کیست ناف چیست؟ آبسه پوستی در ناف
کیست ناف درواقع نام اشتباهی است که عموم افراد در مواجهه با آبسه پوستی در این ناحیه به کار می‌برند. آبسه پوستی توده یا ضایعه‌ای است بسیار حساس که روی پوست به‌صورت یک ناحیه قرمز تیره یا صورتی دیده می‌شود. آبسه ناف اغلب عفونی است، حاوی باکتری، چرک و آلودگی است و درنتیجه عوامل عفونت‌زا ایجاد می‌شود.
کیست ناف یا آبسه ناف
کیست ناف در حقیقت اصطلاح اشتباهی است که افراد در مواجهه با توده‌های عفونی که در این ناحیه ایجادشده و از روی پوست قابل‌دیدن هستند، به کار می‌برند. درست این است که به این توده‌های حساس و حاوی آلودگی‌های عفونی آبسه ناف بگوییم.
آبسه ناف توده یا ضایعه‌ای است بسیار حساس و دردناک که معمولاً به‌صورت یک ناحیه صورتی یا قرمزرنگ روی پوست و در ناحیه ناف قابل‌مشاهده است. تشخیص آبسه چندان برای پزشک سخت نیست و تنها با یک لمس می‌تواند آبسه ناف را شناسایی کند. بیشتر آبسه‌های ناف ناشی از عوامل عفونت‌زا هستند، بنابراین طبیعی است که یک آبسه ناف حاوی چرک، باکتری و زباله همچون موهای زیرپوستی باشد.
ویژگی‌های کیست ناف (آبسه)
اولین و شاخص‌ترین ویژگی آبسه ناف، دردناک بودن آن است. این توده پوستی با لمس کردن دچار درد شدید شده و گرم است. آبسه در هرجایی ایجاد شود، آن ناحیه کمی برآمده شده و در اثر انباشت آلودگی ملتهب و قرمزرنگ به نظر می‌رسد. بروز آبسه در برخی از اندام‌ها و نواحی بدن شایع‌تر است. زیر بغل، اطراف مقعد، واژن، پایه ستون فقرات، اطراف دندان، کشاله ران و همچنین ناف ازجمله نقاط مستعد ابتلا به آبسه هستند.
همچنین آبسه می‌تواند در نقاطی که فولیکول مو وجود دارد به وجود بیاید. التهابی که در اطراف فولیکول‌های مو ایجاد می‌شود، منجر به تشکیل آبسه خواهد شد. به همین علت است که بسیاری از افراد در اثر التهاب فولیکول مو در ناحیه شکم و نزدیک به ناف دچار آبسه‌های چرکی و دردناک می‌شوند.
دلایل ایجاد آبسه ناف
اگر سد طبیعی پوست شکسته شود، حتی در اثر یک ضربه خیلی کوچک، التهاب جزئی یا پارگی خفیف شانس موفقیت باکتری‌ها برای ورود به پوست افزایش پیدا می‌کند. در وضعیت طبیعی زمانی که باکتری‌ها وارد پوست می‌شوند، سیستم ایمنی وارد عمل شده و با یک واکنش التهابی تلاش می‌کند باکتری‌ها و آلودگی‌های دیگر را نابود کند. درنتیجه این واکنش طبیعی و لازم بدن آبسه ایجاد خواهد شد.
حال اگر در این واکنش غده عرق مسدود شده باشد، چربی پوست بیش‌ازحد باشد، فولیکول مو به داخل پوست برگشته باشد یا کیستی کوچک از قبل در آن ناحیه وجود داشته باشد، ریسک بروز کیست ناف (آبسه در ناف) چند برابر افزایش پیدا می‌کند.
مرکز توده یا آبسه‌ای که در ناف ایجادشده مایع است. این مایع حاوی باکتری‌ها، سلول‌های مرده و هرگونه آلودگی است که سیستم دفاعی در حال پس زدن آن است. به‌تدریج این توده یا آبسه رشد کرده و زیر بافت پوست فشار و تنش ایجاد می‌کند. در ادامه بافت‌های اطراف آبسه نیز ملتهب می‌شوند. با افزایش التهاب اگر فرد این ناحیه را لمس کند، حتماً فشار و درد شدیدی را تجربه خواهد کرد.
آیا سیستم ایمنی سبب ابتلا به عفونت ناف می‌شود؟
به‌طورکلی بروز آبسه با واکنش‌های سیستم ایمنی در ارتباط است، بنابراین این باور وجود دارد که افراد با سیستم ایمنی ضعیف‌تر بیشتر مستعد ابتلا به بعضی از آبسه‌ها هستند. اگر یک یا چند مورد از موارد زیر شامل حال شما می‌شود، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آبسه ناف و دیگر انواع آبسه شدید قرار خواهید داشت.
- شیمی‌درمانی
- دیابت
- سرطان
- ایدز
- اضافه وزن
- استروئید درمانی مزمن
- اختلال عروق محیطی
- ترومای شدید
- سوختگی شدید
- کولیت زخمی
- عارضه کرون
- عارضه سلول داسی شکل
- سوء مصرف مواد IV
- الکلیسم
البته تنها افرادی که شرایط بالا را دارند، حتماً دچار آبسه ناف و دیگر انواع آبسه نخواهند شد. افرادی که در محیط کاری آلوده فعالیت دارند، افرادی که مبتلا به عفونت پوستی هستند، کسانی که گردش خون ضعیفی دارند و همچنین افرادی که بهداشت را رعایت نمی‌کنند نیز شدیداً مستعد ابتلا به آبسه عفونی هستند.
علائم شایع بروز آبسه ناف
در بیشتر موارد آبسه با ویژگی‌ها و نشانه‌های شایع همچون توده دردناک، در حال رشد، قرمز و گرم شناسایی می‌شود؛ اما علائم زیر را هم می‌تواند داشته باشد:
- قابل‌مشاهده هستند: آبسه‌های نافی و دیگر آبسه‌ها زمانی که رشد می‌کنند، به طرف بالا برآمده شده و قابل‌دیدن هستند. در ادامه بیمار می‌تواند محتویات داخل آن را مشاهده کند. خیلی وقت‌ها آبسه خودبه‌خود باز یا پاره خواهد شد
- بدون درمان پزشکی درمان نمی‌شود: احتمالاً بارها خودتان جوش‌های پوستی را در خانه درمان کردید، اما این بار این ضایعه پوستی که روی ناف ایجادشده برطرف نمی‌شود. اگر از پوست مراقبت کردید و همچنان آبسه در حال پیشرفت است، بنابراین دیگر یک جوش ساده نیست. آبسه عفونی می‌تواند ضمن رشد کردن به سمت بالا به بافت‌های زیرین پوست نیز نفوذ کرده و حتی وارد جریان خون شود
- همراه با تب و بی حالی است: اگر همزمان با بروز این پدیده پوستی روی ناف دچار تب و بدحالی نیز شدید، بنابراین آبسه است. تب و حالت بیماری معمولاً زمانی رخ می‌دهد که عفونت داخل آبسه بتواند وارد بافت‌های عمیق‌تر شود
تست‌های موثر در تشخیص آبسه و درمان آن
پزشک برای اینکه آبسه را تشخیص دهد و بهترین روش درمانی را انتخاب کند، ممکن است سوالاتی در مورد سابقه پزشکی شما بپرسد:
- مبتلا به آلرژی هستید
- تب را تجربه کردید
- در حال حاضر چه دارویی مصرف می‌کنید
- در ناحیه‌ای که آبسه عفونی ایجادشده قبلاً آسیب وارد شده است
- از چه زمانی متوجه ایجاد آبسه در ناحیه ناف و دیگر نواحی بدن شدید
پزشک در ادامه بافت‌های اطراف آبسه را معاینه می‌کند. اگر آبسه به‌جز ناف نزدیک ناحیه‌ای دیگر مثلاً مقعد باشد، معاینه رکتوم انجام می‌گیرد. همچنین اگر آبسه در پا یا دست بروز کرده باشد، غده لنفاوی کشاله ران یا زیر بازو بررسی می‌شود.
چگونه از بروز آبسه عفونی ناف جلوگیری کنیم؟
آبسه ممکن است در هر ناحیه از بدن بروز کند، بنابراین علاوه بر ناف باید بهداشت کل بدن را رعایت کنید. توصیه می‌شود مرتباً پوستتان را با آب و صابون بشویید و بهداشت فردی را جدی بگیرید. مراقب باشید هنگام اصلاح موهای زائد، پوست را دچار بریدگی نکنید. اگر روی پوست زخم شد حتماً از خدمات پزشکی برای درمان موثر آن استفاده کنید.
درمان‌های پزشکی موثر برای بهبود عفونت ناف
این احتمال زیاد است که پزشک بخواهد آبسه را تخلیه کند. این عمل به‌صورت زیر انجام می‌گیرد:
- ابتدا نواحی اطراف آبسه بی‌حس می‌شود. این بی‌حسی موضعی است و سبب می‌شود بیمار در طول عمل احساس درد نداشته باشد
- سپس بافت درگیر به آبسه و بافت‌های اطراف آن با محلول ضدعفونی‌کننده مرطوب شده و گاز استریل اطراف آن جای‌گذاری می‌شود
- در مرحله بعد پزشک روی آبسه برش ایجاد کرده و تمام محتویات آن را تخلیه می‌کند
- بعد از تخلیه زخم شاید پزشک کمی از محل برش را باز بگذارد تا عفونت‌های احتمالی بعدی تخلیه شوند (این روند شاید ۱ تا ۲ روز طول بکشد)
پس از تخلیه کامل و بانداژ محل تخلیه آبسه، پزشک به شما می‌گوید که چگونه در منزل از زخم مراقبت کنید. ممکن است برای تسکین دردهای ناشی از تخلیه آبسه مسکن تجویز شود. برای کاهش ریسک عود عفونت پزشک یک یا چند آنتی‌بیوتیک موثر نیز تجویز می‌کند.
آنتی‌بیوتیک و درمان آبسه
همان‌طور که گفتیم آبسه حاوی چرک، باکتری و آلودگی‌های مختلف است. برای درمان آبسه گاهی نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک خوراکی یا موضعی می‌باشد. در موارد شدید و بزرگ و برخی موارد خاص، علاوه بر مصرف آنتی‌بیوتیک، نیاز به تخلیه آبسه به روش جراحی نیز است.
گاهی شرایطی پیش می‌آید که آبسه ناف خودبه‌خود باز و تخلیه شود، ولی این کافی نیست و باید برش و درناژ نیز انجام بگیرد. در این روش از کمپرس گرم نیز کمک گرفته می‌شود. در ادامه برای تکمیل فرآیند درمان پزشک با استفاده از تکنیک برش و درناژ آبسه را باز و تخلیه می‌کند. با مراقبت پس از تخلیه می‌توان مطمئن بود که آبسه بهبود پیدا می‌کند.
مراقبت‌های پس از تخلیه آبسه
ازآنجایی‌که کیست ناف (آبسه ناف) اکثراً در اثر عفونت و باکتری ایجاد می‌شود، مهم است که پس از تخلیه موارد را رعایت کنید تا ریسک عود مجدد عفونت به صفر برسد. ممکن است نیاز باشد که پانسمان را در منزل عوض کنید. در این خصوص پزشک شما را راهنمایی خواهد کرد. همچنین پزشک به شما می‌گوید که پس از چند روز چگونه پانسمان را باز کنید.
پس از بهبود یافتن نسبی و تسکین علائم ناشی از آبسه عفونی ناف بهتر است مجدداً به پزشک مراجعه کنید و تحت معاینه قرار بگیرید. درصورتی‌که در طول مدت نقاهت و مراقبت در منزل دچار تب، تورم، درد شدید و قرمزی در ناحیه آبسه شدید حتماً بدون اتلاف وقت به پزشک مراجعه کنید.
به گفته‌ی webmd اگر هر یک از شرایط زیر را داشتید به پزشک مراجعه کنید و یا اینکه با ارائه‌دهنده خدمات پزشکی در منزل تماس بگیرید:
- زخم یا آبسه بزرگ‌تر از ۱ سانتی‌متر است
- تب دارید و احساس بیماری می‌کنید
- آبسه در حال گسترش است
- همراه با بزرگ‌تر شدن آبسه درد شدید احساس می‌کنید
- آبسه در ناف یا نواحی حساس همچون رکتوم و کشاله ران ایجادشده است
- رگه‌هایی قرمزرنگ اطراف آبسه مشاهد می‌کنید
درمان موثر عفونت ناف
بهترین کار خود مراقبتی و رعایت بهداشت است. اگر دچار آبسه ناف شدید، سه نکته زیر را به خاطر بسپارید و اجرا کنید:
- کمپرس گرم: اگر آبسه کمتر از ۱ سانتی‌متر قطر دارد می‌توانید از کمپرس گرم برای بهبود و تسکین آن استفاده کنید. ۴ بار در روز هر بار ۳۰ دقیقه کمپرس گرم را روی ناحیه‌ای که دچار آبسه شده استفاده کنید
- استفاده از ابزار تیز ممنوع: اصلاً سعی نکنید با سوزن مرکز آبسه را سوراخ کنید. ممکن است زیر آبسه رگ خونی وجود داشته باشد. با واردکردن سوزن به آبسه احتمال اینکه رگ خونی آسیب ببیند و عفونت به دیگر نقاط سرایت کند، افزایش می‌یابد
- آبسه را فشار ندهید: تلاش نکنید با اعمال فشار آبسه را تخلیه کنید. فشار دادن می‌تواند آلودگی‌ها را به بافت‌های عمیق‌تر وارد کند
آبسه تخلیه‌شده چند روزه درمان می‌شود؟
اگر مراقبت از پوست و زخم ناشی از تخلیه آبسه به درستی انجام بگیرد، از روز دوم هیچ ترشح عفونی از ناحیه زخم نخواهید داشت. با مراقبت صحیح زخم در فاصله ۱۰ تا ۱۴ روزه کاملاً بهبود پیدا می‌کند.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
