هپاتیت در بارداری؛ چگونه می‌توان از ابتلای جنین به هپاتیت جلوگیری کرد؟

هپاتیت در بارداری یکی از مقوله‌هایی است که همواره مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد و از اهمیت بالایی برخوردار است. هپاتیت B و هپاتیت C عفونت‌های جدی هستند که بر کبد تأثیر می‌گذارند. هر دو بیماری مسری هستند. بنابراین می‌توان به راحتی دریافت که هپاتیت B در بارداری به‌راحتی می‌تواند پخش شود و از مادر به فرزند منتقل شود.

باید متذکر شویم که هپاتیت C در بارداری نیز چنین وضعیتی دارد و به اندازه هپاتیت B می‌تواند از مادر به نوزاد منتقل شود. هر دو این بیماری‌ها توسط ویروس‌ها ایجاد می‌شوند. هر دو می‌توانند منجر به بیماری جدی و طولانی‌مدت شوند. بنابراین این بخش از هومکا را به مبحث هپاتیت در بارداری اختصاص دادیم، تا اطلاعات مادران باردار در این خصوص را افزایش دهیم.

هپاتیت در بارداری چگونه است؟

هپاتیت چیست؟ بیماری هپاتیت عفونت و التهاب کبد ناشی از ویروس است. انواع مختلفی از ویروس‌های هپاتیت ازجمله هپاتیت A، هپاتیت B و هپاتیت C وجود دارد. در زنان باردار آمار ابتلا به هپاتیت B و C بالاتر است و از این بیشتر غربالگری این دو نوع هپاتیت در مرکز توجه قرار می‌گیرد.

هپاتیت ب در بارداری

در سراسر جهان، شایع‌ترین راه انتقال و افزایش جمعیت مبتلایان به هپاتیت ب تولد است. یعنی زمانی که یک نوزاد متولد می‌شود، اگر مادر مبتلا به هپاتیت B باشد، نوزاد نیز قطع به‌یقین درگیر این بیماری خواهد شد. متأسفانه مادران باردار مبتلا به هپاتیت B می‌توانند این ویروس را در طی مراحل زایمان به فرزند خود منتقل کنند.

اما چرا مادران باید نسبت به آزمایش هپاتیت ب در بارداری جدیت بیشتری به خرج دهند؟ آیا این بیماری درصورت انتقال به نوزاد مهلک و خطرناک خواهد بود؟ در ادامه به این سوال پاسخ خواهیم دارد.

آزمایش هپاتیت ب در بارداری

همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، مادران باردار می‌توانند ناقل بیماری هپاتیت B در دوره بارداری و زایمان به فرزند خود باشند. بنابراین از مادران مبتلا به هپاتیت B نوزادانی مبتلا نیز متولد خواهد شد. اما ماجرا به همین جا خاتمه نمی‌یابد و دردسرها و تهدیدهای دیگری نیز در کمین این نوزادان مبتلا است.

۹۰% از نوزادانی که از طریق مادر خود مبتلا به هپاتیت ب می‌شوند، در ادامه مبتلا به عفونت‌های مزمن نیز خواهند شد. ازاین‌رو این نوزادان که درگیر عفونت‌های مزمن هستند، در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های جدی کبد یا سرطان کبد نیز قرار خواهند داشت. با توجه به توضیحاتی که در خصوص این ویروس دادیم، بسیار مهم است که همه زنان باردار آزمایش هپاتیت B دهند. آزمایش هپاتیت B نقش فوق‌العاده مؤثری در جلوگیری از انتقال ویروس به نوزادان در بدو تولد دارد.

علائم هپاتیت در بارداری

با توجه به اینکه هپاتیت مسئله‌ای نیست که بتوانیم به‌راحتی از کنار آن عبور کنیم، شاید مقداری نگران‌کننده باشد. این نگرانی را بیشتر می‌توان در مادرانی که بارداری را تجربه می‌کنند و زنانی که قصد باردارشدن دارند مشاهده نمود. بنابراین خوب است که زنان در مورد علائم هپاتیت در بارداری آگاهی کافی داشته باشند. علائم شایع هپاتیت در بارداری بسته به شرایط بیمار، مرحله بیماری و دیگر فاکتورهای تأثیرگذار عبارت‌اند از:

• تهوع و استفراغ
• ازدست‌دادن اشتها
• تب و افزایش دمای بدن
• احساس درد در ناحیه شکم
• زرد شدن پوست بدن
• زرد شدن سفیدی چشم

خوب است بدانید که هپاتیت در همه مبتلایان در یک زمان آشکار نمی‌شود و علائمش را نشان نمی‌دهد. مشکل بزرگ این است که بسته به نوع ویروس هپاتیت، علائم بیماری ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها پس از ابتلا به عفونت پنهان بمانند. باید خاطرنشان شویم که علائم این بیماری در برخی از مبتلایان هرگز آشکار نمی‌شود و آن‌ها به صورت اتفاقی با یک آزمایش متوجه مبتلا بودن خود می‌شوند.

بنابراین لزوم و ضرورت انجام آزمایش هپاتیت پیش از بارداری و پس از بارداری بیشتر می‌شود. مادران لازم است در زمانی که ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی توصیه می‌کند، آزمایش هپاتیت دهند و این کار را به زمان دیگری موکول نکنند.

چگونه زنان باردار به هپاتیت مبتلا می‌شوند؟

هپاتیت B از طریق خون و مایعات بدن آلوده به ویروس منتقل می‌شود. این بدان معناست که زنان باردار و حتی زنانی که باردار نیستند، ممکن است در اثر رابطه جنسی با همسر یا شرایط دیگر مبتلا به هپاتیت ب شوند. البته تنها راه انتقال و ابتلا به هپاتیت ب رابطه جنسی نیست، ممکن است شما به‌صورت تصادفی در تماس با خون یا مایعات بدن یک فرد مبتلا قرار گرفته باشید یا اینکه سوزنی که توسط فرد مبتلا استفاده شده، به بدن شما وارد شده باشد.

هپاتیت C عمدتاً از طریق خون آلوده منتقل می‌شود، اگرچه در موارد نادر، از طریق تماس جنسی نیز قابل‌ انتقال است. هپاتیت A معمولاً از طریق مدفوع منتقل می‌شود. مواردی وجود داشته است که افراد با خوردن غذاهایی که توسط شخصی که دست‌های خود را بعد از استفاده از توالت یا حمام نشسته است، تهیه شده آلوده شده‌اند.

هپاتیت چگونه بر نوزاد تأثیر می‌گذارد؟

بزرگ‌ترین خطر این است که کودک شما در بدو تولد مبتلا به هپاتیت شود و بیماری را از شما بگیرد. به همین دلیل است که همه زنان باردار برای هپاتیت B آزمایش می‌دهند. اگر آزمایش شما نشان دهد که شما آلوده شده‌اید، پزشک اقداماتی را برای به حداقل رساندن احتمال عفونت نوزاد انجام می‌دهد. درصورتی‌که مادر مبتلا به هپاتیت باشد، در هنگام زایمان از اعمال روش‌های تهاجمی اجتناب می‌شود تا ریسک انتقال بیماری به حداقل برسد.

به گفته وب‌سایت webmd بعد از زایمان درمانی برای هپاتیت B وجود ندارد. اما اگر نوزاد در عرض ۱۲ ساعت بعد از تولد یک دوز واکسن هپاتیت ب و ایمونوگلوبولین ایمنی هپاتیت B را دریافت کند، به احتمال ۹۰٪ دیگر به این ویروس مبتلا نمی‌شود.

همه نوزادان یک دوز واکسن را دریافت می‌کنند اما اگر مادر به ویروس هپاتیت B مبتلا یا مشکوک باشد ایمونوگلوبولین ایمنی دریافت می‌کند. همچنین در ۶ ماه آینده نوزاد دو دوز دیگر واکسن را برای حداکثر محافظت دریافت می‌کند.

درمان هپاتیت در زنان باردار

اگر در دوران بارداری در معرض هپاتیت قرارگرفته باشید، ممکن است برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری به شما ایمونوگلوبولین تزریق شود تا ایمنی بدنتان نسبت به این بیماری افزایش پیدا کند. موارد پیشرفته هپاتیت ممکن است نیاز به درمان با داروهای ضدویروسی داشته باشد. در طول بارداری شما نمی‌توانید هپاتیت را درمان کنید، چراکه مصرف داروهای درمان هپاتیت ممکن است سبب بروز نقص مادرزادی شود.

هپاتیت سی در بارداری

هپاتیت سی در بارداری دیگر نوع بیماری هپاتیت است که شیوع بالایی در زنان دارد. زنانی که مبتلا به هپاتیت سی هستند، این ویروس را از طریق تماس با خون دریافت می‌کنند. هپاتیت سی در زنان باردار بیشتر شیوع دارد. متخصصین دلیل افزایش آمار ابتلا زنان باردار به این نوع هپاتیت را افزایش آمار اعتیاد بانوان و همچنین مصرف داروهای تجویزی عنوان می‌کنند.

تشخیص هپاتیت C در بارداری

هپاتیت سی نیز همچون هپاتیت ب از طریق آزمایش خون قابل‌تشخیص است. ممکن است بسیاری از مبتلایان علائم بیماری را نداشته باشند، بنابراین انجام آزمایش هپاتیت در بارداری و پیش از آن کمک می‌کند که مادر نسبت به شرایط پزشکی خود آگاه‌تر باشد. ضمناً درصورتی‌که در آزمایش هپاتیت سی، ابتلای مادر به بیماری تائید شود تصمیمات لازم در مورد نحوه تولد نوزاد و پیشگیری از انتقال بیماری به او گرفته خواهد شد.

چگونه هپاتیت C بر نوزاد تأثیر می‌گذارد؟

از هر بیست نوزادی که از مادران مبتلا به هپاتیت سی متولد می‌شوند، یک نفر به این ویروس مبتلا می‌شود. این اتفاق می‌تواند در رحم، حین زایمان یا بعد از تولد نوزاد رخ دهد. این بیماری معمولاً قبل از تولد نوزاد شما را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد. ویروس از شیر مادر منتقل نمی‌شود اما اگر نوک سینه‌های شما خونریزی یا ترک داشته باشد، این احتمال رد نمی‌شود.

درصورتی‌که پستان‌های شما آسیب دیده هستند، لازم است در این خصوص با پزشک خود مشورت کنید زیرا ویروس از طریق خون به نوزاد منتقل می‌شود. هیچ راه کاملاً قطعی برای جلوگیری از سرایت ویروس به جنین شما وجود ندارد. فقط به دلیل ابتلا به هپاتیت C نیازی به زایمان سزارین ندارید.

آیا هپاتیت در بارداری با آزمایش قابل‌تشخیص است؟

ممکن است این‌طور به نظر برسد که علائم هپاتیت و برخی از علائم بارداری شباهت زیادی به یکدیگر دارند، ازاین‌رو مادران نمی‌توانند نسبت به ابتلای خود مشکوک شوند. خوشبختانه آزمایش خون می‌تواند در این خصوص کمک‌کننده باشد و هپاتیت موجود در بدن را شناسایی کند. آزمایشات خون می‌تواند نشان دهد که کبد چقدر تحت تأثیر قرار گرفته است.

تست و مراقبت نسبت به هپاتیت B و C

اکثر پزشکان آزمایش هپاتیت C نوزاد را پس از ۱۸ ماهگی تجویز می‌کنند. بررسی قبل از آن مفید نیست زیرا یک نوزاد بسیار کوچک که به‌تازگی متولدشده هنوز آنتی‌بادی‌های مادر خود را که نسبت به هپاتیت C تولید شدند، حمل می‌کند. یک آزمایش زودتر از زمان تعیین‌شده می‌تواند نشان دهد فرزند شما مبتلا به هپاتیت است، درحالی‌که نوزاد آلوده نیست و تنها آنتی‌بادی‌های هپاتیت را در خون خود دارد.

در خصوص هپاتیت در بارداری اولین و بهترین اقدام آزمایش هپاتیت ب و سی در بارداری است. در حالت عادی شاید پزشک آزمایش هپاتیت سی و ب را تجویز نکند. اما اگر شما دلیلی برای ابتلا پیدا کردید و یا اینکه نسبت به ابتلای خود مشکوک هستید، حتماً موضوع را با پزشک درمانگر خود در میان بگذارید.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.