عرق سر و صورت + علت عرق زیاد سر و صورت چیست؟

تعریق یکی از فرآیند‌های طبیعی و ضروری بدن ما انسان‌ها و حتی دیگر موجودات به شمار می‌رود. با تعریق، بدن خنک شده و دمای آن به سطح نرمال برمی‌گردد؛ اما تعریق بیش‌ازحد طبیعی، گاهی می‌تواند هشداری در مورد وجود برخی شرایط در سلامتی فرد باشد. همچنین تعریق شدید سر و صورت ممکن است نشانه بروز یک بیماری زمینه‌ای باشد. در این بخش به مبحث علت عرق زیاد سر و صورت می‌پردازیم و درباره دلایل تعریق سر، صورت و پشت گردن اطلاعات کافی در اختیارتان قرار می‌دهیم.

علت عرق زیاد سر

عرق کردن طبیعی می‌تواند از بدن در برابر گرمازدگی محافظت کند و گاهی نیز به بیمار در مورد بسیاری از شرایط سلامت نهفته هشدار دهد. تعریق بیش‌ازحد سر و صورت می‌تواند یک تجربه ناخوشایند باشد، به‌خصوص زمانی که شدید باشد افراد را نگران کرده و آزار می‌دهد. گاهی عرق کردن زیاد سر و صورت نشانه‌ای در مورد یک عارضه زمینه‌ای است.

هیپرهیدروزیس ازجمله شرایط پزشکی است که سبب می‌شود فرد مبتلا تعریق زیادی را تجربه کند. این تعریق می‌تواند خود را به صورت عرق سرد نیز نشان دهد. این وضعیت زمانی به وجود می‌آید که هیپرهیدروزیس صورت و سر را هم تحت تأثیر قرار دهد. در ادامه در مورد این اختلال یا وضعیت خاص پزشکی اطلاعات بیشتری کسب خواهید کرد.

هیپرهیدروزیس و عرق کردن زیاد سر

در بالا اشاره کردیم که یکی از علل شایع و یا اصلی‌ترین دلایل بروز تعریق زیاد سر و صورت هیپرهیدروزیس است. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که بدن در وضعیت محرک تعریق قرار ندارد و یا دلیلی ندارد که عرق کند، تعریق زیاد در ناحیه سر و صورت و حتی بدن را تجربه می‌کند. هیپرهیدروزیس یک شرایط سلامت نادر نیست.

خوب است بدانید که از هر ۱۰۰ نفر حداقل ۱ تا ۳ نفر درگیر این وضعیت هستند. همان‌طور که اشاره کردیم در حالت نرمال بدن تلاش می‌کند با عرق کردن خود را خنک کند و از بروز گرمازدگی و بیماری جلوگیری نماید؛ اما وقتی فرد درگیر هایپرهیدروزیس باشد، حتی درصورتی‌که دما بالا نباشد یا شرایط به تعریق بدن نیاز نداشته باشد، عرق می‌کند. هیپرهیدروزیس دو نوع متفاوت دارد:

• کانونی اولیه
• ثانویه

هیپرهیدروزیس کانونی اولیه

هیپرهیدروزیس کانونی اولیه شایع‌ترین حالت هیپرهیدروزیس است. در این حالت بیمار زیاد عرق می‌کند و هیچ دلیلی برای بروز آن وجود ندارد یا حداقل ناشناخته است. این وضعیت هیچ ارتباطی با داروها و سایر شرایط زمینه‌ساز ندارد.

هیپرهیدروزیس ثانویه

اگر هیپرهیدروزیس اولیه نباشد و یک یا چند دلیل سبب بروز آن شوند، در این صورت هیپرهیدروزیس ثانویه معرفی می‌شود. گاهی افراد به علت ابتلا به بیماری دچار این وضعیت شده و تعریق شدید سر و صورت را تجربه می‌کنند. همچنین مصرف برخی از داروها منجر به بروز این وضعیت می‌شود.

علت عرق زیاد صورت

صورت به دلایل زیادی ممکن است دچار تعریق شدید شود و گاهی این تعریق نشانه بروز یک شرایط پزشکی خاص است؛ اما در اکثر مواقع هیپرهیدروزیس سبب تعریق شدید صورت می‌شود. حال با فرض اینکه علت تعریق سر و صورت هیپرهیدروزیس است، این سوال مطرح می‌شود که چرا تعریق در سر و صورت شدید شده است؟ زمانی که هیپرهیدروزیس سر، پوست صورت و سر را درگیر می‌کند به آن هایپرهیدروزیس صورت و جمجمه گفته می‌شود. همچنین امکان دارد این وضعیت بر موارد زیر نیز تأثیرگذار باشد:

• قفسه سینه
• کف پا
• کف دست‌ها (عرق کف دست)
• زیر بغل
• کشاله ران

علائم عرق زیاد سر و صورت

هیچ تعریف واحد و دقیقی در مورد تعریق زیاد و غیرطبیعی در دست نیست اما به‌طورکلی اعتقاد بر این است کسانی که درگیر هیپرهیدروزیس سر و صورت هستند بیشتر در پوست سر و صورت تعریق شدید را تجربه می‌کنند که ویژگی‌های زیر در آن‌ها دیده می‌شود:

• بدون هیچ دلیلی مشخصی سر و صورتشان عرق می‌کند
• بوی این عرق با بوی زیر بغل متفاوت است
• عرق چکه می‌کند و سبب خیس شدن سر و صورت می‌شود
• سبب بروز تداخل در کار، فعالیت و تمرینات ورزشی فرد می‌شود
• سبب کاهش عزت نفس فرد می‌شود
• فرد تنها از ناحیه سر، صورت و گردن عرق می‌کند و دیگر نواحی بدن خشک و خنک است
• تعریق به حدی است که فرد از تماس با دیگران خودداری می‌کند و بسیار در این مورد خجالت‌زده می‌شود
• در روابط شخصی فرد اختلال ایجاد می‌کند
• در بیشتر موارد این وضعیت در اول صبح شدیدتر ظاهر می‌شود
• سبب می‌شود که فرد در روز چند بار حمام کند
• باعث می‌شود فرد در روز چند بار لباس تعویض کند
• بیمار حداقل یک‌بار در هفته این وضعیت را تجربه می‌کند

علت عرق کردن سر هنگام خواب

به دلایل زیر ممکن است در خواب سرتان عرق کند:

• اختلالات تیروئید
• کاهش قند خون
• شوک در اثر جراحت بدن یا سانحه تصادف
• تغییرات هورمونی در دوره حاملگی
• افزایش جریان خون
• هیپوکسیا
• حمله قلبی
• اختلالات اضطرابی
• دیابت
• عفونت

علت عرق کردن پشت گردن

اغلب عوامل محیطی سبب افزایش دمای بدن افراد حین خواب می‌شوند، بنابراین می‌توان آن را تنظیم و کنترل کرد یا تغییر داد یا مشکل تعریق زیاد سر و گردن هنگام خواب برطرف شود. اما در سایر شرایط باید چه کار کنیم و چه سبب عرق کردن پشت گردن و سر می‌شود؟ در ادامه به برخی از دلایل تعریق پشت گردن اشاره خواهیم کرد.

• یائسگی

عرق کردن پشت گردن یا به‌طورکلی سر در طول روز یا شب ممکن است ناشی از یائسگی باشد. درصد بالایی از زنان بین ۴۰ تا ۵۰ سال تجربه گرگرفتگی را دارند و گاهی نیز از تعریق زیاد پشت گردن شکایت می‌کنند. این تعریق به علت تغییرات هورمونی است که در بدن رخ می‌دهد و تقریباً چند سال پس از یائسگی کاهش پیدا می‌کند.

• فشار و استرس

اضطراب و استرس شدید خود یکی از دلایل اصلی تعریق زیاد بدن به شمار می‌رود؛ اما گاهی فشار و استرس شدید سبب بروز تعریق غیرطبیعی در پشت گردن و سر می‌شود. این وضعیت ممکن است در خواب رخ دهد یا در حال کار کردن، مصاحبه شغلی، درس خواندن یا هر وضعیت دیگر.

• داروها و عرق سر و صورت

داروهای ضدافسردگی و برخی دیگر از گروه‌های دارویی در افزایش تعریق شبانه به‌شدت موثر هستند، اما در این میان چند نوع از داروهای افسردگی تأثیر بیشتری دارند. همچنین گاهی اوقات افراد در اثر مصرف قرص آسپرین دچار تعریق پشت گردن و سر می‌شوند. از دیگر داروهایی که سبب تعریق گردن و پوست سر می‌شوند می‌توان به داروهای مسدودکننده هورمون و داروهای کنترل قند خون اشاره نمود.

• هیپوگلیسمی

برخی از تعریق شدید شبانه شکایت می‌کنند و می‌گویند شب‌ها هنگامی‌که خواب هستند پشت گردنشان یا سرشان به‌شدت عرق می‌کند. کاهش سطح قند خون یا افت قند خون که از آن تحت عنوان هیپوگلیسمی یاد می‌شود، ممکن است این وضعیت را به وجود بیاورد. زمانی که قند خون افت می‌کند بدن با تولید آدرنالین بیشتر به این شرایط واکنش نشان می‌دهد.

• پرکاری تیروئید یا هایپرتیروئیدیسم

منظور از پرکاری تیروئید این است که غده تیروئید بیش از سطح نرمال هورمون‌های تیروئیدی تولید می‌کند. افزایش هورمون‌های تیروئیدی ارتباط مستقیم با متابولیسم بدن دارد. زمانی که این اتفاق می‌افتد، متابولیسم افزایش پیدا کرده و در نتیجه فرد در طول خواب یا در حالت بیداری تعریق شدید پشت گردن، سر، صورت و دیگر نقاط بدن را تجربه می‌کند.

• چاقی و عرق سر و صورت

هرچه وزن بدن افزایش پیدا کند، طبیعتاً دمای بدن نیز افزایش می‌یابد. چون در طول شب نیز بدن در حال فعالیت و کالری سوزی است، بنابراین گرما در پوست حرکت می‌کند. هرچقدر سطح پوست بیشتر باشد گرما نیز بیشتر احساس می‌شود، بنابراین فرد عرق می‌کند و ممکن است با خیسی گردن و صورت از خواب بیدار شود.

• هیپرهیدروزیس

هیپرهیدروزیس شرایطی واقعی است که در آن سر و صورت فرد بی‌دلیل زیاد عرق می‌کند.

• لنفوم

از دیگر دلایل تعریق شبانه سر و صورت ممکن است لنفوم باشد. لنفوم نوعی سرطان خون است. اغلب لنفوم ضمن تعریق سبب بروز علائم دیگر همچون تب و کاهش وزن نیز می‌شود.

• عفونت

بدن ما ممکن است بارها دچار عفونت شود و هر بار علائم و عوارض متعددی را تجربه کند. تعریق شدید پشت گردن و همچنین سر و صورت ازجمله علائم عفونت در بدن است. بدن برای اینکه عفونت را دفع کند عرق می‌کند و این واکنش علاوه بر اینکه بد نیست می‌تواند فرد را خیلی زودتر از بروز بیماری نهفته مطلع کند. گاهی تعریق گردن و صورت نشانه ابتلا به قارچ، عفونت باکتریایی و یا حتی HIV است.

به گفته‌ی medicalnewstoday پزشک برای تشخیص هایپرهیدروزیس سوالاتی در مورد علائم فرد می‌پرسد و قسمت‌هایی از بدن که تعریق زیادی دارند را بررسی می‌کند. همچنین ممکن است با استفاده از پودری مخصوص آن نواحی را تست کند.

پزشک برای بررسی علل دیگر تعریق بیش از حد آزمایش خون، ادرار و یا سایر آزمایشات را تجویز می‌کند. همچنین داروهای مصرفی فرد را جهت تعیین اثر داروها بر تعریق زیاد بررسی می‌کند.

اگر علت خاصی برای تعریق وجود داشته باشد، تشخیص پزشک هیپرهیدروزیس ثانویه است. در عیر این صورت هیپرهیدروزیس اولیه است.

درمان عرق سر و صورت

درمان تعریق صورت بسته به علت بروز آن متفاوت خواهد بود؛ اما به‌طورکلی با توجه به علل ایجاد تعریق شدید در سر و صورت روش‌های درمان آن احتمالاً یکی از موارد زیر خواهد بود:

• کنترل پرکاری تیروئید
• رفع آپنه انسدادی خواب
• کنترل دیابت
• کنترل افت قند خون
• کاهش استرس و اضطراب
• کاهش وزن
• عدم مصرف مشروبات الکلی
• کنترل علائم یائسگی و تنظیم هورمون‌ها
• کنترل علائم افسردگی
• تغییر داروهای مصرف همچون داروهای افسردگی

درمان عرق سر و صورت

درمان عرق شدید سر و صورت به علت یائسگی

درصورتی‌که بیمار تحمل این وضعیت را نداشته باشد یا شدت آن خیلی زیاد باشد، پزشک سعی می‌کند با تجویز برخی از داروها همچون جایگزین‌های هورمونی HRT گرگرفتگی و تعریق را کنترل کند.

درمان عرق شدید سر و صورت به علت مصرف دارو

اگر دلیل تعریق زیاد سر و صورت بیمار مصرف داروهای خاص همچون داروهای مسدودکننده هورمون، داروهای دیابت و برخی داروهای ضدافسردگی باشد، تغییر نسخه تنها راه بهبود این وضعیت است. در بیشتر موارد پزشکان تلاش می‌کنند با تغییر نسخه این وضعیت را کنترل کنند، اما اگر باز هم تعریق تداوم پیدا کند احتمالاً روش درمانی دیگر انتخاب خواهد شد.

درمان تعریق سر و صورت به علت فشار و استرس

اگر استرس و فشار عصبی سبب تعریق سر و صورت شود، مطمئناً برطرف کردن علت استرس بهترین گام برای کنترل این وضعیت تلقی می‌شود. همچنین ممکن است پزشک با تجویز دارو سعی کند تپش قلب و افزایش هورمون کورتیزول را کنترل کند.

کنترل عرق سر و صورت ناشی از هیپوگلیسمی

درصورتی‌که هیپوگلیسمی دلیل تعریق غیرطبیعی سر و صورت هنگام خواب یا بیداری باشد، پزشک سعی می‌کند با تجویز داروهای موثر این وضعیت را کنترل نماید. همچنین ممکن است افت قند خون به علت مصرف داروهای دیابتی باشد که گاهی در طول خواب برای افراد پیش می‌آید. در این صورت نیز پزشک با بررسی وضعیت بیمار تلاش می‌کند با کمک روش‌های درمانی موثر یا تغییر نسخه به بهبود وضعیت بیمار کمک کند.

درمان عرق سر و صورت ناشی از پرکاری تیروئید

اگر دلیل تعریق سر و صورت پرکاری تیروئید یا هایپرتیروئیدیسم باشد، پزشک داروی متی‌مازول تجویز می‌کند. با کنترل سطح هورمون‌های تیروئید تعریق‌های شبانه در ناحیه سر و صورت نیز کاهش پیدا می‌کند.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.