افتادگی رحم + علائم و درمان افتادگی رحم

افتادگی رحم یک اختلال سیستم باروری است که معمولاً با بالا رفتن سن شیوع آن بیشتر می‌شود. با گذر عمر و همچنین انجام زایمان‌های متعدد، ماهیچه‌ها و رباط‌های اطراف رحم به‌تدریج ضعیف می‌شوند و رحم موقعیت و جایگاه اولیه خود را ازدست‌داده و به سمت پایین دهانه رحم حرکت می‌کند که به آن افتادگی رحم می‌گویند.

افتادگی رحم چیست؟

افتادگی رحم زمانی رخ می‌دهد که بافت‌های نگه‌دارنده رحم استحکام و قوام اولیه خود را از دست دهند. رحم بخشی از سیستم باروری زنان را تشکیل می‌دهد و وجود آن برای بارداری ضروری است. رحم از اندام‌های داخلی لگن است و ساختاری شبیه به گلابی دارد. این ساختار در زمان حاملگی جنین را درون خود نگه می‌دارد و محیط لازم برای رشد آن را فراهم می‌کند. افتادگی ممکن است به‌صورت جزئی و یا کلی باشد. در نوع جزئی یا ناقص، رحم تا نزدیکی واژن پایین می‌آید اما در نوع کلی رحم به دهانه واژن می‌رسد و می‌توان آن را لمس کرد به این حالت پرولاپس کامل می‌گویند.

چه کسانی دچار افتادگی رحم می‌شوند؟

این اختلال بیشتر در زنانی اتفاق می‌افتد که:

• یک یا چند زایمان طبیعی داشته باشند
• در دوران یائسگی هستند
• دارای سابقه فامیلی ابتلا به پرولاپس باشند

یائسگی به زمانی گفته می‌شود که تخمدان‌ها تولید هورمون‌های سیکل قاعدگی را متوقف کنند. اگر خانمی برای ۱۲ ماه متوالی پریود نشده باشد، به معنی ورود او به دوران یائسگی است. یکی از هورمون‌هایی که تولید آن در دوران یائسگی متوقف می‌شود، استروژن است. این هورمون تأثیر بسزایی در قوی نگه‌داشتن عضلات لگن دارد و فقدان آن فرد را در معرض خطر ابتلا به افتادگی رحم قرار می‌دهد.

افتادگی رحم چقدر شایع است؟

افتادگی رحم یک اختلال نسبتاً شایع است که خطر ابتلا به آن با افزایش سن بیشتر می‌شود. همچنین اگر در طول زندگی چندین بار زایمان طبیعی داشته باشید، خطر ابتلا قوت می‌گیرد.

چه عواملی در افتادگی رحم تأثیر دارند؟ به گفته وب‌سایت my.clevelandclinic رحم در داخل لگن توسط گروهی از ماهیچه‌ها و رباط‌ها در جای خود حفظ‌ شده است که به عضلات کف لگن معروف هستند.

زمانی که این ساختارها استحکام طبیعی خود را از دست می‌دهند دیگر قادر به نگه‌داشتن رحم در موقعیت اولیه خود نیستند و رحم شروع به افتادن می‌کند. عوامل متعددی در ضعیف شدن عضلات لگن نقش دارند، ازجمله:

• از دست دادن توان عضلانی درنتیجه افزایش سن
• آسیب به رحم در حین زایمان به‌ویژه اگر نوزاد وزن بالایی داشته باشد
• چاقی
• دچار بودن به سرفه‌های بلندمدت
• یبوست مزمن

علائم افتادگی رحم چیست؟

اگر افتادگی خفیف باشد، ممکن است علائم واضحی وجود نداشته باشد. بااین‌حال، زمانی که رحم از موقعیت خود جدا ‌شود، می‌تواند بر سایر اندام‌های لگنی مانند مثانه یا روده فشار وارد کند و موجب بروز علائم زیر شود:

• احساس سنگینی یا فشار در لگن
• درد در ناحیه لگن، شکم یا کمر
• درد هنگام رابطه جنسی
• نزدیک شدن رحم به دهانه واژن
• عفونت مکرر مثانه
• ترشحات غیرطبیعی و زیاد از واژن
• یبوست
• مشکلات دفع ادرار نظیر بی‌اختیاری، تکرر یا فوریت ادرار

ایستادن و پیاده‌روی به مدت طولانی باعث تشدید علائم افتادگی می‌شود.

افتادگی رحم چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک با انجام معاینات لگنی و از طریق یک اسپکولوم (وسیله‌ای که با آن داخل واژن ارزیابی می‌شود) موقعیت رحم را بررسی می‌کند. در معاینه هرگونه افتادگی رحم چه جزئی و چه کلی قابل‌تشخیص است.

افتادگی رحم چگونه درمان می‌شود؟

گزینه‌های مختلفی ازجمله جراحی و روش‌های غیر جراحی برای درمان افتادگی رحم وجود دارد. روش درمانی بر اساس شدت افتادگی، سلامت عمومی فرد، سن و اینکه آیا در آینده تصمیم به فرزندآوری دارد یا خیر مشخص می‌شود. درمان می‌تواند تا حد قابل‌توجهی مشکل را برطرف نماید. گزینه‌های درمانی با جزئیات بیشتر به شرح زیر است:

گزینه‌های غیر جراحی درمان افتادگی رحم

ورزش

تمرینات ورزشی مخصوصی که به تمرینات کگل معروف هستند، می‌توانند به تقویت عضلات کف لگن کمک کنند. در موارد خفیف افتادگی رحم، تمرینات کگل معمولاً برای بهبودی کافی و مؤثر هستند. در تمرینات کگل، عضلات لگن خود را باید به‌گونه‌ای سفت و منقبض کنید که انگار می‌خواهید ادرار را نگه دارید. ماهیچه‌ها را برای چند ثانیه سفت نگه دارید و سپس رها کنید. در هر تمرین ۱۰ بار حرکات را تکرار کنید. خوبی این تمرینات این است که می‌توان در هر مکان و هرزمانی (حداکثر ۴ بار در روز) آن را انجام دهید.

پساری واژن

پساری وسیله‌ای لاستیکی به شکل دونات است که در ورودی دهانه رحم قرار می‌گیرد. این وسیله به نگه‌داشتن رحم در جای خود کمک می‌کند. پساری باید به‌صورت مرتب تمیز شود و دوباره در محل خود قرار بگیرد.

گزینه‌های جراحی درمان افتادگی رحم

درمان افتادگی رحم با هیسترکتومی

در روش هیسترکتومی رحم افتاده از طریق جراحی از بدن خارج می‌شود. این کار ممکن است از طریق واژن (هیسترکتومی واژینال) یا از طریق برشی در شکم (هیسترکتومی شکمی) انجام شود. انجام هیسترکتومی و برداشتن رحم به این معنی است که دیگر امکان بارداری وجود ندارد.

ترمیم افتادگی بدون هیسترکتومی

در این روش رحم به موقعیت طبیعی خود بازگردانده می‌شود. با ترمیم رباط‌های لگن و تقویت ساختار اولیه، رحم در موقعیت اصلی خود مستقر خواهد شد. بسته به روش جراحی، ترمیم افتادگی یا از طریق واژن و یا از طریق شکم انجام می‌شود.

عوارض افتادگی رحم چیست؟

اگر پرولاپس رحم درمان نشود، می‌تواند سایر اندام‌های لگن را تحت تأثیر قرار دهد. افتادگی رحم ممکن است باعث بروز اختلال در روده و مثانه شود و همچنین بر فعالیت جنسی تأثیر منفی بگذارد.

آیا می‌توان از افتادگی رحم پیشگیری کرد؟

شاید نتوان به‌طور قطعی از افتادگی رحم پیشگیری کرد اما راه‌هایی برای کاهش خطر ابتلا به افتادگی رحم وجود دارد. رعایت نکاتی در سبک زندگی می‌تواند خطر پرولاپس را کاهش دهد، ازجمله:

• ورزش و تحرک زیاد: سعی کنید همواره ورزش را در برنامه روزانه خود بگنجانید. علاوه بر این، تمرینات کگل را نیز برای تقویت عضلات لگن انجام دهید. البته لازم به یادآوری است که قبل از شروع هر برنامه ورزشی جدید، با پزشک خود مشورت کنید
• رژیم غذایی سالم: با پزشک یا یک متخصص تغذیه در خصوص رژیم غذایی سالم مشورت کنید
• دوری از دخانیات: این کار خطر ابتلا به سرفه مزمن را کاهش می‌دهد. سرفه بلندمدت یکی از دلایل فشار مضاعف بر عضلات لگن و افتادن رحم است
• ارگونومی مناسب: یادگیری تکنیک‌های مناسب برای بلند کردن اجسام و قرارگیری بدن در وضعیت مناسب در هنگام ایستادن و نشستن در پیشگیری از ابتلا به افتادگی رحم موثر است

تکنیک‌های مناسب بلند کردن اجسام

رعایت نکاتی در بلند کردن اجسام می‌تواند به جلوگیری از آسیب به اندام‌های لگن به‌ویژه رحم کمک کند. این تکنیک‌ها عبارت‌اند از:

• اجسام سنگینی که فشار مضاعفی بر ستون فقرات وارد می‌کنند را به‌تنهایی برندارید
• قبل از اینکه جسمی را بلند کنید مطمئن شوید که پای خود را بر روی سطح محکمی قرار داده‌اید
• برای برداشتن جسمی که پایین‌تر از سطح کمر قرار دارد، کمر خود را صاف نگه داشته و زانوها را خم کنید
• در زمان بلند کردن اجسام، عضلات شکم خود را سفت و صاف نگه‌دارید و جسم را با کمک گرفتن از عضلات پا بلند کنید
• اگر قصد دارید جسمی را از روی میز بلند کنید، آن را به لبه میز بکشید تا بتوانید جسم را نزدیک بدن خود نگه دارید
• برای پایین گذاشتن اجسام، زانوهای خود را همان‌طور که برای بلند کردن انجام دادید، خم کرده و کمر صاف بماند

آیا افتادگی رحم ممکن است عود کند؟

اگرچه در بیشتر مواقع درمان افتادگی رحم رضایت‌بخش است بااین‌حال، احتمال عود مجدد پرولاپس وجود دارد. در موارد افتادگی شدید، ابتلای فرد به چاقی یا زمانی که سن فرد کمتر از ۶۰ سال باشد احتمال عود مجدد بیشتر است.

اکثر مواقع درمان افتادگی رحم بسیار رضایت‌بخش است و اصلاح سبک زندگی (حفظ وزن مناسب و ورزش) می‌تواند به جلوگیری از عود افتادگی کمک کند. در صورت بروز هرگونه علائم پس از درمان، بهتر است موضوع را با پزشک خود مطرح نمائید.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.