سکته قلبی در جوانان + دلایل مختلف سکته قلبی در جوانان
تا یک دهه قبل مرگ ناگهانی جوانان به دلیل مشکلات قلبی ازجمله سکته بسیار نادر بود و حمله‌های قلبی بیشتر با نقص‌های مادرزادی ارتباط داشتند. اما چندین سال است که آمار مرگ‌ومیر در جوانان به دلیل سکته قلبی در حال افزایش است به‌طوری‌که اکنون از هر ۵ بیمار حمله قلبی ۱ نفر کمتر از ۴۰ سال سن دارد. اما چه شده است که جوانان زیر ۴۰ سال دچار سکته قلبی می‌شوند؟ علائم سکته قلبی در جوانان چیست و چگونه می‌توان از آن پیشگیری کرد؟ با توجه به نیاز جوانان به اطلاعات حیاتی و مفید در این زمینه، این مقاله با هدف آشنایی هرچه بیشتر شما و کمک به پیشگیری از حمله‌های قلبی در جوانان تهیه شده است.
اهمیت موضوع سکته قلبی در نوجوانان و جوانان
مرگ ناگهانی جوانان به دلیل سکته قلبی، پایان زودهنگام و ناباورانه زندگی‌هایی است که به دلایل مختلفی ازجمله سبک زندگی ناسالم، ابتلا به بیماری‌های قلبی و گاهی عفونی رخ می‌دهد. در سکته قلبی تمام فعالیت‌های قلب، تنفس و جریان خون به‌طور ناگهانی متوقف می‌شود و در طی چند ثانیه علائم حیاتی رو به افول می‌روند.
در بعضی موارد، مرگ ناگهانی قلبی در جوانان به دلیل نقص‌های قلبی پنهان مادرزادی است و معمولاً این مشکلات از بدو تولد با فرد همراه بوده‌اند. اما در بسیاری موارد بالا رفتن سطح کلسترول خون، افزایش فشار خون و مصرف دخانیات و ابتلا به بیماری‌هایی مثل کووید-۱۹ در بروز این عارضه تأثیر دارند. حمله‌هایی که به دلیل مشکلات قلبی مادرزادی رخ می‌دهند یکی از دلایل اصلی مرگ ناگهانی جوانان در حین فعالیت بدنی به‌ویژه ورزش‌های رقابتی و قهرمانی است.
بر اساس منابع معتبر، از هر ۵۰۰۰۰ ورزشکار سالانه ۱ نفر به دلیل مشکلات قلبی جان خود را از دست می‌دهد. اگر به مسابقات ورزشی اخیر نگاهی گذرا داشته باشیم می‌توانیم حمله قلبی اریکسن در بازی دانمارک و فنلاند در یورو ۲۰۲۰ را به خاطر آوریم. البته این موضوع تنها محدود به ورزشکاران حرفه‌ای نیست بلکه سکته قلبی به دلایل مختلف ازجمله فشارهای عصبی و گرفتگی عروق در جوانان در حال افزایش است که یک زنگ خطر برای همه ما محسوب می‌شود.
علت سکته قلبی در جوانان چیست؟
سکته قلبی یک وضعیت اورژانسی است که به دلیل انسداد شریان‌ها، جریان خون به قلب متوقف می‌شود. اگر بیش از چند دقیقه خون به عضله قلب نرسد سلول‌ها به دلیل کمبود اکسیژن کارایی خود را از دست می‌دهند و قلب ضربان خود را از دست خواهد داد. گاهی نیز ایست قلبی اختلال در سیگنال‌های الکتریکی عامل ازکارافتادن قلب است. قلب همانند یک پمپ طبیعی عمل می‌کند و برای فعالیت خود به منبع الکتریکی نیاز دارد.
سیستم الکتریکی متشکل از رشته‌های عصبی است که تنظیم ضربان و ریتم آن را بر عهده دارند. بنابراین زمانی که فرد دچار تپش قلب می‌شود و یا ضربان قلب نامنظم دارد حاکی از این است که سیستم الکتریکی قلب دچار مشکل شده است. هر عاملی که باعث گرفتگی عروق، فشار سنگین و ناگهانی بر قلب شود و یا سیستم الکتریکی را مختل کند فرد را در معرض سکته و ایست قلبی قرار می‌دهد. بعضی از عواملی که منجر به مرگ ناگهانی در جوانان می‌شوند عبارت‌اند از:
ضخیم شدن ماهیچه قلب
شایع‌ترین علت مرگ ناگهانی قلبی در جوانان یک بیماری ژنتیکی است که باعث ضخیم شدن بیش‌ازحد عضله قلب می‌شود (کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک). ضخیم شدن باعث دشوار شدن پمپاژ خون می‌شود و می‌تواند قلب را تحت فشار سنگین قرار دهد.
اختلالات ریتم قلب و سکته قلبی در جوانان
سندرم QT یک اختلال آریتمی است که منجر به ضربان قلب سریع و نامنظم شود. سندرم QT ممکن است از بدو تولد به‌صورت مادرزادی وجود داشته و یا ناشی از یک بیماری زمینه‌ای و یا عوارض جانبی بعضی از داروها باشد.
ضربه به قفسه سینه
اگر ضربه به قفسه سینه شدید باشد باعث مرگ ناگهانی قلبی می‌شود، در ورزش‌هایی که احتمال برخورد فیزیکی وجود دارد این نوع مرگ نیز دیده می‌شود. ضربه محکم به قفسه سینه به عضله قلب آسیب نمی‌زند بلکه سیگنال‌های الکتریکی قلب به‌طور ناگهانی متوقف می‌شوند.
نقایص مادرزادی قلبی
مشکلات مادرزادی ساختار قلب باعث کاهش جریان خون در بدن و مرگ ناگهانی می‌شوند.
دیابت و سکته قلبی در جوانان
جوانانی که مبتلا به دیابت هستند ۲ تا ۴ برابر بیشتر از سایر جوانان در معرض خطر مرگ ناشی از بیماری قلبی هستند. دیابت به شرایطی گفته می‌شود که قند خون از محدوده مجاز فراتر رود. زمانی که قند خون بالا باشد رگ‌های قلبی آسیب می‌بینند و احتمال تجمع چربی در شریان‌ها و ایجاد تصلب شرایین نیز افزایش می‌یابد.
اضافه وزن و چاقی و سکته قلبی در جوانان
اضافه وزن به دلایل مختلفی بر خطر سکته قلبی تأثیر قابل‌توجهی دارد. وزن اضافی تقاضای خون از سوی بدن را بالا می‌برد و ازاین‌رو قلب مجبور است با زحمت و سختی بیشتری خون را برای بدن فراهم کند. این فشار مضاعف باعث ضخیم شدن بافت قلب و اختلال در عملکرد آن می‌شود. حتی اگر دیابت و فشار خون نیز نداشته باشید چاقی به‌تنهایی خود یک عامل خطر است.
فشار خون بالا و سکته قلبی در جوانان
این روزها جوانان بسیار بیشتر از سالیان گذشته در معرض فشار خون بالا قرار دارند. استرس‌های مختلف، زندگی ماشینی و کم‌تحرکی، مصرف فست فودها و غذاهای فرآوری شده و استعمال دخانیات از عوامل زمینه‌ساز ابتلا به فشار خون هستند. فشار خون بالا یکی از جدی‌ترین عوامل خطر برای بیماری‌های قلبی و عروقی است. همان‌طور که در مورد رشد فزاینده حمله‌های قلبی در جوانان گفتیم متأسفانه ابتلا به فشار خون نیز در جوان با سرعت بالایی در حال افزایش است. فشار خون بالا باعث ضخیم شدن ماهیچه‌های قلب، آسیب به رگ‌های خونی و افزایش خطر حمله قلبی می‌شود.
استعمال دخانیات
سیگار و قلیان از عوامل خطر اصلی حمله قلبی هستند. از میان تمام مواردی که در بروز حملات قلبی در جوانان نقش دارند، سیگار و قلیان از مهم‌ترین عوامل خطر به‌حساب می‌آیند. خطر حمله قلبی با تعداد نخ‌های سیگار و تعداد پک‌های قلیان نسبت مستقیم دارد. مصرف چند نخ سیگار در طول روز خطر حمله قلبی را در مقایسه با افراد غیرسیگاری بیش از دو برابر افزایش می‌دهد.
ابتلا به کووید-۱۹
یکی از عوارض ابتلا به کووید-۱۹ در برخی افراد ابتلا به مشکلات قلبی است که این موضوع نیز در بالا رفتن آمار حمله‌های قلبی در جوانان بی‌تأثیر نیست. افزایش استرس در طی همه‌گیری و ترس از دست دادن عزیزان از دیگر مشکلات روانی بود که فشار بر سیستم عصبی و قلب را دوچندان کرد.
آیا می‌توان از مرگ ناگهانی در جوانان پیشگیری کرد؟
اگر جوانی در معرض خطر بیماری‌های قلبی باشد، متخصص قلب و عروق احتمالاً به وی توصیه می‌کند که از ورزش‌های رقابتی و حرفه‌ای اجتناب کند. بسته به شرایط زمینه‌ای، ممکن است دارو یا جراحی برای کاهش پیامدهای بیماری قلبی مدنظر قرار گیرد. برای مثال، در زمانی که سیستم الکتریکی قلب دچار اختلال است یک دستگاه به نام دفیبریلاتور قلبی قابل کاشت (ICD) در قفسه سینه قرار می‌گیرد تا ریتم قلب را به‌طور مداوم کنترل کند.
علاوه بر این، مدیریت سبک زندگی مؤثرترین سپر ما در پیشگیری از هرگونه بیماری قلبی است. برخوردار بودن زندگی سالم در کاهش خطر سکته قلبی بسیار مهم است. به گفته‌ی وب‌سایت mayoclinic برای بهبود سلامت قلب پیروی از اقدامات زیر کمک‌کننده است:
- ورزش: روزانه ۳۰ دقیقه ورزش و فعالیت بدنی برای حداقل ۵ روز در هفته به بهبود وضعیت قلب کمک می‌کند. اگر سابقه حمله قلبی یا جراحی داشته‌اید در این مورد با پزشک خود صحبت کنید
- پیروی از رژیم غذایی مناسب: از مصرف غذاهای حاوی چربی‌های اشباع، نمک و شکر خودداری کنید و غلات کامل، میوه و سبزی و پروتئین‌های بدون چربی مثل ماهی و لوبیا را مصرف کنید
- حفظ وزن سالم: اضافه وزن خطر ابتلا به چربی خون بالا، فشار خون و دیابت را افزایش می‌دهد
- سیگار و الکل را کنار بگذارید
- چکاپ‌های روتین مانند کلسترول، فشار خون و قند خون را منظم انجام دهید و آن را مدیریت کنید
- سعی کنید استرس خود را مدیریت کنید
علائم سکته قلبی در جوانان چیست؟
شاید برایتان سوال باشد که چگونه والدین، مربیان و اطرافیان متوجه شوند که یک جوان در معرض خطر مرگ ناگهانی قلبی است؟ علائم سکته قلبی در همه یکسان نیست. برای مثال، برخی افراد علائم خفیفی دارند در حالی‌که برخی دیگر علائم شدیدتری دارند و در برخی نیز قبل از سکته هیچ علامتی بروز نمی‌کند. اما به‌طورکلی، شایع‌ترین علائم حمله قلبی عبارت‌اند از:
- بی‌هوش شدن ناگهانی (سنکوپ)
- تنگی نفس یا درد قفسه سینه (این علائم می‌تواند نشانه‌ای از مشکل قلبی باشد. اگرچه در بعضی دیگر از بیماری‌ها مثل آسم نیز چنین علائمی بروز می‌کند)
- دردی که به شانه، بازو، پشت، گردن، فک، دندان‌ها یا گاهی اوقات بالای شکم گسترش می‌یابد
- عرق سرد
- خستگی
- سوزش سر دل یا سوءهاضمه
- سبکی سر یا سرگیجه ناگهانی
- حالت تهوع
- تنگی نفس
علائم سکته قلبی در زنان ممکن است متفاوت باشد و علائم غیرمعمولی مانند درد خفیف یا شدید گردن، بازو یا پشت ظاهر شود. همان‌طور که بیان شد در برخی افراد حملات قلبی به‌طور ناگهانی و بدون علامت رخ می‌دهند اما در بسیاری نیز چند ساعت یا چند روز قبل از سکته علائم و نشانه‌های هشداردهنده‌ای ظاهر می‌شود.
درد قفسه سینه که با استراحت و گذر زمان از بین نمی‌رود، یکی از این علامت‌های هشداردهنده است. داشتن سابقه خانوادگی مرگ قلبی، احتمال ابتلا به همان نوع حمله قلبی را افزایش می‌دهد. در این موارد باید با متخصص قلب مراجعه کنید تا معاینات چکاپی انجام شود و از هرگونه مشکل قلبی پیشگیری شود.
آزمایشات غربالگری بیماری‌های قلبی برای جوانان
- آزمایش سنجش میزان کلسترول خون: اگر سطح LDL یا کلسترول بد بالا باشد می‌تواند منجر به رسوب چربی در شریان‌های قلبی شده و خطر سکته را افزایش دهد
- آزمایش اندازه‌گیری سطح گلوکز خون: در آزمایش FBS احتمال ابتلا به دیابت ارزیابی می‌شود. دیابت یکی از فاکتورهای خطر برای وقوع حمله قلبی است
- آزمایش تعیین میزان پروتئین واکنشی C: در این آزمایش مقدار پروتئین التهابی CRP در خون بررسی می‌شود. زمانی که بدن دچار التهاب باشد، سطوح پروتئین واکنشی C در خون افزایش می‌یابد
- اندازه‌گیری فشار خون: با این روش میزان فشار وارد بر سیستم قلب و عروق ارزیابی می‌شود.
بهتر است بدانید که شما می‌توانید از خدمات تست چربی خون در خانه هومکا نیز استفاده کنید. در اینصورت به راحتی می‌توانید این تست و سایر آزمایشات خون را تحت پوشش بیمه پایه و تکمیلی در منزل انجام دهید. تنها کافی است با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس بگیرید.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
