درمان کیست تخمدان + درمان کیست تخمدان بدون دارو
کیست تخمدان کیسه‌ای است حاوی مایع که داخل تخمدان یا روی سطح آن رشد می‌کند. حدوداً ۷ درصد از بانوان در دنیا در دوره‌ای از زندگی خود کیست تخمدان را تجربه می‌کنند. کیست تخمدان اغلب خوش‌خیم است و خطری برای فرد مبتلا ایجاد نمی‌کند. در این مقاله در مورد درمان کیست تخمدان صحبت خواهیم کرد.
کیست‌های تخمدان در بیشتر موارد علائم خاصی ایجاد نمی‌کنند و بدون درمان دارویی یا جراحی خودبه‌خود از بین می‌روند. اما برخی از انواع کیست تخمدان سبب بروز علائم جدی همچون دردهای غیرقابل‌تحمل و عوارض جدی‌تر می‌شوند. خیلی کم پیش می‌آید که کیست تخمدان تبدیل به یک مشکل بزرگ شود.
چرا دچار کیست تخمدان می‌شویم؟
زنان به دلایل متعددی ممکن است در هر سنی دچار کیست تخمدان شوند. پیدا کردن علل ابتلا و بررسی علائم می‌تواند به پزشک در تشخیص دلیل ابتلای فرد به کیست تخمدان کمک کند. به بانوان توصیه می‌شود که غربالگری‌های منظم لگن را جدی بگیرند تا از سلامت تخمدان و رحم اطمینان حاصل شود. همچنین مراقبت‌ها و چکاپ‌های دوره‌ای به تشخیص زودهنگام و درمان بهتر کیست تخمدان کمک می‌کند.
بیشتر انواع کیست تخمدان به علت برهم خوردن تعادل هورمونی به وجود می‌آیند. اندومتریوز دیگر دلیل ابتلا به کیست تخمدان است. همچنین افراد به دلیل رشد جسم زرد داخل تخمدان که اتفاقی معمول و طبیعی است، دچار کیست تخمدان می‌شوند.
روش‌های درمان کیست تخمدان
درصورتی‌که کیست تخمدان افزایش سایز غیرطبیعی داشته باشد می‌تواند بیمار را دچار اثرات جدی همچون پیچ‌خوردگی تخمدان کند. دسته‌ای از کیست‌های تخمدانی نیز دچار پارگی می‌شوند. ازجمله علائم پارگی کیست تخمدان می‌توان به خونریزی داخلی اشاره نمود. هر دو حالت نیاز به درمان تحت نظر پزشک دارند و یک وضعیت پزشکی جدی شناخته می‌شوند.
در اغلب موارد کیست تخمدان با گذشت چند هفته تا چند ماه برطرف می‌شود و نیاز به به‌کارگیری روش درمانی بخصوصی نیست. اما اگر پزشک بخواهد کیست تخمدان را تحت درمان قرار دهد، به چند فاکتور دقت خواهد کرد:
- علائم بیمار
- اندازه و ظاهر کیست
- بیمار یائسه است یا نه
- اگر بیمار یائسه است در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارد یا خیر
چیزی تحت عنوان درمان سریع کیست تخمدان وجود ندارد و درمان کیست کاملاً بستگی به نوع آن، بزرگی آن و همچنین رفتار کیست در ماه‌های آینده دارد. اما در طول درمان یک کیست تخمدان رعایت موارد زیر کمک‌کننده خواهد بود.
مراقبت
مراقبت اولین چیزی است که تمام متخصصین به زنان مبتلا به کیست تخمدان توصیه می‌کنند در این حالت درمان فوری انجام نمی‌گیرد و با نظارت بر کیست می‌توان دریافت که آیا کیست در حال از بین رفتن است یا نه. پزشک به شما توصیه می‌کند مجدداً چند هفته تا چند ماه بعد در فواصل زمانی مشخص کیست را مورد بررسی قرار دهید تا شرایط رشد و از بین رفتن کیست مشخص شود. برخی برای بررسی پسرفت و پیشرفت توده تخمدانی از سونوگرافی استفاده می‌کنند.
اگر بیمار یائسه باشد، به او توصیه می‌شود هر ۴ ماه یک بار به مدت ۱۲ ماه آزمایش خون و سونوگرافی را تکرار کند. چراکه در بانوان یائسه ریسک بروز سرطان تخمدان بالاتر است. درصورتی‌که اسکن تصویری گزارش ناپدید شدن کیست را بدهد، دیگر آزمایشات و درمان‌های غیرمعمول ضرورت ندارند. اما اگر هنوز کیست وجود داشته باشد و درمان دارویی نیز نتیجه خوبی نداشته باشد، متخصص جراحی را تجویز می‌کند.
جراحی
کیست‌های تخمدان اگر پایدار باشند و درمان دارویی و مراقبت هیچ اثری بر آن‌ها نگذارد، باید با جراحی حذف شوند. معمولاً کیست بزرگ و پایدار سبب بروز علائم و عوارض متعددی می‌شود و به همین علت خارج کردن آن با روش جراحی تصمیم بهتری است. همچنین اگر پزشک مشکوک به سرطانی بودن کیست باشد، توصیه به جراحی و خارج کردن کیست می‌کند. برای جراحی کیست تخمدان دو روش جراحی وجود دارد که هر دو روش تحت بیهوشی عمومی انجام می‌گیرند.:
- لاپاراسکوپی
- لاپاراتومی
درمان خانگی کیست تخمدان
اغلب کیست‌های تخمدان خودبه‌خود برطرف می‌شوند و تنها مشکل اساسی آن‌ها ممکن است علائمی باشند که ایجاد می‌کنند. علاوه بر درمان‌های دارویی و جراحی ممکن است بتوانید از روش‌های خانگی نیز بهره ببرید. درمان‌های خانگی کیست تخمدان به‌طورقطع کیست را از بین نمی‌برند، اما می‌توانند در کاهش علائم ناراحت‌کننده کیست تخمدان و همچنین جلوگیری از عود آن موثر باشند.
به خاطر بسپارید روش‌هایی که در ادامه خواهیم گفت جایگزین درمان‌هایی که پزشک متخصص تجویز می‌کند نیست. بنابراین درصورتی‌که قصد استفاده از روش‌های خانگی درمان کیست تخمدان را دارید حتماً با پزشک خود را مشورت کنید.
مصرف مسکن
برای کاهش دردهای ناشی از کیست تخمدان می‌توانید مسکن‌های OTC مصرف کنید. این مسکن‌ها می‌توانند موقتاً درد ناشی از کیست تخمدان را تسکین دهند. ازجمله داروهای مسکن بدون نسخه می‌توان به ایبوپروفن، ناپروکسن و استامینوفن اشاره نمود. مصرف این داروها به مدت دو تا سه روز برای تسکین درد ناشی از کیست تخمدان می‌تواند خوب باشد. اما اگر بخواهید بیشتر از این مدت از مسکن‌های OTC استفاده کنید، حتماً باید با تجویز پزشک باشد.
گرما درمانی
گرما درمانی دیگر روش خانگی برای درمان علائم کیست تخمدان است. این روش به کاهش گرفتگی‌های عضلانی ناشی از کیست تخمدان کمک می‌کند. همچنین می‌توانید از پدهای حرارتی برای کاهش درد کیست تخمدان استفاده کنید. قرار دادن یک بطری آب گرم در ناحیه پایینی شکم نیز می‌تواند موثر باشد.
بادام
بادام سرشار از منیزیم است و به تسکین ناراحتی‌های ناشی از کیست تخمدان کمک می‌کند، به همین علت است که حتی در دوره پریود نیز به بانوان خوردن بادام توصیه می‌شود. منیزیم به کاهش دردهای مزمن کمک می‌کند. شما می‌توانید بادام را به وعده‌های غذایی خود نیز بیفزایید، مثلاً روی سالاد بادام بریزید یا غذاهایی که حاوی این آجیل هستند تهیه کنید.
مصرف چای بابونه و زنجبیل
اگر از التهاب ناشی از کیست تخمدان رنج می‌برید، توصیه می‌کنیم چای زنجبیل بنوشید. چای زنجبیل تسکین‌دهنده طبیعی درد و گرفتگی است. این ریشه خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد و ضد سرطان است. خوب است بدانید که افزودن زنجبیل به رژیم غذایی می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش دهد، رشد سلول‌های سرطانی را متوقف کند و به کاهش علائم و عوارض ناشی از آن کمک کند.
چای بابونه به عنوان دمنوشی آرامش‌بخش و موثر در کاهش استرس شناخته می‌شود و خواص ضدالتهابی دارد و ضمن کاهش اضطراب به فرد در تسکین اسپاسم‌های عضلانی کمک می‌کند. نوشیدن چای بابونه باعث می‌شود که فرد مبتلا به کیست تخمدان شب‌ها راحت‌تر بخوابد.
حمام نمک اپسوم
گرمای آب گرم نیز می‌تواند به کاهش دردهای ناشی از کیست تخمدان به شما کمک کند. می‌توانید به آب حمام مقداری نمک اپسوم بیافزایید تا تأثیر تسکین‌دهنده آن افزایش پیدا کند. نمک اپسوم تأثیری زیادی در کاهش درد عضلانی و دیگر دردهای ناحیه شکم و رحم دارد.
تنظیم رژیم غذایی
یکی از دلایل ابتلا به کیست تخمدان رژیم غذایی نامناسب است. رژیم غذایی شما تأثیر زیادی بر سطح هورمون‌های بدن خواهد داشت و تغییراتی در بدن ایجاد می‌کند، که زمینه‌ساز رشد سلول‌های غیرطبیعی در بدن می‌شود. به‌عنوان‌مثال زنانی که مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند، اغلب تغذیه سالم و خوبی ندارند. این سندرم سبب نامنظم شدن پریود، آمنوره و همچنین رشد کیست روی تخمدان می‌شود.
مکمل ریشه ماکا
مصرف این مکمل به کنترل و تنظیم هورمون‌ها کمک می‌کند. همچنین این مکمل گیاهی به کاهش علائم کیست تخمدان و یائسگی همچون افسردگی، تپش قلب، تعریق شبانه و گرگرفتگی کمک می‌کند.
درمان گیاهی کیست تخمدان
مجدداً متذکر می‌شویم درمان باید تحت کنترل متخصص انجام بگیرد و شروع درمانی خارج از دستورالعمل‌های پزشکی باید تحت نظارت پزشک باشد. در ادامه به چند مورد از درمان‌های گیاهی کیست تخمدان اشاره خواهیم کرد.
- شبدر قرمز: شبدر قرمز دیواره‌های تخمدان را تحریک کرده و آن را تشویق به تخلیه کیست‌های تخمدان می‌کند. این گیاه حاوی استروژن گیاهی است و سبب تحریک تخمدان می‌شود
- بابونه: گیاه بابونه به تسکین درد ناشی از کیست تخمدان کمک می‌کند. همچنین اگر سیکل قاعدگی برهم‌خورده باشد، با مصرف این گیاه می‌توان سیکل قاعدگی را تنظیم نمود
- تریبولوس: این گیاه به نرمال شدن عملکرد تخمدان کمک کرده و تخمک‌گذاری را به روال طبیعی‌اش برمی‌گرداند. این گیاه در حوزه پرورش اندام نیز کاربرد دارد و سبب افزایش توده عضلانی و قدرت بدنی بیشتر ورزشکار می‌شود
- پودر چستبری: جوشانده این گیاه دارویی می‌تواند به کنترل علائم کیست تخمدان، کاهش درد ناشی از کیست، درد پیش از قاعدگی و تنظیم قاعدگی کمک کند
آیا زنان یائسه دچار کیست تخمدان می‌شوند؟
یائسگی به این معناست که تخمدان‌ها دیگر فعالیت ندارند و تخمک آزاد نمی‌کنند. در این دوره ساخت استروژن و پروژسترون متوقف شده است، اما هنوز تخمدان‌ها تا حدودی فعال هستند. بنابراین در یائسگی نیز ممکن است زنان دچار کیست تخمدان شوند. ازجمله کیست‌هایی که در دوره یائسگی ممکن است داخل تخمدان رشد کنند عبارت‌اند از:
- سیست آدنوما: این کیست روی سطح تخمدان رشد می‌کند
- درموئیدها: این نوع کیست از سلول‌هایی که از بدو تولد در بدن زن وجود دارد ایجاد می‌شود
خیلی کم پیش می‌آید که کیست‌های تخمدان تبدیل به توده سرطانی شوند، اما این مورد در بانوان یائسه شیوع بیشتری دارد. وب‌سایت healthline در مورد علائم کیست تخمدان در زنان یائسه می‌گوید:
علائم ابتلا به کیست تخمدان در دوره یائسگی شاید خفیف یا مبهم شروع شود. هرچه کیست بیشتر رشد کند، شدت علائم بیشتر خواهد شد. ازجمله علائم شایع کیست تخمدان در دوره یائسگی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- فشار، تورم و نفخ
- احساس درد مبهم در ران و بخش تحتانی کمر
- بروز اختلال در عملکرد روده
- افزایش وزن
- احساس درد و ناراحتی حین مقاربت جنسی
- بروز اختلال در عملکرد مثانه
- احساس درد و ناراحتی در بخش تحتانی شکم
- خونریزی و لکه بینی
همچنین برخی از زنانی که در آستانه یائسگی هستند، با رشد کیست در تخمدان علائم زیر را تجربه می‌کنند:
- لکه بینی
- حساس شدن سینه‌ها
- خونریزی بین قاعدگی
- احساس درد و ناراحتی غیرقابل‌تحمل در طول پریود
علائم پاره شدن کیست در تخمدان زنان یائسه
این مورد پزشکی تنها خاص بانوان یائسه نیست و ممکن است در سایر زنان نیز بروز کند. باوجوداین اگر زن دچار پارگی کیست شود، احتمال تخمدان درگیر پیچ‌خوردگی می‌شود. همچنین در ادامه بیمار علائم زیر را تجربه خواهد کرد:
- تب
- سرگیجه و ضعف شدید
- احساس درد ناگهانی
- استفراغ و حالت تهوع
- خونریزی شدید
- نفس نفس زدن
درمان کیست تخمدان در یائسگی
همیشه کیست‌های تخمدان نیازمند یک درمان جدی نیستند و در بیشتر موارد به‌تدریج برطرف می‌شوند، اما مراقبت پزشکی از اهمیت بالایی برخوردار است و حتماً بیمار باید تحت کنترل و نظارت متخصص قرار بگیرد.
درمان کیست تخمدان در یائسگی
چنانچه کیست از نوع خوش‌خیم باشد و سطح CA-۱۲۵ در آزمایش نرمال گزارش شود، پزشک متخصص ممکن است از روش‌های زیر برای کنترل وضعیت پزشکی استفاده کند:
- معاینه فیزیکی دوره‌ای
- تست تصویری
- تکرار تست CA-۱۲۵
همزمان ممکن است پزشک داروهای تسکین‌دهنده درد و دیگر علائم کیست تخمدان را نیز تجویز کند. گاهی کیست خوش‌خیم نیازمند جراحی است. به این جراحی سیستکتومی گفته می‌شود. در موارد زیر پزشک انجام جراحی را ضروری می‌داند:
- کیست بیش‌ازحد بزرگ است
- کیست دردناک است و علائم ناشی از آن در حال شدت گرفتن هستند
- پارگی کیست
- پارگی کیست سبب پیچ خوردن تخمدان شده
- درمان‌های دارویی موثر نبودند
- بیمار در معرض ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارد
در خیلی از موارد جراحی کیست تخمدان در بانوان یائسه به روش لاپاراسکوپی انجام می‌گیرد. در این تکنیک جراحی برش‌های کوچکی روی ناحیه مورد نظر ایجادشده و جراح با استفاده از تجهیزات لاپاراسکوپی کیست را خارج می‌کند. این روش جراحی وقتی کیست خوش‌خیم و کوچک باشد موفقیت‌آمیزتر است.
درمان کیست بدخیم تخمدان در زنان یائسه
باوجوداینکه ابتلا به سرطان تخمدان خیلی ضعیف است، اما این بیماری در زنان یائسه شیوع بالاتری دارد. درصورتی‌که بیمار مبتلا به سرطان بدخیم تخمدان باشد، جهت درمان باید تحت مراقبت متخصص آنکولوژی زنان قرار بگیرد. متخصص معمولاً برای درمان کیست سرطان تخمدان از روش‌های زیر استفاده می‌کند:
- پرتودرمانی
- اووفورکتومی (خارج کردن هر دو تخمدان)
- هیسترکتومی کامل (در این روش جراحی تخمدان‌ها، رحم و لوله‌های فالوپ تخلیه می‌شوند)
- شیمی‌درمانی
- پروسه‌های درمانی هدفمند
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
