علائم سرطان رحم + ریسک‌فاکتورهای سرطان رحم
سرطان رحم به دو نوع سرطان آندومتر و سارکوم رحم طبقه‌بندی می‌شود. ممکن است سرطان آندومتر در بانوان کمی شایع باشد، اما نباید خیلی نگران باشید، چراکه امروز این بیماری قابل درمان است. البته آنچه بیشتر سلامت دستگاه تولیدمثل شما را تضمین می‌کند، پیشگیری و غربالگری است. در این مقاله به موضوع علائم سرطان رحم می‌پردازیم.
نگاهی مختصر به سرطان رحم
کمتر کسی است که می‌تواند ادعا کند با شنیدن نام سرطان دچار نگرانی نمی‌شود، مخصوصاً اگر حرف از سرطان رحم باشد. سرطان رحم همان‌طور که از نامش پیداست رشد غیرطبیعی سلولی است که در غشای رحم رخ می‌دهد؛ اما نباید خیلی از آن بترسید چراکه می‌توانید با داشتن یک سبک زندگی سالم و انجام غربالگری‌های به‌موقع تا حدود زیادی از خطر این عارضه در امان بمانید.
سرطان رحم خود به دو نوع سرطان آندومتر و سارکوم رحم طبقه‌بندی می‌شود. سارکوم رحم در مقایسه با آندومتر یک عارضه سرطانی تقریباً نادر محسوب می‌شود، اما سرطان آندومتر نسبتاً شایع است. خبر خوب این است که سرطان رحم هم قابل‌پیشگیری است و هم قابل‌درمان؛ بنابراین اگر حتی علائم آن را هم داشتید نباید خیلی نگران شوید. بهترین اقدام مراجعه به پزشک متخصص، تشخیص علائم سرطان رحم و درمان به‌موقع است.
علائم سرطان رحم چیست؟
از شایع‌ترین علائم سرطان رحم می‌توان به خونریزی‌های بین دو قاعدگی اشاره نمود. همچنین برخی از بانوان پس از یائسگی این خونریزی را تجربه می‌کنند. در بدترین حالت برای برطرف کردن بافت سرطانی و همچنین بهبود علائم پزشک جراح روش هیسترکتومی را توصیه و تجویز می‌کند. هیسترکتومی یعنی برداشتن یا تخلیه رحم.
دسته‌بندی سرطان رحم
به‌طورکلی توده‌های سرطانی یا رشد‌های سلولی غیرطبیعی که در رحم رخ می‌دهند را سرطان رحم معرفی می‌کنند. سرطان رحم یک اصطلاح کلی است و خود به چند دسته طبقه‌بندی می‌شود. انواع سرطان رحم عبارت‌اند از:
سارکوم رحم: سرطان سارکوم رحم در میومتر رخ می‌دهد. میومتر دیواره یا غشای عضلانی رحم است. سارکوم رحم خیلی نادر است و تقریباً تمام زنان می‌توانند مطمئن باشند که هرگز درگیر چنین عارضه‌ای نخواهند شد، مگر در موارد خاص.
سرطان آندومتر: سرطان آندومتر نوع شایع‌تر سرطان رحم است و برخلاف سارکوم در پوشش داخلی رحم به وجود می‌آید. سرطان آندومتر بر سیستم و عملکرد سیستم تولیدمثل تأثیرگذار است. زنان می‌توانند با پیشگیری و انجام غربالگری‌های منظم از بروز و تشدید این عارضه به‌راحتی جلوگیری کنند.
علائم سرطان رحم در زنان یائسه
حدوداً از هر ۱۰ مورد ابتلا به سرطان رحم ۹ مورد آن‌ها به علت خونریزی نامنظم واژن یا خونریزی پس از یائسگی شناسایی می‌شود. به همین علت زنان یائسه با بروز چنین علامتی می‌توانند مشکوک شوند و نسبت به انجام غربالگری اقدام کنند. خونریزی‌های پس از یائسگی در زنان ممکن است، نشانه‌ای در مورد یکی از شرایط زیر باشد:
- فیبروم رحمی
- اندومتریوز
- هیپرپلازی آندومتر: در این وضعیت دیواره رحم ضخیم می‌شود
- خونریزی ناکارآمد رحم: منظور از خونریزی ناکارآمد این است که علت زمینه‌ای و واضحی برای این شرایط وجود ندارد
- پولیپ: پولیپ در پوشش یا غشای رحم رشد می‌کند
علائم ظاهری سرطان رحم
رایج‌ترین علائمی که مبتلایان به سرطان رحم گزارش می‌کنند، خونریزی غیرطبیعی از واژن است. این وضعیت به‌خصوص در زنان یائسه رخ می‌دهد؛ اما یادتان باشد که تمام خونریزی‌ها به معنای سرطان رحم نیستند و حتی اگر در یائسگی نیز گاهی دچار خونریزی شدید نباید نگران شوید. بهتر است تشخیص را بر عهده پزشک متخصص بگذارید. خونریزی غیرطبیعی واژینال ویژگی‌های زیر را دارد:
- بعد از یائسگی رخ می‌دهد
- خونریزی بین فاصله دو سیکل قاعدگی رخ می‌دهد
- خونریزی بیش‌ازحد معمول است
- ترشحاتی در واژن خارج می‌شوند که تیره و بدبو یا صورتی و آبکی است
درصورتی‌کهبه وجود علائم سرطان رحم در خود مشکوک هستید به متخصص زنان مراجعه کنید.
نشانه‌های سرطان رحم بدخیم
تشخیص اینکه توده موجود در رحم بدخیم است یا خوش‌خیم، تنها با معاینه پزشکی، بررسی علائم سرطان رحم و انجام آزمایشات لازم امکان‌پذیر است. به همین علت به زنان به‌خصوص بانوانی که یائسه هستند، توصیه می‌شود پیشگیری‌های لازم را انجام داده و طبق توصیه پزشک غربالگری انجام دهند. یک سرطان رحم بدخیم ممکن است یک یا چند نشانه زیر را نیز به همراه داشته باشد:
- تورم ناحیه لگن یا احساس یک توده در این ناحیه
- احساس درد در ناحیه پایین کمر یا لگن
- وجود خون در ادرار
- احساس درد هنگام رابطه جنسی
سرطان آندومتر یا سرطان رحم
همان‌طور که گفته‌شده سرطان رحم اقسام مختلفی دارد و سرطان آندومتر تنها یکی از انواع آن محسوب می‌شود؛ بنابراین ممکن است منظور پزشک سرطان آندومتر باشد و یا اینکه به یک نوع دیگر سرطان رحم همچون سارکوم اشاره داشته باشد. امروز به دلیل شیوع بیشتر سرطان آندومتر اغلب هنگام صحبت از آندومتر از اصطلاح سرطان رحم استفاده می‌کنند.
آندومتر نام عارضه نیست و زمانی که می‌گوییم فرد درگیر سرطان آندومتر است، به این معناست که عارضه در غشای آندومتر رشد کرده است. منظور از آندومتر لایه داخلی رحم است. جالب است بدانید که آندومتر سلامت دائماً به یک حالت نیست و در طول چرخه قاعدگی مرتباً در حال تغییر است.
زمانی که زنان باردار می‌شوند یا در دوره آمادگی برای باردارشدن هستند، هورمون استروژن بیشتر ترشح می‌شود. در این حالت آندومتر از هورمون استروژن تأثیر می‌پذیرد و ضخامتش افزایش پیدا می‌کند. درصورتی‌که بارداری رخ ندهد یا شروع نشود، بدن سطح استروژن را کاهش داده و پروژسترون بیشتری تولید می‌کند.
با افزایش هورمون استروژن و قطعی شدن عدم بارداری لایه ضخیم شده آندومتر شروع به ریزش می‌کند. در حقیقت خونی که در طول سیکل قاعدگی از واژن خارج می‌شود، همان دیواره ضخیم شده آندومتر است که ریزش کرده و از بدن بیرون می‌آید. در سیکل‌های قاعدگی بعدی نیز طبیعتاً این اتفاق می‌افتد.
عوامل خطر ابتلا به سرطان رحم
سن، سبک زندگی و سابقه خانوادگی
سن: با افزایش سن، ریسک ابتلا به سرطان رحم نیز در بانوان افزایش پیدا می‌کند. خوب است بدانید که سرطان رحم در انواع مختلف و بیشتر از نوع آندومتر در زنان پس از ۵۰ سالگی بروز می‌کنند.
خوردن غذاهای حاوی چربی حیوانی: همواره پزشکان به زنان و مردان توصیه می‌کنند که غذاهای پرچرب میل نکنند و سبک زندگی خود را به سمت عادات سلامت سوق دهند. یک رژیم غذایی پرچرب این قابلیت را دارد که ریسک ابتلا به سرطان رحم و حتی انواع دیگر سرطان را در زنان افزایش دهد. همچنین غذاهای چرب زودتر فرد را دچار اضافه‌وزن کرده و همان‌طور که گفته شد، اضافه‌وزن خود می‌تواند زمینه‌ساز شروع سرطان رحم باشد.
سابقه خانوادگی: برخی از والدین ممکن است جهش‌های ژنتیکی در مورد سرطان کولورکتال غیر پولیپوز ارثی را به فرزندشان منتقل کنند. این اختلال ارثی سبب افزایش ریسک ابتلا به سرطان رحم و دیگر انواع سرطان می‌شود.
شرایط پزشکی و علل زمینه‌ای
دیابت: دیابت یکی از شایع‌ترین عارضه‌ها در دنیاست و در زنان نیز دیده می‌شود، بنابراین می‌تواند عامل اضافه‌وزن و افزایش ریسک سرطان رحم باشد. جز اینکه دیابت می‌تواند به صورت غیرمستقیم سبب ابتلا زنان به سرطان رحم شود، مطالعات مستندات قوی‌تری در اختیار ما قرار می‌دهند. برخی از مطالعات نشان می‌دهند که بین دیابت و سرطان رحم رابطه نزدیک‌تر و مستقیم‌تری نیز وجود دارد.
چاقی: جالب است بدانید که برخی از هورمون‌ها توسط بافت چربی تبدیل به استروژن می‌شوند؛ بنابراین با افزایش بیش از حدود نرمال استروژن در اثر چاقی و چربی اضافه ریسک ابتلا به سرطان رحم نیز بیشتر می‌شود. به همین علت است که توصیه می‌شود زنان تناسب اندام خود را حفظ کرده و از مصرف مواد غذایی پرچرب بپرهیزند.
عارضه‌های تخمدانی: افرادی که درگیر تومورهای تخمدانی به‌خصوصی هستند، سطح هورمون پروژسترون و استروژن در بدنشان به ترتیب پایین و بالا است. این دگرگونی‌های هورمونی و نوسانات شدید سبب افزایش ریسک ابتلا به سرطان رحم می‌شود.
سابقه باروری و قاعدگی
قاعدگی زودرس: درصورتی‌که قاعدگی در دختران پیش از ۱۲ سالگی شروع شود، ممکن است کمی ریسک ابتلا به سرطان رحم افزایش پیدا کند. دلیل این اتفاق در گروه زنانی که زودتر قاعدگی را تجربه می‌کنند، این است که رحم این گروه نسبت به دیگر زنان سال‌های بیشتری را در معرض هورمون استروژن قرار می‌گیرد. البته این تنها یک ریسک فاکتور است و نباید چندان نگران شوید.
یائسگی دیررس: در مقابل زنانی که قاعدگی را خیلی زودتر تجربه کردند، زنانی قرار دارند که خیلی دیر یائسه می‌شوند. این گروه نیز چون بیشتر از سایر بانوان در معرض هورمون استروژن قرار می‌گیرند، شانس بیشتری برای ابتلا به سرطان رحم دارند.
دوره طولانی قاعدگی: با وجود اینکه دو مورد بالا را مهم و تأثیرگذار عنوان کردیم، اما دوره طولانی قاعدگی می‌تواند مهم‌تر از سن شروع قاعدگی و همچنین پایان آن (یائسگی) باشد.
ناباروری: زنانی که درگیر مشکلات ناباروری هستند و زنانی که هرگز بارداری را تجربه نکردند، بیش از دیگر بانوان در معرض خطر ابتلا به سرطان رحم قرار دارند.
به گفته‌ی my.clevelandclinic در رابطه با سرطان رحم از نوع آندومتر چندین ریسک فاکتور مطرح است. بسیاری از عاملین شروع عارضه سرطان رحم از نوع آندومتر به تعادل میان استروژن و پروژسترون ارتباط دارند. این علل عبارت‌اند از:
- چاقی و افزایش وزن
- سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS
- مصرف استروژن بدون پروژسترون
- سندرم لینچ (سندرم لینچ یکی از علل غیر هورمونی است و مرتبط با ویژگی‌های ژنتیکی فرد است)
شرایط موثر در افزایش ریسک سرطان رحم
منظور از شرایط موثر در افزایش ریسک سرطان رحم موقعیت‌های درمانی است که در گذشته بیمار تجربه کرده است:
- پرتودرمانی اولیه لگن: پرتودرمانی اولیه لگن در ناحیه‌ای بین پا و شکم انجام می‌گیرد. ممکن است پرتودرمانی که جهت درمان سایر سرطان‌ها انجام می‌گیرد، به DNA سلول‌ها صدمه وارد کند. این آسیب‌های سلولی ممکن است زمینه‌ساز ابتلا به سرطان سارکوم شوند
- ERT: منظور از ERT درمان جایگزینی استروژن است. استروژن درمانی معمولاً روی زنانی انجام می‌گیرد که درگیر علائم یائسگی هستند. اگر استروژن درمانی بدون حضور پروژسترون انجام بگیرد، ریسک ابتلا به سرطان رحم را افزایش می‌دهد
- مصرف تاموکسیفن: تاموکسیفن به زنانی که سرطان سینه دارند تجویز می‌شود. تاموکسیفن چیزی شبیه به استروژن در رحم است؛ بنابراین ممکن است ترکیبات این دارو نیز تا حدودی در ابتلا افراد به سرطان رحم تأثیرگذار باشد
غربالگری سرطان رحم و مراجعه به پزشک
سرطان رحم باوجوداینکه یکی از عارضه‌های شایع در زنان به‌ویژه پس از دوره یائسگی است، اما قابل درمان و کنترل است. درصد بالایی از افرادی که در مراحل ابتدایی متوجه بروز عارضه شدند، با موفقیت پروسه درمان آن را پشت سر گذاشتند و به زندگی خود با کیفیت سابق ادامه می‌دهند. انجام غربالگری‌های دوره‌ای به‌موقع می‌تواند زنان را از خطر ابتلا به این عارضه در امان نگه دارد.
درصورتی‌که شما احساس می‌کنید علائم سرطان رحم دارید، اصلاً در این مورد احساس خجالت و ناراحتی نداشته باشید و موضوع را با پزشک عمومی، پرستار و یا متخصص زنان در میان بگذارید. پزشک ضمن اینکه در مورد علائم و نشانه‌ها با شما صحبت می‌کند، ممکن است پیشنهاد کند برای اطمینان از سلامت رحم به پزشک زنان مراجعه کنید.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
