استرس و اضطراب چه تفاوتی با هم دارند؟
آیا تفاوت لبن استرس و اضطراب را می‌دانید؟ اگر تاکنون این دو حالت شایعی که در سلامت روان رخ می‌دهند را یکی می‌دانستید خیلی عجیب نیست. اغلب افراد اضطراب و استرس را حالتی واحد می‌دانند و خیلی در تمیز دادنشان وسواسی ندارند. اما محققان و متخصصین تفاوت استرس و اضطراب و مرز باریک بین این دو واکنش احساسی را به ما نشان می‌دهند. در این بخش از مجله هومکا قصد داریم به تفاوت استرس و اضطراب، علائم هر یک از این دو واکنش و نحوه مدیریت و کنترل هرکدام اشاره کنیم.
تفاوت استرس و اضطراب در چیست؟
دلیل اینکه اکثریت افراد نمی‌توانند استرس و اضطراب را از یکدیگر تشخیص دهند این است که مرز بسیار باریکی برای این دو واکنش احساسی تعریف شده است. به علت شباهت‌های زیادی که دارند شاید اگر حالا دچار استرس شوید تصور کنید اضطراب دارید و یا برعکس، بنابراین می‌توان دریافت که چه مرز باریکی بین استرس و اضطراب وجود دارد.
هر دو واکنش‌های احساسی هستند، اما استرس معمولاً وابسته به یک محرک خارجی است. محرک‌های استرس می‌توانند کوتاه‌مدت باشند، مانند ضرب‌الاجل کاری یا بحث‌وجدل با یکی از آشنایان. محرک استرس گاهی طولانی‌مدت است، مانند ناتوانی در انجام کار، تبعیض یا ابتلا به بیماری مزمن. افرادی که درگیر استرس می‌شوند علائم و نشانه‌های جسمی و روحی به‌خصوصی دارند. خستگی، مشکلات گوارشی، اختلال در خواب و تحریک‌پذیری از نشانه‌های استرس است.
از طرف دیگر، اضطراب با نگرانی‌های مداوم و بیش‌ازحد تعریف می‌شود. نکته قابل‌توجه در مورد اضطراب در قیاس با استرس این است، که حتی اگر عامل استرس‌زا وجود نداشته باشد هم فرد احساس ناخوشایندی دارد و علائم اضطراب را تجربه می‌کند. مبتلایان به اضطراب معمولاً علائمی مانند خستگی، عدم تمرکز و تحریک‌پذیری را تجربه می‌کنند.
استرس چیست؟
استرس یک نوع واکنش کاملاً طبیعی و پذیرفتنی فیزیکی نسبت به‌نوعی خاص از تغییر، تقاضا یا موقعیت تهدیدآمیز است. پاسخ بدن به محرک استرس‌زا می‌تواند یک جزء فیزیکی، ذهنی و عاطفی فرد را درگیر کند. هر فردی درجاتی از استرس را در زندگی خود تجربه می‌کند و استرس مختص به گروه سنی خاصی نیست، حتی کودکان نیز بارها دچار این حالت روحی می‌شوند.
افراد در مواجهه با عوامل استرس‌زا واکنش‌های متفاوتی نشان می‌دهند، برخی از آن‌ها بیشتر و شدیدتر از سایرین از خود واکنش نشان می‌دهند. عوامل استرس‌زای بالقوه، که می‌توانند یک‌بار یا مداوم باشند عبارت‌اند از:
- تجربه یک موقعیت آسیب‌زا، مانند سوءاستفاده جنسی یا تصادف رانندگی
- بروز یک تغییر بزرگ یا ناگهانی، مانند طلاق، مرگ یا از دست دادن موقعیت شغلی
- مشغله زیاد
- بروز مشکلات مالی
- فشارهای روانی ناشی از مسئولیت‌ها در منزل، مدرسه و محل کار
نکته‌ای که باید در ارتباط با استرس بدانید این است که استرس هم خوب است و هم بد. استرس خوب سبب افزایش انگیزه شما می‌شود و درنهایت به ارتقا عملکرد شما در انجام وظایف ختم می‌شود. این نوع استرس هم تمرکزتان بر فعالیت‌ها را افزایش می‌دهد و سبب افزایش کیفیت کارتان می‌شود.
اگر استرس مزمن و طاقت‌فرسا باشد برای سلامت روحی و جسمی شما مضر خواهد بود. زمانی که استرس ادامه پیدا می‌کند، می‌تواند سبب بروز افسردگی، درد فیزیکی، اختلال در خواب، مشکلات گوارشی، انزوا، تغییر رژیم غذایی، بیماری قلبی و تغییر وزن شود.
استرس و اضطراب جه علائمی دارد؟ طبق گفته وب‌سایت healthline استرس و اضطراب طیف وسیعی از علائم روحی و جسمی را شامل می‌شود. علائم استرس عبارت‌اند از:
- سرگیجه
- تنش عضلانی
- مشکلات گوارشی، از جمله حالت تهوع و اسهال
- مشکل خواب
- عصبانیت یا تحریک پذیری
- سردرد
- افزایش تعریق
- احساس غرق شدن
- بی قراری
- تغییر در اشتها
- ضربان قلب
بسیاری از علائم اضطراب مانند استرس است. علاوه بر موارد بالا احساس رنج و سوزن سوزن شدن و بی حسی هم از علائم اضطراب است.
اضطراب چیست؟
اضطراب هم مانند استرس طبیعی است و افراد در بخشی از زندگی خود آن را تجربه می‌کنند. این احساس روحی ترس، نگرانی و عصبی شدن را به همراه دارد. ممکن است اضطراب شما پیش از یک امتحان به وجود بیاید و گاهی نیز ممکن است پس از وقوع رویداد خود را نشان دهد. این حالت تا حدودی طبیعی است اما اگر از کنترل خارج شود، تأثیرات منفی بر زندگی شما برجای می‌گذارد.
اضطراب شدید مشکلاتی مشابه استرس مزمن مانند ناراحتی عاطفی، علائم فیزیکی مانند خستگی، درد و تحریک‌پذیری و … را به همراه دارد. گاهی فرد مبتلا به اضطراب در شرایط حاد از حضور در جمع دوستان، رفتن به یک مکان شغلی یا درسی که سابقاً مطلوب بود نیز خودداری می‌کند.
تأثیر مکانیسم مقابله‌ای بر استرس و اضطراب
استرس و اضطراب اگر از نوع خفیف باشند هر دو به مکانیسم‌های مقابله‌ای پاسخ مثبتی می‌دهند. درواقع در بسیاری از موارد تنها کافی است فرد سبک زندگی خود را تغییر دهد تا تحولات مثبت و کاهش قابل‌توجه سطح استرس و اضطراب را مشاهده کند. با پیروی از یک برنامه فعالیت بدنی منظم، دنبال کردن یک رژیم غذایی مغذی و متنوع و بهبود بهداشت خواب فرد به‌راحتی می‌تواند وارد یک مسیر جدید شده از استرس و اضطراب فاصله بگیرد.
اگر استرس یا اضطراب شما به تکنیک‌های مدیریتی پاسخ نمی‌دهد، یا اگر احساس می‌کنید که استرس یا اضطراب بر عملکرد یا خلق‌وخوی روزانه‌تان تأثیر می‌گذارد، با یک متخصص سلامت روان صحبت کنید. متخصص سلامت روان با توجه به علمی که درباره استرس و اضطراب دارد می‌تواند شما را درک کرده و در کاهش علائم آنچه تجربه می‌کنید کمکتان کند.
مزیت مراجعه به متخصص سلامت روان این است که ابزارهای مقابله‌ای اضافی را در اختیار شما قرار می‌دهد. به‌عنوان‌مثال روانشناس می‌تواند در تعیین اینکه آیا شما مبتلا به اختلال اضطرابی هستید یا خیر کمکتان کند.
تفاوت بین اختلالات اضطرابی طولانی‌مدت و کوتاه‌مدت
اختلالات اضطرابی از نظر شدت و مدت طولانی با احساس اضطراب کوتاه‌مدت متفاوت است. اختلالات اضطرابی طولانی‌مدت معمولاً چندین ماه فرد را به خود درگیر می‌کند. این حالت روحی بر خلق‌وخو و حتی عملکرد فرد تأثیر منفی برجای می‌گذارد. بعضی از اختلالات اضطرابی همچون آگورافوبیا، امکان دارد سبب شود فرد نتواند فعالیت‌هایی که سابقاً برایش لذت‌بخش بودند را انجام دهد. حتی گاهی فرد درگیر به اختلالات اضطرابی طولانی‌مدت در حفظ شغل خود نیز دچار مشکلات بزرگی می‌شود.
آگورافوبیا چیست؟
آگورافوبیا که در بالا از آن به‌عنوان یک مثال شایع در اختلال اضطرابی طولانی‌مدت اشاره کردیم، نوعی ترس است. این فوبیا سبب می‌شود که فرد از حضور در فضاهای عمومی و باز هراس داشته باشد و به همین علت است که اشاره کردیم در انجام فعالیت‌های سرگرم‌کننده و کاری دچار مشکل می‌شود.
در این وضعیت فرد سعی می‌کند بیشتر در تنهایی باشد و شاید انزوا را با حضور در اجتماع ترجیح دهد، حال‌آنکه درگذشته چنین حالتی را تجربه نمی‌کرد. جالب است بدانید که آمار ابتلا به اختلال اضطراب چندان پایین نیست و همین حالا تنها در آمریکا ۳۱ درصد از مردم حداقل برای یک‌بار هم که شده دچار اختلال اضطراب می‌شوند.
اختلال اضطراب فراگیر
اختلال اضطراب فراگیر یکی از شایع‌ترین اختلالات اضطرابی محسوب می‌شود. این اختلال را متخصص سلامت روان می‌تواند تشخیص دهد. پزشک برای تشخیص این حالت روحی در فرد مبتلا به دنبال علائمی همچون نگرانی بیش‌ازحد و غیرقابل‌کنترل می‌گردد که در بیشتر روزها در طول شش ماه رخ می‌دهد. این نگرانی یک سیر ثابت و یک موضوع خاص را دنبال نمی‌کند و می‌تواند از یک موضوع یا مسئله به موضوع و مسئله دیگر جهش کند. همچنین اختلال اضطراب فراگیر با علائم فیزیکی اضطراب همراه است.
اختلال هراس
اختلال هراس دیگر نوع شایع در بین اختلالات اضطرابی است. این اختلال با حملات ناگهانی اضطراب خود را نشان می‌دهد و علائمی خاص دارد. فرد مبتلا به اختلال هراس زمان بروز حملات ناگهانی اضطراب زا دچار علائمی مانند عرق کردن، سرگیجه و نفس‌نفس زدن می‌شود. این نوع اضطراب همچنین ممکن است خود را به شکل فوبیای خاص یا به‌صورت اضطراب اجتماعی که با ترس فراگیر از موقعیت‌های اجتماعی مشخص می‌شود، نشان دهد.
منظور از فوبیای خاص در اختلال هراس
منظور از فوبیای خاص این است که فرد مبتلا به اختلال هراس تنها از یک موقعیت یا چیز خاص به‌شدت می‌ترسد یا با قرار گرفتن در آن وضعیت دچار اضطراب و نشانه‌های خاص از آن می‌شود. ترس از پرواز یکی از انواع فوبیای خاص به‌شمار می‌رود.
کنترل و درمان اختلالات اضطرابی
اختلالات اضطرابی را می‌توان با روان‌درمانی، دارودرمانی یا ترکیبی از این دو کنترل و درمان کرد. یکی از پرکاربردترین و بهترین رویکردهای درمانی، درمان شناختی رفتاری است که بر تغییر الگوهای فکری ناسازگار مرتبط با اضطراب تمرکز دارد. درمان مؤثر دیگر، مقابله درمانی است که شامل مقابله با محرک‌های اضطراب به روشی ایمن و کنترل‌شده به‌منظور شکستن چرخه ترس در اطراف محرک است.
(بیشتر بخوانید: قرص ضد استرس)
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
ممنون از اطلاعات خوبی که در اختیار خوانندگان قرار میدید
ممنون از شما دوست عزیز
خوشحالیم که مطالب رو دوست داشتین
اضطراب و استرس درمان دارویی دارن؟
بله. اما درمان دارویی در هیچ اختلالی از جمله اضطراب انتخاب اول نیست.
بهتره برای یادگیری روش‌های کنترل استرس از روانشناس یا روانپزشک کمک بگیرین.