پرخوری عصبی چیست و چگونه درمان می‌شود؟
پرخوری اختلالی است که منجر به دریافت بیش‌ازاندازه و غیرعادی مواد غذایی است. این اختلال موجب می‌شود فرد در یک وعده غذایی کالری دریافتی بیش‌ازحد معمول داشته باشد. اشتهای پرخورها ناشی از احساسات آن‌هاست. افراد مبتلا معمولاً پس از دریافت این مقادیر اضافی از مواد غذایی با روش‌هایی سعی در حذف این کالری‌ها دارند. به دلیل اهمیت این موضوع و آشنایی با دلایل و روش‌های درمان این اختلال با ما همراه باشید.
پرخوری چیست؟
در اختلال پرخوری (BED) فرد به‌صورت مداوم و غیرارادی با سرعت بسیار زیاد غذا می‌خورد. درنهایت نیز فرد به دلیل این میزان غذا دچار دل‌درد می‌شود. زنان دو برابر مردان در معرض خطر ابتلا به پرخوری قرار دارند. نکته قابل‌توجه این است که این مشکل در اوایل بزرگ‌سالی شایع است اما در مردان با رسیدن به میان‌سالی بروز می‌کند. این شرایط متأثر از سن، نژاد، جنس، ژنتیک و مسائل فرهنگی است. بیشتر افراد مبتلا به اختلال پرخوری از اضافه‌وزن رنج می‌برند.
پرخوری عصبی چیست و چه علائمی دارد؟
پرخوری عصبی یا بولیمیا از شایع‌ترین اختلالات تغذیه‌ای است که اثرات منفی بسیار زیادی را در زندگی فردی و اجتماعی مبتلایان می‌گذارد. جالب است بدانید که از هر صد نفر، ۲ نفر به بولیمیا مبتلا هستند. در این مواقع، فرد مقدار بسیار زیادی غذا می‌خورد و پس‌ازآن دچار شرمندگی و ho گناه می‌شود. زیرا از چاق شدن هراس دارد. اگرچه این اختلال در همه سنین مشاهده شده است اما نوجوانان در خطر ابتلای بیشتری قرار دارند.
یکی از مواردی که باید در مورد بولیمیا مدنظر قرار بگیرد این است که این اختلال، معمولاً مزمن بوده و فرد مبتلا را تا پایان عمر درگیر می‌کند. درنتیجه اثرات جانبی آن همواره موجب آزار و اذیت روانی فرد خواهد بود.
اختلال پراشتهایی چه علائمی دارد؟
افراد که به پراشتهایی مبتلا می‌شوند، اکثر اوقات از وزن بالای خود معذب بوده و از فرم بدنی‌شان احساس شرم می‌کنند. البته ذکر این نکته ضروری است که پرخوری گاه‌به‌گاه به معنای ابتلای به اختلال پرخوری نیست. درصورتی‌که علائم زیر در فرد مشاهده شود، احتمال ابتلا به اختلال پراشتهایی وجود دارد:
- غذا خوردن افراطی و بیشتر از حد معمول
- فرد تا زمانی که احساس ندامت کند به غذا خوردن ادامه می‌دهد اما پس‌ازاین پرخوری بیش‌ازحد بازهم گرسنه است
- تنهایی غذا خوردن؛ زیرا فرد از پرخوری در انظار عمومی احساس شرم دارد
- عدم اعتمادبه‌نفس و نارضایتی از فرم بدنی
- امتناع از شرکت در جمع‌های دوستانه و فعالیت‌های اجتماعی
افراد مبتلا به بولیمیا بلافاصله بعد از غذا خوردن افراطی استفراغ می‌کنند یا با ورزش شدید این میزان کالری دریافتی را از بین می‌برند. اما افرادی که اختلال پرخوری دارند؛ کالری دریافتی را از نمی‌سوزانند. بنابراین این افراد از اضافه‌وزن شدید رنج می‌برند.
علت پرخوری چیست؟
این مشکل هم بسیاری از اختلالات غذا خوردن، مربوط به علت خاصی نیست و عوامل بسیار زیادی در به وجود آمدنش نقش دارند. عواملی همچون علل بیولوژیکی، روان‌شناختی، محیطی و رفتاری. اما شرایطی که بیشترین ریسک ابتلا به پراشتهایی را ایجاد می‌کنند. عبارت‌اند از:
- ژنتیک (اگر فردی در خانواده شما قبلاً به پراشتهایی مبتلا بوده، احتمال انتقال این انتقال به شما هم وجود دارد. در صورتی ابتلا یکی از خویشاوندان درجه‌یک به پرخوری، احتمال ابتلا فرد به این مشکل، ۴ برابر افراد دیگر است)
- بحران‌های روحی یا خانوادگی
- سابقه تجربه سو استفاده جنسی
- اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس پایین
- پر خوری عصبی می‌تواند از علائم افسردگی نیز باشد
چگونه از پرخوری جلوگیری کنیم؟
ترس از گرسنه ماندن ریشه در غریزه ما دارد. زیرا اجداد ما همیشه در معرض قحطی و گرسنگی بوده‌اند. بااینکه امروزه شرایط بسیار تغییر کرده و دیگر قحطی وجود ندارد اما مغز ما همواره از بروز این مشکل در هراس است. به همین سبب، حتی ترس از گرسنه ماندن نیز ولع غذا خوردن را در ما بیشتر می‌کند. بنابراین برای کاهش وزن اولین قدم کنترل و مدیریت صدای بدن است. در ادامه به معرفی چند راهکار ساده اما بسیار پرکاربرد برای غلبه بر پراشتهایی اشاره می‌کنیم:
- افزایش تعداد وعده‌های غذایی همراه با کاهش میزان غذا در وعده. به‌عنوان‌مثال می‌توانید هر ۴ ساعت یک‌بار در حجم کم غذا بخورید
- صبحانه را فراموش نکنید
- افزایش حجم وعده‌های غذایی با اضافه کردن فیبر به آن‌ها. از مصرف سبزیجات در وعده‌های غذایی غافل نباشید
- از میوه تازه به جای میوه خشک استفاده کنید. زیرا کالری کمتری دارد. مثلاً ۳ قاشق چای‌خوری کشمش ازلحاظ کالری معادل یک ظرف پر انگور است.
- در رژیم غذایی خود حتماً از پروتئین استفاده کنید زیرا کمتر دچار گرسنگی خواهید شد
آیا اختلال پرخوری قابل‌درمان است؟
پرخوری (BED) یک بیماری است. بنابراین احتیاج به درمان و کمک گرفتن از متخصص دارد. اگر به‌محض مشاهده نشانه‌های این بیماری به متخصص مراجعه کرده و در مورد مشکل خود صحبت کنید؛ احتمال درمان وجود دارد. فراموش نکنید که موارد حاد BED گاهی منجر به مرگ می‌شود. روان‌شناسان و روان‌پزشکان روش‌های درمانی خاصی برای درمان این اختلال دارند و از ابزارهای متنوعی برای رسیدن به نتیجه مطلوب استفاده می‌کنند.
در اولین قدم معمولاً از روش رفتاردرمانی شناختی استفاده می‌شود. یعنی فرد مبتلا به این بیماری، با گفتگو درمانی و صحبت کردن صریح و بی‌پرده در مورد مشکل خود، در مورد افکار، احساسات و پرخوری خود به درک بیشتری می‌رسد. سپس درمانگر ممکن است در مورد الگوی فکری و رفتار غذا خوردن به شما آموزش دهد. در ضمن این روش، به شما ابزارهایی برای مقابله با اضطراب ناشی از مشکلات جسمی و اضافه‌وزنتان ارائه می‌دهد.
گاهی اوقات نیز داروهای ضدافسردگی یا ضد اضطراب برای مقابله با پرخوری تجویز می‌شود. درمان اثربخش و موفق پرخوری در اکثر موارد ترکیبی از رویکردهای درمانی گوناگون خواهد بود.
درمان پرخوری عصبی (بولیمیا)
علاوه بر روش‌های پیشنهادی این مقاله که پیش‌تر به آن‌ها اشاره کردیم، موارد دیگری نیز وجود دارد که در درمان بولیمیا بسیار مؤثر است. برخی از این روش‌ها عبارت‌اند از:
- در یک دفتر یادداشت عادات غذایی و تغییرات خلق‌وخوی خود را یادداشت کنید. این فرایند گرچه زمان‌بر است اما در درمان این اختلال بسیار مؤثر بوده و برای کنترل پرخوری روش خوبی است
- شناسایی محرک‌های پرخوری
- ورزش را فراموش نکنید
- یک سبک زندگی سالم و رژیم غذایی کم‌کالری را آغاز کنید
- خواب شبانه را جدی بگیرید و تا حد نیاز استراحت کنید
وب‌سایت psychologytoday به مواد غذایی‌ای اشاره کرده است که در کاهش استرس و پرخوری عصبی موثر هستند می‌گوید:
برخی از موادغذایی به کاهش استرس و اضطراب کمک می‌کنند. این مواد غذایی عبارت‌اند از:
- منیزیم که از منابع آن می‌توان به غلات کامل، سبزیجات برگ‌دار، حبوبات و آجیل اشاره کرد
- امگا۳ موجود در ماهی‌های چرب
- پروبیوتیک‌ها
- آنتی‌اکسیدان‌ها
- ویتامین C در زغال اخته
پرخوری شبانه چیست و چرا به وجود می‌آید؟
یکی از علل چاقی مفرط میل به پرخوری شبانه است. بسیاری از افراد در مقابل وسوسه گرسنگی شبانه هیچ کنترلی ندارد و کالری بسیار زیادی در هنگام شب دریافت می‌کنند که تأثیر بسیار زیادی بر کیفیت خواب شبانه آن‌ها و سلامت بدنشان می‌گذارد. این اتفاق معمولاً مانند بولیمیا، جنبه روانی دارد. دلایل بسیاری برای اختلال سندرم پرخوری شبانه ذکرشده که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- عوامل ژنتیکی و وراثت
- بی نظمی در وعده‌های غذایی در طول روز و دریافت کالری‌های نامتناسب و در فواصل زمانی بسیار زیاد
- برهم خوردن ساعت طبیعی بدن. مانند زمانی که فرد دائماً در حال مسافرت است یا شغلی دارد که مجبور است شب‌ها بیدار بماند و شب‌کاری کند
- استرس زیاد
- افسردگی و نوسانات خلقی
- سابقه پرخوری عصبی
پرخوری در کودکان چه علتی دارد؟
افزایش نگران‌کننده تعداد کودکان چاق قبل از سنین ورود به مدرسه، زنگ خطری برای والدین است. زیرا افزایش آمار چاقی نشانگر افزایش بیماری در جامعه است. کودکان باید از همان ابتدا با سبک زندگی سالم و عادات غذایی مناسب آشنا شوند تا در بزرگ‌سالی خطر چاقی آن‌ها را تهدید نکند. اما در مورد علل پرخوری در کودکان می‌توان به پرخوری احساسی، اختلال پرخوری عصبی، استرس زیاد و عوامل محیطی اشاره کرد. والدین برای رفع این مشکل باید تا حد امکان تمام تلاش خود را بکنند و در صورت لزوم با پزشک مشورت کنند. برای مشاوره پزشکی می‌توانید از هومکا کمک بگیرید.
سؤالات متداول
- پرخوری عصبی با اختلال پرخوری چه تفاوتی دارد؟
در پرخوری عصبی فرد پس از خوردن مقادیر بسیار مواد غذایی با استفراغ کردن از جذب این مواد توسط بدن خودداری کرده و لذا وزن خود را ثابت نگه می‌دارد. در اختلال پرخوری فرد مبتلا تا حد شکم‌درد غذا می‌خورد و پس‌ازاین کار احساس شرمندگی می‌کند اما اقدامی جهت سوزاندن این میزان کالری نمی‌کند. بنابراین اغلب این افراد از چاقی و اضافه‌وزن شدید رنج می‌برند.
- آیا افسردگی منجر به پراشتهایی می‌شود؟
این اختلال خلقی در هر فرد اثرات و عوارض مختلفی دارد. افسردگی در برخی از افراد منجر به پراشتهایی و در گروهی دیگر منجر به کم‌اشتهایی و لاغری می‌شود.
- چرا افراد مبتلا به اختلال پرخوری گوشه‌گیر شده و در اجتماع حضور پیدا نمی‌کنند؟
اختلال پرخوری به‌شدت بر روی عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس اثر منفی دارد و فرد پس از غذا خوردن احساس شرمندگی می‌کند. این احساس شرمندگی منجر به تنفر از فرم بدنی شده و درنهایت فرد ترجیح می‌دهد در انظار عمومی کمتر قرار داشته باشد تا به خاطر اضافه‌وزنش مورد قضاوت دیگران قرار نگیرد.
نتیجه‌گیری
چاقی به معضل بزرگ جوامع مدرن تبدیل‌شده است. دراین‌بین چاق شدن به دلیل پرخوری یک بیماری به‌حساب می‌آید که احتیاج به درمان دارد. کاهش اعتمادبه‌نفس و احساس شرم ناشی از این اختلال زندگی روزمره مبتلایان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بنابراین بهتر است با کمک گرفتن از متخصصین و آغاز یک سبک زندگی سالم و جدید علائم این اختلال در اسرع وقت از بین برود.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
من وقتی استرس می‌گیرم هرچی دم دستم باشه میخورم
یعنی من هم نیاز به درمان دارم؟
اگه پرخوری مشکلات زیادی مثل چاقی و دیابت رو برای شما همراه داشته بله حتما باید به پزشک مراجعه کنید
من لاغرم حتی وقتی عصبی هستم و زیاد غذا میخورم هم چاق نمیشم
درمانی هست؟
بهتره که از نطر یه سری شرایط مثل دیابت و پرکاری تیروئید مورد بررسی قرار بگیرید
حتما به پزشک مراجعه کنید
هروقت ذهنم درگیر موضوعی میشه، حالا هر موضوعی ممکنه باشه چه درسی چه اتفاقاتی که پیش میاد…
به شدت گرسنه میشم و دلم می‌خواد غذا بخورم
و بعد از اون احساس حالت تهوع بدی دارم و هرکاری می‌کنم از این حس خلاص نمیشم و راحت نمیشم…
این چه مشکلیه؟
محتمل ترین تشخیص، اختلالات خوردن هست که زمینه روانی داره. بهتره مصاحبه روانپزشکی انجام بشه. در صورت معاینه و تشخیص، متخصص روانپزشکی بهتون کمک می‌کنه.