برای افزایش وزن کودکان چه باید کرد؟
اگرچه پس از یک‌سالگی وزن‌گیری کودک با سرعت بیشتری رخ می‌دهد اما برخی کودکان نسبت به همسالان خود رشد کمتری دارند. عدم رشد متناسب با سن و لاغری دلایل مختلفی دارد. شایع‌ترین علت لاغری و وزن پایین در کودکان اشتهای کم و رغبت نداشتن به وعده‌های غذایی است. معمولاً با انتخاب درست مواد غذایی و استفاده درست از مکمل‌های غذایی می‌توان به رشد کودک و رسیدن او به وزن نرمال کمک بزرگی کرد. محتوای این مقاله می‌تواند در آشنایی شما با راه‌های مختلف افزایش وزن کودکان مؤثر و مفید باشد.
چطور بدانیم که وزن کودک کمتر از حد نرمال است؟
تعیین وزن و قد کودک در چکاپ‌های دوره‌ای و معاینات پزشکی مشخص می‌شود. پزشک بر اساس فرمول شاخص توده بدنی یا BMI مخصوص کودکان و مقایسه آن با گروه همسالان، لاغر بودن کودک را تشخیص می‌دهد.
علت پایین بودن وزن کودک چیست؟
لاغر بودن کودک و نرسیدن به وزن مناسب چندین علت دارد که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر است:
- نخوردن غذای کافی
- جنب‌وجوش بالا و سوزاندن کالری زیاد
- ابتلا به عفونت‌های مزمن و تکرارشونده
- وجود بیماری‌های زمینه‌ای مثل پرکاری تیروئید
اگر وزن کودک کمتر از حد نرمال باشد چه عوارضی دارد؟
معمولاً این کودکان از نظر عملکرد ذهنی دچار افت محسوس می‌شوند و قدرت حافظه و تمرکز آن‌ها به دلیل عدم سوخت‌رسانی کافی به مغز تحت تأثیر قرار می‌گیرد. این کودکان انرژی کمتری در طول روز دارند و نسبت به سایرین بیشتر دچار زودرنجی و بدخلقی هستند. از مشکلات دیگری که در این کودکان بروز می‌کند ابتلای مکرر به بیماری‌های ویروسی و باکتریایی مثل آنفولانزا و گلودرد است. ضعیف شدن بدن و کاهش قدرت سیستم ایمنی، یکی از علت‌های مبتلا شدن به عفونت‌های مکرر است.
آیا لازم است برای لاغری کودک به پزشک مراجعه کنیم؟
توصیه می‌شود تمام کودکان به‌صورت دوره‌ای معاینه شوند. مشکلات زمینه‌ای عامل تغییر یافتن الگوی غذایی و بی‌میلی کودک به غذا، توسط پزشک اطفال قابل‌تشخیص است. بعضی از الگوهای رفتاری و مشکلات تغذیه‌ای ناشی از اختلالات متابولیسمی است که باید به‌موقع درمان گردد.
چه عواملی به افزایش وزن کودکان کمک می‌کند؟
در اغلب شرایط می‌توان با ایجاد تغییرات کوچک اما مؤثر در غذای کودک او را به خوردن وعده‌های غذایی تشویق کرد. نکات زیر از کلیدی‌ترین روش‌های افزایش وزن در کودکان است:
- مواد غذایی و نوشیدنی‌هایی را انتخاب کنید که پرکالری و تقویت‌کننده باشند
- علاوه بر سه وعده غذایی سعی کنید دو میان وعده نیز به برنامه غذایی کودک اضافه کنید
- از غذاهای پرانرژی و با پروتئین بالا مثل گوشت، مرغ و ماهی بیشتر در وعده‌های غذایی استفاده کنید
- استفاده از شیر پرچرب، پنیر و خامه در وعده صبحانه توصیه می‌شود
- نوشیدنی‌های پرانرژی مثل میلک شیک و اسموتی میوه‌ای برای کودک تهیه کنید
- قبل از وعده غذایی از خوردن تنقلات خودداری گردد تا مانع از کم شدن اشتهای کودک شود
- قبل از صرف غذا و حین غذا خوردن از مصرف آب خودداری شود چراکه باعث پر شدن معده و درنتیجه کاهش اشتها می‌شود
علت کم بودن اشتهای کودک چیست؟
کم بودن اشتهای کودک دلایل مختلفی دارد و همیشه نشانه اختلال یا بیماری نیست. پزشک اطفال با تشخیص علت کم‌اشتهایی کودک و با تجویز مکمل و یا داروی مناسب مشکل او را برطرف می‌کند. شایع‌ترین علت‌های کم‌اشتهایی کودکان به شرح زیر است:
کمبود روی
عنصر روی یکی از محرک‌های مهم اشتها در کودکان است. کمبود روی یکی از علل شایع کم‌اشتهایی در کودکان به‌حساب می‌آید. در موارد لازم، با تجویز شدن شربت‌های حاوی روی، اشتهای کودک تقویت‌شده و رسیدن به وزن دلخواه تسریع می‌شود.
عادت کردن بدن به انرژی پایین
در کودکانی لاغراندام به دلیل تنظیم شدن سوخت‌وساز بدن در یک قالب مشخص و کم انرژی، اشتها و متعاقب آن دریافت کالری از مواد غذایی کاهش چشمگیری دارد. در چنین شرایطی پزشک با تجویز شربت‌های اشتهاآور و یا مکمل‌های غذایی، توانایی کودک در جذب کالری را تغییر داده و به‌این‌ترتیب به افزایش وزن او کمک می‌کند.
چگونه می‌توان به افزایش وزن کودکان ۶ تا ۱۲ سال کم کرد؟ سرویس سلامت همگانی بریتانیا (NHS) این‌چنین به این سوال پاسخ می‌دهد:
سعی کنید اندازه وعده‌های غذایی کودک خود را افزایش دهید. مصرف مواد غذایی نشاسته‌دار مانند نان، برنج، ماکارونی و سیب‌زمینی می‌تواند به افزایشر وزن کودکان کمک کند. اگر مصرف وعده‌های غذایی بیشتر برای کودک شما دشوار بود سعی کنید چگالی مواد مصرفی او را بالا ببرید. غذاهای پر چگالی مانند پنیر، آجیل،شیر و … کالری بیشتری دارند.
آیا برای افزایش وزن کودکان مصرف مکمل‌های چاقی توصیه می‌شود؟
مکمل‌های غذایی برای کودکان در جذب کالری بیشتر و وزن گیری مؤثر هستند. در معاینات پزشکی، بر اساس صلاحدید پزشک می‌توان از شربت‌های اشتهاآور، مولتی‌ویتامین‌ها و یا مکمل‌های غذایی استفاده کرد.
کدام مکمل‌ها برای افزایش وزن کودکان مناسب است؟
رشد برخی کودکان نسبت به همسالان خود کندتر بوده و همین موضوع نگرانی‌هایی را برای والدین ایجاد می‌کند. خوشبختانه در چنین مواردی مکمل‌های مناسب برای کودکان در دسترس است. پزشک با بررسی وضعیت جسمانی کودک، درصورتی‌که متوجه کمبود تغذیه‌ای و یا فقر ویتامین در او گردد مکمل‌های غذایی و یا مولتی‌ویتامین‌ها را تجویز می‌کند.
اما اگر عدم رشد کودک به خاطر بی‌میلی و بدغذایی باشد شربت‌های اشتهاآور تجویز می‌شود. در برخی موارد نیز پایین بودن وزن ناشی از اختلالات زمینه‌ای مثل پرکاری تیروئید است که مستلزم مصرف داروهای متناسب است. در ادامه مطلب به مکمل‌های غذایی مناسب برای رشد کودک اشاره شده است.
مکمل‌های غذایی مناسب برای افزایش وزن کودکان
در برخی شرایط به دلیل عدم وزن‌گیری مناسب کودک، والدین به سراغ استفاده از مکمل‌ها و شربت‌های افزایش وزن کودکان می‌روند. قابل‌ذکر است که استفاده از هر نوع رژیم چاقی یا شربت و مکمل برای کودکان حتی از نوع گیاهی، صرفاً با صلاحدید و تشخیص پزشک امکان‌پذیر است چراکه استفاده خودسرانه از این محصولات برای کودکان، عوارض جدی به دنبال دارد. اولین گام برای بهبود وضعیت جسمانی کودک، مشورت با پزشک اطفال است. در معاینه پزشکی اگر پزشک لازم ببینید استفاده از مکمل‌های غذایی و مولتی‌ویتامین‌ها تجویز می‌شود.
مولتی‌ویتامین‌ها
مولتی‌ویتامین‌های مخصوص کودکان معمولاً به‌صورت شربت هستند و حاوی انواع ویتامین‌ها مثل ویتامین C، ویتامین A، ویتامین‌های گروه B و ویتامین D است. برای برخی کودکان مصرف مولتی‌ویتامین سبب برطرف کردن ضعف جسمانی و تسریع وزن‌گیری می‌شود. این موضوع به‌ویژه در کودکانی که دچار آلرژی غذایی و یا بیماری‌های مزمن هستند اهمیت بیشتری دارد.
مولتی‌ویتامین‌ها در رفع کم‌خونی و سایر اختلالات تغذیه‌ای کودکان تأثیر خوبی دارند. البته لازم به ذکر است که دوز مصرف این مکمل‌ها بایستی طبق تجویز پزشک باشد چراکه مقادیر مصرف زیاد مولتی‌ویتامین‌ها باعث بروز مسمومیت دارویی در کودکان می‌شود.
مکمل‌های غذایی
معمولاً این مکمل‌ها غنی از ویتامین‌ها، پروتئین و چربی هستند و قادرند که کمبودهای تغذیه‌ای کودک را تا حد قابل قبولی جبران کنند. مکمل‌های غذایی به‌ویژه برای کودکان بدغذا که به علت رفتار خاص غذایی در معرض کمبود انرژی و ریزمغذی‌ها قرار دارند مفید است. مقدار مصرف این مکمل‌ها بر اساس گروه سنی متفاوت است برای مثال مقدار مصرف مکمل‌های غذایی برای گروه سنی۷ تا ۱۰ سال بیشتر از گروه سنی ۲ تا ۶ سال است. با افزایش سن، کودکان به کالری بیشتری برای رسیدن به وزن ایدئال نیاز دارند.
قرص‌های ریزمغذی
قرص‌های ریزمغذی مانند مکمل روی و ویتامین B عناصر مهم را برای رشد کودک فراهم می‌آورند. عنصر روی و ویتامین‌های خانواده B ازجمله ترکیباتی هستند که در رشد کودکان تأثیر چشمگیری دارند. کمبود این ریزمغذی‌ها در غذای کودکان، از عوامل مهم عدم رشد و وزن‌گیری پایین محسوب می‌شود. مصرف درست این مکمل‌ها تحت نظر پزشک اطفال به رشد و تقویت کودکان کمک می‌کند.
شربت‌های اشتهاآور
به‌منظور برطرف کردن بی‌میلی و کم‌اشتهایی کودک می‌توان از شربت‌های اشتهاآور مخصوص کودکان استفاده کرد. ترکیبات این شربت‌ها معمولاً گیاهی است و تا حد ممکن سعی شده است که فاقد عوارض جانبی باشند. شربت‌های اشتهاآور تأثیر مفیدی در برطرف کردن بدغذایی کودکان و اصلاح الگوی تغذیه‌ای آن‌ها دارند. برخی از شربت‌های اشتهاآور حاوی ماده مؤثره کاتچین و ویتامین C هستند. این ترکیبات با تأثیر بر غلظت اسید معده، در افزایش اشتهای کودک مؤثر هستند.
جوانه گندم
یکی از مواد غذایی است که غنی از انواع ویتامین‌ها و ریزمغذی‌ها است جوانه گندم است و همانند یک مولتی‌ویتامین قادر است در تقویت رشد کودک مؤثر باشد. جوانه گندم به دلیل دارا بودن ویتامین A، سلنیم، اسیدفولیک، روی و پتاسیم ارزش غذایی بالای دارد. مصرف این ماده غذایی از یک سو جذب کالری بدن را افزایش می‌دهد و از سوی دیگر در بهبود سوخت‌وساز و تقویت اشتهای کودک مؤثر است.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
سلام پسر من خیلی جنب و جوش داره و غذاهم به اندازه میخوره ولی خیلی لاغره علتش چیه؟
سلام عاطفه‌ی عزیز
اگه وزن کودک شما از حد نرمال خیلی کم‌تره باید آزمایشات چکاپ کودک انجام بشه تا علت لاغری مشخص بشه. مشکلات تیروئید می‌تونه یکی از دلایل عدم وزن‌گیری مناسب کودکان باشه.
پرکاری تیروئید تو کودکانم باعث لاغری میشه؟
بله اگه پرکاری تیروئید درمان نشه می‌تونه باعث لاغری بشه.