سندرم متابولیک و تمام چیزهایی که باید درباره آن بدانید!
سندرم متابولیک به گروهی از بیماری‌ها و مشکلات مربوط به سلامتی گفته می‌شود که با هم ایجاد می‌شوند و فرد را در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت نوع دو و سکته قلبی قرار می‌دهند. سندرم متابولیک یک بیماری بسیار شایع بوده و به همین دلیل کسب آگاهی راجع به شرایط مختلف ایجاد آن بسیار اهمیت دارد. در این مقاله از مجله سلامت هومکا در رابطه با این بیماری، علل و علائم آن بیشتر توضیح می‌دهیم. برای انجام آزمایشات مرتبط با سندرم متابولیک و یا هر آزمایش دیگر در منزل کلیک کنید.
سندرم متابولیک چیست؟
سندرم متابولیک مجموعه‌ای از شرایط مختلف بوده که با هم اتفاق می‌افتند و خطر ابتلا به بیماری قلبی، سکته قلبی و دیابت نوع ۲ را افزایش می‌دهند. این شرایط شامل افزایش فشارخون، قند خون بالا، چربی اضافی در دور کمر و سطوح غیرطبیعی کلسترول یا تری گلیسیرید هستند.
البته به خاطر داشته باشید که داشتن تنها یکی از این شرایط به معنای ابتلا به این بیماری نیست. داشتن تنها یکی از این شرایط مثل فشار خون بالا به این معناست که فرد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری‌های جدی‌تر قرار دارد. وجود هر کدام از این شرایط در فرد، او را مستعد ابتلا به بیماری‌هایی چون دیابت نوع دو و بیماری‌های قلبی می‌کند. اگر سندرم متابولیک یا هر یک از شرایط آن را دارید، تغییر در شیوه زندگی می‌تواند بروز مشکلات جدی سلامتی را به تأخیر انداخته یا حتی از آن‌ها جلوگیری کند.
علت سندرم متابولیک چیست؟
علت دقیق سندروم متابولیک شناخته‌شده نیست. بسیاری از خصوصیات سندرم متابولیک با مقاومت به انسولین مرتبط است. مقاومت به انسولین به این معناست که بدن نمی‌تواند به طور موثری از انسولین برای پایین آوردن سطوح قند و چربی تری‌گلیسرید استفاده کند. ترکیبی از ژنتیک و فاکتورهای مربوط به سبک زندگی شامل رژیم غذایی، فعالیت و احتمالا الگوهای خواب در بروز مقاومت به انسولین موثر است. همچنین چاقی به‌خصوص چاقی در ناحیه شکم احتمال ابتلا به سندرم متابولیک و عوارض آن را افزایش می‌دهد. پس اگر افزایش وزن دارید، توصیه می‌کنیم برای کاهش وزن خود اقدام کنید.
به گفته‌ی my.clevelandclinic عوامل زیر شانس ابتلا به سندرم متابولیک را افزایش می‌دهند:
- سن: خطر ابتلا به سندروم متابولیک با افزایش سن بیشتر می‌شود
- قومیت و نژاد: برخی از نژاد‌ها بیشتر در معرض ابتلا به سندرم متابولیک هستند و لیدلیل آن هنوز مشخص نیست
- چاقی و افزایش وزن: به‌خصوص در شکم، خطر ابتلا به سندروم متابولیک را افزایش می‌دهد
- دیابت: اگر در دوران بارداری دیابت داشته‌اید (دیابت بارداری) یا اگر سابقه خانوادگی دیابت نوع ۲ داشته باشید، احتمال ابتلا به سندروم متابولیک در شما بیشتر است
- ابتلا به بیماری‌های دیگر: اگر سابقه ابتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یا آپنه خواب داشته باشید، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سندرم متابولیک هستید
علائم سندرم متابولیک
سندروم متابولیک علائم فیزیکی مشخص و دقیقی ندارد. به مرور زمان مشکلات پزشکی این سندروم ایجاد می‌شود. اگر به ابتلا به سندرم متابولیک مشکوک هستید به پزشک خود مراجعه کنید و در صورت لزوم پزشک فشار خون، سطح چربی خون (پنل چربی شامل تری گلیسیرید، HDL و LDL) و سطح قند خون را بررسی کند.
تشخیص بیماری سندرم متابولیک
پزشک معمولاً برای تشخیص سندرم متابولیک از چندین آزمایش مختلف کمک می‌گیرد. به این آزمایشات، آزمایش CMP (پنل متابولیک) می‌گویند. این آزمایش‌ها و سطوح در معرض خطر آن‌ها عبارت‌اند از:
- اندازه‌گیری دور کمر: دور کمر ۱۰۰ سانتی‌متر برای مردان و ۹۰ سانتی‌متر برای زنان یک عامل خطر برای این سندرم محسوب می‌شود
- آزمایش تری گلیسیرید خون ناشتا: تری‌گلیسرید خون ناشتای مساوی یا بیشتر از ۱۵۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر می‌تواند نشان‌دهنده سندرم متابولیک باشد
- تست کلسترول: سطوح HDL ۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر در مردان و ۵۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر در زنان در معرض خطر ابتلا به سندرم متابولیک هستند
- بررسی فشار خون: فشار خون سیستولیک در محدوده ۱۳۰ میلی‌متر جیوه یا بالاتر و فشار خون دیاستولیک ۸۵ میلی‌متر جیوه یا بالاتر می‌تواند نشان‌دهنده ابتلا به سندرم متابولیک باشد
- آزمایش قند خون: سطوح ۱۰۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر و بالاتر گلوکز خون ناشتا، به‌عنوان یک عامل خطر بیماری متابولیک در نظر گرفته می‌شود
آیا سندرم متابولیک درمان دارد؟
اگر سندرم متابولیک در شما تشخیص داده شود، هدف از درمان کاهش خطر ابتلا به عوارض شدیدتر این بیماری است. پزشکان معمولاً برنامه درمانی زیر را برای درمان سندرم متابولیک تجویز می‌کنند:
- داشتن رژیم غذایی سالم
- ورزش منظم، ازجمله ورزش‌های هوازی یا تمرینات مقاومتی
- کاهش وزن
- ترک سیگار
- قطع مصرف مشروبات الکلی
علاوه بر این پزشک گاهی از داروها برای درمان سندرم متابولیک استفاده می‌کند. برخی از داروهای سندروم متابولیک عبارت‌اند از:
- داروهایی برای تنظیم انسولین یا کاهش قند خون
- داروهایی برای کاهش فشار خون بالا
- مصرف داروهایی برای کاهش کلسترول
- آسپرین با دوز پایین برای کاهش خطر سکته مغزی و حمله قلبی
پیشگیری از سندروم متابولیک
پیروی از یک سبک زندگی سالم ممکن است از شرایطی که باعث ایجاد سندرم متابولیک می‌شوند جلوگیری کند. سبک زندگی سالم شامل موارد زیر است:
- در اکثر روزها حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی داشته باشید
- مقدار زیادی سبزیجات، میوه‌ها، پروتئین بدون چربی و غلات کامل را به رژیم غذایی خود بیافزایید
- چربی اشباع و نمک در رژیم غذایی خود را محدود کنید
- حفظ وزن سالم و پیشگیری از افزایش وزن
- ترک کردن سیگار
رژیم غذایی سندرم متابولیک
غذاهایی که می‌خوریم به‌طور مستقیم بر بیماری‌ها و شدت آن‌ها تأثیر می‌گذارند؛ بنابراین افراد مبتلا به سندروم متابولیک باید فهرستی از بایدها و نبایدهای غذایی خود را یادداشت کرده و رژیم غذایی خود را مطابق با آن‌ها تدوین کنند.
غذاهایی که می‌توانند علائم سندرم متابولیک را بدتر کنند
غذاهای شیرین
غذاهای شیرین شامل کربوهیدرات‌های ساده و تصفیه‌شده هستند. یک رژیم غذایی کم کربوهیدرات ممکن است به کاهش وزن و بهبود کنترل قند خون کمک کند. همچنین کاهش مصرف کربوهیدرات ممکن است به پیشگیری از دیابت نوع ۲ و بیماری قلبی کمک کند.
شیرین‌کننده‌های مصنوعی
مصرف زیاد نوشیدنی‌های رژیمی و خوراکی‌هایی که دارای شیرین‌کننده‌های مصنوعی هستند، ممکن است سطح قند خون و به دنبال آن خطر ابتلا به دیابت را افزایش دهد.
چربی‌های ترانس
چربی‌های ترانس در روغن‌های مصنوعی نیمه جامد رایج هستند. این چربی‌ها بیشتر به غذاهای فرآوری شده اضافه می‌شوند تا ماندگاری بیشتری داشته باشند. چربی‌های ترانس می‌توانند سطح کلسترول ناسالم و خطر بیماری قلبی و سکته را افزایش دهند. علاوه بر این چربی‌های ترانس با دیابت نوع ۲ نیز مرتبط هستند.
سدیم
تحقیقات نشان داده که کاهش سدیم در غذاها به کاهش فشار خون کمک می‌کند و مصرف بیش‌ازحد سدیم منجر به افزایش فشار خون می‌شود. نمک یکی از منابع مهم سدیم است، اما غذاهایی که طعم شوری ندارند نیز می‌توانند سرشار از سدیم باشند. شما روزانه به کمتر از یک‌چهارم قاشق چای‌خوری نمک نیاز دارید. به‌این‌ترتیب باید نمک خوراکی و غذاهای حاوی مقادیر بالای سدیم را محدود کنید.
غذاهایی که می‌توانند علائم سندرم متابولیک را بهبود بخشند
غذاهای غنی از فیبر
افزودن فیبر بیشتر به رژیم غذایی می‌تواند به کاهش خطر بیماری قلبی و سکته کمک کند. فیبر سطح لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) را که به‌عنوان کلسترول بد شناخته می‌شود کاهش می‌دهد. علاوه بر این فیبر می‌تواند به تعادل سطح قند خون کمک کند. زنان باید حداقل ۲۵ گرم فیبر در روز و مردان باید حداقل ۳۸ گرم فیبر در روز بخورند. غذاهای فیبری پیشنهادی برای مبتلایان به سندرم متابولیک عبارت‌اند از:
- میوه‌های تازه
- میوه خشک‌شده
- سبزیجات تازه و منجمد
- جو دوسر
- جو
- لوبیا
- عدس
- برنج قهوه‌ای
- کینوا
- سبوس
- نان و پاستا سبوس‌دار
- پودر دارچین
پتاسیم
غذاهای غنی از پتاسیم به تعادل فشار خون کمک می‌کنند. این ماده معدنی به قلب برای مقابله با اثرات سدیم که فشار خون را افزایش می‌دهد، کمک می‌کند. اگر به این سندرم مبتلا هستید، بهتر است این غذاهای سرشار از پتاسیم را به رژیم غذایی خود اضافه کنید:
- موز
- گریپ‌فروت
- طالبی
- لوبیا
- عدس
- قارچ
- گوجه‌فرنگی
- سبوس جو دوسر
- ماست
اسیدهای چرب امگا ۳
اسیدهای چرب امگا ۳ به افزایش سطح کلسترول HDL و همچنین به حفظ سلامت قلب و عروق خونی شما کمک می‌کنند. این چربی‌های سالم را می‌توان در برخی از ماهی‌ها و سایر غذاها یافت، مانند:
- دانه کتان
- دانه چیا
- دانه‌های کدو تنبل
- روغن زیتون
- آجیل کاج
- گردو
- بادام‌ها
- لوبیا
- آووکادو
- ماهی سالمون
- ماهی قزل‌آلا
سخن پایانی از هومکا
در بخش پرسش و پاسخ می‌توانید سوالات خود در رابطه با سندرم متابولیک، علل و علائم آن را مستقیماً از پزشکان هومکا بپرسید. برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با انجام آزمایش سندرم متابولیک در منزل هومکا با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ در تماس باشید و یا برای ثبت درخواست کلیک کنید.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
