کیست ریه + انواع کیست ریه و درمان آن
ممکن است این روزها در مورد کیست ریه بیشتر شنیده باشید. کیست ریه ازجمله عارضه‌های مرتبط با دستگاه تنفسی و ریه است. به انواعی از توده‌ها که در ریه ایجاد می‌شوند، کیست ریه گفته می‌شود. کیست ریه اغلب حاوی گاز است. یکی از علل بروز این وضعیت پزشکی افزایش سن است و بیشتر در بزرگ‌سالان شیوع دارد.
(مطالعه بیشتر: کیست چیست)
کیست ریه چیست؟
کیست ریه ازجمله کیست‌های شایعی است که امکان رشدشان در هر نقطه از بدن وجود دارد. کیست‌های ریوی معمولاً توده‌هایی گرد هستند. ضخامت بیشتر کیست‌های ریوی بین ۲ تا ۳ میلی‌متر است. کیست‌های ریوی با کیست‌های دیگری که در بدن رشد می‌کنند، همچون کیست تخمدان متفاوت هستند و ساختار دیگری دارند. اغلب کیست‌های ریوی حاوی گاز هستند. البته گاهی پیش می‌آید که کیست ریوی حاوی ترکیبات جامد یا مایع باشد.
حتماً تا حدودی می‌دانید که کیست‌ها به‌سختی تومورها نیستند. بیشتر کیست‌های ریوی در اثر افزایش سن در ریه و دستگاه تنفسی رشد می‌کنند. گاهی کیست ریه خود مستقلاً یک عارضه است، اما در بسیاری از موارد نیز پیش آمده که این کیست‌ها نشانه بروز و وجود یک عارضه زمینه‌ای باشند.
انواع کیست ریه
طبق مطالعاتی که بر روی مبتلایان به کیست‌های ریوی صورت گرفته است، کیست ریه به چند نوع مختلف طبقه‌بندی می‌شود:
- حباب‌ها و تاول‌ها: تاول‌های ریوی مجموعه‌ای از کیست‌های حاوی گاز هستند. این کیست‌ها یا تاول‌ها اغلب روی سطح خارجی ریه یا بین ریه رشد می‌کنند. حباب‌ها ریوی معمولاً قطر ۱ سانتی‌متری دارند، اما قطر تاول‌ها بیشتر از ۱ سانتی‌متر است. تاول‌های ریوی امکان رشد بیشتر دارند و گاهی پیش می‌آید که تاول‌ها با رشد بیشتر تمام لوب ریه را اشغال می‌کنند
- لانه زنبوری: کیست‌های لانه زنبوری، کیست‌هایی هستند که در تعداد بالا و با ضخامت‌ها و اندازه‌های متغیر در چند لایه از ریه رشد کنند. این نوع کیست‌ها به دلیل الگوی رشد شبیه به لانه زنبور به این نام معروف هستند
- پنوماتوسل: کیست‌ها یا تاول‌های پنوماتوسل حاصل آسیب دیدن ریه هستند. در واقع زمانی که ریه دچار عارضه یا آسیب ناشی از ذات‌الریه، استنشاق گازهای سمی و … می‌شود، تاول‌های پنوماتوسل در ریه به وجود می‌آیند
علائم کیست ریه چیست؟
نشانه‌های کیست ریوی بستگی به علت بروز کیست و همچنین شدت عارضه دارد. خیلی از مبتلایان به کیست اصلاً هیچ نشانه‌ای را تجربه نمی‌کنند. شایع‌ترین علائم حاصل از رشد کیست در ریه عبارت‌اند از:
- تنگی نفس
- تشدید ذات‌الریه
- احساس درد هنگام نفس کشیدن
- بروز اختلال در تنفس
- خس‌خس سینه
علت بروز کیست ریه چیست؟
انواع کیست ریه به دلایل بالقوه متعددی بروز می‌کنند. کیست‌های ریه می‌توانند بی‌خطر یا تهدیدآمیز باشند، بنابراین در هر ابعاد و سطحی باید تشخیص داده شوند و تحت درمان قرار بگیرند. عدم‌تشخیص و درمان به‌موقع می‌تواند بیمار را دچار عوارض و نشانه‌های شدید کند. پاره‌ای از مطالعات معتبر عنوان می‌کنند که دلیل بروز بسیاری از کیست‌های منفرد افزایش سن است و به تغییراتی که در طول زندگی فرد رخ می‌دهد، بستگی دارد.
بااین‌حال این احتمال نیز رد نمی‌شود که افراد گاهی در اثر عارضه ریه کیستیک، دچار کیست ریه می‌شوند. بیماری ریه کیستیک دربرگیرنده چندین عامل و شرایط است که سبب بروز کیست‌های متعدد در ریه می‌شوند. اغلب پزشکان متخصص با شناسایی پنج کیست یا تعداد بیشتر، عارضه ریه کیستیک را تشخیص می‌دهند. در ادامه به مهم‌ترین و شایع‌ترین دلایل رشد کیست ریه و همچنین درمان آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
سندرم Birt Hogg Dube
BHD عارضه ارثی بسیار نادر است. این بیماری به علت جهش و تغییر برخی از ژن‌های خاص رخ می‌دهد. در ابتدا متخصصین تصور می‌کردند که سندرم Birt Hogg Dube یک عارضه پوستی است که می‌تواند در ادامه سبب ایجاد کیست در ریه نیز بشود. طبق مطالعات صورت گرفته از هر ۱۰ بیمار مبتلا به BHD ۹ نفر از آن‌ها دچار کیست ریوی به شکل تاول یا حباب می‌شوند.
برای درمان و کنترل کیست‌های ناشی از سندرم Birt Hogg Dube امکان دارد متخصص بولکتومی یا بلبکتومی را تجویز کند. بولکتومی و بلبکتومی روش‌های جراحی هستند که جهت تخلیه یا برداشتن کیست‌های ریوی به کار گرفته می‌شوند.
هیستیوسیتوز سلول لانگرهانس ریوی
هیستوسیتوز سلولی لانگر هانس ریوی را به‌اختصار PLCH معرفی می‌کنند. PLCH یکی از دلایل بروز کیست در ریه است. این نوع کیست معمولاً تا قطر ۱۰ میلی‌متر رشد می‌کند. برخی از کیست‌های ناشی از PLCH تا ۲۰ میلی‌متر نیز بزرگ می‌شوند. اکثر مبتلایان به PLCH سیگاری هستند. به‌طورکلی می‌توان بین ۹۰ تا ۱۰۰ درصد افراد مبتلا به PLCH را در این گروه قرار داد. علائم شایع کیست ناشی از PLCH عبارت‌اند از:
- کاهش وزن
- تب
- تنگی نفس
- عرق شبانه
- سرفه خشک
درمان و کنترل موثر PLCH
افرادی که مبتلا به PLCH هستند، لازم است که سیگار کشیدن را ترک کنند. ترک سیگار تا حدود زیادی در بهبود این کیست و بیماری تأثیر دارد. جز ترک سیگار تاکنون هیچ روش درمانی قطعی برای این بیماری پیدا یا ارائه نشده است.
لنفانژیولیومیوماتوز یا LAM
LAM عارضه نادر است. این بیماری تنها در زنان رخ می‌دهد و تاکنون در مردان گزارش نشده است. LAM اغلب بافت‌های ریه را درگیر کرده و به آن آسیب وارد می‌کند. در گروهی از زنان دیده شده که بیماری LAM به کلیه و سیستم لنفاوی نیز آسیب وارد کرده است و این اعضای بدن نیز درگیر عوارض و نشانه‌های حاصل از آن شده‌اند.
علت بروز بیماری LAM تغییر ژنتیکی است که در سلول‌های غیرطبیعی LAM رخ می‌دهد و بعد این سلول‌های غیرطبیعی در تمام نقاط ریه رشد می‌کنند. رشد این سلول‌ها در ریه سبب بروز کیست ریوی می‌شود. خوب است بدانید که LAM می‌تواند مانعی جدی برای رسیدن اکسیژن به سایر بافت‌ها و اعضای بدن باشد. این بیماری معمولاً در زنان ۲۰ تا ۴۰ ساله علائم خود را نشان می‌دهد. علائم شایع بیماری LAM عبارت‌اند از:
- تورم غدد لنفاوی
- سرفه‌های مکرر
- خس‌خس سینه
- احساس درد در قفسه سینه هنگام استنشاق
- احساس خستگی شدید
- تنگی نفس
- پنوموتوراکس
درمان بیماری LAM و کیست‌های حاصل از آن
درمان‌های بیماری LAM شامل موارد زیر است:
- اکسیژن‌تراپی
- استفاده از مهارکننده‌های MTOR، جهت تنظیم و کنترل رشد سلول‌های LAM
- بهبود تنفس بیمار با استفاده از برونکودیلاتورها
تنها راه درمان قطعی بیماری LAM پیوند ریه است و تا زمانی که پیوند ریه ممکن نباشد از روش‌های بالا استفاده می‌شود.
پنومونی بینابینی لنفوسیتی (LIP)
پنومونی بینابینی لنفوسیتی را تحت عنوان LIP معرفی می‌کنیم. این وضعیت پزشکی سبب بروز کیست ریوی می‌شود و اغلب علائم زیر را به همراه دارد:
- سرفه کردن
- تب
- کاهش وزن
- تنگی نفس
پاره‌ای از مطالعات اثبات می‌کنند که کیست‌های LIP در ۸۰ درصد موارد در ریه ایجاد می‌شوند. اغلب تنها چند کیست رشد می‌کند و بیشتر نیز در هر دو ریه مشاهده می‌شوند. قطر کیست‌های حاصل از LIP معمولاً ۳ سانتی‌متر است و ظاهرشان نیز با یکدیگر فرق دارد. این وضعیت با بیماری‌های زمینه‌ای همچون بیماری شوگرن، تیروئیدیت هاشیموتو، ایدز (HIV) و لوپوس در ارتباط است. بسته به علت بروز کیست‌های LIP روش درمانی متفاوتی تجویز خواهد شد. به‌عنوان مثال روش درمان کیست‌های LIP در مبتلایان به HIV با مبتلایان به بیماری شوگرن متفاوت است.
سایر دلایل رشد کیست در ریه
دیگر شرایطی که امکان دارد سبب رشد کیست در ریه شوند عبارت‌اند از:
- پنومونی
- آمفیزم مرکز لوبولار و پاراسپتال که انواعی از عارضه انسدادی ریه مزمن به‌شمار می‌روند
- سرطان آدونوکارسینو
- آمیلوئیدوز. این وضعیت پزشکی زمانی رخ می‌دهد که پروتئین آمیلوئید در بافت‌های بدن رشد کند
- سرطان کارسینوم سنگفرشی
- سرطان متاستاتیک
تشخیص کیست ریه
همانطور که از گفته‌ها و توضیحات بالا برمی‌آید، کیست‌های ریوی انواع متعددی دارند و دلایل بروز آن‌ها نیز بسیار متغیر و متعدد است؛ بنابراین متخصص پیش از ارائه روش درمانی درباره سابقه پزشکی فرد سوالات جامعی خواهد پرسید. در ادامه پزشک متخصص برای تشخیص دقیق کیست و علت زمینه‌ساز بروز آن آزمایشات زیر را تجویز می‌کند:
- معاینات فیزیکی
- آزمایش خون
- تصویربرداری از ریه و اندام‌های مشکوک به بیماری
- سی‌تی‌اسکن ریه
آیا کیست‌های ریوی خطرناک هستند؟
کیست ریه منفرد ممکن است بی‌خطر باشد و یا تهدیدکننده به نظر نرسد. اغلب کیست‌های منفردی که بی‌خطر یا خوش‌خیم هستند به علت کهولت سن در ریه رشد می‌کنند. با وجود این برخی از کیست‌های ریوی که پایدار هستند یا مکرر رشد می‌کنند، می‌توانند هشداری در مورد بروز یا وجود یک بیماری زمینه‌ای باشند. بسته به شرایط بیمار خطرناک بودن یا نبودن کیست نیز درجه‌بندی خواهد داشت.
به گفته‌ی medicalnewstoday استعمال دخانیات با بسیاری از عارضه‌های ریوی همچون کیست ریه مرتبط است، بنابراین در گام نخست به افرادی که سیگاری هستند توصیه می‌شود که سیگار کشیدن را ترک کنند. در افراد سیگاری شانس ابتلا به کیست ریه نسبت به سایر افراد بالاتر است.
درمان کیست ریه
درمان کیست ریه نیاز به تشخیص دقیق دارد. همچنین درمان و کنترل کیست‌های ریوی به علت زمینه‌ای که سبب بروز آن‌ها شده است بستگی دارد. بر اساس نوعی بیماری زمینه‌ای و یا منفرد بودن کیست متخصص روش‌های درمانی مختلفی را می‌تواند تجویز کند. در تجویز روش درمانی شرایط عمومی بیمار، علائم و عوارض ناشی از کیست نیز مورد توجه قرار می‌گیرد.
درمان کیست ریه بدون جراحی
معمولاً اگر کیست ریوی جدی نباشد و بیماری زمینه‌ای خیلی شدید نباشد متخصصین می‌توانند با تجویز روش‌های غیرتهاجمی کیست را درمان کنند. اکسیژن تراپی، استفاده از مهارکننده‌های MTOR و ترک سیگار ازجمله روش‌های موثر در درمان و کاهش ریسک ابتلا به کیست ریه به‌شمار می‌روند.
کیست هیداتید چیست؟
هیداتید نوعی عفونت انگلی است که توسط EG یا اکینوکوکوس گرانولوزوس ایجاد می‌شود. این بیماری سبب بروز کیست در کبد، ریه و گاهی سایر اندام‌های بدن می‌شود. از کیست‌های ناشی از این عفونت تحت عنوان کیست هیداتیک ریه یاد می‌شود. اغلب کیست هیداتیک در ریه رشد می‌کند و خیلی کم پیش می‌آید که این کیست همزمان در کبد و ریه مشاهده شود. کیست هیداتیک در بزرگ‌سالان بیشتر در کبد رشد می‌کند، در مقابل در کودکان این کیست معمولاً در قالب یک کیست ریوی ایجاد می‌شود. برای تشخیص این کیست از روش سی‌تی‌اسکن استفاده می‌شود.
عوارض بعد از عمل کیست هیداتیک ریه
به‌طورکلی جراحی کیست هیداتیک ریه با هدف درمان این عارضه انجام می‌گیرد و بیمار را از عفونت انگلی و کیست‌های حاصل از آن رها می‌کند. در بیشتر موارد خود جراحی عوارض خاصی برجای نمی‌گذارد و بیشتر موارد شکایت پس از جراحی به علت مراجعه بیمار با تأخیر زیاد جهت تشخیص و درمان است. چراکه کیست‌های هیداتیکی که دیر تشخیص داده می‌شوند، چالش‌های خاص خود را در جراحی دارند. تاکنون گزارشی مبنی بر مرگ بیمار حین جراحی یا پس از جراحی کیست هیداتیک ریه ارائه نشده است.
عوارض کیست ریوی
کیست‌های ریه اگر منفرد باشند شاید علائم خاصی ایجاد نکنند و عوارض به‌خصوصی نیز برجای نگذارند؛ اما ممکن است کیست‌های ریه سبب فروپاشی ریه یا پنوموتوراکس شوند. زمانی می‌گوییم فرد دچار پنوموتوراکس شده که هوا وارد فضای اطراف ریه‌ها شود. در این وضعیت این ریسک خیلی بالاست که کیست ریه پاره شود و گاز به فضای اطراف آن منتشر شده یا فرار کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
درصورتی‌که در خانواده شما سابقه ابتلا به کیست ریه یا بیماری‌های زمینه‌ساز بروز کیست ریه وجود دارد، لازم است که درباره گزینه‌های آزمایش و بررسی به لحاظ ریسک ابتلا به کیست ریه با پزشک متخصص صحبت کنید. ممکن است پزشک به شما توصیه کند در دوره‌های زمانی معین اسکن قفسه سینه را تکرار کنید تا ریه به لحاظ بروز کیست تحت کنترل باشد. همچنین اگر کیست ریه دارید، با این روش می‌توان کیست‌ها را تحت نظر گرفت و از فروپاشی ریه جلوگیری نمود.
آیا ندول‌های ریه می‌توانند سرطانی شوند؟
برخی از گره‌ها یا ندول‌های ریه می‌توانند تبدیل به سرطان شوند یا سرطانی باشند. این موضوع را در نظر داشته باشید که اغلب ندول‌های ریه غیر سرطانی و خوش‌خیم هستند. گره‌های ریه توده‌هایی هستند بسیار کوچک که در بافت ریه وجود دارند. این توده‌ها شایع هستند و وضعیت نادری تلقی نمی‌شوند. اغلب ندول‌های ریوی در سی‌تی‌اسکن تشخیص داده می‌شوند. در تصاویر حاصل از سی‌تی‌اسکن ندول‌های ریوی به‌صورت سایه‌های گرد و سفید مشاهده می‌شوند. ندول‌های ریوی می‌توانند بین ۵ تا ۳۰ میلی‌متر رشد کنند.
کدام ندول‌های ریوی سرطانی هستند؟
برای اینکه پزشک بتواند سرطانی بودن یا خوش‌خیم بودن ندول‌ها را تشخیص دهد، نیاز به بررسی نتایج آزمایشات متعدد دارد؛ اما به‌طورکلی بیشتر ندول‌هایی که ۳ سانتی‌متری یا بزرگ‌تر هستند، شانس بیشتری برای سرطانی بودن دارند. درصورتی‌که متخصص در اسکن ریه ندول ریه را تشخیص دهد، مقایسه چند اسکن قبلی و جدید می‌تواند در تعیین سرطانی بودن یا غیر سرطانی بودن توده‌ها کمک‌کننده باشد. در مقابل رشد و تغییر ظاهر ندول‌ها شک بر سرطانی بودنشان را افزایش می‌دهد.
دلیل بروز ندول‌های ریوی غیرسرطانی
دلیل اصلی و شایع رشد ندول‌های غیرسرطانی در ریه عفونت‌هایی هستند که فرد در گذشته درگیرشان شده است. ندول‌های غیر سرطانی درمان خاصی ندارند و نگران‌کننده نیستند. در برخی از موارد پزشک اسکن سالانه قفسه سینه را توصیه می‌کند و رشد ندول‌ها در طول زمان را بررسی می‌کند. درصورتی‌که ندول در حال تغییر شکل و اندازه باشد، پزشک آزمایشات دیگری را نیز تجویز می‌کند. ازجمله آزمایشات بررسی وضعیت ندول ریوی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سی‌تی‌اسکن
- اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون
- برونکوسکوپی
- بیوپسی بافتی
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
