کیست مچ دست چیست؟ + کیست گانگلیون و درمان آن
کیست مچ دست یا کیست گانگلیون یک توده گرد و پر از مایع است که معمولاً در امتداد تاندون و مفصل مچ دست ظاهر می‌شود. کیست‌های گانگلیون دارای اندازه‌های متفاوتی به کوچکی یک نخود تا بزرگی یک توپ تنیس هستند. این کیست‌ها گاهی نرم و بعضی اوقات سفت و سخت هستند. اگر شما هم در اطراف مچ دست خود دچار چنین کیستی شده‌اید برای دستیابی به اطلاعات بیشتر با این مقاله از هومکا همراه شوید. ( اطلاعات بیشتر در مورد کیست: کیست چیست؟)
علائم کیست مچ دست یا گانگلیون چیست؟
ممکن است دچار کیست گانگلیونی باشید اما کیست آن‌چنان کوچک باشد که نتوان آن را مشاهده کرد. اما اگر کیست بزرگ باشد و علائمی ظاهر شود، شایع‌ترین علامت کیست گانگلیون وجود یک توده قابل‌مشاهده روی مچ دست است. البته گاهی ممکن است کیست گانگلیون روی مچ پا نیز تشکیل شود که در چنین حالتی احتمال بروز درد به‌خصوص هنگام راه رفتن یا پوشیدن کفش وجود دارد. اگر کیست مچ دست (گانگلیون) نزدیک یک عصب باشد می‌تواند باعث ایجاد علائم زیر شود:
- بی‌حسی و از کاهش محدوده حرکت مچ دست
- بروز درد
- احساس سوزن سوزن شدن
بعضی از کیست‌های گانگلیونی در طول زمان بزرگ‌تر یا کوچکتر می‌شوند.
ظاهر کیست مچ دست یا گانگلیون به چه شکل است؟
اگر کیست مچ دست قابل‌مشاهده باشد مانند یک توده یا برآمدگی گرد و بدشکل درست زیر سطح پوست دیده می‌شود. ازآنجاکه این کیست پر از مایع است عموماً شبیه یک حباب نیمه شفاف به نظر برسد.
علت ایجاد کیست مچ دست یا گانگلیون چیست؟
کیست مچ دست معمولاً به علت ضربه، فشار و استفاده بیش‌ازحد از مفصل مچ دست ایجاد می‌شوند. تحمیل فشار بر مچ دست باعث تجمع مایع در مفصل و اطراف تاندون‌ها می‌شود که درنهایت موجب پدیدار شدن کیست گانگلیونی خواهد شد.
کیست گانگلیون چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک در ابتدا توده را معاینه می‌کند و سپس در مورد سابقه درمانی، مدت‌زمانی که به این کیست مبتلا هستید و علائمی که دارید سوالاتی می‌پرسد. درصورتی‌که کیست قابل‌مشاهده نباشد آزمایش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس، سونوگرافی یا MRI تجویز می‌شوند. آزمایش تابش نور نیز ممکن است برای تمایز تومور جامد از تومور مایع انجام شود.
امکان دریافت مایع از کیست مچ دست یا گانگلیون برای بررسی آزمایشگاهی نمونه نیز وجود دارد. کیست مچ دست در افرادی مانند ورزشکاران رشته ژیمناستیک و تایپیست‌ها که کار زیادی از مچ دست خود می‌کشند بیشتر دیده می‌شود. عوامل دیگری که خطر ایجاد کیست گانگلیونی را افزایش می‌دهند به‌قرار زیر است:
- ضربه به مچ دست
- التهاب در مفصل یا تاندون
- فعالیت‌های مکرر مچ دست یا انگشت‌ها
- بیماری‌های مزمن مفاصل مانند آرتریت
به گفته‌ی mayoclinic طبق شواهد آکادمی جراحان ارتوپدی آمریکا، کیست گانگلیون در زنان شایع‌تر از مردان است. عواملی که ممکن است خطر ابتلا به کیست گانگلیونی را افزایش دهند عبارت‌اند از:
- جنسیت و سن: کیست گانگلیون می‌تواند در هر فردی و در هر سنی ایجاد شود اما در زنان ۲۰ تا ۴۰ سال شیوع بالاتری دارد
- آرتروز: افرادی که دچار آرتریت و ساییدگی در مفاصل انگشتان خود هستند بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به کیست‌های گانگلیونی قرار دارند
- آسیب‌دیدگی قبلی مفصل یا تاندون: مفاصل یا تاندون‌هایی که در گذشته دچار آسیب‌دیدگی شده‌اند در معرض ابتلا به کیست‌های گانگلیونی قرار دارند
درمان کیست مچ دست یا گانگلیون
بیشتر کیست‌های گانگلیونی بدون درمان از بین می‌روند. اگر کیست باعث درد و ناراحتی نشود معمولاً درمان لازم نیست. پزشک ممکن است نکات زیر را به شما گوشزد کند:
- از تحمیل فشار زیاد به دست و مچ خودداری کنید
- از مچ‌بند استفاده کنید زیرا بی‌حرکتی در کوچک شدن کیست موثر است
- اگر کیست گانگلیون روی مچ پا قرار دارد کفشی بپوشید که با کیست تماس نداشته باشد
- اگر کیست گانگلیون باعث درد شده یا حرکت دست را محدود کرده است، پزشک ممکن است آن را تخلیه کند. در طی این روش مایع درون کیست با یک سرنگ تخلیه می‌شود
- درصورتی‌که درمان‌ها ذکرشده موثر نباشند برداشتن کیست با جراحی گزینه بعدی خواهد بود
آیا می‌توان از ابتلا به کیست گانگلیون پیشگیری کرد؟
هیچ راه شناخته‌شده‌ای برای پیشگیری از کیست گانگلیونی وجود ندارد. اگر مستعد ابتلا به این نوع کیست باشید حتی پس از جراحی نیز امکان عود مجدد کیست مچ دست وجود دارد.
درمان خانگی کیست مچ دست یا گانگلیون
اگر دچار کیست مچ دست هستید خبر خوب این است که حدود ۵۸ درصد این کیست‌ها به‌مرورزمان خودبه‌خود برطرف می‌شوند. پزشک ممکن است پس از معاینه مچ دست نکات زیر را توصیه نماید:
- استفاده از مسکن‌هایی مانند استامینوفن، ناپروکسن یا ایبوپروفن برای تسکین درد
- استفاده منظم از کمپرس گرم به‌منظور بهبود گردش خون و تخلیه سریع‌تر مایعات درون کیست
- اجتناب از حرکات مکرر مچ و دست جهت کاهش فشار بر مفصل مچ دست
- اگر کیست گانگلیونی روی مچ پا قرار دارد پوشیدن کفش‌هایی که به کیست فشار وارد نکند
چند نکته مهم در خصوص درمان خانگی کیست گانگلیون:
- هرگز سعی نکنید خودتان کیست را با سوراخ کردن، سوزن زدن یا برش دادن تخلیه کنید. این کار نه‌تنها مؤثر نیست بلکه منجر به عفونت جدی کیست می‌شود
- با جسم سنگین به کیست ضربه نزنید. ضربه زدن به کیست با یک جسم سخت یک روش عامیانه و قدیمی برای از بین بردن کیست گانگلیون است. این روش عامیانه کمکی به درمان کیست نمی‌کند و فرجامی به‌جز آسیب مفصل و عفونت کیست نخواهد داشت
روش جراحی برای برداشتن کیست مچ دست
اگر پزشک شما تشخیص داد که برای کیست مچ دست شما جراحی بهترین گزینه است دستورالعمل‌هایی را به‌منظور آماده شدن برای جراحی به شما گوشزد خواهد کرد و احتمالاً شما را به یک جراح و ارتوپد ارجاع خواهد داد. برداشتن کیست گانگلیون معمولاً با بی‌حسی موضعی و گاهی با بیهوشی عمومی انجام می‌شود. قبل از جراحی، پزشک یک خط بالای کیست می‌کشد تا محل برش را مشخص کند. در طول جراحی، پزشک ناحیه درمان را بی‌حس کرده و در امتداد خط با چاقوی جراحی برش می‌دهد تا کیست را خارج کند. پس از برداشتن کیست، ناحیه جراحی را بخیه می‌زند تا پوست بهبود یابد.
جراحی کیست گانگلیون نسبت به سایر روش‌ها چه مزایایی دارد؟
اگر کیست مچ دست بزرگ و دردناک باشد بهترین راه درمان آن جراحی است. جراحی منبع درد و آزردگی را به‌طور کامل از بین می‌برد. البته احتمال عود مجدد کیست پس از جراحی دور از انتظار نیست. برخی افراد هرگز درد یا محدودیت حرکتی ناشی از کیست را تجربه نمی‌کنند زیرا کیست به‌اندازه‌ای کوچک است که تداخلی در عملکرد مچ دست ندارد. در این موارد بسته به تشخیص پزشک معمولاً نیازی به جراحی نیست.
عوارض جراحی کیست گانگلیون چیست؟
مانند هر نوع عمل جراحی، در عمل کیست گانگلیونی نیز احتمال بروز عفونت محل جراحی وجود دارد. واکنش آلرژیک به ماده بیهوشی یا ماده بی‌حسی موضعی و حساسیت به بخیه‌های استفاده‌شده از سایر خطرات احتمالی این جراحی است. آسیب به تاندون‌ها، اعصاب یا رباط‌های اطراف کیست و کاهش دامنه حرکتی مچ دست از عوارض نادر جراحی کیست گانگلیونی است. پس از برداشتن کیست گانگلیونی روند بهبودی سریع است. میزان عود کیست از فردی به فرد دیگر متفاوت است اما یک مطالعه معتبر نشان داده است که میزان عود کیست مچ دست به‌طور میانگین ۲۹٫۷ درصد است.
نکات مهم پس از جراحی کیست مچ دست
پس از جراحی بهتر است تا چند روز استراحت کنید. استراحت باعث می‌شود که محل جراحی با سرعت بیشتری بهبود یابد. برای به کاهش درد و جلوگیری از تحریک محل جراحی، از حرکت دادن دست و مچ خود خودداری کنید. فعالیت‌های سبک و غیرتکراری مانند نوشتن یا حمل اشیای سبک بلامانع است. پس از عمل، پزشک تمرینات انگشتی را به شما آموزش خواهد داد تا توان و کشش انگشتان به حالت طبیعی خود بازگردد.
ممکن است بعد از جراحی درد داشته باشید. استفاده از پمادهای بی‌حس‌کننده موضعی و داروهای مسکن برای تسکین این دردها مفید است. گاهی نیز پس از عمل تورم و التهاب در محل جراحی ظاهر می‌شود. تورم را می‌توان با کمپرس یخ درمان کرد. عفونت محل جراحی یکی از عوارض نادر پس از برداشتن کیست گانگلیونی است. پزشک ممکن است برای جلوگیری از گسترش عفونت آنتی‌بیوتیک تجویز کند. همواره پانسمان و زخم را تمیز نگه دارید تا از عفونی شدن موضع جلوگیری شود.
نکات مهم پیش از مراجعه به پزشک
آنچه قبل از مراجعه به پزشک اهمیت دارد پاسخ سوالاتی است که می‌تواند به تشخیص بهتر کیست و درمان آن کمک کند، ازجمله:
- مدت ظاهرشدن کیست
- میزان تغییرات اندازه کیست
- آیا تابه‌حال به مفصل مچ دست آسیبی رسیده است؟
- آیا مبتلا به آرتروز هستید؟
- چه داروها و مکمل‌هایی را به‌طور منظم مصرف می‌کنید؟
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
سلام من ۱۳ سالمه و چند ماه پیش یه برامدگی روی دستم راستم دیدم تحقیق کردم دیدم کیست مچ دست هستش اولش کیست کاملا قابل مشاهده بود و بزرگ بود ولی دردی نداشت. به تدریج کوچکتر میشد که حدودا از ۲ هفته پیش قابل دیدن نبود تا اینکه چند روز پیش شروع کرد به درد کردن و دردش زیاد بود جوری که وقتی دستم رو تکون میدادم و باهاش کاری انجام میدم خیلی درد میکنه. چه کار کنم که دردش کمتر بشه تا راحت تر بتونم دستم رو تکون بدم؟
در ضمن من ۱ سال و ۶ ماهه که کلاس والیبال هم میروم
سلام به شما
این موضوع نیاز به معاینه مستقیم پزشک متخصص ارتوپدی داره. انجام تصویربرداری هم ضروری هست. باید با والدین خودتون صحبت کنین تا از مداخله ارتوپد کمک بگیرن.