تغذیه و کم خونی + برای درمان کم خونی چه بخوریم؟
رعایت رژیم تغذیه‌ای و مواد غذایی سرشار از آهن تأثیر مهمی در درمان کم‌خونی دارد. در این مقاله راجع به بایدها و نبایدهای مواد غذایی برای کم‌خونی و ارتباط تغذیه و کم خونی بیشتر توضیح می‌دهیم. همچنین به این سوال شما پاسخ خواهیم داد؛ “برای کم خونی چی بخوریم؟”.
چگونه رژیم غذایی شما بر کم خونی تأثیر می‌گذارد؟
جدای از دریافت کافی آهن و ویتامین B (ویتامین‌های B به‌خصوص ویتامین B۱۲ در جذب آهن تأثیر دارد)، یکی از مهم‌ترین کارهایی که می‌توان برای غلبه بر کم خونی انجام داد، استفاده از غذاهای سالم و حذف غذاهای ناسالم از رژیم غذایی است. مصرف مواد غذایی مضر مانند غذاهای فرآوری شده، غلات تصفیه‌شده، فست فودها، مواد مصنوعی و قندهای به کمبود مواد مغذی ضروری، خستگی، افزایش وزن، ضعف و همچنین بیماری التهابی روده و درنهایت تشدید علائم کم خونی کمک می‌کند. این در حالی است که تغییر رژیم غذایی و استفاده از مواد غذایی سالم، به کاهش علائم کم خونی بسیار کمک می‌کند.
برای درمان کم خونی چه بخوریم؟
کم خونی زمانی اتفاق می‌افتد که سطح گلبول‌های قرمز پایین است. کاهش گلبول‌های قرمز ممکن است به دلیل خونریزی، تخریب گلبول‌های قرمز و یا ناتوانی بدن در تولید گلبول‌های قرمز جدید ایجاد شود. افرادی که کم خونی دارند، ابتدا باید برای درمان خود به پزشک مراجعه کنند و سپس در کنار داروهای خود مواد غذایی سرشار از آهن، ویتامین B و ویتامینC را در رژیم غذایی خود جای دهند.
رژیم غذایی کم خونی
کم خونی شیوع بسیار بالایی دارد، اما برای اکثر افراد سالم بدون بیماری‌های زمینه‌ای می‌توان با داشتن یک رژیم غذایی سالم و فاقد غذاهای فرآوری نشده از کم خونی پیشگیری کرد. اکنون در اینجا برخی از بهترین غذاهایی که برای غلبه بر کم خونی باید در رژیم غذایی خود بگنجانید، آورده شده است.
تغذیه و کم خونی؛ جگر
جگر گاو و گوسفند یکی از منابع مهم سرشار از آهن و ویتامین B۱۲ و انواع مواد معدنی دیگر است. مصرف جگر خام پخته‌شده می‌تواند به کاهش علائم کم خونی و درمان آن کمک کند.
تغذیه و کم خونی؛ غذاهای سرشار از ویتامین C
اگر از منابع غذایی سرشار از آهن مصرف کنید اما این ماده در بدن جذب نشود، می‌توان گفت مصرف این غذاها هیچ تأثیری در کاهش علائم کم خونی نداشته است. ویتامین C یکی از مواد مهمی است که به بدن برای جذب آهن کمک می‌کند. اگر یک غذای سرشار از آهن مثل جگر می‌خورید، سعی کنید در همان وعده غذایی از منابع سرشار از ویتامین C مانند گوجه‌فرنگی، فلفل یا توت‌فرنگی استفاده کنید تا آهن به‌صورت حداکثری جذب بدن شود.
تغذیه و کم خونی؛ استفاده از شیرین‌کننده‌های طبیعی (در مقدار کم)
انواع مختلف شیرین‌کننده‌های طبیعی مثل شیره انگور، توت و خرما و همچنین عسل جایگزین بسیار خوبی برای شکر در افراد دارای کم خونی هستند. همان‌طور که می‌دانید شکر و قندهای مصنوعی باعث اختلال جذب آهن می‌شوند، درنتیجه با جایگزین کردن این قندها با شیرین‌کننده‌های طبیعی می‌تواند به جذب آهن بدن بسیار کمک کند. البته توجه کنید که باید از مصرف بیش‌ازحد این مواد خودداری کنید.
تغذیه و کم خونی؛ سبزیجات سبز و برگ‌دار
سبزیجات سبز و دارای برگ، مقدار قابل‌توجهی آهن و اسیدفولیک دارند. البته توجه کنید که برخی از این سبزیجات مثل اسفناج خام حاوی اسید اگزالیک هستند که باعث کاهش جذب آهن بدن می‌شود. به‌این‌ترتیب باید این سبزیجات را به‌صورت پخته‌شده استفاده کنید.
صبحانه برای کم خونی
وعده صبحانه یکی از مهم‌ترین وعده‌های غذایی است که همه باید به این وعده توجه کنند. شما می‌توانید با خوردن یک صبحانه سرشار از آهن از کم خونی و کمبود آهن در بدن خود جلوگیری کنید. البته توجه داشته باشید که گنجاندن مواد غذایی سرشار از آهن در تمام وعده‌های غذایی سطح آهن بدن را افزایش می‌دهد. برای تهیه بهترین صبحانه برای کم خونی به نکات زیر توجه کنید:
- تخم‌مرغ و گوشت بدون چربی را در وعده صبحانه جای بدهید
- منابع گیاهی سرشار از آهن مثل اسفناج و غلات کامل را در وعده صبحانه میل کنید
- سعی کنید در این وعده همراه با غذاهای حاوی آهن، از غذاهای حاوی ویتامین C مثل گوجه‌فرنگی، آب پرتقال، مرکبات، فلفل دلمه‌ای قرمز یا سبز، کلم بروکلی، کیوی و سیب‌زمینی استفاده کنید
برای مثال صبحانه‌های زیر بهترین صبحانه برای درمان کم خونی هستند:
- غلات غنی‌شده به همراه توت‌فرنگی و شیر بادام
- املت با گوجه‌فرنگی، فلفل دلمه‌ای و تخم‌مرغ
- اوتمیل با توت‌فرنگی، کشمش و شیر بادام
- گوشت چرخ‌کرده و سیب‌زمینی خردشده
توصیه می‌کنیم قهوه یا چای را چند ساعت قبل و یا بعد از مصرف صبحانه مصرف کنید تا در جذب آهن اختلال ایجاد نکنند.
بهترین غذا برای کم‌خونی
اگر می‌خواهید با کم خونی مقابله کنید، به نکات زیر توجه کنید:
- از مصرف غذاهای غنی از آهن را با غذاها یا نوشیدنی‌هایی که مانع جذب آن می‌شوند، خودداری کنید. برخی از این نوشیدنی‌ها عبارت‌اند از قهوه، چای، تخم‌مرغ، غذاهای سرشار از اگزالات و غذاهای سرشار از کلسیم
- برای بهبود جذب آهن، غذاهای غنی از آهن را با غذاهای سرشار از ویتامین C مانند پرتقال، گوجه‌فرنگی یا توت‌فرنگی مصرف کنید
- برای بهبود جذب آهن می‌توانید غذاهای غنی از آهن را همراه با غذاهای دارای بتاکاروتن مانند زردآلو، فلفل قرمز و چغندر بخورید
- سعی کنید در طول روز انواع غذاهای دارای آهن را بخورید تا میزان آهن دریافتی خود را افزایش دهید
- برای افزایش جذب آهن بدن تا حد امکان سعی کنید غذاهای دارای آهن هِم و غیرهِم را همراه با هم مصرف کنید
- برای تقویت تولید گلبول قرمز در بدن، غذاهای غنی از فولات و ویتامین B۱۲ را به رژیم غذایی خود اضافه کنید
به گفته‌ی mayoclinic برای پیشگیری از کم خونی فقر آهنباید غذاهای سرشار از آهن بخورید. برخی از مهم‌ترین منابع غذایی سرشار از آهن عبارت است از:
- گوشت قرمز و مرغ
- غذاهای دریایی
- لوبیا
- سبزیجات با برگ سبز تیره مانند اسفناج
- میوه‌های خشک مانند کشمش و زردآلو
- غلات، نان و پاستا غنی شده با آهن
- نخود فرنگی
بدن از گوشت قرمز مقدار آهن بیشتری را جذب می‌کند. اگر گوشت قرمز مصرف نمی‌کنید باید مصرف سایر غذاهای غنی از آهن را افزایش دهید.
بهترین آجیل برای کم خونی
آجیل و مغزی جات یکی دیگر از منابع مهم سرشار از آهن هستند و پزشکان توصیه می‌کنند افراد مبتلا به کم خونی آجیل‌ها را در تغذیه خود جای دهند. سعی کنید در روز ۲ تا ۳ عدد از آجیل‌های زیر را مصرف کنید:
- پسته خام
- بادام
- گردو
- بادام هندی
- فندق
توجه کنید که آجیل‌ها منابعی عالی و سرشار از پروتئین، فیبر، چربی‌های خوب، ویتامین‌ها، مواد معدنی و همچنین آنتی‌اکسیدان‌ها و دیگر ترکیبات گیاهی مفید هستند. به خاطر داشته باشید که برشته کردن این آجیل‌ها ممکن است به مواد مغذی موجود در آن‌ها آسیب برساند، بنابراین بهتر است برای درمان کم خونی از آجیل‌های خام استفاده کنید.
بهترین دمنوش گیاهی برای کم خونی
چای و قهوه دارای ترکیباتی هستند که می‌توانند در جذب آهن اختلال ایجاد کنند. برای مثال چای حاوی ترکیبات تانن است که به آهن موجود در غذا متصل می‌شوند و از جذب آن در بدن جلوگیری می‌کنند. به‌این‌ترتیب بهتر است به جای مصرف چای، از دم‌نوش‌های گیاهی حاوی ترکیبات آنتی‌اکسیدانی مثل دمنوش بلوبری، به‌لیمو و دمنوش گزنه استفاده کنید.
علاوه بر این اگر نمی‌توانید چای را حذف کنید، آن را بین وعده‌های غذایی، حداقل یک ساعت قبل یا بعد از غذا مصرف کنید تا در جذب آهن اختلال ایجاد نکند. از بهترین دمنوش‌هایی که می‌توانید برای کم خونی مصرف کنید، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دمنوش گیاه قاصدک
- رازیانه
- گیاه افسنتین
- نعنا
- دارچین
- رزماری
سیاه‌دانه برای کم خونی
همان‌طور که می‌دانید کم خونی یک بیماری ناشی از کمبود آهن است. این در حالی است که دانه سیاه دانه و روغن آن یک منبع سرشار از آهن است و مصرف آن می‌تواند آهن بدن را تأمین کند. علاوه بر این تحقیقات نشان داده که سیاه‌دانه می‌تواند سیستم ایمنی بدن را بهبود ببخشد. البته توجه داشته باشید که مصرف زیاد و خودسرانه سیاه‌دانه یا روغن آن می‌تواند عوارضی را ایجاد کند، بنابراین بهتر است در مصرف آن زیاده‌روی نکنید.
آیا بادام برای کم خونی مفید است؟
بادام یکی از بهترین انواع آجیل‌ها بوده و منبعی غنی از آهن و دیگر مواد معدنی است. مصرف دو تا ۳ عدد بادام خام به‌صورت روزانه ممکن است به درمان کم خونی و کاهش علائم آن کمک کند. علاوه بر این بادام سرشار از پروتئین، ویتامین B ۱۲، ویتامین C و روی بوده و مصرف روزانه آن، هم سطح هموگلوبین و آهن بدن را بهبود داده و هم باعث سلامت پوست می‌شود.
شیر بادام برای کم خونی
به‌طورکلی مصرف لبنیات به‌خصوص شیر باعث اختلال جذب آهن می‌شوند و پزشکان توصیه می‌کنند که افراد مبتلا به کم‌خونی به مقدار کم از این مواد استفاده کنند. برخی از پزشکان به مبتلایان کم خونی توصیه می‌کنند شیر بادام و یا شیر سویا را به‌عنوان جایگزین شیر لبنی استفاده کنند. شیر بادام همانند شیر گاو باعث تداخل در جذب آهن بدن نمی‌شود.
تخمه برای کم خونی
آجیل‌ها و تخمه‌ها منابع غنی از ویتامین‌ها و آهن هستند و مصرف آن‌ها به کاهش علائم بیماری کم خونی کمک می‌کند. برای مثال هر ۳۰ گرم تخمه آفتابگردان حاوی ۶ گرم آهن است. شما می‌توانید تخمه‌ها را به‌تنهایی یا در ترکیب با دیگر مواد غذایی مصرف کنید. برخی از تخمه‌های سرشار از آهن عبارت‌اند از:
- تخمه‌کدو تنبل
- دانه شاهدانه
- چلغوز
سخن پایانی از هومکا
در این مقاله در مورد ارتباط تغذیه و کم خونی صجبت کردیم. کم‌خونی یکی از مشکلات شایع در بین گروه‌های مختلف سنی به‌خصوص زنان است. در بیشتر موارد می‌توان علائم کم خونی را با دریافت یک رژیم غذایی مناسب کنترل کرد. در این مقاله ما درباره بایدها و نبایدهای غذایی کم خونی توضیح دادیم. اگر برای درمان کم خونی و مشاوره رژیم غذایی مناسب آن نیاز به انجام تست چربی خون در خانه دارید، می‌توانید از خدمات آزمایش در منزل هومکا استفاده کنید. برای رزرو نوبت با شماره ۲۱۶۷۳۷۱ تماس بگیرید.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
