آسم آلرژیک چیست؟ + روش‌های درمان آسم آلرژیک

آسم بیماری تنفسی شایعی است که برخی کوتاه‌مدت و برخی نیز به‌صورت مادام‌العمر با عوارض و علائم ناشی از آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. به‌طورکلی بارها در مورد آسم جسته‌وگریخته چیزهایی شنیده‌ایم، اما کمتر کسی درباره آسم آلرژیک آگاهی دارد. در بیشتر موارد ابتلا به آسم و آلرژی در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند، چراکه فرد مبتلا به آسم شدیداً آسیب‌پذیر است. در این بخش از هومکا در مورد اینکه چگونه آسم تبدیل به یک بیماری آلرژیک می‌شود صحبت می‌کنیم.

آسم چیست؟

آسم نوعی اختلال یا بیماری است که شاخه‌های نای را درگیر می‌کند. نای همان لوله‌های برونش است که وظیفه دریافت کردن و خارج کردن هوا از ریه را بر عهده دارد. بنابراین زمانی که فرد مبتلا به آسم باشد، لوله‌های برونش به آن صورت که باید عمل نمی‌کنند و تنفس بیمار دچار مشکلات شدید خواهد شد. آسم اقسام متفاوتی دارد و هر یک می‌توانند در علائم و عوارض شدت و ضعف متفاوتی داشته باشند.

اما ارتباط بین آسم و آلرژی چیست و چگونه آسم تبدیل به یک بیماری آلرژیک می‌شود؟ آیا آسم آلرژیک همان آسم است و فقط به این نام معرفی می‌شود؟ در حقیقت آسم آلرژیک یکی از انواع آسم به شمار می‌رود.

آسم و آسم آلرژیک تفاوتی ندارند؟

آسم آلرژیک، یک نوع آسم است که در اثر تماس فرد بیمار با آلرژن ایجاد می‌شود. آلرژن عامل آسم آلرژیک می‌تواند هر چیزی باشد، اما آلرژن‌های تنفسی بیشتر در این عارضه دخیل هستند. گرده‌ها و هاگ کپک‌ها ازجمله آلرژن‌های تنفسی عامل بروز آسم آلرژیک هستند.

ممکن است فرد مبتلا به آسم باشد و آلرژی نداشته باشد، اما در تماس با آلرژن‌ها دچار حساسیت می‌شود. در این صورت علائم آسم تشدید شده و آسم آلرژیک نیز بروز می‌کند. هوایی که تنفس می‌کنیم از راه بینی و نای وارد بدنمان می‌شود و از طریق بینی و نای به لوله‌های برونش هدایت می‌شود. در انتهای هر لوله برونش کیسه‌هایی در سایزهای خیلی کوچک وجود دارند، که اکسیژن را به سمت سلول‌های خونی هدایت می‌کنند.

این کیسه‌ها مجدداً دی‌اکسید کربن را جمع‌آوری می‌کنند و به خارج از بدن ارسال می‌کنند. نوارهای عضلانی اطراف مجرای تنفسی در فرآیند تنفس طبیعی شل می‌شوند و به این صورت هوا به‌راحتی در طول مجرای تنفسی حرکت می‌کند. در یک حمله آسم سه تغییر اصلی موجب می‌شود که هوا راحت حرکت نکند و بیمار دچار زجر تنفسی و اختلال در تنفس شود. این تغییرات عبارت‌اند از:

• تورم مجاری تنفسی: در این حالت جداره داخلی مجاری تنفسی متورم و ملتهب می‌شود و تنفس برای بیمار دشوار خواهد شد
• برونکواسپاسم: در این وضعیت پزشکی نوارهای عضلانی که راه‌های هوایی را در بر می‌گیرند منقبض می‌شوند و سبب تنگ شدن مجرای تنفسی می‌شوند که به آن برونکواسپاسم گفته می‌شود
• تولید مخاط غلیظ: سلول‌های موجود در مجرای تنفسی از حالت طبیعی رشد خارج‌شده، بیشتر مخاط تولید می‌کنند. این مخاط بسیار غلیظ‌تر از حالت نرمال است و در صورت عدم رسیدگی اورژانسی سبب خفگی بیمار می‌شود

زمانی که راه تنفسی تنگ می‌شود، هوا در وارد شدن و خارج شدن از ریه‌ها دچار اختلال خواهد شد. بنابراین با تنگ شدن راه تنفسی بیمار نمی‌تواند به اندازه کافی و طبیعی اکسیژن دریافت کند و در نتیجه به‌سختی نفس می‌کشد.

آسم آلرژیک چیست؟

وقتی‌که فرد در تماس با محرک‌های شایع قرار بگیرد، دچار حمله تنفسی و سایر علائم آلرژیک می‌شود. شوره حیوانات خانگی، مواد شیمیایی، مواد غذایی و گرده گیاهان ازجمله آلرژن‌هایی هستند که می‌توانند فرد را درگیر آسم آلرژیک کنند. زمانی که بیمار در معرض آلرژن قرار می‌گیرد، بدن تلاش می‌کند واکنش نشان دهد و از بدن در برابر این مهاجم فرضی دفاع کند.

پاسخ سیستم ایمنی بر ریه‌ها تأثیر گذاشته و سبب تورم پوشش داخلی ریه، تنگ شدن مجرای تنفسی و یا تولید مخاط خیلی غلیظ در ریه می‌شود. درنتیجه بیمار به سختی می‌تواند نفس بکشد، اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند و دچار زجر تنفسی می‌شود.

آسم آلرژیک برخلاف تصور عموم مردم یکی از شایع‌ترین انواع آسم است. این نوع آسم ممکن است گاهی سبب تهدید زندگی فرد مبتلا نیز بشود و آن زمانی است که شوک آنافیلاکسی رخ دهد. خوب است بدانید که تفاوتی ندارد آسم از نوع غیر آلرژیک باشد یا آلرژیک درهرصورت می‌تواند در مواردی فرد مبتلا را تا پای مرگ نیز ببرد.

بنابراین اگر شما متوجه شدید که آسم دارید و نسبت آلرژن‌ها نگران هستید حتماً باید تحت نظر پزشک باشید. پزشک متخصص آلرژی می‌تواند به شما در تشخیص آلرژن‌هایی که نسبت به آن‌ها حساسیت دارید کمک کند. در این صورت احتمال اینکه مجدداً در معرض آلرژن‌ها قرار بگیرید و دچار حمله آسم شوید، تا حدود زیادی کاهش پیدا می‌کند.

علائم شایع و مشترک بین آسم و آسم آلرژیک

علائم آسم ممکن است خفیف باشد و گاهی نیز ممکن با شدت زیادی خود را نشان داده و بیمار را به شدت درگیر کنند. ازجمله علائم آسم و آسم آلرژی می‌تواند به موارد زیر اشاره نمود:

• احساس تنگی در قفسه سینه
• خس‌خس سینه
• بروز اختلال در تنفس
• تنگی نفس
• سرفه شدید

اغلب مبتلایان به آسم آلرژیک عنوان می‌کنند، وقتی در معرض یا در تماس با آلرژن‌ها و محرک‌های خاصی قرار می‌گیرند، علائم حمله آسم شدت پیدا می‌کند. بنابراین آلرژن‌ها می‌توانند در تشدید بیماری آسم و حملات ناشی از آن نقشه بسزایی داشته باشند. هر حمله آسم می‌تواند علائم و عوارضی از خود برجای بگذارد، بنابراین فرد مبتلا به آسم همواره باید مراقب آلرژن‌ها و محرک‌ها باشد و تا حد امکان از آن‌ها دوری کند.

درصورتی‌که حمله آسم جدی و شدید باشد، مجاری تنفسی به شدت متورم می‌شوند و بیمار به‌سختی می‌تواند نفس بکشد. امکان دارد وخامت حال بیمار به مرحله‌ای برسد که برای تنفس کردن نیاز به فوریت‌های پزشکی داشته باشد.

علل بروز آسم آلرژیک

متخصصین هنوز نتوانستند علت دقیق ابتلای گروهی از افراد به آسم آلرژیک را بیابند و مشخص نیست که چرا برخی دیگر نسبت به آن مصونیت دارند. البته برخی از پزشکان بر این باورند که آسم آلرژیک می‌تواند ریشه ژنتیکی داشته باشد و در خانواده‌های با سابقه آسم شیوع بالاتری داشته باشد.

اکثر افرادی که از آسم آلرژیک رنج می‌برند، علائم دیگر و مشکلات آلرژیک دیگری را نیز تجربه می‌کنند. بیشتر مبتلایان به این آسم از تب یونجه، درماتیت آتوپیک و اگزما رنج می‌برند. به گفته متخصصین ممکن است تغییرات ژنی در بروز این حساسیت آلرژیک تأثیر داشته باشد. همچنین بر این باورند که افراد مبتلا به آسم آلرژیک از ژن‌های مختلف به درمان‌ها پاسخی مختلف می‌دهند. منظور این است که شاید برخی از مبتلایان با ژن‌های خاص به برخی از درمان‌ها پاسخ مثبت ندهند و بهبود پیدا نکنند.

دلیل اینکه مبتلایان به آسم آلرژیک پاسخ مشابه و یکسانی به آن نمی‌دهند این است، که در آلرژن‌ها تفاوت دارند. مثلاً گروهی از مبتلایان به آسم آلرژیک در تماس با گرده گیاهان دچار حمله آسم می‌شوند و گروه دیگر در اثر مصرف آجیل‌های درختی، بنابراین آن‌ها نمی‌توانند نسبت به یک نوع درمانی پاسخ مشابه بدهند.

به گفته‌ی وب‌سایت healthline آسم آلرژیک عوارض مختلفی دارد. یکی از مهم‌ترین عوارض آن آنافیلاکسی است. این واکنش حساسیتی شدید ممکن است با علائم زیر همراه باشد:

• کهیر
• تورم دهان یا صورت
• مشکل در بلع
• اضطراب
• گیجی
• سرفه
• اسهال
• بیهوشی
• گرفتگی بینی
• لکنت زبان

اگر آنافیلاکسی درمان نشود، ممکن است تهدیدکننده‌ی زندگی باشد و شرایط مختلفی مانند ضربان قلب غیرطبیعی، افت فشار خون و ایست قلبی را ایجاد کند.

رایج‌ترین آلرژن‌هایی که سبب بروز حمله آسم آلرژیک می‌شوند

• سوسک‌ها، بزاق و مدفوع سوسک
• گردوغبار
• هاگ‌های کپک
• پوست و یا شوره حیوانات خانگی همچون گربه و سگ
• گرده گیاهان علفی
• گرده گل‌ها و درخت‌ها

بدن در مواجهه با آلرژن‌ها چه واکنشی نشان می‌دهد؟

فرد مبتلا به آسم آلرژیک زمانی که در تماس با یک آلرژن خاص قرار می‌گیرد، سیستم ایمنی بدنش واکنش نشان داده و ایمونوگلوبولین تولید می‌کند. بعد از این آلرژن سبب تحریک سیستم ایمنی می‌شود، Ige مازاد در بدن می‌تواند ترکیبات دیگری آزاد کند. این ترکیبات سبب بروز التهاب و تنگی مجاری تنفسی می‌شوند.

آسم التهاب مزمن مجاری هوایی است که متعاقباً به افزایش انقباض‌پذیریعضله ناف اطراف منجر می‌شود زمانی که ریه دچار التهاب می‌شود، دچار انقباض شده و مسیر آن تنگ‌تر می‌شود. در چنین وضعیتی بیمار به‌سختی می‌تواند نفس بکشد، ضمن اینکه اکسیژن کافی نیز دریافت نمی‌کند. بنابراین اگر بیمار مبتلا به آلرژی یا آسم دچار چنین حالتی شود، می‌گوییم حمله آسم آلرژیک یا حمله آسم رخ داده است.

درمان آسم آلرژیک

برای درمان آسم آلرژیک ضمن اینکه متخصصین طبق علائم و شدت بیمار و بررسی شرایط بیمار روش‌های درمانی مختلفی را تجویز می‌کنند، مبتلایان می‌توانند از درمان‌های خانگی نیز استفاده کنند. پایه و اساس درمان‌های خانگی آسم آلرژیک این است، که فرد مبتلا از محرک‌ها دوری کند. اجتناب از محرک‌هایی که شناخته شده‌اند بهترین و مهم‌ترین روش جهت پیشگیری از بروز و تشدید علائم آسم آلرژیک است.

به‌عنوان‌مثال درصورتی‌که شما یا یکی از اعضای خانواده‌تان مبتلا به آسم آلرژیک هستید و از حیوان خانگی نیز مراقبت می‌کنید، باید در مورد نگهداری از آن تجدید نظر کنید. به‌خصوص اگر شما به شوره بدن حیوانات خانگی همچون سگ و گربه حساسیت دارید، اصلاً نباید در این مورد کوتاهی کنید.

اگر نسبت به گردوغبار حساسیت دارید و یا اینکه آلرژن شما کنه و پشه‌ است، باید آن‌ها را برطرف کنید و اجازه رشد آن‌ها در منزلتان را ندهید. البته شما می‌توانید برای مقاوم شدن در برابر این آلرژن‌ها از روش‌های زیر هم استفاده کنید.

• از روکش‌های ضد حساسیت استفاده کنید
• محیط منزل را خشک نگه دارید
• ملافه‌ها را مرتباً بشویید: برای شستن ملافه‌ها از آب با دمای بالا استفاده کنید. گرمای آب سبب نابود شدن کنه‌هایی که در گردوغبار زندگی می‌کنند می‌شود
• از جاروبرقی استفاده کنید که فیلتر هوا داشته باشد: جاروبرقی‌هایی که دارای فیلتر هوای ذرات با راندمان بالا هستند، می‌توانند از سطح گردوغبار کم کنند و از بروز آلرژی تنفسی جلوگیری کنند
• گردوغبار را از منزل دور کنید پیش از اینکه گردوغبار فرصت نشستن بر روی سطوح خانه را پیدا کنند، آن‌ها را از بین ببرید. برای تمیز کردنشان از پارچه مرطوب استفاده کنید تا گرد و غبار پخش نشوند.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.