هپاتیت C چیست؟ + عوارض هپاتیت C

هپاتیت C یک عفونت ویروسی است که باعث التهاب و آسیب کبد می‌شود. التهاب به شرایطی می‌گویند که بر اثر عوامل مخرب، بافت‌های بدن دچار آسیب و نقص عملکرد شوند و اگر بلندمدت باشد ممکن است به اندام‌ها آسیب برساند. ویروس هپاتیت C با ورود به بدن به سلول‌های کبد حمله کرده و در آنجا تکثیر می‌شود. این ویروس در صورت حذف نشدن در کبد، وارد گردش خون شده و می‌تواند از فردی به فرد دیگر از راه خونی منتقل گردد.

اگرچه تاکنون واکسنی برای پیشگیری از ابتلا به هپاتیت C ساخته نشده است اما می‌توانید با رعایت بعضی نکات بهداشتی از خود در برابر ابتلا به بیماری محافظت نمائید. خوشبختانه درمان هپاتیت C با داروهای تجویزشده در بیشتر موارد موفقیت‌آمیز است و سبب بهبودی کامل می‌شود. هپاتیت سی شامل دو نوع مزمن و حاد است. در این مقاله از هومکا اطلاعات لازمی که باید در مورد هپاتیت سی بدانید را در اختیار شما قرار می‌دهیم.

هپاتیت C حاد

بیماری هپاتیت سی حاد یک عفونت کوتاه‌مدت است که علائم آن ممکن است تا ۶ ماه ادامه داشته باشد. گاهی سیستم ایمنی قادر است ویروس را به‌طور کامل از بدن حذف کند.

هپاتیت C مزمن

هپاتیت سی مزمن یک عفونت طولانی‌مدت است و زمانی رخ می‌‌دهد که بدن قادر نیست ویروس واردشده به کبد را به‌طور کامل از بین ببرد. حدود ۷۵ تا ۸۵ درصد از افراد مبتلا به هپاتیت C حاد وارد مرحله مزمن هپاتیت می‌شوند. البته می‌توان با تشخیص به‌موقع و شروع روند درمان از آسیب به کبد جلوگیری کرد.

عفونت هپاتیت C چقدر شایع است؟

در ایالات‌متحده هپاتیت C شایع‌ترین عفونت ویروسی منتقله از راه خون است به‌طوری‌که محققان تخمین می‌زنند که حدود ۲٫۷ تا ۳٫۹ میلیون نفر در ایالات‌متحده به هپاتیت سی مزمن مبتلا هستند. از سال ۲۰۰۶ تاکنون شمار افراد مبتلا به هپاتیت C به‌ویژه در افراد زیر ۳۰ سال که مصرف‌کننده مواد مخدر تزریقی هستند در حال افزایش بوده است. البته برنامه غربالگری و شروع به‌موقع درمان موجب شده که افراد بیشتری از عوارض کبدی هپاتیت در امان بمانند. اگر روند تشخیص و درمان به همین گونه پیش برود تخمین زده می‌شود که در سال ۲۰۳۶ هپاتیت سی بسیار کمتر از آمار حال حاضر گردد.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به هپاتیت C هستند؟

افراد زیر بیشتر از سایرین در خطر ابتلا به هپاتیت C قرار دارند:

• معتادان تزریقی
• افرادی که قبل از سال ۱۹۹۲ تزریق خون و یا پیوند عضو داشته‌اند
• کسانی که تحت دیالیز کلیه هستند
• اشخاصی که در محل کار با سرنگ و سر سوزن‌های آلوده تماس دارند
• افرادی که خالکوبی یا تتو داشته‌اند
• زندانیان و یا شغل‌های مرتبط با زندان
• تولد نوزاد از مادری مبتلا به هپاتیت سی
• افراد مبتلا به HIV
• افرادی که دارای رفتارهای پرخطر جنسی هستند

آیا لازم است که آزمایش هپاتیت C را انجام دهم؟

پزشکان غربالگری هپاتیت را برای همه بزرگ‌سالان ۱۸ تا ۷۹ سال توصیه می‌کنند. منظور از غربالگری انجام آزمایش خونی هپاتیت C و تشخیص عفونت احتمالی در افرادی است که هنوز هیچ‌گونه علائم بیماری ندارند. بسیاری از افرادی که مبتلا به هپاتیت سی هستند علائمی ندارند و از بیماری خود آگاه نیستند. غربالگری این امکان را برای شما مهیا می‌کند تا پیش از بروز هرگونه مشکل جدی، ویروس را از بدن خود حذف کنید و یا آن را تحت کنترل داشته باشید.

عوارض هپاتیت C چیست؟

اگر عفونت هپاتیت C تحت درمان قرار نگیرد عوارض جدی مانند سیروز و نارسایی کبدی به دنبال خواهد داشت که بر عملکرد کبد تأثیر بسیار منفی دارند.

• سیروز

وضعیتی که در آن کبد به‌آرامی بافت و سلول‌های اولیه خود را از دست می‌دهد و دیگر قادر نیست به عملکرد طبیعی خود ادامه دهد. در سیروز بافت اسکار یا بافت پوششی جایگزین سلول‌های ازدست‌رفته می‌شوند و به همین علت جریان خون به کبد کاهش می‌یابد. اگرچه در مراحل اولیه سیروز کبد همچنان وظیفه خود را انجام می‌دهد اما در مراحل بعدی فعالیت خود را از دست خواهد داد.

• نارسایی کبد

زمانی که کبد به مراحل نهایی بیماری و تخریب برسد دچار نارسایی کبدی می‌شود یعنی اینکه کبد دیگر قادر به انجام وظایف خود نیست و سلول‌های آن با بافت زخم و اسکار جایگزین شده‌اند. کبد زمانی به این مرحله می‌رسد که سال‌ها به دلیل عفونت هپاتیت و یا سایر عفونت‌های مرتبط تحت فشار باشد.

• سرطان کبد

ابتلا به هپاتیت C مزمن احتمال ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهد. اگر قبل از تشخیص هپاتیت سی آسیب شدید به کبد واردشده باشد حتی پس از درمان نیز احتمال بروز سرطان وجود دارد. در افرادی که دچار هپاتیت مزمن هستند، پزشکان برای کنترل هرگونه مشکل احتمالی آزمایشات خونی مثل بررسی بالا بودن ALT در آزمایش خون، آزمایش AST یا تصویربرداری مثل سونوگرافی را جهت بررسی سرطان کبد تجویز می‌کنند. شناسایی هرگونه بدخیمی در مراحل اولیه شانس درمان آن را افزایش می‌دهد.

علائم هپاتیت C چیست؟

اکثر افراد آلوده به هپاتیت C هیچ علامتی ندارند. در برخی افراد مبتلا به عفونت حاد هپاتیت سی ممکن است طی ۱ تا ۳ ماه پس از قرار گرفتن در معرض ویروس طیفی از علائم بروز کند، ازجمله:

• ادرار غلیظ و تیره‌رنگ
• احساس ضعف و خستگی
• تب
• تغییر رنگ مدفوع
• درد مفاصل
• کاهش اشتها
• تهوع و استفراغ
• درد شکم
• زرد شدن پوست و چشم‌ها (یرقان)

اگر فردی به هپاتیت C مزمن مبتلا باشد، به‌احتمال‌زیاد تا زمانی که عملکرد کبد دچار اختلال نشود هیچ علامتی نخواهد داشت و ممکن است چندین سال نیز طول بکشد. به همین دلیل، غربالگری هپاتیت سی حتی اگر هیچ‌گونه علامتی ندارید، حائز اهمیت است.

هپاتیت C چگونه منتقل می‌شود؟

ویروس هپاتیت C عامل بیماری هپاتیت سی است و از طریق خون فرد آلوده سرایت می‌کند. تماس با خون آلوده از راه‌های زیر رخ می‌دهد:

• استفاده از سرنگ مشترک در معتادان تزریقی
• نیدل استیک شدن یا فرورفتن سرسوزن آلوده در پوست
• خالکوبی یا سوراخ کردن گوش و بینی با ابزارهای غیر استریل
• تماس با خون یا زخم باز یک فرد آلوده
• استفاده از تیغ، مسواک یا ناخن‌گیر افراد آلوده
• متولد شدن از مادر مبتلا به هپاتیت C
• برقراری رابطه جنسی محافظت نشده با فرد آلوده

هپاتیت سی از راه‌های زیر منتقل نمی‌شود:

• سرفه یا عطسه
• خوردن غذا همراه با فرد مبتلا به بیماری
• در آغوش گرفتن
• دست دادن با فرد مبتلا
• استفاده از قاشق، چنگال و سایر ظروف غذاخوری
• نشستن در کنار فرد مبتلا
• مصرف شیر مادر (مادرانی که روی پستان خود دارای زخم یا ترک هستند از شیردادن به فرزند خود خودداری کنند)

به گفته وب‌سایت mayoclinic اگر پزشک بیماری هپاتیت را در بیمار تشخیص دهد، توصیه‌هایی برای تغییر سبک زندگی ارائه می‌دهد که به سلامت بیمار و اطرافیان او کمک می‌کند. این توصیه‌ها به شرح زیر است.

• مصرف الکل را متوقف کنید
•  از تماس دیگران با خون خود جلوگیری کنید
• داروهایی که ممکن است به کبد آسیب برسانند را مصرف نکنید
• از اهدای خون، اعضای بدن یا مایع منی خودداری کنید
• از تیغ یا مسواک مشترک استفاده نکنید
• همسر خود را از عفونت خود آگاه کنید و فقط به‌صورت محافظت‌شده رابطه جنسی داشته باشید

تشخیص هپاتیت C چگونه است؟

پزشکان هپاتیت سی را با بررسی سابقه پزشکی، انجام معاینه بالینی و تجویز آزمایش خون تشخیص می‌دهند. در ابتدا پزشک از شما سؤالاتی در مورد علائم، سابقه دریافت خون و مصرف مواد مخدر می‌پرسد. سپس معاینات بالینی را انجام می‌دهد. در طول معاینه، پزشک علائم آسیب کبدی را مورد توجه قرار می‌دهد، ازجمله:

• تغییر رنگ پوست
• تورم در ساق پا یا مچ پا
• حساسیت و تورم در شکم

آزمایشات خونی

اگر پزشک در معاینه بالینی به عفونت هپاتیت مشکوک شود برای تشخیص قطعی بیماری آزمایش خونی هپاتیت را تجویز می‌کند. چندین آزمایش خونی مختلف برای تشخیص هپاتیت وجود دارد که عبارت‌اند از:

آزمایش غربالگری

با هدف شناسایی آنتی‌بادی‌های ضدویروس هپاتیت C در خون انجام می‌شود. اگر جواب آزمایش مثبت باشد به این معنی است که در مقطعی از زندگی خود به ویروس هپاتیت سی مبتلا شده‌اید. اما اگر سیستم ایمنی بر ویروس غلبه کرده و یا داروی هپاتیت را مصرف کرده باشید ممکن است عفونت از بدن شما پاک شده باشد.

آزمایش RNA

زمانی انجام می‌شود که جواب آزمایش غربالگری مثبت بوده باشد. در آزمایش RNA ماده ژنتیکی ویروس هپاتیت C در خون شناسایی می‌شود. آزمایش RNA به پزشک کمک می‌کند تا متوجه شود که آیا هنوز عفونت در بدن شخص وجود دارد یا نه. اگر نتیجه آزمایش مثبت باشد روند درمانی آغاز و داروهای مخصوص هپاتیت تجویز می‌شوند.

آزمایش ژنوتیپ

به منظور تعیین سویه هپاتیت انجام می‌شود. چندین سویه از ویروس هپاتیت C در جامعه شایع است و اطلاعات حاصل از این آزمایش قادر است به تجویز داروهای اختصاصی‌تر کمک کند.

آزمایش‌های تکمیلی

اگر به مدت طولانی به هپاتیت C مبتلا بوده‌اید، ممکن است دچار آسیب کبدی شده باشید. در چنین حالتی پزشک آزمایشات تکمیلی را جهت بررسی میزان آسیب کبدی و رد یا وجود سایر عوارض تجویز می‌کند. این آزمایشات معمولاً شامل موارد زیر است:

• آزمایشات خونی
• الاستوگرافی گذرا (سونوگرافی ویژه کبد)
• بیوپسی کبد (برداشتن مقداری از بافت کبد با یک سوزن مخصوص)

پزشکان تنها در صورتی از روش بیوپسی استفاده می‌کنند که اطلاعات حاصل‌شده از سایر آزمایشات قادر به ارائه تصویر روشنی از بیماری نباشند.

همچنین انجام آزمایش بیماری های مقاربتی می‌تواند ابتلا به انواع هپاتیت و سایر بیماری‌های جنسی را مشخص کند. شما به راحتی می‌توانید این آزمایش را بصورت محرمانه در منزل انجام دهید و تفسیر آن را نیز در خانه دریافت کنید.

درمان هپاتیت C

درمان هپاتیت C با تجویز داروهای ضدویروسی انجام می‌شود و در بیشتر موارد درمان موفقیت‌آمیز است. از سال ۲۰۱۳ تاکنون چندین داروی جدید ضدویروسی اختصاصی برای هپاتیت سی طراحی و تولید شده‌اند که هم برای بهبود هپاتیت مزمن و هم نوع حاد مفید هستند، ازجمله:

• داکلاتاسویر
• الباسویر / گرازوپرویر
• گلکاپرویر و پیبرنتاسویر
• پاسویر / سوفوسبوویر

گاهی داروهای جدید همراه با داروهای قدیمی هپاتیت C تجویز می‌شوند:

• ریباویرین
• پگینترفرون آلفا

درمان هپاتیت سی مستلزم مصرف دارو به مدت ۸ تا ۲۴ هفته است. این که چه مدت دارو مصرف کنید بستگی به عوامل زیر دارد:

• سویه و ژنوتیپ هپاتیت سی
• میزان آسیب کبدی
• سابقه درمانی هپاتیت سی

در طول دوره درمان آزمایشات خونی جهت ارزیابی اثربخشی داروها تجویز می‌شوند. داروهای مورداستفاده برای درمان هپاتیت C ممکن است دارای برخی عوارض جانبی باشند، بنابراین مصرف هرگونه دارو، مکمل و یا ترکیبات گیاهی تنها باید با مشورت پزشک باشد. در صورتی که سوالی در مورد بیماری هپاتیت دارید آن را در قسمت پرسش و پاسخ با هومکا ثبت کنید تا پزشک هومکا به سوالات شما پاسخ دهد.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.