درمان حساسیت پوستی + عوامل ایجادکننده حساسیت پوستی

حساسیت پوستی یک مشکل رایج است اما به‌تنهایی یک بیماری به حساب نمی‌آید. پوست حساس درواقع یک اصطلاح کلی برای پوست‌های مستعد به التهاب است. افرادی که پوست حساسی دارند به مواد شیمیایی، رنگ‌ها و اسانس‌های موجود در محصولات مختلف مثل ضدعفونی‌کننده‌ها واکنش موضعی نشان می‌دهند. در ادامه سری مقالات حساسیت و آلرژی هومکا، این مقاله به روش‌های درمانی و خود مراقبتی حساسیت پوستی اختصاص یافته است.

چه عواملی باعث حساسیت پوستی می‌شوند؟

۱. خشکی پوست

پوست زمانی که آب و چربی زیادی از دست دهد، خشک می‌شود. در این شرایط پوست مستعد التهاب می‌شود و علائم مختلفی بروز می‌کنند. خشکی پوست ممکن است در هر جایی از بدن اتفاق بیافتد، اما در دست و پا شایع‌تر است. مهم‌ترین علائم خشکی پوست به‌صورت زیر است:

• خارش
• پوسته‌پوسته شدن
• زبر و خشن شدن پوست
• ترک و خونریزی
• قرمز شدن و التهاب

درمان حساسیت پوستی مرتبط با خشکی پوست

بازگرداندن رطوبت به پوست، نواحی آسیب‌دیده را بهبود می‌بخشد و به درمان حساسیت پوستی کمک می‌کند.

• استفاده از کرم یا پمادهای مرطوب‌کننده ۲ تا ۳ بار در روز به بازگشت رطوبت و جلوگیری از خشک شدن پوست کمک می‌کند. سعی کنید از یک مرطوب‌کننده فاقد اسانس که مخصوص پوست‌های حساس است، استفاده کنید
• برای پاک‌سازی پوست از یک پاک‌کننده ملایم و غیرصابونی استفاده کنید که چربی‌های پوست را از بین نبرد

۲. اگزما

اگزما بر توانایی پوست برای محافظت از فرد در برابر عوامل تحریک‌کننده مانند میکروب‌های موجود در هوا یا مواد شیمیایی موجود در شوینده‌ها تأثیر می‌گذارد و پوست را به محصولاتی مانند صابون‌ها و لوازم‌آرایشی، حساس می‌کند. علائم اگزما از فردی به فرد دیگر متفاوت است اما نشانه‌های کلی آن شامل موارد زیر است:

• خشکی پوست
• خارش موضعی پوست
• برجستگی‌های کوچک و لایه‌ای
• لکه‌های پوستی قرمز مایل به قهوه‌ای
• پوست ضخیم و ترک‌خورده

درمان حساسیت پوستی و اگزما

بعضی ‌اوقات مرطوب‌کننده‌های بدون نسخه (OTC) و پمادهای ضد حساسیت پوست برای کاهش علائم کافی است. اگر علائم شدید است به پزشک مراجعه کنید.

• اگر دچار اگزما هستید مهم است که محصولاتی را انتخاب کنید که پوست را تحریک نکنند. برای مثال از لوسیون و مرطوب کننده‌های حاوی سرامید استفاده کنید. سرامید سبب تشکیل یک لایه محافظ بر روی پوست می‌شود
• در زمان استفاده از مایع ظرف‌شویی و پودرهای لباسشویی حتماً از دستکش استفاده نمائید

۳. درماتیت تماسی

درماتیت تماسی بثورات پوستی قرمز و خارش‌داری است که بر اثر تخریب شدن لایه محافظ پوست به وجود می‌آید. در بیشتر موارد، بثورات فقط در ناحیه‌ای ظاهر می‌شوند که مستقیماً با محرک در تماس باشند. علائم درماتیت تماسی عبارت‌اند از:

• کهیر
• خارش پوستی
• پوست خشک، ترک‌خورده و لایه‌لایه
• برجستگی‌ها و تاول‌های کیست مانند
• تورم
• سوزش پوست

درمان  حساسیت پوستی ناشی از درماتیت تماسی

درماتیت تماسی معمولاً طی چند هفته خودبه‌خود برطرف می‌شود. مهم‌ترین نکته خود مراقبتی این است که متوجه شوید چه عاملی باعث بروز حساسیت شده است تا بتوانید در آینده از آن فاصله بگیرید و به درمان حساسیت پوستی کمک کنید.

• از خاراندن ناحیه درماتیت خودداری کنید چراکه باعث تشدید التهاب می‌شود. کرم‌های هیدروکورتیزونی OTC می‌توانند به کاهش التهاب و از بین بردن خارش کمک کنند
• بعضی از پمادهای ضد حساسیت حاوی یک عامل بی‌حس‌کننده موضعی هستند که خارش و سوزش را تسکین می‌دهند. از مسئول فنی داروخانه می‌توانید اطلاعات بیشتری در مورد این پمادها کسب کنید
• دوش آب سرد می‌تواند در کاهش التهاب و سوزش پوست مؤثر باشد

۴. درماتیت آلرژیک

درماتیت آلرژیک شکل کمتر شایع درماتیت تماسی است و زمانی پدید می‌آید که فرد به ماده خاصی آلرژی داشته باشد. علائم این عارضه عبارت‌اند از:

• قرمزی و خارش در ناحیه ملتهب
• تاول‌ها و برجستگی‌هایی که گاهی کیست مانند هستند
• سوزش و ورم

محرک‌های عامل درماتیت آلرژیک عبارت‌اند از:

• انواع صابون‌ها
• لوسیون‌ها
• بعضی گونه‌های گیاهی
• فلزات و جواهرات
• عطرها و اسانس‌ها
• لوازم آرایشی

درمان و نکات خود مراقبتی در خصوص درماتیت آلرژیک

بهترین اقدام خود مراقبتی این است که عامل واکنش آلرژیک خود را شناسایی کنید تا بتوانید در آینده از آن دوری کنید.

• درمان با آنتی‌هیستامین‌های خوراکی OTC به کاهش خارش و التهاب کمک می‌کند. بعضی از آنتی‌هیستامین‌ها نیز به شکل کرم، پماد و اسپری موضعی هستند و تأثیر مفیدی در کاهش علائم دارند
• صابون‌های ملایم مخصوص پوست‌های حساس را برای شستن دست‌های خود انتخاب نمائید و تا حد امکان از مواد ضدعفونی‌کننده الکلی برای ضدعفونی کردن دست استفاده نکنید
• در هنگام شستن ظروف و یا البسه حتماً از دستکش استفاده کنید

به گفته‌ی وب‌سایت healthline وقتی پوست شما حساس است ممکن است احساس کنید همه چیز تحریک‌کننده پوست است. با رعایت چند نکته می‌توانید باعث بهبود وضعیت پوست خود شوید. این نکات عبارت‌اند از:

• دوش‌گرفتن به مدت ۵-۱۰ دقیقه با آب گرم (نه داغ)
• استفاده از از صابون ملایم و بدون عطر
• استفاده از مواد شوینده ملایم و بدون عطر
• مصرف مواد پاک کننده ارگانیک
• خشک‌کردن بدن بعد از حمام و مرطوب‌کردن بدن
• تست محصولات جدید بر قسمت کوچکی از بدن قبل از استفاده کامل

۵. روزاسه (آکنه بزرگ‌سالی)

روزاسه یک بیماری پوستی شایع است که صورت را درگیر می‌کند و مشخصه اصلی آن سرخی و برافروختگی قسمتی از صورت است. این بیماری باعث حساسیت شدید پوستی می‌شود به‌طوری‌که استفاده از بعضی لوازم آرایشی و بهداشتی باعث سوزش شدید پوست می‌شود. علائم دیگر روزاسه عبارت‌اند از:

• قرمزی صورت و گوش‌ها
• چهره آفتاب‌سوخته
• برجستگی‌ها و جوش‌های ریز
• رگ‌های خونی قابل‌مشاهده

درمان و نکات خود مراقبتی در خصوص روزاسه

خود مراقبتی در این زمینه شامل استفاده منظم و بلندمدت از کرم‌های تجویزشده است.

• استفاده منظم و طبق دستور داروهای تجویزی مانند ژل موضعی بریمونیدین به کاهش سرخی صورت و بهبودی علائم کمک می‌کند
• استفاده از مرطوب کننده‌ها و آبرسان‌های پوستی برای محافظت از پوست در برابر محرک‌ها مؤثر است. از مرطوب کننده‌های حاوی رایحه و اسانس خودداری کنید

۶. کهیر تماسی

بیماری کهیر تماسی از آن دسته کهیرهایی است که در اثر تماس مستقیم با یک ماده تحریک‌کننده ایجاد می‌شود. علائم کهیر تماسی به صورت زیر است:

• خارش
• سوزش
• مورمور
• سرخی
• ورم

این کهیرها معمولاً در اثر تماس پوست با مواد زیر بروز می‌کنند:

• بعضی گونه‌های گیاهی
• عطرها
• بعضی محصولات آرایشی و بهداشتی

درمان حساسیت پوستی ناشی از کهیر تماسی

اگر مبتلا به کهیر تماسی هستید، علائم اغلب طی ۲۴ ساعت خودبه‌خود برطرف می‌شوند. درمان عارضه کهیر تماسی بر کاهش علائم و بثورات متمرکز است.

• آنتی‌هیستامین‌های خوراکی موجب سرکوب هیستامین‌های مازاد در جریان خون می‌شوند و با این سازوکار به بهبودی علائم کمک می‌کنند. از آنتی‌هیستامین‌های OTC می‌توان به قرص دیفن هیدرامین اشاره نمود
• کرم‌های استروئیدی OTC حاوی هیدروکورتیزون می‌توانند التهاب را تسکین دهند
• مسکن‌های OTC مانند ایبوپروفن و ناپروکسن برای کاهش تورم و سوزش پوست مفید هستند

۷. فتودرماتوز (حساسیت به نور خورشید)

فتودرماتوز یک واکنش غیرطبیعی پوست به نور خورشید است. اشعه ماوراءبنفش (UV) در نور خورشید می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تحریک کرده و باعث ایجاد بثورات پوستی، تاول یا لکه‌های پوسته گردد. علائم عارضه فوتودرماتوز شامل موارد زیر است:

• بثورات فقط در قسمت‌هایی از بدن که در معرض نور خورشید هستند ظاهر می‌شود
• خطوط واضح پوستی مناطق پوشیده را از غیر پوشیده بدن متمایز می‌کنند
• در بهار و تابستان وضعیت بدتر می‌شود
• نواحی پوستی پوشیده از مو تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند

درمان و نکات خود مراقبتی در خصوص فتودرماتوز

اگر فکر می‌کنید که بیش‌ازحد به نور خورشید حساس هستید، به پزشک خود اطلاع دهید. این عارضه ممکن است ناشی از دارو و یا مکملی باشد که مصرف می‌کنید. اگر نور خورشید پوست شما را تحریک می‌کند، پزشک ممکن است توصیه نماید:

• از پوست خود با استفاده از یک کرم ضد آفتاب مناسب با SPF ۳۰ یا بالاتر محافظت کنید
• لباس‌های پوشیده و کلاه‌های لبه‌دار بپوشید تا پوست در معرض نور آفتاب قرار نگیرد
• از ژل آلوئه‌ورا برای بهبود آفتاب‌سوختگی استفاده کنید

۸. ماستوسیتوز جلدی

ماستوسیتوز جلدی وضعیتی است که در آن ماست‌سل‌ها (سلول‌های ترشح‌کننده هیستامین که عامل بروز علائم آلرژی هستند) بیش‌ازحد معمول در پوست جمع می‌شوند. ماست سل‌ها نیز بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند، بنابراین زمانی که تهدیدی را احساس می‌کنند، مواد شیمیایی و التهابی مثل هیستامین از خود آزاد می‌کنند که عامل تورم و سرخی است. علائم اختلال ماستوسیتوز عبارت‌اند از:

• لکه‌های ریز و قرمز بر روی بدن
• لکه‌هایی بر روی بازو، پا، گردن یا شکم
• لکه‌های کاملاً صاف و بدون برآمدگی

این لکه‌ها تنها زمانی ظاهر می‌شوند که یک ماده تحریک‌کننده نظیر عطر یا لوسیون با پوست تماس پیدا کرده باشد. از سایر محرک‌های ماستوسیتوز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تغییرات دمایی
• مصرف بعضی از داروها
• خراش پوستی
• استرس و اضطراب

درمان و نکات خود مراقبتی در خصوص ماستوسیتوز

در اغلب موارد آنتی‌هیستامین‌های OTC و کرم‌های استروئیدی برای بهبود علائم کافی هستند. افرادی که علائم شدید دارند با یک نوع روش درمانی به نام پرتودرمانی PUVA تحت درمان قرار می‌گیرند.

• داروهای بدون نسخه یا OTC شامل آنتی‌هیستامین‌های خوراکی مانند قرص دیفن هیدرامین و استروئیدهای موضعی مانند پمادهای هیدروکورتیزون (کورتیزون ۱۰) در درمان این عارضه مفید هستند
• استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده و آب‌رسان برای تأمین رطوبت پوست و کرم‌های ضد آفتاب جهت محافظت از پوست در برابر اشعه ماوراءبنفش مفید هستند
• از محصولات بدون رایحه طراحی شده برای پوست‌های حساس مانند صابون‌های ملایم و لوسیون‌های مرطوب‌کننده حاوی سرامید استفاده نمائید

۹. خارش آکواژنیک (حساسیت به آب)

خارش آکواژنیک یک بیماری بسیار نادر است که در آن تماس آب با پوست باعث بروز خارش می‌شود. در خارش آکواژنیک هیچ علامت قابل‌مشاهده‌ای مانند کهیر یا تاول ایجاد نمی‌شود. در عوض، فرد بلافاصله پس از لمس آب، خارش را تجربه خواهد کرد. خارش از چند دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشد.

درمان حساسیت پوستی مربوط به حساسیت به آب

اگر فکر می‌کنید به این اختلال مبتلا هستید، با پزشک خود صحبت کنید. پزشک با معاینه بالینی و بررسی علائم بهترین راهکار درمانی موجود را ارائه می‌دهد.

• سعی کنید صورت خود را با دستمال مرطوب مخصوص پاک کنید.
• بدن خود را با دستمال‌های ضد باکتریال و ضد حساسیت تمیز نگه‌دارید.
• با ژل‌های ضدعفونی‌کننده ملایم دستان خود را پاکیزه کنید.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.