درمان قطعی روماتیسم مفصلی چیست؟

روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) که یکی از انواع روماتیسم است، یک بیماری التهابی در ناحیه مفاصل است که درنتیجه تخریب بافت‌های مفصل بروز می‌کند. این بیماری می‌تواند به اندام‌های دیگر بدن نیز سرایت کند؛ بنابراین، تشخیص زودهنگام و پیگیری روش‌های درمان در این بیماری، اهمیت زیادی دارد. آشنایی با روند درمان روماتیسم مفصلی و علائم آن به ما کمک می‌کند تا در صورت لزوم، سریعاً به پزشک مراجعه کنیم و مانع پیشرفت بیماری شویم. اما روماتیسم مفصلی چگونه درمان می‌شود؟ همراه ما باشید تا هرآنچه لازم است را در رابطه با این بیماری مزمن و خاموش بدانید!

روماتیسم مفصلی چیست و چرا اتفاق می‌افتد؟

روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) یک بیماری مزمن و طولانی‌مدت است که باعث دردناک‌شدن، سفتی، تغییر شکل و تورم مفاصل می‌شود. این بیماری، خودایمنی است؛ به این‌ معنا که عامل اصلی آن، سیستم ایمنی است که به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند و آن‌ها را به‌عنوان عامل بیگانه تشخیص می‌دهد؛ البته هنوز مشخص نشده که چه چیزی باعث بروز این اشتباه در سیستم ایمنی می‌شود.

سلول‌های دستگاه ایمنی بدن، پادتن‌هایی می‌سازند که با میکروب‌ها مبارزه کنند. هنگامی‌که این پادتن‌ها به‌جای حمله به میکروب‌ها، به پوشش مفصلی شما هجوم بیاورند، لایه سلولی نازکی در محل مفصل آسیب می‌بیند که نتیجه‌‌ی آن آزاد شدن مواد شیمیایی، درد و التهاب در ناحیه مفصل است. اما این تنها مفاصل نیستند که آسیب می‌بینند! مواد شیمیایی آزادشده در نواحی مفاصل، موجب آسیب به استخوان‌ها، تاندون‌ها، رباط‌ها و غضروف می‌شوند. اگر این وضع همین‌طور ادامه پیدا کند، مفاصل به‌تدریج، شکل طبیعی خود را ازدست‌داده و درنهایت نابود می‌شوند.

علائم روماتیسم مفصلی

درمان روماتیسم مفصلی مانند بیماری‌های دیگر، وقتی ساده‌تر می‌شود که پس از بروز علائم هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنیم تا مانع پیشرفت بیماری شویم. علائم روماتیسم مفصلی عمدتاً در مفاصل ظاهر می‌شوند. این نشانه‌ها می‌توانند در هر ناحیه‌ای بروز کنند؛ البته مفاصل کوچک دست‌وپا غالباً بیشتر تحت تأثیر علائم بیماری قرار می‌گیرند. این علائم عبارت‌اند از:

• درد در صبح، پس از بیدار شدن
• التهاب، قرمزی، گرمی و تورم مفصل
• سفت شدن مفاصل
• دمای بالای بدن و تعریق
• خستگی
• کاهش اشتها
• کاهش وزن
• خشکی چشم (در صورت آسیب به چشم)
• درد قفسه سینه (در صورت آسیب به ریه یا قلب)

به گفته‌ی NHS درمان روماتیسم مفصلی در مواردی که سریع‌تر تشخیص داده شود، راحت‌تر است؛ اما متأسفانه، تشخیص این بیماری دشوار است زیرا علائم آن با بسیاری از بیماری‌های دیگر مشترک است. همچنین هیچ آزمایشی نمی‌تواند به‌صورت قطعی ابتلا یا عدم ابتلا به روماتیسم مفصلی را نشان دهد.

اگر دچار علائم مربوطه شدید، مهم است که سریعاً به پزشک عمومی مراجعه کنید تا منشأ علائم تعیین شود و درمان مناسب تجویز شود. او پس از انجام معاینه فیزیکی و بررسی مفاصل از لحاظ تورم و قدرت تحرک، در صورت لزوم شما را به یک متخصص (روماتولوژیست) ارجاع می‌دهد. برخی از آزمایشاتی که ممکن است پزشک برای شما تجویز کند عبارت است از:

• آزمایش خون مانند آزمایش ESR که سطح التهاب بدن را ارزیابی می‌کند، آزمایش CBC، تست CRP، فاکتورهای روماتوئیدی
• اسکن مفاصل با عکس‌برداری با اشعه‌ی ایکس
• MRI (ام آر آی)

درمان قطعی روماتیسم مفصلی

اگرچه هنوز درمان قطعی‌ای برای روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) وجود ندارد، برخی درمان‌ها (به‌خصوص اگر زودهنگام صورت گیرند) می‌توانند آسیب به مفصل را کاهش داده و تأثیر بیماری را بسیار محدود کنند. دارو‌هایی وجود دارند که می‌تواند جلوی پیشرفت بیماری را گرفته و خطر بروز مشکلات دیگر را کاهش دهند. دارو‌های درمان روماتیسم مفصلی معمولاً به دو دسته‌ی دارو‌های بیولوژیکی و دارو‌های ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده (DMARDs) تقسیم می‌شوند. در ادامه به بررسی این موارد و سایر روش‌های درمان می‌پردازیم.

داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری (DMARDs)

اگر به روماتیسم مفصلی مبتلا شده‌اید، پزشک به‌عنوان درمان اولیه، معمولاً برای شما ترکیبی از قرص‌های DMARD را تجویز می‌کند. این دارو‌ها پیشرفت بیماری و علائم را کاهش می‌دهند. قرص‌های DMARD اثر مواد شیمیایی آزادشده در اثر حمله سیستم ایمنی به مفصل را خنثی می‌کنند؛ بنابراین بافت‌های دیگر مانند تاندون‌‌ها، رباط‌ها و غضروف حفظ می‌شوند. انواع دارو‌های DMARD عبارت است از:

• متوترکسات؛ معمولاً اولین دارویی است که تجویز می‌شود
• سولفاسالازین
• هیدروکسی کلروکین
• لفلونوماید

توجه کنید که دارو‌های ذکرشده می‌توانند عوارض جانبی‌ مانند کسلی، کاهش اشتها، اسهال و ریزش مو ایجاد کنند. برخی از این دارو‌ها می‌توانند بر کبد و سلول‌های خونی اثر بگذارند؛ بنابراین، انجام آزمایش‌های خون برای نظارت بر وضعیت بدن در مواردی لازم است.

درمان‌های بیولوژیکی

دارو‌های بیولوژیکی مانند اتانرسپت، اینفلیکسیماب و آدالیموماب ازجمله روش‌های جدید درمان روماتیسم مفصلی هستند. این دارو‌ها معمولاً به بدن تزریق می‌شوند و با متوقف ساختن برخی مواد شیمیایی در خون، سیستم ایمنی را برای حمله به مفاصل غیرفعال می‌کنند. دارو‌های بیولوژیکی معمولاً در کنار دارو‌های DMARD تجویز می‌شوند. عوارض دارو‌های بیولوژیکی معمولاً خفیف و شامل موارد زیر هستند:

• واکنش‌های پوستی در محل تزریق
• کسالت
• سردرد
• دمای بالای بدن
• در مواردی ممکن است عوارض جدی‌تری ایجاد شوند؛ مانند بروز برخی عفونت‌ها

مهارکننده‌های JAK

دارو‌هایی هستند که معمولاً برای درمان روماتیسم مفصلی شدید در بزرگ‌سالان تجویز می‌شوند. افرادی که نمی‌توانند تحت درمان DMARD و دارو‌های بیولوژیکی قرار بگیرند یا این‌گونه درمان‌ها برای آن‌ها موثر نبوده، ممکن است نیاز به مصرف این مهارکننده‌ها داشته باشند. این دارو معمولاً به همراه متوترکسات مصرف می‌شود؛ گرچه تجویز آن بدون مصرف متوترکسات نیز مانعی ندارد.

دارو‌های تسکین درد

علاوه بر دارو‌های کنترل‌کننده بیماری، شاید لازم باشد که دارو‌های تسکین‌دهنده خاصی مصرف کنید. در برخی موارد، ممکن است پزشک برای شما پاراستامول یا ترکیبی از پاراستامول و کدئین برای کاهش درد تجویز کند. البته این داروها در کاهش التهاب مفاصل تأثیری ندارند و تنها درد را کنترل می‌کنند.

دارو‌های ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)

این دارو‌ها، خاصیت درمانی ندارند اما علاوه بر کاهش درد، می‌توانند التهاب مفاصل را نیز کنترل کنند. پزشک ممکن است یک NSAID سنتی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن یا دیکلوفناک تجویز کند. یا به سراغ داروهایی با عنوان مهارکننده‌های COX-۲ مانند سلکوکسیب یا اتوریکوکسیب برود. مصرف این دارو‌ها در موارد نادر منجر به خونریزی معده می‌شوند؛ برای کاهش خطر، پزشک می‌تواند دارو‌های کاهش اسید معده را به شما پیشنهاد کند.

استروئید‌ها

داروهای قدرتمندی هستند که طی درمان روماتیسم مفصلی به‌منظور کاهش درد، سفتی و التهاب استفاده می‌شوند. این دارو‌ها فقط باید به‌صورت کوتاه‌مدت مصرف شوند. مصرف طولانی این دارو‌ها عوارض جدی‌ای به دنبال دارد.

سایر درمان‌ها

علاوه بر مصرف دارو‌های ذکرشده، در مواردی نیاز است برای درمان بهتر، کاهش علائم و بهبودی سریع‌تر نیاز به فیزیوتراپی، کاردرمانی، عمل جراحی، آرتروسکوپی یا تعویض مفصل داشته باشید. از آرتروسکوپی، برای برداشتن بافت ملتهب مفصل استفاده می‌شود.

عوارض بیماری روماتیسم مفصلی

ابتلا به آرتریت روماتوئید، خود می‌تواند منجربه بیماری‌های دیگر شود و درنتیجه زندگی بیماران را تهدید کند؛ به‌خصوص اگر درمان روماتیسم مفصلی را جدی نگیریم. پیگیری و درمان زودهنگام، احتمال بروز مشکل برای سایر اندام‌ها را بسیار کاهش می‌دهد. عوارض روماتیسم مفصلی به شرح زیر است.

• سندرم تونل کارپال: این بیماری در اثر فشردگی عصب کنترل‌کننده حرکت و حس در ناحیه دست به وجود می‌آید. این سندرم باعث بروز درد، بی‌حسی، احساس سوزن سوزن شدن در انگشتان و دست می‌شود
• گسترش التهاب: ازآنجایی‌که آرتریت روماتوئید، یک بیماری التهابی است، می‌تواند موجب گسترش التهاب در سایر نواحی بدن مانند چشم‌ها، ریه‌ها، قلب، رگ‌های خونی شود
• آسیب به مفاصل
• بیماری‌های قلبی و عروقی: با داشتن رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و ترک سیگار می‌توانید، خطر مشکلات قلبی و عروقی را در خود کاهش دهید

برای درمان روماتیسم مفصلی چه بخوریم؟

هیچ شواهدی مبنی بر اینکه مصرف غذاهای خاص موجب بهبود روماتیسم می‌شود، یافت نشده است؛ اما در برخی مبتلایان به روماتیسم مشاهده‌ شده است که خوردن یک‌سری غذا‌های خاص می‌تواند علائم آن‌ها را بیشتر باشد؛ بنابراین، سعی کنید غذا‌هایی که حس می‌کنید با شما ناسازگارند را شناسایی و طی چند هفته از آن‌ها دوری کنید تا ببینید علائمتان چه تغییری می‌کند.

البته همیشه مهم است که مطمئن باشید رژیم غذایی شما سالم و کافی است تا قوه‌ی بدنی خود را از دست ندهید و راحت‌تر با بیماری مبارزه کنید. رژیم غذایی بر پایه میوه‌ها، آجیل، حبوبات، غلات، ماهی، سبزیجات، لوبیا و چربی‌های غیراشباع مانند روغن زیتون بسیار توصیه می‌شود.

شواهد کمی نشان می‌دهند که برخی مکمل‌ها می‌توانند در کاهش عوارض ناشی از مصرف دارو‌های آرتریت روماتوئید کمک کنند. برای مثال، مکمل‌های اسید‌فولیک، می‌توانند عوارض داروی متوترکسات را کاهش دهند. همچنین، مکمل‌های کلسیم و ویتامین دی به حفاظت از استخوان‌ها و جلوگیری از پوکی‌استخوان کمک می‌کنند. طبق برخی تحقیقات، مصرف مکمل‌های روغن ماهی نیز منجر به بهبودی نسبی درد و سفتی مفاصل در روماتیسم می‌شود.

کلام آخر از هومکا

روماتیسم مفصلی، یک بیماری خود ایمنی است؛ به‌این‌معنا که درنتیجه حمله سیستم ایمنی به پوشش مفصل ایجاد می‌شود و درد، التهاب، سفتی و آسیب مفصل را به دنبال دارد؛ برهمین‌اساس، تشخیص زودهنگام بیماری در اولویت است. هیچ آزمایشی نمی‌تواند به‌طور قطعی وجود روماتیسم را ثابت کند؛ اما پزشک می‌تواند با بررسی علائم بیمار، معاینه و کمک گرفتن از آزمایش خون و عکس‌برداری، از وجود بیماری اطمینان حاصل کند.

روش‌های درمانی متعددی وجود دارند که می‌توانند جلوی پیشرفت این بیماری را گرفته و علائم آن را کاهش دهند؛ اما قادر به درمان قطعی بیماری نیستند. پزشک می‌تواند از دارو‌های بیولوژیکی، DMARD، تسکین‌دهنده و موارد دیگر استفاده کند تا ضمن بهبودی بیماری، درد و علائم را نیز کاهش دهند. درمان روماتیسم مفصلی اگر به‌موقع صورت نگیرد، موجب بروز عوارض در نواحی دیگر بدن مانند قلب، ریه و چشم می‌شود؛ درنتیجه، بخش‌های دیگر بدن نیز آسیب می‌بینند. درمان به‌موقع، سبک زندگی سالم، تغذیه مناسب و ورزش‌های مجاز موجب بهبودی و کنترل بیماری می‌شوند.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.