روماتیسم پا + آرتریت روماتوئید در لگن، پا و زانو
روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید نوعی از روماتیسم و یک بیماری خودایمنی و التهابی است، به این معنی که سیستم ایمنی بدن سلول‌های سالم را به‌عنوان عامل بیماری‌زا تلقی کرده و به آن‌ها حمله می‌کند. این حمله باعث التهاب و تورم دردناک قسمت‌های آسیب‌دیده بدن می‌شود. در آرتریت روماتوئید سلول‌های سیستم ایمنی عمدتاً به مفاصل بدن ازجمله لگن، پا و زانوها حمله می‌کنند و باعث بروز علائم مختلفی در بیماران می‌شود. در این مقاله از مجله سلامت هومکا در رابطه با روماتیسم پا تأثیر آرتریت روماتوئید بر لگن، پا و زانو بیشتر توضیح می‌دهیم.
آرتریت روماتوئید چگونه بر لگن تأثیر می‌گذارد؟
آرتریت روماتوئید در ابتدا طی یک الگوی متقارن در برخی مفاصل کوچک بدن رخ می‌دهد. ازآنجایی‌که در مراحل اولیه این بیماری هیچ درمانی وجود ندارد، آرتریت روماتوئید با گذشت زمان به سایر قسمت‌های بدن فرد مبتلا گسترش می‌یابد. به‌طورمعمول درگیری مفصل لگن در مراحل انتهایی این بیماری ایجاد می‌شود و بیشتر افراد مسن را درگیر می‌کند. درد لگن به‌صورت خفیف و متناوب شروع می‌شود. همچنین برخی از مبتلایان تنها در هنگام انجام برخی فعالیت‌ها احساس ناراحتی و ناتوانی دارند. برخی از این تمرینات عبارت‌اند از:
- پیاده‌روی
- دویدن
- تمرین با وزنه
- رقصیدن
- بالا و پایین رفتن از پله‌ها
- انجام بازی تنیس
درد لگن در حین انجام این فعالیت‌ها در ابتدا ممکن است به‌صورت رفت و برگشتی ایجاد شود. اما با پیشرفت بیماری و آسیب به مفصل ران، این درد می‌تواند به‌صورت منظم و ثابت در بیمار ایجاد شود. حتی گاهی درد و ناراحتی مفاصل در هنگام استراحت یا خواب هم ادامه پیدا می‌کنند.
علائم روماتیسم لگن
باید بدانید که درد لگن همیشه نشان‌دهنده ابتلا به بیماری روماتیسم نیست. بلکه ممکن است این درد در اثر ابتلا به نوع دیگری از آرتریت مانند آرتریت پسوریاتیک، یا به دلیل فشار عصبی، سفتی و انقباض عضلات لگن و یا حتی به دلیل یک حرکت نابه‌جا ایجاد شود. اگر درد لگن در فردی ناشی از التهاب بیماری آرتریت روماتوئید باشد، این فرد ممکن است علائم دیگری را نیز تجربه کند که عبارت‌اند از:
- درد مبهم در اطراف کشاله ران، باسن یا خود ران
- احساس گرما در هنگام لمس اطراف باسن، ران و کشاله ران
- احساس درد یا سفتی در صبح‌ها که گاهی با حرکت یا فعالیت کاهش پیدا می‌کند
- مشکل در ایستادن یا راه رفتن به دلیل درد در مفصل ران
- پیشرفت بیماری آرتریت روماتوئید منجر به آسیب بیشتر مفصل لگن شده و باعث لنگیدن فرد در هنگام راه رفتن می‌شود
همچنین به دلیل سیستمیک بودن بیماری آرتریت روماتوئید و تأثیر آن بر کل بدن، ممکن است افراد مبتلا علائم عمومی دیگری هم داشته باشند. این علائم عبارت‌اند از:
- خستگی
- از دست دادن اشتها
- کم‌خونی
- درجه حرارت بالای بدن و تب
- تعریق زیاد به‌خصوص در شب‌ها
درمان روماتیسم لگن
روش‌های درمانی موجود با هدف کاهش التهاب و توقف پیشرفت این بیماری تجویز می‌شوند. درصورتی‌که آرتریت روماتوئید کنترل نشود، می‌تواند منجر به استئوآرتریت (OA) یا بیماری دژنراتیو مفصل (DJD) شود. درمان روماتیسم لگن به ماهیت و شدت علائم فرد بستگی دارد. داروهای مختلفی برای درمان آرتریت روماتوئید در پا تجویز می‌شوند. برخی از این داروها عبارت‌اند از:
داروهای ضدالتهابی
برای افرادی که علائم خفیفی دارند، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی بدون نسخه (OTC) شامل ایبوپروفن (Advil) و ناپروکسن سدیم (Aleve) به تسکین درد و التهاب ناشی از بیماری کمک می‌کنند.
کورتیکواستروئیدها
کورتیکواستروئیدها در کاهش درد و التهاب بیماری بسیار موثر هستند. این داروها هم به‌صورت خوراکی و هم به‌صورت تزریق به لگن در دسترس هستند. البته این داروها به دلیل عوارض جانبی زیادی که دارند، برای درمان طولانی‌مدت توصیه نمی‌شوند.
DMARDs
DMARDs یا داروهای ضدروماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری، التهاب را کاهش داده و پیشرفت آرتریت روماتوئید را متوقف می‌کنند. این داروها عبارت‌اند از:
- متوترکسات (Trexall)
- لفلونوماید (Arava)
- توفاسیتینیب (Xeljanz)
- هیدروکسی کلروکین (Plaquenil)
داروهای بیولوژیک
اگر درمان‌های فوق مؤثر نباشند، پزشک ممکن است یک درمان بیولوژیکی یا هدفمند را توصیه کند. این دسته جدیدتر از داروهای ضد روماتیسمی، بخش‌های خاصی از سیستم ایمنی را که باعث ایجاد پاسخ التهابی می‌شوند هدف قرار می‌دهند. داروهای بیولوژیک را می‌توان به‌تنهایی یا همراه با سایر DMARDها استفاده کرد.
درمان‌های خانگی
درمان‌های خانگی تا حدودی باعث تسکین درد مفاصل لگن می‌شوند. البته باید به این نکته توجه شود که درمان‌های خانگی نمی‌توانند پیشرفت بیماری را متوقف کنند.
روماتیسم پا چگونه بروز می‌کند؟
تقریباً ۹۰ درصد افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید علائم روماتیسم پا را تجربه می‌کنند. برای برخی افراد، پا اولین ناحیه از بدن است که علائم و نشانه‌های آرتریت روماتوئید در آن بروز می‌کنند. در مقابل برای برخی دیگر از افراد، بروز علائم روماتیسم در پا ممکن است ماه‌ها و سال‌ها طول بکشد یا اصلاً هیچ مشکلی در پا نداشته باشند. برخی از مفاصل پا بیشتر از سایرین تحت تأثیر عوارض آرتریت روماتوئید قرار می‌گیرند. این مفاصل عبارت‌اند از:
- مفاصل بین فالانژیال (IP): مفاصل بین فالانژیال (IP) یک سری مفاصل کوچک بین انگشتان پا هستند
- مفاصل متاتارسوفالانژیال (MP): مفاصل متاتارسوفالانژیال (MP) مفاصلی هستند که استخوان‌های انگشت پا (فالانژها) را به متاتارس‌ها (استخوان‌های بلندتری که قسمت اعظم پا را تشکیل می‌دهند) متصل می‌کنند
- مفصل ساب تالار: این مفصل بین استخوان‌های پاشنه و استخوانی که پا را به استخوان‌های ساق پا متصل می‌کند، قرار دارد
- مفصل مچ پا: این مفصل دو استخوان ساق پا شامل استخوان درشت‌نی و نازک‌نی را به پاشنه پا متصل می‌کند
- به‌این‌ترتیب با توجه به فعالیت روزانه هر فرد، درد و تورم در این مفاصل تشدید شده و باعث مختل‌شدن فعالیت روزانه وی می‌شوند
علائم روماتیسم مفصلی پا
آرتریت روماتوئید علائم بسیار متفاوتی را در پاها ایجاد می‌کند. برخی از علائم روماتیسم پا عبارت‌اند از:
- احساس درد یا سفتی در مفاصل انگشتان پا یا در مفاصل و رباط‌های سراسر پا
- درد مداوم در پاها، به‌ویژه پس از راه رفتن، دویدن یا ایستادن برای مدت طولانی
- احساس گرمای غیرطبیعی در یک یا چند ناحیه از پا، حتی درصورتی‌که بقیه بخش‌های بدن دمای پایین‌تری داشته باشند
- التهاب بورس‌ها (بورس‌ها کیسه‌هایی پر از مایع سینوویال بوده و در اطراف مفاصل وجود دارند و از ساییده شدن مفاصل جلوگیری می‌کنند)
- تورم، به‌خصوص در یک یا چند مفصل انگشتان یا در ناحیه مچ پا
- تشکیل ندول بر روی پاشنه پا و تاندول آشیل
- چکشی شدن انگشت‌ها
- بونیون یا هالوکس والگوس (انحراف شست پا)
- میخچه پا
- مشکلات مربوط به گردش خون مثل واسکولیت، رینود و آترواسکلروز
با گذشت زمان، این علائم پیشرفت کرده و می‌توانند پاهای شما را به طرز فزاینده‌ای دردناک کنند. در نهایت این علائم منجر به ناتوانی در استفاده از پاها در فرد مبتلا می‌شوند. یکی از علائم طولانی‌مدت آرتریت روماتوئید در پا تخریب مفاصل این ناحیه است. این عارضه معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که استخوان، غضروف و سایر بافت‌های مفصلی در ناحیه پا از بین می‌روند. تخریب مفاصل پا باعث تضعیف هر چه بیشتر پا و ناتوانی در استفاده از آن می‌شود و درنتیجه ممکن است منجر به تغییر شکل پاهای فرد مبتلا شود.
البته باید بدانید که بیماران آرتریت روماتوئید معمولاً دوره‌هایی را پشت سر می‌گذارند که در آن‌ها بر شدت علائم بیماری افزوده می‌شود. از این دوره‌ها تحت عنوان دوره شعله‌ورشدن علائم یاد می‌شود. در مقابل دوره‌های شعله‌ورشدن، گاهی بیمار دوره‌ای را تجربه می‌کند که در آن از شدت علائم کاسته شده یا حتی به صفر می‌رسند که به‌عنوان دوره بهبودی شناخته می‌شود. با افزایش سن، دوره‌های شعله‌ورشدن شدیدتر شده و مدت زمان دوره‌های بهبودی کوتاه‌تر می‌شود.
چه زمانی برای روماتیسم مفصلی پا به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، در اسرع وقت به پزشک خود مراجعه کنید:
- متورم‌شدن پا یا مچ آن
- ایجاد زخم‌های پوستی در پا یا مچ آن
- درد پا که با گذشت زمان تشدید می‌شود
- درد شدید پا که راه رفتن و انجام هرگونه فعالیتی با پاها را دشوار می‌کند
- از دست دادن دامنه حرکتی پا یا ساق آن
- سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی مداوم و ناراحت‌کننده در پاها
- تب
- کاهش وزن غیرطبیعی
- خستگی مداوم و بی‌حالی
درمان روماتیسم مفصلی پا
همان‌طور که در بخش قبلی گفتیم، آرتریت روماتوئید درمان قطعی ندارد و درمان‌های موجود همگی به تسکین علائم این بیماری، کاهش تعداد دوره‌های شعله‌ورشدن و جلوگیری از آسیب بیشتر به مفاصل کمک می‌کنند. از درمان‌های رایج روماتیسم پا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مصرف داروهای ضدالتهاب
- داروهای کورتیکواستروئیدی
- داروهای بیولوژیک
- جراحی برای برداشتن بافت‌های ملتهب مفاصل
زندگی با روماتیسم پا
نکات زیر درباره شیوه زندگی با روماتیسم پا به تسکین علائم این بیماری کمک می‌کند:
- تسکین درد و تورم پاها با استراحت کافی و استفاده از کمپرس یخ
- خیساندن پاها در آب گرم یا استفاده از کمپرس آب گرم برای کاهش التهاب پاها
- کاهش استرس و مدیریت آن با گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش، مدیتیشن و خواب کافی
- بهتر است ورزش کردن را کنار بگذارید، به‌خصوص در دوره‌های شعله‌ورشدن
- گرم نگه‌داشتن پاها با پوشیدن جوراب یا پوشیدن کفش‌های مخصوص
- پوشیدن کفش‌های رو باز برای جلوگیری از تحت فشار قرارگرفتن انگشتان پا
- پوشیدن کفی‌های طبی مخصوص
- ترک سیگار
- تغییر عادات غذایی و استفاده از رژیم غذایی حاوی میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و امگا۳
با رعایت این نکات می‌توانید تا حدودی علائم بیماری آرتریت روماتوئید در پاهای خود را کنترل کنید. البته توجه داشته باشید که رعایت این نکات بدون مراجعه به پزشک و آغاز روند درمانی مخصوص، هیچ تأثیری نخواهد داشت.
روماتیسم زانو چیست؟
در آرتریت روماتوئید سلول‌های سیستم ایمنی بدن به پوشش سلولی سینوویال (بافت همبندی که مفاصل را می‌پوشاند) موجود در مفاصل حمله کرده و به آن آسیب می‌رسانند. حمله سلول‌های سیستم ایمنی به این پوشش، باعث ضخیم شدن آن و درنتیجه التهاب مفصل می‌شود. در مورد آرتریت روماتوئید زانو هم شرایط به همین صورت است.
سلول‌های ایمنی غشای سینوویال موجود در مفصل زانو را مورد حمله قرار می‌دهند. این غشاء از غضروف، رباط‌ها و سایر بافت‌های مفصل زانو محافظت می‌کند. همچنین سلول‌های سینوویال مایع سینوویال را که باعث روان شدن حرکت مفاصل می‌شود، تولید می‌کنند. نتیجه این حمله باعث درد و آسیب به مفصل زانو شده و محدود شدن حرکت آن می‌شود. دلیل محدودیت حرکت مفصل زانو این است که غشای متورم بخش زیادی از ناحیه زانو را اشغال می‌کند.
علائم روماتیسم مفصلی زانو
از علائم بارز روماتیسم مفصلی زانو حساسیت، درد یا ناراحتی مفصلی است که هنگام ایستادن، راه رفتن یا ورزش تشدید می‌شود. برخی دیگر از علائم رایج آرتریت روماتوئید در زانوها عبارت‌اند از:
- احساس گرما در اطراف مفصل زانو
- سفتی یا قفل‌شدن مفصل زانو به‌خصوص هنگام قرارگیری در هوای سرد یا صبح‌های زود
- ضعف یا بی‌ثباتی مفصل زانو در هنگام تحرک
- مشکل در حرکت یا صاف کردن مفصل زانو
- ایجاد صدای جیرجیر، کلیک یا ترکیدن در هنگام حرکت دادن مفصل زانو
برخی دیگر از علائم روماتیسم زانو عبارت‌اند از:
- خستگی
- خشکی دهان و چشم که ممکن است نشان‌دهنده بیماری شوگرن (Sjogren’s syndrome) باشد
- التهاب چشم در بخش یوئیت (لایه میانی چشم) و عنبیه
- بی‌اشتهایی و بی‌میلی به غذا
- کاهش وزن ناگهانی و بدون دلیل
- نوروپاتی، یا احساس گزگز و بی‌حسی در انگشتان پا یا دست
- تنگی نفس و سرفه‌های خشک و مزمن
تشخیص روماتیسم زانو
از روش‌های زیر برای تشخیص روماتیسم زانو استفاده می‌شود:
معاینه فیزیکی
در معاینه فیزیکی، پزشک بیمار را بر روی صندلی می‌نشاند و حرکت آن را بررسی می‌کند. همچنین ممکن است پزشک دستش را روی زانوی فرد بگذارد تا ساییدگی مفصل (کرپیتوس) و اصطکاک را در تاندون‌ها و رباط‌های آن را احساس کند. گاهی هم پزشک از فرد می‌خواهد که روی مفصل زانوی خود وزن بیاندازید و به صدای ساییدن یا سایر صداهای غیرعادی آن گوش می‌دهد. علاوه بر این پزشک یک سری سوالات کلی در مورد علائم، سلامت کلی و سابقه پزشکی فرد می‌پرسد.
آزمایش خون
تست‌های پروتئین واکنش‌گر C (آزمایش CRP) یا سرعت رسوب‌گذاری گلبول‌های قرمز (آزمایش ESR)، سطوح پروتئین‌های مرتبط با التهاب در بدن را اندازه‌گیری کرده و به تشخیص بیماری کمک می‌کنند.
تست‌های تصویربرداری
پزشک ممکن است از آزمایشات تصویربرداری زیر برای مشاهده بهتر مفصل زانو استفاده کند:
- سونوگرافی
- تصویربرداری اشعه ایکس
- MRI
به گفته‌ی healthline برای کنترل علائم روماتیسم زانو می‌توانید از روش‌های زیر کمک بگیرید:
- انجام ورزش‌های کم‌تحرک مثل یوگا
- استفاده از مواد غذایی با تأثیرات ضدالتهابی مثل زردچوبه
- استفاده از کمپرس گرم
- مصرف داروهای مسکن بدون نسخه مثل استامینوفن
- استفاده از ابزارهای کمکی مثل عصا
- استفاده از زانوبند و کفی طبی
درمان روماتیسم زانو چیست؟
انتخاب نوع درمان روماتیسم زانو به شدت بیماری و شرایط بیماری بستگی دارد. پزشک با توجه به شدت بیماری ممکن است از درمان‌های دارویی یا جراحی برای درمان بیماری استفاده کند. درمان‌های آرتریت روماتوئید که به جراحی نیاز ندارند شامل موارد زیر هستند:
- کورتیکواستروئیدها به‌صورت خوراکی یا تزریقی
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ناپروکسن (Aleve) یا ایبوپروفن (Advil)
- داروهای ضد درد موضعی شامل ژل موضعی دیکلوفناک یا محلول موضعی دیکلوفناک تجویزی (Pennsaid)
- DMARDها یا داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری مثل متوترکسات
- مهارکننده‌های ژانوس کیناز (JAK) مثل قرص‌های خوراکی JAK tofacitinib (Xeljanz)، upadacitinib (Rinvoq) و baricitinib (Olumiant)
- داروهای بیولوژیکی مثل adalimumab (Humira) و tocilizumab (Actemra)
گزینه‌های جراحی برای روماتیسم زانو عبارت‌اند از:
- ترمیم رباط‌ها یا تاندون‌های آسیب‌دیده برای تقویت مفصل زانو
- تغییر شکل استخوان‌ها یا بافت مفصل زانو (استئوتومی) برای کاهش درد ناشی از ازدست‌دادن غضروف و ساییدگی استخوان زانو
- تعویض مفصل زانو با یک مفصل مصنوعی پلاستیکی یا فلزی برای بازیابی قدرت و تحرک مفصل زانو
- برداشتن غشای سینوویال (سینووکتومی)
سخن پایانی از هومکا
آرتریت روماتوئید یکی از شایع‌ترین بیماری‌های التهابی مفاصل است که مفاصل نواحی مختلف بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این مقاله راجع به عوارض آرتریت روماتوئید در لگن، پا و زانو توضیح دادیم. اگر مطالب گفته‌شده در این مقاله برای شما مفید بود، با اشتراک گذاشتن این مطلب به ترویج آگاهی عمومی درباره بیماری آرتریت روماتوئید کمک کنید.
اگر درباره علائم بیماری آرتریت روماتوئید در زانو، لگن و پا سوالی دارید، می‌توانید سوالات خود را در بخش پرسش و پاسخ مستقیماً از پزشکان هومکا بپرسید. همچنین اگر برای بیماری خود به خدمات آزمایش و ویزیت پزشک متخصص در منزل هومکا نیاز دارید، می‌توانید با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ در تماس باشید.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
