لووتیروکسین + نحوه مصرف و عوارض جانبی لووتیروکسین
لووتیروکسین (Levothyroxine) دارویی است که برای درمان کم‌کاری غده تیروئید تجویز می‌شود. غده تیروئید با تولید هورمون‌های تیروئیدی به کنترل سطح انرژی و رشد فرد کمک می‌کند. زمانی که سطح این هورمون‌ها در بدن کم شود تجویز داروی لووتیروکسین سدیم به عنوان جایگزین هورمون تیروئید عمل می‌کند. اگر قصد انجام آزمایش تیروپید در منزل را دارید، می‌توانید بدون مراجعه به آزمایشگاه آزمایش خود را تحت پوشش بیمه پایه و تکمیلی انجام دهید. برای ثبت درخواست آزمایش در منزل کلیک کنید.
حقایق مهم درباره داروی لووتیروکسین
Levothyroxine نسخه مصنوعی هورمونی به نام تیروکسین است که در غده تیروئید ساخته می‌شود. اگر تیروئید نتواند این هورمون را تولید کند علائم کم‌کاری تیروئید در بدن ظاهر می‌شوند. این قرص بلافاصله پس از مصرف، اثر خود را اعمال می‌کند اما ممکن است چندین هفته طول بکشد تا علائم بیماری به‌طور کامل بهبود یابد.
شایع‌ترین عوارض جانبی قرص لووتیروکسین به دلیل مصرف مقادیر بیشتر از دوز تعیین‌شده به وجود می‌آیند. برای جلوگیری از چنین مشکلاتی پزشک می‌تواند دوز دارو را کاهش داده تا عوارض جانبی به حداقل ممکن برسد. قبل از شروع مصرف داروی لووتیروکسین، پزشک آزمایش خون را تجویز می‌کند.
با شروع مصرف دارو، آزمایش خون به‌طور منظم و در فواصل زمانی مشخص انجام خواهد شد تا اثربخشی دارو و سلامت عمومی فرد تحت کنترل باشد. دوز مصرفی قرص لووتیروکسین در دوران بارداری باید به دقت کنترل شود. اگر تصمیم به باردار شدن دارید یا فکر می‌کنید ممکن است در آینده نزدیک باردار شوید با پزشک خود در این خصوص صحبت کنید تا مراقبت مناسب از شما و جنین به عمل آید.
چه کسانی نباید لووتیروکسین مصرف کنند؟
مصرف قرص کم کاری تیروئید تحت نظر پزشک برای بیشتر بزرگ‌سالان و کودکان مبتلا به کم‌کاری تیروئید بلامانع است بااین‌حال، برای برخی افراد داروی Levothyroxine مناسب نیست. در موارد زیر قبل از مصرف دارو با پزشک خود مشورت کنید:
- اگر تاکنون به لووتیروکسین یا هر داروی دیگری واکنش آلرژیک داشته‌اید
- اگر دچار تیروئید پرکار هستید
- مبتلا به مشکلات کلیوی هستید که بر غدد فوق کلیه شما تأثیر گذاشته است
- دچار مشکلات قلبی ازجمله آنژین صدری یا نارسایی قلبی هستید
- فشار خون شما بالاتر از حد طبیعی است
- اگر دچار حمله قلبی شده‌اید
اگر مبتلا به دیابت هستید ممکن است دوز داروی دیابت شما با مصرف لووتیروکسین سدیم نیاز به تغییر داشته باشد زیرا این دارو می‌تواند سطح قند خون را افزایش دهد.
بهترین زمان مصرف لووتیروکسین
لووتیروکسین سدیم را در صبح حداقل ۳۰ دقیقه قبل از صرف صبحانه مصرف کنید زیرا غذا و نوشیدنی‌های کافئین‌دار (مثل قهوه و چای) هر دو می‌توانند از دریافت لووتیروکسین توسط بدن جلوگیری کنند. با برطرف شدن علائم هرگز مصرف دارو را بدون مشورت پزشک قطع نکنید چراکه اگر مصرف دارو را متوقف کنید، علائم شما عود می‌کند.
دوز مناسب لووتیروکسین
دوز مناسب دارو از فردی به فرد دیگر متفاوت است و بستگی به شدت کم کاری تیروئید دارد. لووتیروکسین در قرص‌های ۱۲٫۵ میکروگرم، ۲۵ میکروگرم، ۵۰ میکروگرم، ۷۵ میکروگرم و ۱۰۰ میکروگرم موجود است. اگر قرص را به‌صورت محلول مصرف می‌کنید ۵ میلی‌لیتر از دارو می‌تواند حاوی ۲۵ میکروگرم، ۵۰ میکروگرم، ۱۰۰ میکروگرم یا ۱۲۵ میکروگرم باشد.
دوز لووتیروکسین برای مصرف روزانه و نیز تغییرات دوز آن در طول زمان بستگی به علائم، سطح هورمون، سن و سلامت عمومی شما دارد. مصرف Levothyroxine برای بزرگ‌سالان معمولاً با دوز بین ۵۰ میکروگرم تا ۱۰۰ میکروگرم در روز شروع می‌شود اما ممکن است به تدریج طی چند هفته دوز افزایش یابد و بین ۱۰۰ میکروگرم تا ۲۰۰ میکروگرم یک بار در روز مصرف شود. برای برخی افراد مانند افراد بالای ۵۰ سال یا افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی ممکن است مصرف دارو با دوز کمتر شروع شود.
نحوه مصرف لووتیروکسین سدیم
به همراه قرص یک لیوان کامل آب بنوشید. البته لووتیروکسین مایع نیز برای کودکان و افرادی که در بلعیدن قرص مشکل دارند در دسترس است. اگر شما یا فرزندتان این دارو را به‌صورت مایع مصرف می‌کنید، استفاده از کاپ دارویی مدرج به اندازه‌گیری دوز دارو کمک می‌کند. برای مصرف لووتیروکسین از قاشق چای‌خوری استفاده نکنید زیرا دقت لازم را ندارد.
اگر مصرف یک دوز را فراموش کردیم چه کنیم؟ به گفته‌ی nhs اگر مصرف یک نوبت از لووتیروکسین را فراموش کردید، به محض به خاطر آوری آن را مصرف کنید مگر اینکه تقریباً زمان مصرف نوبت بعدی فرا رسیده باشد. در این حالت صورت از مصرف دوز فراموش شده صرف نظر کنید و نوبت بعدی را در زمان معمول خود مصرف کنید. برای جبران دوز فراموش‌شده، ۲ دوز را با هم مصرف نکنید. برای جلوگیری از فراموش کردن دوزها، زنگ ساعت یا موبایل خود را بر روی آلارم قرار دهید.
اگر Levothyroxine بیش‌ازحد مجاز مصرف شود چه باید کرد؟
مصرف این قرص بیش از دوز تجویز شده می‌تواند علائمی مانند تپش قلب را ایجاد کند. اگر دچار درد قفسه سینه شده‌اید سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
انجام منظم آزمایش خون بعد از مصرف قرص تیروکسین
قبل و بعد از شروع مصرف لووتیروکسین سدیم پزشک به‌طور منظم آزمایش خون را برای بررسی سطح هورمون‌های تیروئید تجویز می‌کند. نتیجه این آزمایشات به پزشک شما اجازه می‌دهد تا دوز دارو را متناسب با نیاز بدن شما تنظیم نماید. در شروع روند درمان معمولاً تعداد آزمایشات خونی بیشتر است اما با گذر زمان و تثبیت سطح هورمون در بدن و کاهش علائم، تعداد آزمایشات نیز به سالی یک‌بار تقلیل پیدا می‌کند. در موارد زیر ممکن است دفعات آزمایشات خونی بیشتر از حالت نرمال باشد:
- دوران بارداری
- شروع یا متوقف کردن مصرف دارویی که می‌تواند بر نحوه عملکرد دارو تأثیر بگذارد
- علائمی برزو کرده که به معنی نامناسب بودن دوز قرص است
عوارض جانبی لووتیروکسین سدیم
مانند هر دارویی، لووتیروکسین نیز می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند هرچند که عوارض جانبی در همه افراد به یک شکل بروز نمی‌کند. با تنظیم دوز مناسب دارو، عوارض جانبی دارو از بین خواهد رفت. اگر برند دارویی دیگری از این قرص را از داروخانه تحویل گرفته‌اید و با شروع مصرف آن تغییرات زیر را در خود احساس می‌کنید، به پزشک اطلاع دهید:
- تشدید علائم کم‌کاری تیروئید ازجمله احساس خستگی، افزایش وزن یا احساس افسردگی
- بروز علائم پرکاری تیروئید
- ممکن است شما نسبت به برند جدید دارو حساس باشید و شاید نیاز باشد که همان برند قبلی را مصرف کنید.
عوارض جانبی شایع لووتیروکسین معمولاً به این دلیل رخ می‌دهد که دوز مصرفی بیشتر از نیاز بدن شماست. این عوارض جانبی با تنظیم دوز لووتیروکسین از بین می‌روند. عوارض جانبی شایع مشابه علائم پرکاری تیروئید است مانند:
- احساس تهوع و استفراغ
- اسهال
- سردرد
- احساس بی‌قراری، تحریک‌پذیری و مشکلات خواب
- گرگرفتگی و عرق کردن
- گرفتگی عضلات
- لرزش دست‌ها
اگر این عوارض شما را آزار می‌دهند یا از بین نمی‌رود به پزشک معالج اطلاع دهید.
واکنش آلرژیک به لووتیروکسین
در موارد نادر، ممکن است فرد واکنش آلرژیک جدی (آنافیلاکسی) به دارو داشته باشد. علائم حساسیت به لووتیروکسین سدیم به قرار زیر است:
- بروز بثورات پوستی که شامل خارش، قرمزی، تورم و تاول یا لایه‌لایه شدن پوست است
- خس‌خس سینه در زمان تنفس
- گرفتگی قفسه سینه یا گلو
- ایجاد مشکلات تنفسی و اختلال تکلم
- تورم دهان، صورت، لب‌ها، زبان یا حلق
در چنین شرایطی باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
لووتیروکسین در بارداری و دوران شیردهی
مصرف لووتیروکسین سدیم تحت نظر پزشک در بارداری بی‌خطر است. مصرف این قرص طبق دستورات پزشکی و مصرف کامل داروهای تجویزشده در طول بارداری برای تثبیت سطح هورمون‌های تیروئیدی اهمیت بسزایی دارد زیرا سطوح خیلی کم یا خیلی زیاد هورمون تیروئید در بارداری می‌تواند مشکلاتی را برای مادر و جنین ایجاد کند. برای اطمینان از مصرف دوز مناسب لووتیروکسین، در دوران بارداری به‌طور منظم آزمایش خون برای شما تجویز می‌شود. پزشک با تفسیر نتیجه آزمایشات ممکن است دوز مصرفی را در دوران بارداری تغییر دهد.
ازآنجایی‌که هورمون‌های تیروئید جزء طبیعی شیر مادر هستند شیر دادن در زمانی که لووتیروکسین مصرف می‌کنید، منعی ندارد. در چنین زمانی میزان ورود Levothyroxine به شیر بسیار ناچیز است و برای نوزاد خطری به همراه ندارد. در دوره شیردهی نیز مصرف لووتیروکسین سدیم را به‌طور کامل ادامه دهید تا سلامت عمومی شما حفظ شود و شیر کافی برای تغذیه نوزاد تولید گردد. اگر در زمان شیردهی متوجه شدید که فرزندتان کم‌اشتها شده و یا تغییری در الگوی تغذیه‌ای او مشاهده می‌کنید به پزشک اطلاع دهید.
تداخل دارویی قرص لووتیروکسین
بعضی از داروها بر جذب و عملکرد داروهای تیروئید تأثیرگذار هستند بنابراین ممکن است نیاز به تغییر دوز لووتیروکسین داشته باشید. این داروها عبارت‌اند از:
- داروهای صرع مانند کاربامازپین و فنی توئین
- ریفامپیسین
- آمیودارون
- استروژن‌ها مانند قرص‌های ضدبارداری ترکیبی یا درمان جایگزینی هورمونی (HRT)
لووتیروکسین سدیم می‌تواند بر نحوه عملکرد سایر داروها تأثیر بگذارد، بنابراین ممکن است دوز آن‌ها نیاز به تغییر داشته باشد. این داروها عبارت‌اند از:
- داروهای دیابت مانند انسولین
- داروهای رقیق‌کننده خون همچون وارفارین
بعضی از داروها نباید همزمان با Levothyroxine و یا نزدیک به دوز مصرفی آن استفاده شوند زیرا می‌توانند میزان لووتیروکسین دریافتی بدن را کاهش دهند ازجمله:
- آنتی‌اسیدها (داروهای معده)
- نمک‌های کلسیم
- نمک‌های آهن
- اورلیستات (داروی کاهش وزن)
- سوکرالفات (داروی درمان زخم معده)
- بعضی از داروهای کاهش‌دهنده کلسترول مانند کلستیرامین، کلستیپول یا کولسولم
آیا قرص پیشگیری از بارداری با مصرف لووتیروکسین تداخل دارد؟
لووتیروکسین بر عملکرد داروهای پیشگیری از بارداری ازجمله قرص‌های ترکیبی یا پیشگیری اضطراری تأثیر منفی نمی‌گذارد. بااین‌حال، قرص ترکیبی حاوی استروژن است و می‌تواند جذب لووتیروکسین سدیم را با مشکل مواجه کند؛ بنابراین در صورت شروع یا توقف مصرف قرص‌های ترکیبی موضوع را به پزشک اطلاع دهید زیرا ممکن است دوز لووتیروکسین نیاز به تغییر داشته باشد.
لوو تیروکسین و داروهای گیاهی و مکمل‌ها
اطلاعات دقیقی در مورد تأثیر داروهای گیاهی و مکمل‌ها در زمان مصرف لووتیروکسین وجود ندارد. باوجوداین، مکمل‌هایی نظیر بیوتین می‌توانند بر دقت آزمایشات خونی تیروئید تأثیر بگذارند؛ بنابراین بدون مشورت با پزشک بیوتین مصرف نکنید. کلپ (نوعی جلبک دریایی) حاوی مقادیر زیادی ید است و کم‌کاری تیروئید را تشدید می‌کند. اگر لووتیروکسین مصرف می‌کنید از مکمل‌های حاوی کلپ استفاده نکنید.
نکته مهم: اگر داروی دیگری ازجمله داروهای گیاهی، ویتامین‌ها یا مکمل مصرف می‌کنید، به پزشک معالج اطلاع دهید.
آیا لووتیروکسین باعث کاهش وزن می‌شود؟
یکی از علائم کم‌کاری غده تیروئید افزایش وزن است؛ بنابراین، هنگامی‌که شروع به مصرف لووتیروکسین می‌کنید، ممکن است با متعادل شدن مجدد هورمون‌های بدن وزن شما کاهش یابد. گاهی کاهش وزن بیش‌ازحد می‌تواند نشانه‌ای از بالا بودن دوز لووتیروکسین سدیم باشد. هنگامی‌که سطح هورمون تیروئید در محدوده طبیعی قرار بگیرد، تمایل به افزایش یا کاهش وزن مانند افرادی خواهد شد که مشکلات تیروئیدی ندارند.
آیا لووتیروکسین به رژیم غذایی خاصی نیاز دارد؟
برخی غذاها و نوشیدنی‌ها میانه خوبی با لووتیروکسین ندارند ازجمله:
- نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند قهوه، چای و نوشابه‌های گازدار میزان Levothyroxine دریافتی بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهند. ازاین‌رو حداقل ۳۰ دقیقه قبل و پس از دوز لووتیروکسین سدیم از مصرف نوشیدنی‌های ذکرشده پرهیز کنید
- مواد غذایی غنی از کلسیم مانند شیر، پنیر، ماست و کلم بروکلی می‌توانند میزان لووتیروکسین دریافتی بدن را کاهش دهند. بین مصرف لووتیروکسین و مصرف غذاهای غنی از کلسیم حداقل ۴ ساعت فاصله ایجاد کنید
- سویا تا حدی بر عملکرد لووتیروکسین تأثیر منفی دارد؛ بنابراین اگر در برنامه غذایی شما غذاهای حاوی سویا وجود دارد پزشک ممکن است آزمایشات بیشتری را به منظور اطمینان از دریافت کافی لووتیرکسین تجویز نماید
- مصرف کلپ نوعی جلبک دریایی که سرشار از ید است می‌تواند علائم کم‌کاری تیروئید را تشدید کند. اگر لووتیروکسین مصرف می‌کنید از مکمل‌های حاوی کلپ استفاده نکنید
آیا لووتیروکسین باعث ریزش مو می‌شود؟
علت ریزش مو کم‌کاری تیروئید است و ارتباطی با داروی Levothyroxine ندارد. معمولاً پس از شروع درمان با لووتیروکسین، موها دوباره رشد خواهند کرد اما ممکن است این پروسه چندین ماه طول بکشد. ازآنجایی‌که چرخه مو بلندمدت است ریزش مو مربوط به بیماری تیروئید ماه‌ها پس از شروع بیماری رخ می‌دهد. بنابراین ممکن است که به‌اشتباه تصور کنید که مصرف داروی لووتیروکسین باعث ریزش مو شده است.
آزمایشات بعد از مصرف دوره‌ای لووتیروکسین
آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌های تیروئیدی تنها راه دقیق برای یافتن تعادل هورمونی در بدن است. این آزمایش که تست عملکرد تیروئید نامیده می‌شود سطح هورمون محرک تیروئید (آزمایش TSH) و تیروکسین (T۴) در خون را بررسی می‌کند. سطح بالای TSH و T۴ پایین در خون می‌تواند به معنای کم‌کاری تیروئید باشد.
اگر نتایج آزمایش نشان‌دهنده افزایش TSH و طبیعی بودن T۴ باشد، ممکن است در آینده در معرض خطر ابتلا به کم‌کاری تیروئید باشید. در دوره مصرف لووتیروکسین پزشک در فواصل زمانی مناسب آزمایش خون را تجویز می‌کند. گاهی اوقات از آزمایش خون برای بررسی سطح هورمونی تری یدوتیرونین (T۳) نیز استفاده می‌شود البته این آزمایش متداول نیست.
آزمایش آنتی‌بادی تیروئید نیز در مواردی پس از آزمایش عملکرد تیروئید تجویز می‌شود. از این آزمایش برای کمک به تشخیص یا رد مشکلات خودایمنی تیروئید مانند تیروئیدیت هاشیموتو استفاده می‌شود. آزمایش آنتی‌بادی تیروئید تنها در صورتی تجویز می‌شود که بیمار مشکوک به بیماری خود ایمنی تیروئید باشد. اگر قصد انجام آزمایشات چکاپ تیروئید پس از مصرف قرص لووتیروکسین را دارید، برای ثبت درخواست کلیک کنید.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
