.

علت عرق کف دست و پا

بدن ما برای اینکه بتواند از افزایش دمای غیرطبیعی جلوگیری کند، عرق می‌کند تا خنک شود. به تعریقی که بیش‌ازحد طبیعی در برخی از نواحی بدن همچون کف دست و پا رخ می‌دهد، هیپرهیدروزیس پالموپلانتار گفته می‌شود.

اغلب افرادی که مبتلا به هایپرهیدروزیس و اختلالات تیروئیدی هستند، نمی‌توانند در اجتماع حضور پیدا کنند و یا اینکه به‌شدت منزوی و گوشه‌گیر هستند. تعریق زیاد کف دست و پا (که گاهی به صورت عرق سرد بروز پیدا می کند) علاوه بر اینکه بر اعتمادبه‌نفس فرد تأثیر مخرب دارد، ممکن است سبب بروز حادثه نیز بشود. به‌عنوان مثال تعریق زیاد کف دست ممکن است گرفتن اجسام با دست را برای فرد غیرممکن کند و یا عرق زیاد کف پا ممکن است سبب لیز خوردن و افتادن شود.

هیپرهیدروزیس کف دست و پا (پالموپلانتار) چیست؟

هیپرهیدروزیس پالموپلانتار عارضه‌ یا اختلالی شایع است که در آن کف دست و پای فرد مقدار قابل‌توجهی عرق تولید می‌کند. درحالی‌که دیگران در حالت نرمال به‌ندرت دچار این وضعیت می‌شوند، فرد مبتلا به هیپرهیدروزیس پالموپلانتار هر روز و هر شب این شرایط را تجربه می‌کند. غدد اکرین یا عرق در این شرایط پزشکی بیش‌فعال هستند و فرد نمی‌تواند این وضعیت را کنترل کند.

هیپرهیدروزیس پالموپلانتار می‌تواند در روابط اجتماعی فرد تأثیر مخرب برجای بگذارد و حتی در عملکرد کاری او نیز اثری سو داشته باشد. برخی از افرادی که از تعریق شدید کف دست و پا رنج می‌برند، گاهی مجبور به ترک کار می‌شوند و عملاً در برخی مشاغل امکان کار کردن ندارند. اغلب افراد از کودکی دچار هیپرهیدروزیس پالموپلانتار ایدیوپاتیک می‌شوند و با بررسی سابقه خانوادگی می‌توان موارد مشابهی را در خانواده این گروه پیدا نمود.

علائم شایع هیپرهیدروزیس کف دست و پا

اغلب افرادی که مبتلا به هیپرهیدروزیس کف دست و پا یا هیپرهیدروزیس پالموپلانتار هستند، دو گروه علائم شایع را تجربه می‌کنند:

• عرق بیش‌ازحد کف دست، پا، صورت، زیر بغل
• ممکن است دچار برافروختگی شدید در صورت شوند

چه کسانی بیشتر دچار هیپرهیدروزیس کف پا و دست می‌شوند؟

به‌طورکلی دو نوع هیپرهیدروزیس وجود دارد که در هر دو مورد فرد از تعریق بیش‌ازحد رنج می‌برد هیپرهیدروزیس اولیه و ثانویه.

• هیپرهیدروزیس اولیه کف دست و پا

هیپرهیدروزیس اولیه یک وضعیت پزشکی ارثی است و فرد خود دخل و تصرفی در آن ندارد. افرادی که مبتلا به این شرایط پزشکی هستند، حتماً در خانواده خود یک یا چند مورد این وضعیت را می‌بینند. هیپرهیدروزیس اگر از نوع اولیه باشد از دوره کودکی خود را نشان می‌دهد. کودک همیشه از خیس بودن کف دست و پا شکایت می‌کند و ممکن است به همین خاطر درگیر انزوا و دوری از سایر همسالان خود شود.

هیپرهیدروزیس اولیه کف دست و پا یا هیپرهیدروزیس پالموپلانتار با افزایش سن درمان نمی‌شود و هرچه فرد به بلوغ نزدیک شود، شاهد تشدید این وضعیت خواهد بود. تشدید تعریق کف دست و پا در اثر هیپرهیدروزیس در زنان با شدت بالاتری گزارش می‌شود.

• هیپرهیدروزیس ثانویه

در این نوع هیپرهیدروزیس پلانتار شرایط یا رفتاری سبب بروز تعریق زیاد در کف دست و پا شده است. هیپرهیدروزیس ثانویه اغلب به دلایل زیر رخ می‌دهد و باعث تعریق و خیسی زیاد کف دست، پا، پوست سر و صورت می‌شود:

• سندرم‌های عصبی
• آسیب نخاعی
• یائسگی
• دیابت شیرین
• پرکاری تیروئید
• نقرس
• داروها
• الکلیسم مزمن

گروهی از سرطان‌ها نیز می‌توانند دلیلی برای بروز تعریق شبانه باشند؛ بنابراین تنها شب‌ها و موقع خواب دچار تعریق شدید اندام‌ همچون کف دست و پا، سر، صورت و گردن می‌شوید، لازم است در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.

علت عرق کف پا

تعریق غیرطبیعی کف پا همان‌طور که اشاره کردیم هیپرهیدروزیس پلانتار نامیده می‌شود. خوب است بدانید که مردان بیش از زنان دچار تعریق شدید کف پا می‌شوند. همچنین بزرگ‌سالان جوان بیش از بزرگ‌سالان مسن دچار این وضعیت شده و هیپرهیدروزیس در آن‌ها شیوع بیشتری دارد.

در بیشتر مواردی که بیماران از تعریق شدید و غیرقابل‌کنترل کف پا شکایت می‌کنند، همزمان از تعریق شدید کف دست نیز رنج می‌برند. اغلب هیپرهیدروزیس کف پا یک مشکل ارثی است و دقیقاً مشخص نیست که چرا این وضعیت در برخی از خانواده‌ها شیوع بیشتری دارد. ممکن است برخی مشکلات هورمونی مانند پرکاری تیروئید سبب هایپرهیدروز کف پا شود

 اکثر افراد وقتی هوا گرم می‌شود یا در معرض محرک قرار می‌گیرند، دچار تعریق شدید کف دست و پا می‌شوند؛ اما افرادی که مبتلا به هیپرهیدروزیس کف پا هستند، تقریباً همیشه از خیسی بیش‌ازحد کف پا شکایت دارند.

علائم هیپرهیدروزیس کف پا

• کف پاها همیشه خیس هستند

بزرگ‌ترین و واضح‌ترین علامت ابتلای فرد به هیپرهیدروزیس کف پا، تعریق همیشگی و بیش‌ازحد طبیعی کف پا است. گاهی فرد مبتلا به هیپرهیدروزیس کف پا آن‌قدر عرق می‌کند که پاهایش داخل کفش کاملاً خیس شده و می‌لغزد.

• پاها سفید و مرطوب هستند

پاهای فرد مبتلا به هیپرهیدروزیس اولیه اغلب سفیدرنگ است و رطوبت زیادی دارد. این گروه گاهی دچار عفونت پا نیز می‌شوند. علت ابتلای این افراد به عفونت پا از بین رفتن لایه‌های پوست در اثر رطوبت مداوم است. همچنین این افراد همیشه از بوی بد پا شکایت دارند.

• اضطراب و گوشه‌گیری

افرادی که مبتلا به هیپرهیدروزیس هستند، گاهی از استرس و نگرانی بوی پا و رطوبت همیشگی آن رنج می‌برند. این افراد گوشه‌گیری می‌کنند و ممکن است همیشه اضطراب درونی در این‌باره داشته باشند. اغلب نوجوانانی که از هیپرهیدروزیس کف پا رنج می‌برند، دچار این اضطراب و انزوا می‌شوند.

تأثیر اختلالات تیروئیدی بر تعریق کف دست و پا

اختلالات تیروئیدی یکی از علل شایع تعریق زیاد کف دست و پا شناخته می‌شوند. غده تیروئید وظیفه تولید هورمون‌های تیروئیدی را بر عهده دارد. فعالیت بیش‌ازحد غده تیروئید می‌تواند متابولیسم بدن و تولید گرما را افزایش دهد و درنتیجه منجر به هایپرهیدروزیس شود

به گفته‌ی disabled-world پرکاری تیروئید سبب تولید بیش‌ازحد هورمون تیروئیدی شده و متابولیسم بدن را افزایش می‌دهد. زمانی که متابولیسم بدن افزایش پیدا می‌کند، دمای بدن نیز بالا می‌رود و در نهایت هیپرهیدروزیس پلانتار رخ می‌دهد.

همچنین پرکاری تیروئید می‌تواند سبب بیش فعالی سیستم عصبی سمپاتیک شود. این وضعیت اگر برای فرد غیرقابل‌تحمل شود و همچنین پرکاری تیروئید سلامت بیمار را تهدید کند، با جراحی قفسه سینه و عمل تیروئید برطرف خواهد شد.

درمان قطعی عرق کف دست و پا

برای درمان تعریق زیاد کف دست و پا یا هیپرهیدروزیس پالموپلانتار گزینه‌های درمانی مختلفی وجود دارد. گاهی قطع عصب غدد عرق روشی موثر برای بهبود این وضعیت شناخته می‌شود. درمان موضعی دیگر روش بهبود علائم این شرایط پزشکی است. اسید بوریک، داروهای آنتی کولینرژیک، رزورسینول و اسید تانیک ازجمله داروهایی هستند که می‌توانند در کاهش علائم و بهبود وضعیت هیپرهیدروزیس کمک‌کننده باشند.

تزریق سم بوتولینوم به‌عنوان یکی از مؤثرترین روش‌های درمان تعریق زیاد کف دست و پا شناخته می‌شود. زمانی که بوتولینوم به بدن تزریق می‌شود، رشته‌های عصبی کولینرژیک را مسدود می‌کند و درنتیجه سطح تعریق کف دست و پا کاهش می‌یابد. این روش درمانی را معمولاً هر شش ماه یک‌بار تکرار می‌کنند تا فرد در فصول گرم سال کمتر دچار تعریق شدید شود. این درمان موقتی است و نیاز به تکرار دارد.

یونتوفوروز یکی از روش‌های درمان تعریق زیاد کف دست است. در این روش درمانی دست و پای بیمار را داخل حمامی که جریان الکتریکی مستقیم دارد فرو می‌برند. این جریان الکتریکی سبب انسداد جزئی منافذ ترشح‌کننده عرق می‌شود. تأثیر این روش درمانی دائمی نیست و خیلی وقت‌ها مجدداً برمی‌گردد. اگر تعریق زیاد کف دست و پا در اثر پرکاری تیروئید باشد، پزشک با تجویز داروهای کنترل پرکاری تیروئید و همچنین روش‌های موثر دیگر این وضعیت را بهبود می‌بخشد.

دلیل عرق کف دست و پا

تعریق در حد طبیعی سبب هیدراته ماندن پوست می‌شود و از بروز سوختگی و گرمازدگی جلوگیری می‌کند. زمانی که دمای بدن افزایش پیدا می‌کند، سیستم عصبی غدد عرق را تحریک کرده و سبب مرطوب شدن پوست می‌شود؛ اما عرق کف دست و پا ممکن است به دلایل زیر نیز رخ دهد:

• هیپرهیدروزیس
• اختلال تیروئیدی
• قرارگرفتن در موقعیت استرس‌زا
• دیابت
• بروز برخی سرطان‌ها
• برخی سندرم‌های ژنتیکی نادر

استرس و عرق کف دست و پا

معمولاً اگر افراد در شرایطی قرار بگیرند که عصبی شوند و یا هیجانات خاصی را تجربه کنند، درگیر تعریق کف دست و پا می‌شوند. غدد عرق یا اکرین در تمام نقاط بدن انسان وجود دارند اما تراکم آن‌ها در کف دست و پا بیشتر است. این غدد در کف دست و پای افراد مبتلا به هیپرهیدروزیس نیز طبیعی به نظر می‌رسند، اما زمانی که فرد در شرایط استرس‌زا قرار می‌گیرد و یا اینکه عصبی می‌شود، نمی‌تواند جلوی فعالیت بیش‌ازحد این غدد در کف دست و پا را بگیرد.

بیشتر مبتلایان به هیپرهیدروزیس پالموپلانتار در حالت بیداری تعریق شدید کف دست و پا را تجربه می‌کنند، چراکه تحریک عصبی کمتر در حالت خواب و آرامش رخ می‌دهد. یکی از فرق‌های بین عرق طبیعی و غیرطبیعی کف دست و پا همین است که شما شاید حتی در خواب نیز عرق کنید (تعریق شبانه)، چراکه بدن تلاش می‌کند دمای بدن را که در اثر لباس و بستر خواب افزایش یافته تعدیل کند.

بنابراین تعریق طبیعی مستقل از سطح هوشیاری است و ممکن است هر زمانی حتی در حالت خواب نیز رخ دهد. این امکان وجود دارد که نقص اولیه افراد درگیر به هیپرهیدروزیس پلانتار مرتبط با حساسیت زیاد هیپوتالاموس به محرک‌های احساس از قشر مغز باشد.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.