درمان سرطان روده + آیا سرطان روده درمان دارد؟
در این مقاله از هومکا به درمان انواع سرطان روده شامل سرطان روده کوچک و سرطان کولورکتال می‌پردازیم. تعدادی از روش‌های درمانی برای هر دو نوع سرطان مشترک و تعدادی نیز اختصاصی هستند. در ادامه مطلب هر روش درمان سرطان روده را به‌صورت جامع و کامل تشریح شده است.
درمان سرطان روده کوچک
سرطان روده کوچک یک بیماری و سرطان نادر است که در آن سلول‌های بدخیم در بافت‌های روده کوچک تشکیل می‌شوند. روده کوچک بخش مهمی از سیستم گوارش است که هضم و جذب مواد مغذی موجود در غذا مانند ویتامین‌ها، مواد معدنی، کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین‌ها را بر عهده دارد و به دفع مواد زائد از بدن کمک می‌کند. روده کوچک لوله بلندی است که معده را به روده بزرگ وصل می‌کند و برای اینکه داخل شکم جا شود بارها تا شده است.
پنج نوع سرطان روده کوچک وجود دارد که شامل آدنوکارسینوم، سارکوم، تومورهای کارسینوئید، تومور استرومایی دستگاه گوارش و لنفوم است. آدنوکارسینوم از سلول‌های غده‌ای پوشش روده کوچک منشأ می‌گیرد و شایع‌ترین نوع سرطان روده کوچک محسوب می‌شود. بیشتر این تومورها در قسمتی از روده کوچک نزدیک معده ایجاد می‌شوند. اما سارکوم از سلول‌های ماهیچه صاف روده کوچک سرچشمه می‌گیرد. بیشتر این تومورها در قسمتی از روده کوچک که در مجاورت روده بزرگ قرار دارد، ایجاد می‌شوند.
چه عواملی بر درمان سرطان روده کوچک تاثیر می‌گذارند
چندین عامل بر پیش‌آگهی (شانس بهبودی) و گزینه‌های درمانی سرطان روده کوچک تأثیر می‌گذارند:
- نوع سرطان روده کوچک
- اینکه آیا سرطان فقط محدود به پوشش داخلی روده کوچک است یا به خارج از دیواره روده نیز گسترش یافته است؟
- سرطان به چه میزان به سایر نقاط بدن مانند غدد لنفاوی، کبد یا صفاق گسترش یافته است؟
- آیا سرطان را می‌توان به‌طور کامل با جراحی برداشت یا خیر؟
- سرطان به‌تازگی تشخیص داده شده یا عود کرده است؟
سرطان از سه راه بافتی، سیستم لنفاوی و خون در بدن پخش می‌شود:
- بافت: سرطان در مرحله اول به مناطق مجاور خود گسترش می‌یابد
- سیستم لنفاوی: در مرحله بعدی سلول‌های سرطانی به سیستم لنفاوی ورود می‌کنند
- خون: در مراحل پیشرفته سلول‌های بدخیم از طریق عروق خونی به سایر قسمت‌های بدن حرکت می‌کنند
هنگامی‌که سرطان به قسمت دیگری از بدن گسترش می‌یابد، متاستاز نامیده می‌شود. در متاستاز سلول‌های سرطانی از جایی که منشأ گرفته‌اند (تومور اولیه) جدا شده و از طریق سیستم لنفاوی یا خون به اندام‌های دوردست ورود می‌کنند. تومور متاستاتیک از همان جنس تومور اولیه است. به‌عنوان مثال، اگر سرطان روده کوچک به کبد گسترش یابد سلول‌های سرطانی در کبد در واقع سلول‌های سرطانی روده هستند.
بررسی اجمالی گزینه‌های درمان سرطان روده کوچک
درمان‌های مختلفی برای بیماران مبتلا به سرطان روده کوچک وجود دارد. سه نوع از درمان‌های استاندارد شامل موارد زیر است:
- جراحی
- پرتودرمانی
- شیمی‌درمانی
انواع جدیدتر اما کمتر رایج درمان سرطان روده به‌قرار زیر است:
- ایمونوتراپی
- پرتودرمانی با امواج پروتونی
جراحی سرطان روده کوچک
جراحی رایج‌ترین درمان سرطان روده کوچک است که معمولاً به یکی از سه روش زیر انجام می‌شود.
رزکسیون
جراحی برای برداشتن قسمتی یا تمام عضوی که درگیر سرطان است. برداشتن ممکن است شامل بخشی از روده کوچک و اندام‌های مجاور (در صورت گسترش سرطان) باشد. پزشک ممکن است بخشی از روده کوچک را که حاوی سرطان است بردارد و آناستوموز (به هم متصل کردن دو انتهای بریده‌شده) را انجام دهد. معمولاً غدد لنفاوی نزدیک روده کوچک نیز در طول جراحی برداشته می‌شوند تا در زیر میکروسکوپ جهت تعیین استیج سرطان و تدوین برنامه درمانی دقیق‌تر مورد ارزیابی قرار بگیرند.
شیمی‌درمانی
در شیمی‌درمانی از داروها برای متوقف کردن رشد سلول‌های سرطانی یا کشتن آن‌ها استفاده می‌شود. داروهای شیمی‌درمانی یا به‌صورت خوراکی و یا وریدی تجویز می‌شوند. اگر داروها از طریق وریدی مورد استفاده قرار گیرند به آن شیمی‌درمانی سیستمیک می‌گویند. درصورتی‌که شیمی‌درمانی به‌طور مستقیم در مایع مغزی نخاعی یا اندام درگیر تزریق شود، داروها عمدتاً بر سلول‌های سرطانی آن نواحی تأثیر می‌گذارند و به آن شیمی‌درمانی منطقه‌ای می‌گویند. نحوه انجام شیمی‌درمانی بستگی به نوع و مرحله سرطان دارد.
عمل بای پس روده کوچک
در بعضی شرایط تومور بخشی از روده را مسدود می‌کند و قابل برداشتن نیست. در چنین شرایطی ایجاد بای پس (مسیر جایگزین) برای عبور دادن غذا در روده کوچک انجام می‌شود. پس از برداشتن توده سرطانی ممکن است برای برخی بیماران پرتودرمانی تجویز شود تا سلول‌های سرطانی باقیمانده از بین بروند.
ایمونوتراپی
در روش ایمونوتراپی از سیستم ایمنی خود بیمار برای مبارزه با سرطان استفاده می‌شود. سلول‌های تقویت‌شده سیستم ایمنی برای هدایت یا افزایش توان دفاع طبیعی بدن در برابر سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرند. به این روش درمان بیولوژیک هم گفته می‌شود.
پرتودرمانی با روش حسگرهای پرتویی
حسگرهای پرتویی داروهایی هستند که سلول‌های تومور را نسبت به پرتودرمانی حساس‌تر می‌کنند. ترکیب پرتودرمانی با حسگرهای پرتویی سلول‌های بدخیم بیشتری را از بین می‌برد.
به گفته‌ی mayoclinic پزشکان به افرادی که در خطر متوسط ابتلا به سرطان روده هستند توصیه می‌کنند که غربالگری‌های سرطان روده را در سن ۴۵ سالگی انجام دهند.
اما افرادی که در خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان روده هستند (مانند افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند) زودتر این غربالگری را انجام دهند. در مورد نوع غربالگری با پزشک خود مشورت کنید. همچنین تغییر سبک زندگی می‌تواند به پیشگیری از سرطان روده کمک کند. این توصیهها عبارت‌اند از:
- مصرف انواع میوه، سبزی و غلات کامل
- عدم مصرف الکل و سیگار
- ورزش منظم
- داشتن وزن مناسب
درمان سرطان روده بزرگ
بخش عمده سرطان‌های روده بزرگ از پولیپ‌های کوچک پیش سرطانی منشأ می‌گیرند. پولیپ‌های پیش سرطانی روده بزرگ معمولاً رشد آهسته‌ای دارند و در مراحل اولیه علائمی ایجاد نمی‌کنند. با کمک غربالگری سرطان کولورکتال امکان شناسایی و درمان به‌موقع پولیپ‌ها وجود دارد.
شیمی‌درمانی سرطان روده بزرگ
در شیمی‌درمانی هر دارو علیه سرطان خاصی عمل می‌کند و در دوزها و برنامه‌های مشخصی تجویز می‌شوند. در سرطان روده بزرگ شیمی‌درمانی معمولاً در مواردی کاربرد دارد که سلول‌های سرطانی به غدد لنفاوی یا سایر اندام‌ها گسترش یافته باشند. شیمی‌درمانی به روش‌های زیر انجام می‌شود.
شیمی‌درمانی زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که سرطان کولورکتال به اندام‌های دیگر مانند کبد یا ریه متاستاز داده باشد. ازآنجایی‌که در حالت متاستاز جراحی قادر به حذف کامل سلول‌های سرطانی نیست، شیمی‌درمانی می‌تواند حجم تومور و علائم را کاهش داده و در افزایش طول عمر موثر باشد.
شیمی‌درمانی گاهی قبل از عمل جراحی سرطان‌های رکتوم برای کوچک شدن حجم تومور و برداشتن آسان‌تر آن انجام می‌شود. در این شرایط معمولاً همراه با شیمی‌درمانی از پرتودرمانی هم استفاده می‌شود. در صورت لزوم، پس از برداشتن تومور کولورکتال با جراحی، شیمی‌درمانی به‌عنوان درمان کمکی انجام می‌شود زیرا جراحی ممکن است قادر به حذف تمام سلول‌های سرطانی نباشد و بعضی از سلول‌های بدخیم در غدد لنفاوی یا سایر اندام‌ها باقی بمانند.
از چه داروهایی در شیمی‌درمانی سرطان کولورکتال استفاده می‌شود؟
فلورواوراسیل ۵-FU برای سال‌ها به همراه ویتامین لوکوورین، اولین داروی شیمی‌درمانی برای سرطان‌های پیشرفته روده بزرگ بوده است. فلوراسیل اغلب به‌صورت داخل وریدی تجویز می‌شود اما به‌صورت خوراکی با عنوان کپسیتابین نیز موجود است. ایرینوتکان نیز از داروهایی است که برای شیمی‌درمانی بیماران مبتلا به سرطان کولورکتال متاستاتیک موثر است. درمان‌های جدیدتر برای سرطان متاستاتیک کولورکتال شامل آنتی‌بادی‌های مونوکلونال و ایمونوتراپی است.
آنتی‌بادی‌های مونوکلونال در آزمایشگاه برای یافتن و از بین بردن اهداف خاص یعنی سلول‌های سرطان روده بزرگ تولید می‌شوند. به‌واسطه دقت بسیار بالای آنتی‌بادی‌های مونوکلونال، درمان تومور کولورکتال با آنتی‌بادی اختصاصی‌تر از داروهای شیمی‌درمانی است و بنابراین عوارض جانبی کمتری دارد.
بعضی از داروهای حاوی آنتی‌بادی مونوکلونال از رشد رگ‌های خونی در تومورها جلوگیری می‌کنند. عمدتاً این سازوکار از طریق مهار فاکتور رشد اندوتلیال عروقی VEGF (عامل محرک رگ‌زایی) صورت می‌پذیرد. مهار خون‌رسانی به تومور از رشد سلول‌های بدخیم جلوگیری می‌کند. بعضی از داروهای مونوکلونال با هدف قرار دادن گیرنده فاکتور رشد اپیدرمی EGFR (پروتئین اختصاصی سلول‌های سرطانی روده بزرگ) رشد سرطان را کاهش می‌دهند. داروهای ذکرشده اغلب همزمان با شیمی‌درمانی و یا پس‌ازآن مورد استفاده قرار می‌گیرند.
ایمونوتراپی سرطان روده بزرگ
ایمونوتراپی نوع جدیدی از درمان سرطان ازجمله برای درمان سرطان کولورکتال است. هدف از ایمونوتراپی تقویت سیستم ایمنی بیمار برای کمک به حذف موثرتر تومور است. دو نوع ایمونوتراپی وجود دارد؛ ایمونوتراپی فعال و ایمونوتراپی غیرفعال.
ایمونوتراپی فعال برای تحریک سیستم ایمنی بیمار طراحی‌شده است. سلول‌های سیستم ایمنی برای شناسایی یک مولکول هدف و سپس کشتن گزینشی سلول‌های بدخیم تحریک می‌شوند. واکسن‌ها یک نمونه از ایمونوتراپی فعال هستند. ایمونوتراپی فعال و واکسن‌های ضد سرطان کولورکتال در حال حاضر در مرحله کارآزمایی بالینی هستند.
محصولات ایمونوتراپی غیرفعال در آزمایشگاه و به تقلید از آنتی‌بادی‌ها تولید می‌شوند. داروهای ایمونوتراپی غیرفعال، سیستم ایمنی را تحریک نمی‌کنند اما در عوض، اجزای خاصی را بر روی سلول‌های سرطانی روده بزرگ هدف قرار می‌دهند و مرگ آن‌ها را تسریع می‌کنند.
عوارض شیمی‌درمانی و ایمونوتراپی در درمان سرطان روده بزرگ
عوارض جانبی شیمی‌درمانی بستگی به داروهای مورد استفاده، دوز داروها، مدت زمان درمان و شرایط جسمانی بیمار دارد. ازآنجایی‌که داروهای شیمی‌درمانی سلول‌هایی را هدف قرار می‌دهند که به‌سرعت تقسیم می‌شوند، بنابراین علاوه بر سلول‌های سرطانی که تکثیر سریعی دارند سلول‌های سالمی هم که به‌سرعت تقسیم می‌شوند مانند سلول‌های پوشش دهان، سلول‌های دستگاه گوارش، فولیکول‌های مو و سلول‌های مغز استخوان نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرند. عوارض جانبی شیمی‌درمانی مانند ریزش مو که ناشی از آسیب به سلول‌های سالم است عمدتاً پس از پایان شیمی‌درمانی برطرف می‌شود. عوارض معمول شیمی‌درمانی شامل موارد زیر است:
- حالت تهوع و استفراغ
- از دست دادن اشتها
- ریزش مو
- زخم‌های دهان
- بثورات پوستی
- اسهال
ازآنجایی‌که شیمی‌درمانی بر مغز استخوان تأثیر می‌گذارد و گاهی تعداد سلول‌های خون کمتر از حد معمول می‌شود، ممکن است خطر ابتلا به عفونت، خونریزی یا کبودی ناشی از آسیب‌های جزئی (به دلیل پلاکت خون پایین) و خستگی مرتبط با کم‌خونی (به دلیل پایین بودن تعداد گلبول‌های قرمز) بروز کند. البته بیشتر این علائم موقتی هستند و پس از اتمام دوره شیمی‌درمانی از بین می‌روند.
عوارض جانبی آنتی‌بادی‌های مونوکلونال به نوع دارو بستگی دارد. بسیاری از عوارض جانبی مشابه داروهای شیمی‌درمانی هستند. قبل از شروع مصرف هر دارو از پزشک خود در مورد عوارض جانبی آن سوال کنید. درصورتی‌که هرگونه علائمی در شما ظاهر شد به پزشک خود اطلاع دهید. در بسیاری از موارد می‌توان با تغییر دوز دارو یا تغییر نوع دارو علائم را کاهش داد.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
