کیست چشم + انواع کیست‌های چشمی و پلک چشم
پلک برای مرطوب نگه داشتن چشم یک ماده روغنی توسط غدد خود تولید می‌کند. اگر این غدد مسدود شوند تبدیل به کیستی متورم به نام شالازیون می‌شوند. علاوه بر شالازیون چندین کیست دیگر ازجمله کیست گل‌مژه و کیست پاپیلومای چشمی در ناحیه چشم به‌وجود می‌آیند که در این مقاله از مجله سلامت هومکا به‌طور جامع به آن‌ها خواهیم پرداخت.
کیست چشم شالازیون چیست؟
شالازیون یک برجستگی جوش مانند و قرمز بر روی پلک چشم است و گاهی به آن کیست پلک چشم یا کیست میبومین هم گفته می‌شود. زمانی که یک غده روغنی به نام میبومین در پلک مسدود شود این کیست به‌آرامی تشکیل می‌شود. کیست چشمی شالازیون معمولاً در ابتدای به وجود آمدن دردناک است اما پس از مدت کوتاهی درد برطرف می‌شود.
شالازیون غالباً در پلک بالایی ایجاد می‌شود اما احتمال بروز آن در پلک پایین نیز وجود دارد. به‌طورکلی کیست پلکی شالازیون در بزرگ‌سالان ۳۰ تا ۵۰ سال شیوع بیشتری دارد. اگرچه این کیست چشمی در کودکان کمتر دیده می‌شود اما بروز آن غیرممکن نیست.
آیا شالازیون کیست گل‌مژه است؟
شالازیون گل‌مژه نیست. گل‌مژه به برجسته شدن پلک بر اثر عفونت باکتریایی گفته می‌شود و معمولاً دردناک است اما شالازیون به‌طورکلی دردناک نیست و ماهیت چرکی ندارد.
چه عواملی باعث ایجاد کیست چشم می‌شوند؟
کیست پلک چشم شالازیون زمانی پدیدار می‌شود که منفذ غده چربی در پلک مسدود شده باشد. در غده مسدود شده چربی به‌تدریج انباشته شده و در نهایت تبدیل به یک کیست متورم می‌شود. بعضی از دلایل بسته شدن منفذ غده چربی عبارت‌اند از:
- روزاسه (یک بیماری پوستی که باعث آکنه می‌شود)
- بلفاریت مزمن و التهاب پلک
- درماتیت سبورئیک (پوسته‌پوسته و قرمز شدن پوست)
- بیماری سل
- عفونت‌های ویروسی
علائم کیست پلک چشم شالازیون چیست؟
علائم زیر در افراد مبتلا به کیست پلک یا شالازیون بروز می‌کند:
- برآمدگی بدون درد معمولاً در پلک بالا
- سوزش خفیف که باعث آبریزش چشم می‌شود
- در کیست‌های بزرگ تاری دید ناشی از فشار کیست بر کره چشم
تشخیص کیست شالازیون
برای تشخیص و درمان کیست چشمی شالازیون باید به چشم‌پزشک مراجعه کنید. چشم‌پزشک پس از معاینه، داروهای موردنیاز برای بهبود کیست پلکی را تجویز می‌کند. در معاینه چشم‌پزشکی موارد زیر مدنظر خواهد بود:
- سوابق درمانی: پزشک در خصوص بیماری‌های قبلی و سابقه درمانی شما سوالاتی خواهد پرسید زیرا بیماری‌های گذشته یا فعلی در تشکیل کیست‌های چشمی نقش مهمی دارند
- معاینه بخش خارجی چشم: پزشک پلک، مژه‌ها و پوست شما را معاینه می‌کند
- معاینه کامل پلک: چشم‌پزشک از ابزارهای مخصوص برای بررسی غدد و مژه‌ها استفاده می‌کند
نکات مهم برای درمان خانگی کیست پلکی
رعایت نکات زیر پس از معاینه چشم‌پزشکی می‌تواند به بهبود سریع‌تر کیست شالازیون کمک کند. به یاد داشته باشید که هرگز کاری را خودسرانه و بدون مشورت با چشم‌پزشک انجام ندهید. کیست چشمی را هیچ‌وقت فشار ندهید یا سعی نکنید آن را تخلیه کنید. فشاردادن کیست می‌تواند به اجزای داخلی چشم آسیبب بزند. راهکارهای خودمراقبتی برای کیست پلکی شامل موارد زیر است:
- کمپرس گرم: یک دستمال تمیز را با آب گرم خیس کنید. آن را به مدت ۱۵ دقیقه روی پلک کیستی نگه دارید. این کار را حداقل سه بار در روز انجام دهید تا به باز شدن غده چربی کمک کند
- ماساژ: روزی چند بار به‌آرامی پلک را با دست‌هایی تمییز ماساژ دهید. ماساژ ملایم می‌تواند به باز شدن غده چربی کمک کند
- رعایت بهداشت چشم: تا زمانی که به کیست پلک مبتلا هستید از آرایش چشم خودداری کنید. پس از تخلیه شدن شالازیون، محل را همواره تمیز نگه دارید و از دست زدن به چشم خودداری کنید
اگر طبق دستورالعمل چشم‌پزشک شالازیون پس از مدتی درمان نشد ممکن است پزشک تخلیه مایع داخل کیست را در نظر بگیرد. این کار از طریق یک برش کوچک بر روی کیست انجام می‌شود. همچنین گاهی برای کاهش تورم و التهاب به تزریق استروئید نیاز است.
درمان کیست چشم چقدر طول می‌کشد؟
با رعایت دستورات پزشکی کیست شالازیون در عرض یک هفته بهبود می‌یابد. البته بسته به‌اندازه کیست ممکن است چهارتا شش هفته نیز بهبودی آن طول بکشد. امکان عود شالازیون وجود دارد بنابراین برای کمک به پیشگیری از مبتلا شدن مجدد، نکات ذکرشده در این مقاله را رعایت نمائید.
چه زمانی باید به چشم‌پزشک مراجعه کرد؟
اگر مبتلا به شالازیون یا سایر کیست‌های چشمی هستید به دنبال درمان خانگی نباشید. کیست‌های چشمی اگر عفونی شوند پیامدهای جدی برای فرد مبتلا به دنبال خواهند داشت. بنابراین لازم است که در صورت مشاهده هرگونه تورم و کیست در ناحیه چشم به پزشک مراجعه نمائید.
به گفته‌ی وب‌سایت my.clevelandclinic می‌توان با رعایت بهداشت چشم از ابتلا به کیست شالازیون پیشگیری کرد. بعضی از ارکان مهم برای بهداشت چشم عبارت‌اند از:
- شستن مرتب دست‌ها: دست‌های خود را همواره به‌طور کامل و مرتب بشویید. عادت دست زدن به چشم را ترک کنید و اگر مجبور به چنین کاری شدید حتماً دستتان تمیز باشد
- بهداشت لنز تماسی: اگر از لنز تماسی استفاده می‌کنید حتماً قبل از برداشتن لنز دست‌های خود را با آب و صابون بشویید
- شستشوی صورت: قبل از رفتن به رختخواب و پس از بیدار شدن هر روز صورت خود را بشویید تا آلودگی و چربی از پوست پاک شود. پزشک ممکن است توصیه کند که پلک‌های خود را با محلول شستشوی مخصوص یا شامپو بچه تمیز کنید به‌خصوص اگر پوست شما مستعد بیماری بلفاریت باشد
- بهداشت لوازم آرایشی: تمام لوازم آرایش قدیمی یا تاریخ مصرف گذشته را دور بریزید. حتماً هر دو تا سه ماه یک‌بار ریمل و سایه چشم را تعویض کنید. هرگز از لوازم آرایشی دیگران استفاده نکنید
کیست گل مژه
گل مژه یک توده کیست‌مانند عفونی، قرمز و دردناک در لبه پلک است که شبیه یک جوش پوستی به نظر می‌رسد. کیست گل مژه‌ها پر از چرک است و اغلب در قسمت بیرونی پلک ایجاد می‌شود اما گاهی اوقات نیز در قسمت داخلی پلک شکل می‌گیرند. در بیشتر موارد، گل مژه پس از چند روز خودبه‌خود ناپدید می‌شود اما در صورت ادامه‌دار بودن نیاز به درمان آنتی‌بیوتیکی دارد.
علائم کیست گل‌مژه چیست؟
علائم و نشانه‌های گل‌مژه عبارت‌اند از:
- وجود یک توده قرمز جوش مانند بر روی پلک
- درد پلک
- تورم پلک
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
ازآنجایی‌که کیست گل‌مژه حاصل یک عفونت باکتریایی است و در ناحیه حساس چشم بروز کرده باید در اسرع وقت برای درمان به چشم‌پزشک مراجعه کنید. در صورت گسترش عفونت از کیست به داخل چشم ساختارهای داخلی چشم تحت تأثیر قرار خواهد گرفت و بر بینایی تأثیری مخرب خواهد گذاشت. وجود هرگونه تورم و قرمزی در چشم و یا بر روی پلک‌ها نشانه هشداردهنده برای بروز بیماری‌های چشمی است. چشم‌پزشک با معاینه چشم و پلک قادر است نوع کیست را تشخیص دهد. پزشک ممکن است از ابزارهای مخصوص برای معاینه استفاده کند.
علت گل مژه
کیست گل مژه در اثر عفونت غدد چربی در پلک ایجاد می‌شود. معمولاً باکتری‌های گونه استافیلوکوک عامل این عفونت‌ها هستند. عوامل افزایش‌دهنده خطر ابتلا به گل مژه شامل موارد زیر است:
- لمس چشم با دست‌های آلوده
- ضدعفونی نشدن لنزهای تماسی
- پاک نکردن آرایش قبل از خوابیدن
- استفاده از لوازم آرایشی منقضی‌شده
- مبتلا بودن به بلفاریت
- مبتلا بودن به بیماری پوستی روزاسه
چگونه می‌توان از ابتلا به گل مژه پیشگیری کرد؟
دست‌هایتان را همواره پاکیزه نگه دارید زیرا بیشتر بیماری‌های عفونی از طریق دست‌های آلوده منتقل می‌شوند. بدین منظور می‌توان از آب گرم و صابون و یا از ضدعفونی‌کننده‌های الکلی استفاده کرد. از تمیز بودن لنزهای تماسی خود اطمینان حاصل کنید. اگر لنزهای تماسی آلوده به باکتری باشند خطر بیماری‌های عفونی بسیار نزدیک خواهد بود. استفاده از کمپرس گرم در جلوگیری از عود کیست گل مژه و تسکین التهاب مفید است. اگر دچار بلفاریت هستید طبق دستورالعمل پزشک از چشم خود مراقبت کنید.
درمان گل مژه به چه صورت است؟
استفاده از کمپرس گرم در کنار استفاده از داروهای تجویزشده می‌تواند روند بهبودی را تسریع کند. درمان‌های رایج برای بهبود گل مژه به شرح زیر است:
- تجویز آنتی‌بیوتیک: پزشک ممکن است قطره آنتی‌بیوتیک چشمی یا کرم آنتی‌بیوتیک موضعی را تجویز کند. اگر عفونت به بافت‌های اطراف گسترش پیدا کند و یا عفونت مزمن شود، ممکن است پزشک آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی را تجویز نماید
- جراحی: اگر گل مژه با روش دارویی برطرف نشود پزشک ممکن است برای تخلیه چرک بریدگی کوچکی در آن ایجاد کند تا مایع داخل کیست خارج شود
کیست پاپیلومای چشمی
پاپیلومای چشم یکی از شایع‌ترین تومورهای خوش‌خیم پلک است. تومور پاپیلوما مانند یک کیست پوستی به رنگ پوست، صورتی و گاهی قهوه‌ای تیره است و بیشتر در افراد میان‌سال یا مسن ایجاد می‌شود.
علت ایجاد کیست و یا تومورهای پاپیلومای چشمی چیست؟
کیست پاپیلومای چشم به دلایل مختلف ایجاد می‌شود. پوست پلک اگرچه نازک‌ترین پوست بدن است اما ساختار آن پیچیده‌تر از آن چیزی است که به‌ظاهر می‌بینیم. پلک‌ها بافت پوستی و عضله دارند. داخل پلک غشای ملتحمه قرار دارد که یک پرده شفاف و نازک است که سطح داخلی پلک را می‌پوشاند. پلک همچنین دارای یک لایه فیبری است که به حرکت کره چشم کمک می‌کند. هم تومورهای خوش‌خیم و هم بدخیم توانایی رشد در بافت پلک را دارند و به تومورهای ملتحمه نیز معروف هستند و بیشتر وضعیت خوش‌خیم دارند. علت بروز پاپیلوما پلکی بستگی به نوع تومور دارد:
- یک نوع تومور پاپیلوما توسط ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می‌شود. اگر هنگام لمس چشم، انگشتان شما آلوده به HPV باشد می‌تواند پلک را آلوده کند
- اگر پاپیلوما از نوع سلول‌های سنگفرشی باشد زمانی پدید می‌آید که سلول‌های پوست پلک به‌صورت خارج از کنترل تکثیر شوند. تاکنون دلیل واضحی برای بروز این نوع پاپیلوما‌ها کشف نشده است
- اگر پاپیلوما از نوع مولوسکوم باشد ناشی از یک عفونت ویروسی است که توسط یک ویروس DNAدار به نام ویروس MC ایجاد می‌شود. این ویروس در کودکان از طریق تماس پوستی و در بزرگ‌سالان نیز از طریق رابطه جنسی و یا تماس پوستی منتقل می‌شود
- پاپیلوماهای پلک سباسه به دلیل مسدود شدن غدد مرتبط با فولیکول‌های مژه ایجاد می‌شوند
علائم پاپیلومای پلک چیست؟
تومور پاپیلومای چشمی یا پلکی ممکن است به‌صورت تکی و یا به‌صورت خوشه‌ای رشد کند. در بعضی موارد سطح کیست صاف و گاهی ناهموار است. پاپیلومای پلک ممکن است به رنگ پوست اطراف آن باشد و یا صورتی و یا قهوه‌ای باشد. پاپیلومای پلکی بدون درد است اما احتمال بروز التهاب نیز وجود دارد.
درمان تومور پاپیلومای پلک چگونه است؟
به دلیل اینکه کیست پاپیلوم پلک دردناک نیست و رشد آهسته دارد برخی افراد آن را نادیده می‌گیرند و کیست را به حال خود رها می‌کنند. گاهی دیده می‌شود برخی افراد حتی ماه‌ها یا سال‌ها دچار تومور پاپیلومای پلکی هستند و به دنبال درمان نرفته‌اند. چه خوب است این را بدانیم که هر نوع ضایعه و تغییر بافت در محدوده چشم بسیار حساس است و باید در اسرع وقت به چشم‌پزشک مراجعه کرد.
در طی معاینه، چشم‌پزشک نوع کیست را تشخیص داده و بر اساس اندازه، نوع و عفونی یا غیرعفونی بودن آن داروهای متناسب را تجویز می‌کند. گاهی اوقات، پاپیلوم پلک به دلیل سنگینی، باعث افتادگی پلک می‌شود. در چنین حالتی پزشک احتمالاً کیست را با جراحی خارج می‌کند.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
