سرطان بیضه چیست و چه علائمی دارد؟
سرطان بیضه ازجمله انواع سرطان است که تنها مردان دچار آن خواهند شد. این سرطان از گروه سرطان‌های بسیار شایع در مردان به‌خصوص گروه سنی جوان به‌شمار می‌رود. خوب است بدانید که در طول یک سال ممکن است حدود ۱۰۰۰۰ مرد در دنیا درگیر این عارضه سرطانی شوند. خوشبختانه سرطان بیضه در بیشتر موارد قابل‌درمان است.
آیا سرطان بیضه کشنده است؟
این سرطان در بیشتر موارد کشنده و تهدیدآمیز نیست. با تشخیص به‌موقع و شروع روش درمانی صحیح و موثر می‌توان رشد سلول‌های غیرطبیعی در این بخش از دستگاه تناسلی مردان را متوقف نمود. زمانی فرد دچار سرطان بیضه می‌شود که DNA یک یا تعدادی از سلول‌های سالم در بیضه دچار تغییر و جهش شود. جهش ژنتیکی در سلول‌های بیضه سبب رشد غیرطبیعی و تکثیر آن بیش از نیاز بدن می‌شود. به‌تدریج این سلول‌های غیرطبیعی تجمع کرده، انباشته‌شده و تشکیل یک توده سرطانی را می‌دهند.
علائم سرطان بیضه چیست؟
معمولاً سرطان بیضه محدود به رشد یک توده در کیسه بیضه است و علامت خاصی ایجاد نمی‌کند. همچنین خیلی از نشانه‌های بعدی که در طول رشد توده بروز می‌کنند همراه با درد نیستند. توده سرطان معمولاً بین ۱ تا چند سانتی‌متر بزرگی دارد و زمانی که بیضه لمس می‌شود، بیمار آن را احساس خواهد کرد.
درصورتی‌که توده‌ها خیلی کوچک و غیر قابل‌لمس باشند، شانس خوش‌خیم بودنشان بسیار بالا خواهد بود. معمولاً توده‌هایی که کوچک و غیرقابل لمس هستند یکی از انواع انفارکتوس کوچک، سلول سرتولی، سلول لیدیگ کوچک و یا کیست بیضه هستند. برحسب میزان پیشرفت و تهاجمی بودن توده ممکن است بیمار تجربیات دیگری همچون علائم گوارشی، تنفسی و احساس درد در کمر و پهلو داشته باشد.
کمردرد یکی از نشانه‌های رایج در سرطان بیضه است. البته این نشانه معمولاً زمانی ایجاد می‌شود که سرطان از نوع پیشرفته و متاستاتیک باشد. درصورتی‌که توده توسعه یافته باشد و در شکم رشد کند سبب ایجاد علائم جدید خواهد شد. مثلاً اگر توده سرطانی سبب مسدود شدن عضلات، عروق خونی و حالب شود درد در ناحیه کمر، شکم و پهلو ایجاد می‌شود.
علائم متاستاز سرطان بیضه
ازجمله نشانه‌های شایع متاستاز این سرطان می‌توان به احساس درد در شکم، احساس درد در کمر و همچنین درد و ناراحتی در ناحیه پهلو‌ها اشاره نمود. از دیگر نشانه‌های توسعه‌یافتگی سرطان بیضه به دیگر اندام‌ها و بافت‌های بدن می‌توان به تورم اندام تحتانی، اختلالات گوارشی و تنگی نفس، سرفه و درد قفسه سینه اشاره نمود.
علت سرطان بیضه چیست؟
به‌طورکلی نمی‌توان گفت که به چه علت مردان دچار این نوع سرطان می‌شوند اما می‌دانیم که جهش در DNA عامل رشد سلول‌های غیرطبیعی، تکثیر و توسعه یافتن آن‌ها در بیضه است.
همچنین می‌توان عواملی را به عنوان قوی‌ترین ریسک فاکتورهای ابتلا به سرطان بیضه نام برد که به گفته‌ی hopkinsmedicine عبارت‌اند از:
- سابقه خانوادگی ابتلا به این سرطان
- اختلال کریپتورکیدیسم
- نئوپلازی سلول زایای داخل لوله‌ای
به‌طورکلی برای پیشگیری از سرطان بیضه راه‌حل‌ها و تکنیک‌های اثبات‌شده‌ای وجود ندارد؛ اما بهترین کار برای جلوگیری از رشد توده‌های سرطانی انجام غربالگری به‌صورت دوره‌ای و هوشیار بودن نسبت به تغییراتی است که در بیضه ایجاد می‌شود.
تشخیص سرطان بیضه
خیلی از مردان مبتلا به این سرطان احتمال دارد تا سال‌ها و یا هرگز متوجه ایجاد توده سرطانی در بیضه نشوند؛ اما در بیشتر موارد این سرطان خود را با ایجاد یک توده کوچک در ناحیه بیضه نشان می‌دهد.
اغلب مردان در معاینه و تشخیص توده‌ها و تغییرات غیرطبیعی در ناحیه بیضه مهارت ندارند؛ بنابراین توصیه می‌شود مردان حتماً از سنین جوانی هر چند سال یک‌بار به توصیه پزشک جهت انجام غربالگری به متخصص مراجعه نمایند. گاهی فرد با تصور بروز شرایط پزشکی دیگر به پزشک مراجعه می‌کند و پزشک در یک معاینه تصادفی متوجه وجود توده در بیضه می‌شود. به‌طورکلی برای تشخیص احتمالی رشد توده سرطانی در بیضه روش‌های زیر به کار گرفته می‌شود:
- سونوگرافی اسکروتوم
- آزمایش تومور مارکر بیضه
- تصویربرداری پیشرفته
- ارکیکتومی
منظور از ارکیکتومی سرطان بیضه چیست؟
ارکیکتومی اینگوینال یک روش برای برداشتن بیضه است. برای این کار ابتدا یک برش در کشاله ران ایجاد می‌شود و یک نمونه از بافت بیضه گرفته می‌شود و از نظر دارا بودن سلول‌های سرطانی بررسی می‌شود. در این روش کیسه بیضه برش داده نمی‌شود زیرا اگر در بیضه سلول‌های سرطانی باشد این کار باعث گسترش سرطان می‌شود. در صورت مشاهده سلول‌های سرطانی نوع سلول (سمینوما یا غیرسمینوما) مشخص می‌شود تا به انتخاب روش درمان کمک کند.
تصویربرداری پیشرفته برای تشخیص سرطان بیضه
تصویربرداری پیشرفته یکی از تکنیک‌های تشخیصی در شناسایی توده سرطان است که اغلب اجباری برای انجام آن وجود ندارد. بیمار می‌تواند تصویربرداری پیشرفته را هم پیش و هم بعد از تشخیص این سرطان انجام دهد. همچنین اگر پزشک نسبت به سرطانی و غیر سرطانی بودن توده مشکوک باشد این تصویربرداری را تجویز می‌کند.
در این روش علاوه بر بیضه و لگن، از شکم و قفسه سینه نیز تصویربرداری می‌شود. چراکه پزشک تلاش می‌کند با بررسی نتایج تصویربرداری پیشرفته متاستاز احتمالی سرطان به این نواحی را تشخیص دهد. تصویربرداری پیشرفته معمولاً به چند روش انجام می‌گیرد. CT، اشعه ایکس و MRI ازجمله روش‌های تصویربرداری در تشخیص و کنترل عارضه سرطان بیضه به‌شمار می‌روند.
آزمایش تومور مارکر بیضه
جالب است بدانید که سرطان بیضه ازجمله سرطان‌هایی است که با شروع هر نوعش یک یا چند تومور مارکر سرطان در بدن افزایش پیدا می‌کنند. سطح و تغییراتی که در تومور مارکرها ایجاد می‌شود، به پزشک در پیش‌آگاهی، تشخیص نوع توده سرطانی، اطلاع از روند درمان و کنترل توده سرطانی کمک خواهد کرد.
درمان سرطان بیضه
به‌طورکلی می‌توان گفت که این سرطان قابل درمان و قابل کنترل است. سرطان بیضه در مردان در مقایسه با سایر انواع سرطان نسبت به تکنیک‌های درمانی پاسخ بهتری می‌دهد. متخصصین آنکولوژیست معتقدند که این سرطان نسبت به دیگر توده‌های سرطانی در بدن سرعت درمان بالاتری دارد.
به‌طورکلی آنچه در مورد تشخیص، کنترل و درمان این سرطان بیشترین تأثیر مثبت را دارد، آگاهی مردان نسبت به علائم و ریسک فاکتورها است. مردان با کسب اطلاعات کافی در مورد این عارضه به‌خوبی آن را شناخته و درباره مراحل ایجاد، عود و بدخیم شدن آن آگاهی به دست می‌آورند. سرطان بیضه برحسب نوع، ظاهر و مرحله به روش‌های مختلف شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، ایمونوتراپی و جراحی تحت درمان قرار می‌گیرند.
شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی یکی از روش‌های مبارزه با رشد و توسعه یافتن توده‌های سرطانی در بیضه است. معمولاً توده‌های سرطانی از نوع سمینوما با درمان شیمی‌درمانی تحت کنترل و مهار قرار می‌گیرند. درصورتی‌که پزشک تشخیص دهد توده قابلیت جراحی دارد، عمل جراحی نیز انجام می‌گیرد. اگر بخش‌هایی از توده و یا سلول‌های سرطانی با جراحی قابل برداشتن نباشند، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی به‌عنوان گزینه‌های درمانی حمایتی انتخاب خواهند شد.
شیمی‌درمانی این سرطان برحسب استیج یا مرحله بیماری و نوع توده متفاوت خواهد بود. در مورد تعداد جلسات درمان سرطان بیضه با شیمی‌درمانی متخصص پس از بررسی وضعیت و نتایج آزمایشات تصمیم‌گیری خواهد کرد.
آیا سرطان بیضه به ریه متاستاز می‌کند؟
نمی‌توان کاملاً این مورد را رد کرد، چراکه موارد سرطان بیضه متاستاتیک این قابلیت را دارند. درصورتی‌که سرطان تحت کنترل و درمان قرار نگیرد و سرعت پیشرفت آن به حدی باشد که به ریه برسد، سبب ایجاد علائم متاستاز در ریه خواهد شد. از شایع‌ترین علائم ریوی متاستاز این نوع سرطان می‌توان به ایجاد درد در قفسه سینه، سرفه و تنگی نفس اشاره نمود.
شایع‌ترین سرطان‌های بیضه
بیشترین شیوع این سرطان در مردان مرتبط با نوع زایا است. به‌طورکلی دو نوع GCT تحت عنوان تومور سلول زایا غیر سمینوماتو و سمینوما شایع است. این دو نوع سرطان تقریباً به یک میزان شایع هستند و یکی نسبت به دیگری نادر محسوب نمی‌شود. همچنین این احتمال وجود دارد که برخی از مردان جوان تا میان‌سال درگیر ترکیبی از این نوع سرطان شوند.
خوب است اشاره کنیم با وجود اینکه ممکن است تومورهای سمینوما و تومورهای سلول زایای غیر سمینوماتو به‌صورت ترکیبی در یک بیمار ایجاد شوند، اما آن‌ها ویژگی‌های خاص خود را دارند. بزرگ‌ترین مشخصه و تمایزی که این دو تومور دارند و در تشخیص آن‌ها تأثیرگذار است، شکل توده در زیر میکروسکوپ است.
مشخصه‌های تومور سمینوما
توده‌های سمینوما در مقایسه با نوع NSGCT (تومورهای سلول زایای غیر سمینوماتو) رشد و تکثیر کُندتری دارند. همچنین این توده تمایل زیادی به رشد سریع ندارد. البته این مورد را نیز باید در نظر بگیریم که برخی از توده‌های بیضه از نوع سمینوما به‌صورت ناگهانی رشد می‌کنند. سمینوما خود به دو دسته کلی سمینوم کلاسیک و سمینوم اسپرماتوسیتی طبقه‌بندی می‌شود.
سمینوم کلاسیک نسبت به سمینوم اسپرماتوسیتی بسیار شایع‌تر است. درواقع می‌توان گفت که سمینوم اسپرماتوسیتی در مقایسه با سمینوم کلاسیک یک مورد نادر به شمار می‌رود. در حدود ۹۵% مبتلایان به توده سمینوما درگیر سمینوم کلاسیک هستند. همچنین باید یادآور شویم که سمینوم اسپرماتوسیتی در غالب موارد مردان مسن را درگیر می‌کند.
به‌طورکلی هم سمینوم اسپرماتوسیتی و هم سمینوم کلاسیک قادر به ترشح HCG هستند. منظور از HCG گنادوتروپین جفتی انسانی است. سرطان اگر از نوع سمینوم باشد با پرتودرمانی و شیمی‌درمانی قابل‌درمان خواهد بود. تومورهای NSGCT به لحاظ سرعت رشد، ساختار و همچنین نشانه‌ها بسیار متفاوت هستند. خوب است بدانید که NSGCT خود ۴ نوع متفاوت دارد؛ اما اغلب یک توده به‌صورت ترکیبی از این ۴ نوع در بیضه رشد می‌کند.
انواع تومور NSGCT
کارسینوم کیسه زرده
احتمالاً تصور می‌کنید که تومور بیضه در پسران کودک ایجاد نمی‌شود. کارسینوم کیسه زرده رایج‌ترین نوع تومور بیضه در پسر بچه‌ها به‌شمار می‌رود. این عارضه در بزرگ‌سالان و کودکان با استفاده از شیمی‌درمانی تحت کنترل و درمان قرار می‌گیرد. این تومور بیضه سبب ترشح تومور مارکر AFP می‌شود.
کارسینوم جنینی
این توده تهاجمی است و رشد سریعی دارد. کارسینوم جنینی سبب ترشح تومور مارکر HCG یا AFP می‌شود. این تومور حدود ۴۰ درصد از تومورهای با رشد سریع و تهاجمی را شامل می‌شود.
کوریوکارسینوما
کوریوکارسینوما بدخیم‌ترین و تهاجمی‌ترین نوع سرطان بیضه شناخته می‌شود. این توده سرطانی سبب ترشح تومور مارکر HCG می‌شود.
تراتوم
توده سرطانی تراتوم در بیشتر مواقع به‌صورت یک توده NSGCT ترکیبی ایجاد می‌شود. این توده برخلاف سه نمونه قبلی رشد موضعی دارد و قابلیت رشد در غدد لنفاوی خلفی صفاقی را نیز دارد. معمولاً توده بیضه از نوع تراتوم را با جراحی درمان می‌کنند، چراکه نسبت به پرتودرمانی و شیمی‌درمانی مقاوم است.
سرطان بیضه بدخیم چیست؟
منظور از سرطان بیضه بدخیم شدت تهاجمی بودن توده سرطانی است. درصورتی‌که سلول‌های غیرطبیعی رشد سریع داشته و تمایل به توسعه پیدا کردن در دیگر اندام‌های نزدیک به بیضه را داشته باشند، توده بدخیم است.
درمان سرطان بیضه بدخیم برحسب علائم و وضعیت بیماری متفاوت خواهد بود. درصورتی‌که توده قابلیت جراحی داشته باشد، پزشک جهت جلوگیری از عود بیشتر توده را خارج خواهد کرد. درصورتی‌که سرطان از نوع متاستاتیک باشد، برای کاهش علائم و افزایش کیفیت زندگی بیمار از ترکیبی از روندهای درمانی همچون شیمی‌درمانی و پرتودرمانی استفاده خواهد شد.
پیوند سلول‌های بنیادین می‌تواند یکی از گزینه‌های درمانی باشد. معمولاً اگر این سرطان پیشرفته باشد با علائمی همچون درد شدید و غیرقابل‌تحمل، رشد توده‌ای سریع و انفارکتوس خود را نشان می‌دهد. همچنین بیمار احساس سنگینی شدیدی در ناحیه کیسه بیضه دارد.
منظور از تومور استرومایی در سرطان بیضه چیست؟
این احتمال وجود دارد که برخی از تومورهای بیضه حاصل بافت‌های حمایت‌کننده اطراف سلول‌های زایای بیضه باشند. تومورهای استرومایی تنها ۵ درصد از آمار ابتلا به سرطان بیضه را به خود اختصاص می‌دهند و نوع تقریباً نادر این سرطان محسوب می‌شوند. بیشتر تومورهای استرومایی قابل‌درمان هستند و با جراحی برطرف می‌شوند. تومور استرومایی به دو نوع طبقه‌بندی می‌شود:
- تومور سلول سرتولی: منظور از تومور سرتولی رشد غیرطبیعی سلول‌های سرتولی بیضه است. سلول‌های سرتولی سالم اسپرم در حال رشد را پشتیبانی کرده و آن را تغذیه می‌کنند. در بیشتر موارد تومور سلول سرتولی یک توده خوش‌خیم و بی‌خطر است
- تومور سلول لیدیگ: منظور از تومور سلول لیدیگ رشد غیرطبیعی سلول‌های لیدیگ است. این سلول‌ها در حالت نرمال وظیفه ساختن هورمون تستوسترون را بر عهده دارند
جراحی سرطان بیضه
منظور از عمل سرطان خارج کردن توده سرطانی از بافت بیضه است. درصورتی‌که تومور مقاوم به شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی باشد، از نوع سلول‌های لیدیگ باشد و یا اینکه در کنار شیمی‌درمانی و پرتودرمانی پزشک تشخیص به تخلیه توده بدهد، این عمل سرطان انجام خواهد گرفت. همچنین گاهی چون تمام بافت بیضه درگیر سرطان است، جراح تمام بیضه را تخلیه می‌کند.
برای تشخیص سرطان بیضه باید به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
به‌طورکلی سرطان بیضه معمولاً به‌صورت تصادفی طی معاینات فیزیکی توسط پزشک یا فرد شناسایی می‌شود؛ اما اگر شما بخواهید نسبت به تغییرات بیضه خود هوشیارتر باشید، توصیه می‌کنیم غربالگری‌های لازم و توصیه‌شده را انجام دهید.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
