درمان روماتیسم چیست؟ + آیا روماتیسم درمان دارد؟
روماتیسم چیست؟ روماتیسم، مجموعه‌ای از اختلالات است که غالباً به سیستم اسکلتی–عضلانی مربوط می‌شود و منشأ خودایمنی دارد. بیماری‌های روماتیسمی بسیار متنوع‌اند. تشخیص به‌موقع اختلالات روماتیسمی از اهمیت بالایی برخوردار است. آشنایی با بیماری‌های روماتیسمی و علائم آن‌ها، به ما کمک می‌کند که با آگاهی بیشتر، در صورت لزوم به پزشک مراجعه کنیم و با پیگیری درمان روماتیسم، بیماری را سرکوب کنیم.
مروری بر تعریف روماتیسم، علائم و انواع آن
بیماری‌های روماتیسمی می‌توانند بر مفاصل، ماهیچه‌ها، تاندون‌ها، رباط‌ها، استخوان و سایر بخش‌های بدن اثر بگذارند. رشته پزشکی‌ای که به مطالعه بیماری‌های روماتیسمی می‌پردازد، روماتولوژی نامیده می‌شود. پزشک معمولی در صورت مشکوک‌شدن به بیماری روماتیسم با توجه به علائمتان، شما را برای درمان روماتیسم به یک متخصص روماتولوژیست ارجاع می‌دهد. علائم روماتیسم شامل موارد زیر می‌باشند:
- بروز التهاب، تورم، گرما و قرمزی در محل مفصل یا هر ناحیه آسیب‌دیده
- محدود شدن توان حرکت در مفصل یا مفاصل
- درد در مفصل یا ناحیه آسیب‌دیده
- بروز ناهنجاری و تغییر شکل در مفاصل
در بیشتر موارد، علت ایجاد روماتیسم، حمله سیستم ایمنی به بافت‌های خودی است! هنوز مشخص نشده که چرا چنین اختلالی در سیستم ایمنی بروز می‌کند. مواردی مانند ژنتیک، سیگارکشیدن، آلودگی و برخی عفونت‌ها می‌توانند در بروز روماتیسم تأثیر بگذارند؛ همچنین، بیماری روماتیسم در زنان نسبت به مردان شیوع بیشتری دارد. در حال حاضر بیش از ۲۰۰ بیماری روماتیسمی شناخته‌شده است. انواع روماتیسم عبارت است از:
- آرتروز (OA)
- روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید (RA)
- لوپوس
- اسپوندیلیت آنکیلوزان
- آرتریت پسوریاتیک
- سندرم شوگرن
- نقرس
- اسکلرودرمی
- آرتریت عفونی
آیا روماتیسم درمان می‌شود؟
برای بیشتر بیماری‌های روماتیسمی درمان قطعی‌ای یافت نشده است؛ اما درمان زودهنگام (شامل مصرف دارو، تغییر سبک زندگی، جراحی و انجام برخی فعالیت‌های فیزیکی) می‌تواند جلوی پیشرفت بیماری را گرفته و از علائم آن بکاهد. تسکین درد و مدیریت آن، هدف اولیه همه‌ی اختلالات روماتیسمی است که با برخی دارو‌ها امکان‌پذیر خواهد بود. ازآنجایی‌که روماتیسم به دو شیوه التهابی یا غیر التهابی ظاهر می‌شود، درمان‌های آن نیز بسته به نوع بیماری ماهیتی متفاوت دارند.
درمان روماتیسم چیست؟
برای رسیدن به هدف اولیه درمان (تسکین درد و مدیریت آن) می‌توان از دودسته دارو استفاده کرد. دسته اول مسکن‌های اپیوئیدی یا مواد افیونی مانند کدئین و مورفین هستند که درد را کاهش می‌دهند اما تأثیری در بهبود التهاب ندارند. گروهی دیگر داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن، دیکلوفناک و سایر موارد هستند که علاوه بر تسکین درد موجب کاهش التهاب نیز می‌شوند. این دارو‌ها برای کسانی که از التهاب مفصل رنج می‌برند، بسیار موثر است.
کاهش و جلوگیری از التهاب
از دیگر اهداف اصلی در درمان روماتیسم است. این هدف ممکن است با استفاده از کورتیکواستروئید‌ها میسر شود. این دارو‌ها، التهاب را کاهش داده و از آسیب بیشتر جلوگیری می‌کنند؛ بااینکه مصرف طولانی این دارو‌ها دارای عوارض جانبی است اما همچنان از آن‌ها به‌عنوان پایه اصلی اکثر مشکلات روماتیسم استفاده می‌شود. داروهای جدیدی به نام اصلاح‌کننده‌‌های پاسخ بیولوژیکی (BRM) نیز می‌تواند التهاب را کاهش دهند. از این مواد به‌طور گسترده در آرتریت روماتوئید استفاده می‌شود.
هدف دیگر درمان روماتیسم، جلوگیری از آسیب بیشتر مفصل است. فیزیوتراپی در منزل، حفظ تحرک کافی مفاصل، تمرینات ورزشی و موارد دیگر، این هدف را ممکن می‌کنند. در آرتریت روماتوئید، از داروهای اصلاح‌کننده بیماری (DMARDs) برای جلوگیری از تخریب مفاصل استفاده می‌شود. در بیماری نقرس، برای جلوگیری از آسیب به مفاصل، از موادی استفاده می‌شود که مقدار اسیداوریک را کاهش می‌دهند؛ مانند آلوپورینول.
جدیدترین درمان روماتیسم
مبتلایان به بیماری آرتریت روماتوئید (RA) می‌توانند از یک داروی جدید استفاده کنند که علاوه بر سرکوب التهاب، به طرز قابل‌توجهی درد را کاهش می‌دهد. داروی Otilimab (آنتی‌بادی مونوکلونال)، یک داروی بیولوژیکی است که موجب سرکوب سیتوکنین التهابی GM-CSF می‌شود. بسیاری از داروهای کاهنده التهاب، بر روی کاهش درد تأثیری ندارند؛ اما داروی بیولوژیکی Otilimab، در کنار کاهش التهاب، موجب تسکین درد می‌شود. مصرف این دارو منجر به کاهش سریع حساسیت و تورم مفاصل شده و درعین‌حال، بیماران درد کمتری را احساس می‌کنند.
درمان روماتیسم قلبی
درمان روماتیسم قلبی توسط پزشک با توجه به موارد زیر انجام می‌شود:
- پاسخ بدن شما به دارو‌ها و روند درمان
- پیشرفت بیماری
- سابقه پزشکی شما و وضعیت سلامت بدن
روماتیسم قلبی به‌عنوان تب روماتیسمی نیز شناخته می‌شود که علت آن باکتری عامل گلودرد چرکی (استرپتوکوک) است. بهترین درمان روماتیسم قلبی، مقابله با باکتری گلودرد چرکی است. پنی‌سیلین و بسیاری از آنتی‌بیوتیک‌های دیگر، معمولاً می‌توانند عفونت باکتریایی استرپتوکوک A را برطرف کرده و از ایجاد تب روماتیسمی جلوگیری کنند.
بیمارانی که قبلاً، تب روماتیسمی را تجربه کرده‌اند، برای پیشگیری از حملات بعدی روماتیسم قلبی و کاهش احتمال بیماری‌های قلبی-عروقی، معمولاً طبق دستور پزشک، به‌سراغ مصرف مادام‌العمر آنتی‌بیوتیک‌ها می‌روند. ازآنجایی‌که در روماتیسم قلبی، دریچه‌های قلب آسیب می‌بینند، ممکن است بیمار نیازمند تعمیر یا تعویض دریچه با عمل جراحی باشد؛ همچنین، درمان‌های آنتی‌بیوتیکی، میزان شیوع و مرگ‌و‌میر ناشی از تب روماتیسمی را به‌شدت کاهش داده‌اند. پزشک ممکن است برای کاهش التهاب بیمار، استروئید‌ها، داروهای غیراستروئیدی و آسپرین تجویز کند.
درمان گیاهی روماتیسم مفصلی
برخی داروهای گیاهی می‌توانند به‌عنوان مکمل، در کنار درمان اصلی استفاده شوند؛ گرچه، تأثیر آن‌ها محدود است. درمان‌های گیاهی خودسرانه ممکن است خطراتی داشته باشند؛ بنابراین، لازم است پیش از اقدام، با پزشک خود مشورت کنید. اگر از نظر متخصص، این درمان‌ها مانعی نداشت، می‌توانید آن‌ها را امتحان کنید.
زردچوبه
برخی تحقیقات نشان می‌دهند که کورکومین، ماده فعال موجود در زردچوبه، التهاب را کاهش می‌دهد. پزشکان هندی از سال‌ها پیش بر این باوراند که زردچوبه، موجب کاهش التهاب، بهبود سلامت بدن و درنتیجه درمان روماتیسم می‌شود. کورکومین زردچوبه، عوامل موثر بر التهاب مانند کموکاین‌ها و سیتوکین‌ها را تنظیم می‌کنند. زردچوبه معمولاً بی‌خطر است اما به دلیل امکان تداخل با برخی دارو‌ها، لازم است قبل از مصرف با پزشک خود صحبت کنید.
زنجبیل
قرن‌هاست که از این ماده برای بهبود سکته مغزی، درد معده، دیابت و موارد دیگر استفاده می‌شود. برخی تحقیقات خواص ضدالتهابی زنجبیل در روماتیسم مفصلی را اثبات کرده‌اند. ترکیبات جینجرول و شوگاول موجود در زردچوبه، می‌توانند با مهار کردن آنزیم‌های خاصی، موجب کاهش التهاب و درد بدن شوند.
کندر هندی
کندر هندی صدها سال است که به‌منظور درمان بیماری‌های التهابی مورداستفاده قرار می‌گیرد. طبق برخی تحقیقات، این ماده مکمل مفیدی برای درمان روماتیسم مفصلی است. پژوهشی در سال ۲۰۱۴ نشان داد که کندر هندی می‌تواند یک عامل موثر در کاهش التهاب بدن باشد.
درمان موضعی با گیاهان
برخی از مکمل‌های گیاهی می‌توانند به‌صورت موضعی بر روی پوست استفاده شوند؛ مانند:
- اکالیپتوس
- پنجه شیطان
- آلوئه‌ورا
- زنجبیل
درمان روماتیسم دست
روماتیسم دست معمولاً بر اثر حمله سیستم ایمنی به مفاصل ناحیه دست ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند به پوشش مفصل و غضروف و بخش‌های دیگر آسیب برساند؛ درنهایت ممکن است شکستگی یا ساییدگی رخ دهد. مفاصل ممکن است تغییر شکل یابند و دارای ناهنجاری شوند. در دست مفاصل زیادی وجود دارند؛ بنابراین، این ناحیه، یک محل رایج برای بروز آرتروز (نوعی رماتیسم ناشی از ساییدگی) و آرتریت (روماتیسم ناشی از حمله سیستم ایمنی) است.
روش‌های درمانی باتوجه به نوع آرتریت، پیشرفت بیماری، تعداد مفاصل درگیرشده، سن و موارد دیگر انتخاب می‌شوند. اهداف درمانی شامل افزایش کیفیت زندگی، کاهش درد و سفتی، بهبود تحرک و کند کردن پیشرفت بیماری هستند. در ادامه برخی از گزینه‌های درمانی را بررسی می‌کنیم.
به گفته‌ی my.clevelandclinic برخی از درمان‌های مکمل ممکن است به روماتیسم مفصلی کمک کند. در مورد برنامه درمانی خود با پزشک خود مشورت کنید.
- کمپرس گرم و سرد
- برنامه خواب خود را تنظیم کنید
- طب سوزنی
- مدیریت استرس به کمک مدیتیشن یا تای‌چی
- بیوفیدبک
- مصرف مکمل‌های غذایی (در این مورد با پزشک خود مشورت کنید)
- ترک سیگار
بریس یا آتل
این‌گونه وسایل، به مفصل آسیب‌دیده کمک و از آن حفاظت می‌کنند. استفاده از آتل یا بریس، موجب کاهش فشار مفاصل و جلوگیری از ناهنجاری می‌شود. لازم است تا درباره مدت‌زمان استفاده از این وسیله‌ها با پزشک خود صحبت کنید. استفاده طولانی‌مدت، موجب تضعیف عضلات می‌شود.
دارو‌ها
پزشک می‌تواند برای کاهش تورم و درد مفاصل یا جلوگیری از آسیب بیشتر دارو‌هایی تجویز کند. در مورد آرتروز (استئوآرتریت)، هنوز، دارویی تائید نشده که از پیشرفت بیماری جلوگیری کند؛ اما پزشک ممکن است برای شما استامینوفن یا داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی برای استفاده محدود به‌منظور تسکین درد تجویز کند. داروهای ضدانعقادی غیراستروئیدی نیز می‌توانند درد و تورم مفاصل را کاهش دهند.
از داروهای ضدروماتیسمی اصلاح‌کننده مانند متوترکسات، هیدروکسی کلوروکین، سولفاسالازین و موارد دیگر، برای درمان روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) و جلوگیری از پیشرفت آن استفاده می‌شود. کورتیکواستروئید‌ها نیز در کاهش التهاب و بهبودی سایر علائم آرتریت روماتوئید نقش دارند. از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی برای کاهش آسیب به استخوان‌ها و مفاصل استفاده می‌شود. اگر التهاب غیرقابل‌کنترل باشد، پزشک می‌تواند از تزریق استروئید، برای بهبود وضعیت بیمار استفاده کند.
جراحی و سایر درمان‌ها
اگر بیمار به روش‌های غیرجراحی پاسخی ندهد و میزان فرسودگی غضروف‌ها زیاد باشد، پزشک ممکن است از جراحی استفاده کند. سبک زندگی نیز تأثیر بسیاری در جلوگیری از پیشرفت بیماری دارد. ترک سیگار، تغذیه سالم، کاهش وزن در صورت اضافه‌وزن، برخی تمرینات تقویتی و کششی و موارد دیگر می‌توانند در تسکین درد و التهاب نقش داشته باشند.
آب‌درمانی برای روماتیسم
تحقیقات نشان می‌دهند که آب گرم، برای بهبود انواع بیماری‌های اسکلتی – عضلانی، ازجمله درمان روماتیسم مفصلی معجزه می‌کند. آب‌درمانی از قدیمی‌ترین اشکال درمان است و در طول این مدت، خواص آن ثابت‌شده است. آب می‌تواند با کاهش فشار بر روی مفاصل، تورم و التهاب را کاهش داده و گردش خون را بالا ببرد. خیس‌کردن نواحی بدن با آب گرم، می‌تواند به کاهش سفتی و درد کمک کند.
استفاده از آب گرم به مدت ۲۰ دقیقه حداکثر مزایا را خواهد داشت. مطمئن شوید که پیش از آب‌درمانی و پس‌ازآن، به‌اندازه کافی آب می‌نوشید. اغلب فیزیوتراپیست‌ها، قرارگیری و ورزش در استخر‌های آب گرم را توصیه می‌کنند. در آب‌درمانی، از نیروی آب برای حرکات طبیعی مفاصل و ورزش استفاده می‌شود. مطالعات نشان داده‌اند که انجام ورزش‌های مبتنی بر آب‌درمانی، دو یا سه مرتبه در هفته، درد را کاهش داده و عملکرد فیزیکی را اصلاح می‌کند. همچنین در صورتی که ساکن تهران هستید می‌توانید از خدمت فیزیوتراپی در منزل تهران استفاده نمایید.
می‌توانید از هر محیطی که آب گرم دارد (حمام یا استخر) استفاده کنید. توجه کنید که بهترین دمای آب بین ۳۳ تا ۳۸ درجه سلسیوس است. هر دمایی بیش از ۴۰ درجه برای تمامی افراد مضر است. اگر دچار مشکلات قلبی و عروقی هستید، از آب خیلی داغ دوری کنید چون فشار به قلب را افزایش می‌دهد. سعی کنید مقداری نمک سولفات منیزیم تهیه کنید و در آب‌گرم خود بریزید. منیزیم برای سلامت استخوان و قلب لازم است و یکی از راه‌های تأمین آن، استفاده از این نمک‌ها در حمام‌های آب گرم است؛ اما سعی کنید زیاده‌روی نکنید. این نمک‌ها باید گاه‌به‌گاه استفاده شوند.
پیلاتس و روماتیسم
پیلاتس باعث افزایش نیروی جسم، کنترل وضعیت بدن، کاهش درد، بهبود تعادل و اصلاح حرکات روز‌مره می‌شود. همچنین، تمرینات آن به مفاصل فشار وارد نمی‌کنند و تحرک را بهبود می‌بخشند. تمرینات کششی پیلاتس باعث تنظیم بدن، تقویت عضلات مفصل و افزایش انعطاف می‌شوند. در دوران عود علائم، هدف از پیلاتس، حرکت مفاصل، مراقبت از آن‌ها و جلوگیری از خستگی است. پس از کاهش درد و تورم، میزان تمرینات می‌تواند افزایش یابد. پیلاتس، با تقویت ماهیچه‌های اطراف، از مفاصل در برابر آسیب بیشتر حفاظت می‌کند. ازجمله اهداف پیلاتس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش سفتی مفصل
- کاهش انقباض عضلانی
- اجتناب از ناهنجاری مفاصل و حفظ عملکرد آن‌ها
- بازگرداندن قدرت تحرک مفصل
- تقویت عضلات کمک‌کننده به مفصل
کلام آخر از هومکا
کلمه روماتیسم، طیف وسیعی از بیماری‌ها را دربرمی‌گیرد. هنوز درمان قطعی‌ای برای این‌گونه اختلالات، شناخته نشده است؛ بااین‌حال، روش‌های متعددی هستند که می‌توانند باعث بهبودی نسبی و جلوگیری از پیشرفت این بیماری شوند. از علائم رایج بیماری‌های روماتیسمی می‌توان به درد، التهاب، سفتی و تغییر شکل در مفاصل یا سایر نقاط آسیب‌دیده اشاره کرد.
پزشک معالج می‌تواند از داروهای سرکوب‌کننده ایمنی، داروهای ضدروماتیسمی اصلاح‌کننده مانند متوترکسات، کورتیکواستروئید‌ها، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی و موارد دیگر، بسته به نوع بیماری و وضعیت مریض، استفاده کند. آب‌درمانی، پیلاتس، بهبود سبک زندگی، تغذیه مناسب و تمرینات ورزشی تقویت‌کننده، می‌توانند تا حد زیادی زمینه بهبودی و سرکوب بیماری‌های روماتیسمی را فراهم کنند.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
